Шетелге тұруға кетесіз бе?

Азаматтықты өзгерту туралы өтініштер жөніндегі материалдарды қарау мерзімі жергілікті ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдарында, шет елдердегі мекемелерде, Сыртқы істер министрлігінде, Ішкі істер министрлігінде және Ұлттық қауіпсіздік комитетінде осы органдардың әрқайсысында бір айдан, яғни 30 күнтізбелік күннен аспауға тиіс.

Өтінішхатты қарау нәтижесінде Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығу немесе азаматтықтан шығуға бас тарту туралы анықтама (қағаз жеткізгіште) беріледі.  

Егер Сіз Қазақстан азаматтығынан шықпай шетелге тұруға көшкіңіз келсе, онда Сізге тұрақты тұрғылықты жерге (ТТЖ) кетуге рұқсат алу қажет.

Оны алу үшін «Азаматтарға арналған үкімет» МК КЕАҚ филиалына (ХҚКО) төмендегі құжаттармен жүгіну қажет болады:

1. өтініш-сауалнама;
2. Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі мен паспорты;
3. Егер кететін адамның заң бойынша асырауындағы отбасы мүшелері Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрса, «Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 22-тарауында көзделген тәртіппен жасалған алименттерді төлеу туралы келісімді ұсынады. Келісімге қол жеткізілмеген кезде кететін адамдарға алименттің мөлшерін тұрақты ақша сомасында белгілеу немесе алиментті біржолғы төлеу не белгілі бір мүлікті алимент есебіне беру немесе алиментті өзге де тәсілмен төлеу не кететін адамның кету үшін заңда көзделген кедергілердің болмауы фактісін анықтау туралы соттың шешімі беріледі;
4. ата-анасымен не өзге де заңды өкілдерімен кету туралы шешім қабылданған кезде он жасқа толған баланың пікірін есепке алу туралы қорғаншылық және қамқоршылық органдарының қорытындысы;
5. әскери есептен шығарылғаны туралы анықтама;
6. он сегіз жасқа толмаған Қазақстан Республикасының азаматтары ата-анасының бірімен (қамқоршысымен, қорғаншысымен) бірге тұрақты тұруға кететін кезде Қазақстан Республикасының аумағында тұратын ата-анасының екіншісінің нотариалды түрде расталған келісімі. Ата-анасының бірінің келісімі болмаған кезде кәмелетке толмаған баланың кетуі сот тәртібімен шешілуі мүмкін;
7. мемлекеттік баждың төленгені туралы түбіртек – 1 АЕК.

Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кету туралы өтiнiштi он сегіз жасқа толған адамдар, ал некеде тұрған адамдар он алты жастан бере алады. Балалардың және сот әрекетке қабiлетсіз деп таныған азаматтардың құжаттарын олардың заңды өкiлдерi (ата-аналары, қамқоршылары, қорғаншылары) бередi. Құжаттар қолма-қол берілуі тиіс.

Құжаттарды ресімдеу кезінде Қазақстаннан кетуге тыйым салудың болуына тексеруден өту қажет екенін атап өтеміз.  

Нәтиже, яғни Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кетуге арналған құжаттарды ресімдеу туралы шешім өтініш берілген күннен бастап күнтізбелік отыз күннің ішінде дайын болады.

Егер сіз Қазақстаннан шетелге уақытша істеріңіз бойынша кетіп және ол жерде ТТЖ-ға қалу ниетіңіз болған жағдайда, келесі құжаттармен Қазақстан консулдығына жүгінуіңіз қажет:

1. өтiнiш-сауалнама;
2. Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi мен паспорты;
3. егер кететін адамның заң бойынша асырауындағы отбасы мүшелері Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрса, «Неке (ерлі - зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 22-тарауында көзделген тәртіппен жасалған алименттерді төлеу туралы келісімді ұсынады. Келісімге қол жеткізілмеген кезде кететін адамдарға алименттің мөлшерін тұрақты ақша сомасында белгілеу немесе алиментті біржолғы төлеу не белгілі бір мүлікті алимент есебіне беру немесе алиментті өзге де тәсілмен төлеу не кететін адамның кету үшін заңда көзделген кедергілердің болмауы фактісін анықтау туралы соттың шешімі беріледі;
4. ата-анасымен не өзге де заңды өкілдерімен кету туралы шешім қабылданған кезде он жасқа толған баланың пікірін есепке алу туралы қорғаншылық және қамқоршылық органдарының қорытындысы;
5. әскери есептен шығарылғаны туралы анықтама;
6. он сегіз жасқа толмаған Қазақстан Республикасының азаматтары ата-анасының бірімен (қамқоршысымен, қорғаншысымен) бірге тұрақты тұруға кететін кезде Қазақстан Республикасының аумағында тұратын ата-анасының екіншісінің нотариалды түрде расталған келісімі. Келісім болмаған кезде, кәмелетке толмаған баланың кетуі сот тәртібімен шешілуі мүмкін;
7. Консулдық салықтың төленгені туралы түбіртек.

Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі болмаған, жоғалған немесе қолдану мерзімі өткен жағдайда өтініш беруші түсініктеме береді. Құжаттар пакетін алғаннан кейін шетелдегі мекеме оны өтініш берушінің соңғы тіркелген орны бойынша Қазақстан Республикасының Ішкі істер органына  жібереді.   

Одан әрі, Ішкі істер органы келіп түскен құжаттарды қарайды және Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кетуге рұқсатты ресімдеу туралы шешім қабылдайды.

Азататтықтан шығу кезінде өзіңіздің зейнетақы жинақтарыңызды алуға сіздің құқығыңыз бар. Ол үшін Зейнетақы тағайындау туралы шарт жасалған БЖЗҚ филиалына жүгініп, қажетті құжаттарды төменде көрсетілген 3 тәсілмен ұсыну қажет. 

Зейнетақы жинақтарын алушының БЖЗҚ офисіне жеке жүгінуі кезінде:

• шетелдік паспорттың көшірмесі және оны салыстыру үшін түпнұсқасы;
• алушының банк шоты туралы анықтама.

 Сенім білдірілген/заңды өкілі арқылы (құжаттар БЖЗҚ офисіне сенім білдірілген/заңды өкілінің жеке жүгінуі кезінде ғана қабылданады):

• шетелдік паспорттың нотариалды куәландырылған көшірмесі және егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе;
• сенім білдірілген/заңды өкілінің жеке басын куәландыратын құжатының көшірмесі және оны салыстыру үшін түпнұсқасы;
• нотариалдық* куәландырылған сенімхаттың түпнұсқасы немесе оның нотариалдық* куәландырылған көшірмесі немесе заңды өкілі жүгінген жағдайда – заңды өкілдің куәлігі/ заңды өкілді тағайындау туралы анықтама;
• алушының банк шоты туралы мәліметі.

Почта байланысы арқылы:

• БЖЗҚ ішкі құжатында бекітілген  нысанға сәйкес алушы өз бетімен толтыратын зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініш   (өтініш бланкісінің өзекті нысаны БЖЗҚ сайтында орналастырылған), бұл ретте  зейнетақы төлемдерін тағайындау туралы өтініштегі алушының қолы нотариалдық*  куәландырылады;
• шетелдік паспорттың немесе азаматтығы жоқ адамның куәлігінің нотариалдық* куәландырылған көшірмесі *;
• алушының банк шоты туралы мәліметі.

* –  егер құжаттар түпнұсқалары көшірмелерінің дұрыстығын, алушының өтінімдегі қойылған қолдарының түпнұсқалылығын куәландыру, сенімхатты куәландыру бөлігінде нотариаттық іс-әрекеттер шетел мемлекетінде жасалатын болса, оларды заңдастыру қажет. 

Шетелге шығуға тыйым салудың бар-жоғын тексеру aisoip.adilet.gov.kz сайтында қолжетміді.

Айыппұлдар мен басқа да берешектерді «Kaspi.kz» қосымшасында немесе Қазақстан Республикасының әуежайларында орналасқан «Қазпошта» АҚ терминалдарында төлеуге болады.

Егер Сіз Қазақстан Республикасының азамттығынан түпкілікті шығып, шетелге кетуге шешім қабылдаған болсаңыз, онда ҚР ІІМ аумақтық бөлімшесіне жүгінуіңіз қажет. Келесі құжаттар өтінішке қоса беріледі:

1. Қазақстан Республикасының азамттығынан шығу туралы өтініш;
2. сауалнама –өтініш;
3. өмірбаян;
4. өлшемі 3,5х4,5 см үш фотосурет;
5. балалардың тууы және неке туралы куәліктердің көшірмелері;
6. әскерге шақырылатын жастағы адамды мерзiмдi әскери қызмет өткеруден босату туралы қорғаныс істері жөніндегі аумақтық департаменттен анықтама;
7. жұмыс, оқу орнынан, сондай-ақ аумақтық атқарушылық іс жүргізу органынан мемлекет алдында орындалмаған міндеттемелерінің не азаматтардың, мемлекеттік органдардың және меншік нысанына қарамастан ұйымдардың мүдделеріне байланысты мүліктік міндеттерінің болуы немесе жоқ екені туралы анықтама;
8. осы адамдардың материалдық және басқа да шағымдарының жоқтығы туралы нотариалды куәландырылған өтініші (қызмет алушының Қазақстан Республикасында жұбайы (зайыбы) немесе оның асырауындағы адамдар бар болса);
9. мемлекеттiк баждың төленгенi түбіртек - 1 АЕК;
10. нотариалды куәландырылған некенің бұзылғаны, ата-анасының біреуінің қайтыс болуы, асырап алу, қамқоршылық және қорғаншылық (тиісті жергілікті атқарушы органның шешімі), ата-ана құқығынан айыру, алимент төлеу туралы құжаттардың көшірмелері;
11. егер ата-анасының екеуі де Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылса және олардың біреуі біруақытта азаматтықтан кәмелетке толмаған баласын шығару туралы өтініш бере отырып, Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығатын болса, онда баланың Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуына оның тиесілігі айқындалған нотариалды куәландырылған екінші ата-ананың өтініші ұсынылады.

Азаматтықтан шығу туралы қорытындыларда ішкі істер органы келесі мәліметтерді көрсетеді:

12. мемлекет алдында атқарылмаған міндеттердің не азаматтардың, мемлекеттік органдардың және басқа ұйымдардың мүдделеріне байланысты мүліктік міндеттемелерінің болуы немесе жоқтығы туралы анықтама;
13. айыпталушы ретінде қылмыстық жауапкершілікке тартылуы туралы ;
14. сіздің Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуыңыз мемлекеттік қауіпсіздік мүдделеріне қайшы келмейтіні туралы.

Егер жоғарыда көрсетілген тармақтардың бірі бойынша Сізде проблема болса, онда азаматтықтан шығу туралы өтінішіңізді қабылдаудан бас тартылады.

Қазақстан Республикасының шетелде тұрақты тұратын азаматтары (яғни тұру еліндегі қазақстандық консулдық мекемелерде есепте тұратын және тұрғылықты тұру орнына шетелге шығуға рұқсат алғандар, Қазақстан  ішкі істер органдарында тіркеуден шыққандар),  Қазақстан Республикасының Президентінің атына қазақстандық консулдық мекемелер арқылы азаматтықтан шығу туралы өтініш береді.

Келесі құжаттар өтінішке қоса беріледі:

• сауалнама-өтініш;
• өмірбаян (өз қолымен жасалған);
• өлшемі 3,5 х 4,5 сантиметр фотосурет;
• өтініш берушінің жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі;
• Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары ресімдеген тұрақты тұруға шығуға рұқсат;
• соттылығының болуы немесе болмауы туралы анықтама; 
• балалардың туу және неке қию туралы куәліктерінің көшірмелері (бар болса);
• шетел азаматтығын алу мүмкіндігін растайтын құжат;
• консулдық алымды төлеу туралы құжат;

Қазақстан Республикасының азаматтығынан шығуға және өтініш берушінің жұбайынан (зайыбынан) немесе оның асырауындағы Қазақстан Республикасында тұратын адамдардан материалдық және басқа да талаптардың жоқтығы туралы нотариалды куәландырылған өтініш-келісім не олардың қайтыс болғаны туралы куәліктердің көшірмелері, азаматты қайтыс болды немесе хабар-ошарсыз кетті деп тану туралы сот шешімі.

18 жасқа толмаған, сондай-ақ әрекет етуге қабілетсіз деп танылған адамдарға қатысты азаматтық мәселелері жөніндегі өтініштер олардың заңды өкілдерінің нотариалды куәландырған, ал басқа мемлекеттерде – шет елдердегі мекеме куәландырған өтініші бойынша баланың туу туралы куәлігінің көшірмесімен (асырап алушылар, қорғаншылар мен қамқоршылар Қазақстан Республикасының жергілікті атқарушы органы шешімінің көшірмесін ұсынады) не әрекет етуге қабілетсіз адамның жеке басын куәландыратын құжатымен  бірге қаралады.

14-тен 18 жасқа дейінгі жастағы баланың азаматтығын өзгерту мәселелері бойынша өтініш берген кезде оның жазбаша нысанда көрсетілуге және нотариалды куәландырылуға, ал басқа мемлекеттерде – шетелдік мекеме куәландырылуға тиіс келісімі міндетті.

Құжаттар мемлекеттік немесе орыс тілдерінде не нотариалды куәландырылған мемлекеттік немесе орыс тіліндегі аудармасы қоса берілген өзге тілде жасалуы тиіс.

Өтініш беруші отбасының әрбір мүшесіне жеке қорытынды жасалады.