Ең алдымен төлқұжат алу керек, болмаған жағдайда немесе егер оның мерзімі аяқталуына 6 ай қалса, қайта рәсімдеу қажет. Айта кету керек, көптеген елдер елге кіру үшін 16 жасқа дейінгі балаларда жеке төлқұжатының болуын талап етеді (мысалы, Шенген аймағының Еуропа елдеріне, АҚШ, БАӘ және басқа елдерге).
Сонымен қатар, халықаралық Келісімдерге сәйкес Қазақстан Республикасының жеке куәлігімен Ресей Федерациясы және Қырғыз Республикасының мемлекеттік шекарасынан өтуге болады. Ресей Федерациясының мемлекеттік шекарасынан ҚР жеке куәлігімен, сондай-ақ 16 жасқа толмаған балалар туу туралы куәлігімен өтуге болады.
Егер орналасу елінде Қазақстан азаматтары үшін виза қажет болған жағдайда, онда оны алу немесе ұзарту үшін сол елдің елшілігіне жүгіну қажет.
Содан кейін шетелге шығуға қандай да – бір тыйым салынбағанына көз жеткізу, мемлекет алдында берешектер болса есептесу және борышкерлер тізілімінде өзін қайта тексеруі керек.
Әрбір шет мемлекеттің өз заңдары, әдет-ғұрыптары, мәдениеті, діні және салт-дәстүрлерінің өзіндік ерекшеліктері болады. Келеңсіз жағдайға түспеу үшін ең болмаса олардың жалпы ерекшеліктерімен таныс болғаныңыз жөн.
Сондай-ақ, баратын елдің климаты мен табиғи ерекшеліктеріне назар аударған жөн. Ыстық, ылғалды климатты елдерге бару алдында вакциналаудан өту, екпе алу және медициналық сақтандыру жасауды ұмытпауыңыз қажет.
ҚР-дан 10 000 АҚШ долларына дейінгі мөлшерде қолма-қол ақша қаражатын және жол чектерін әкету кезінде жазбаша декларациялау талап етілмейді, 10 000 АҚШ доллары баламасынан асатын соманы әкету кезінде әкетілетін соманы жазбаша түрде декларацияда көрсету қажет. Сондай-ақ, баратын елге келген кезде қандай заттар мен ақшалай қаражат сомасы міндетті түрде декларациялауға жататынын біліп алу қажет.
Кеден мағлұмдамасы жолаушылармен келесі Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы барлық кіргізетін немесе шығаратын қолма-қол шетел валютасы, қолма-қол ұлттық валютасы сомасына және қолма-қол берілетін ақшалар мен жол чектерінің шығуы және бағытталуы туралы жол чектері жазбаша нысанда толтырылады.
ҚР кеден шекарасы арқылы тауарларды немесе валютаны заңсыз өткізу немесе оларды декларацияламау не жалған декларациялау әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа әкеп соғады.
Егер сіз өзіңізбен сүйікті тағамды немесе темекі маркасын алуды шешсеңіз, көптеген елдерде тамақ өнімдерін, алкоголь өнімдерін, темекі өнімдерін әкелуге тыйым салу немесе ішінара шектеу қойылғаны туралы ұмытпаңыз. Мысалы, мұсылман елдерінде кез келген алкоголь өнімдерін әкелуге рұқсат етілмейді.
Шығу және кіру кезінде уәкілетті органдардың рұқсатынсыз мәдени құндылықтарды, құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора объектілерін, қару мен оның оқ-дәрілерін өткізуге тиым салынады.
Авиакөлікпен саяхат жасаған кезде қол жүгінде шанышқы немесе кесетін заттарды, пішіні бойынша қаруға ұқсас балалар ойыншықтарын немесе басқа да заттарды алып жүруге рұқсат етілмейді. Еуропа және Америка елдерінде, сондай-ақ бірқатар басқа елдерде қол жүгіне қатысты әдеттегі шектеулерден басқа авиажолаушылардың тексеруден өткенге дейін өзімен бірге алынған немесе Duty Free дүкендерінен сатып алынған сұйықтықтар мен гельдерді алып өтуге шектеулер енгізілген.
Шетелге шығуға тыйым салудың бар-жоғын тексеру aisoip.adilet.gov.kz сайтында қолжетміді.
Айыппұлдар мен басқа да берешектерді «Kaspi.kz» қосымшасында немесе Қазақстан Республикасының әуежайларында орналасқан «Қазпошта» АҚ терминалдарында төлеуге болады.
Басқа елде уақыт өткізу сіз үшін өте ыңғайлы және қиындықсыз болуы үшін, шет мемлекетте болған кезде сізге оның заңдарының күші қолданылатынын және сіз оларды қатаң түрде сақтауға міндетті екендігіңізді есте сақтаңыз. Барған елдің заңдарын білмеу сізді жауапкершіліктен босатпайды.
Шетелде жүріп, әдеп пен моральдың жалпы қабылданған нормаларын ұстаныңыз, қоршаған ортаға сәйкес мінез-құлқыңызды түзетіңіз, жергілікті салт-дәстүрлерді сақтау маңызды, бұл әсіресе Азия мен Африка мемлекеттеріне қатысты. Сонымен қатар, елдегі саяси жағдай және оның климаттық жағдайлары туралы ақпаратпен танысқан жөн.
Күтпеген жағдайлар туындаған жағдайда (жергілікті құқық қорғау органдарының ұстауы, басқа адамдар тарапынан қауіп төну, жол-көлік оқиғалары және т. б.) сіз барған мемлекеттегі қазақстандық консулдық мекеменің қызметкерімен кездесуді талап етуге құқығыңыз бар. Қазақстан Республикасының консулдық мекемесінің қызметкерлері болмаған кезде шет тіліндегі қандай да бір хаттамаларға және өзге де құжаттарға қол қоймаңыз.
Алдағы болатын елдегі Қазақстан Республикасының елшіліктерінің немесе консулдық мекемелерінің телефондарын жазып алыңыз (ҚР шетелдегі дипломатиялық өкілдіктерінің мекен-жайлары мен телефондары).
Медициналық сақтандыру және екпелер
Шетелде болу кезеңіне медициналық сақтандыру полисін алдын ала сатып алу дұрыс болады. Оның болуы сапар кезінде кенеттен ауырған немесе саяхат кезінде жарақат алған жағдайда күтпеген медициналық шығындарды болдырмауға мүмкіндік береді.
Медициналық сақтандыруды сақтандыру компанияларда рәсімдеуге болады, оның көп бөлігі онлайн өтінім беру мүмкіндігін ұсынады. Сақтандыруды рәсімдеу үшін сақтандыру компаниясына нақты кіру кезінде Сізден төлқұжат немесе жеке куәліктің бар болуы талап етіледі.
– Қазақстандағы сақтандыру ұйымдардың тізімі
Басқа елде қажет болуы мүмкін дәрі-дәрмектерді өзіңізбен бірге алыңыз, өйткені тіпті бас ауруының дәрілері тек дәрігердің рецептімен сатылуы немесе сіз қолдануға үйренген дәрі-дәрмектер жоқ болуы мүмкін. Қандай дәрі-дәрмектерді баратын елге тасымалдауға рұқсат етілетінін алдын ала біліп алыңыз.
Сіз ыстық климаты бар елге барғыңыз келсе, алдын ала екпе жасау керек. Тропикалық елдерге шығу кезінде дифтерия, сіреспе, полиомиелитке қарсы егу ұсынылады. Африка (Сахарадан оңтүстікке қарай) және Латын Америкасы елдеріне баратындар сары безгекке қарсы егу міндетті. Меккге қажылыққа бара жатқан адамдарға менингококқа қарсы вакцинация ұсынылады. Африка және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде ұзақ уақыт болған жағдайда В гепатитіне қарсы егу орынды. Кейбір елдерге сізді олар талап ететін екпелердің бар екендігі туралы анықтамасыз жібермеуі мүмкін.
Екпелер медициналық мекемелердің мамандандырылған кабинеттерінде жасалады, өйткені вакциналар белгіленген сақтау қағидасын талап етеді.
Төлқұжатты алу үшін «Азаматтарға арналған үкімет» МК КЕАҚ (ХҚКО) бөлімшесіне төмендегі құжаттармен жүгінуіңіз қажет:
Туу туралы куәлік-16 жасқа дейінгі паспорт алған кезде, ата-анасының біреуінің жеке куәлігі (баланың азаматтығын растау үшін). Бұл жағдайда ата-аналардың біреуі келуі қажет. Егер бала шетелде туса, ал ата – анасының бірі-шетелдік болса, онда балаға Қазақстан Республикасы азаматының паспортын ресімдеуге оның нотариалды келісімі қосымша қажет;
Жаңа паспортты алған кезде бұрынғы паспортты (бар болса) тапсыру қажет.
Уақытты үнемдеу үшін Сіз ХҚКО-да онлайн кезекті брондай аласыз
Егер сізде төлқұжат ескі форматта болса, Сіз оны жаңартқыңыз келсе, мысалы, қолдану мерзімінің аяқталу себебі бойынша, онда Gov.kz порталының онлайн-қызметі арқылы жасауға болады, өйткені төлқұжаттың ескі форматынан жаңаға ауыстыруға өтінім беруге мүмкіндік береді.
Онлайн-өтінім жіберу кезінде ЭЦҚ бар болуы және порталда тіркелуі қажет. Электрондық өтінімде белгіленген талаптарға сәйкес өзіңіздің цифрлық фотосуреттіңізді және графикалық файл түрінде 7x2 см форматта сканерленген нұсқада жеке қолтаңбаңызды қоса беруіңіз қажет. Одан кейін, кез келген банктің төлем картасы арқылы төлқұжатқа (8 АЕК) мемлекеттік бажды онлайн-төлеуді өткізу қажет.
Басқа себептер бойынша: паспортты бірінші рет алу, аты – жөнін өзгертуге, қолданылу мерзімінің аяқталуына, жоғалуына байланысты паспортты ауыстыру немесе басқа да себептер бойынша-қызмет тек ХҚКО арқылы көрсетіледі.
Келесі кезең-визаны рәсімдеу. Таңдалған елге сапар алдында ҚР азаматтары үшін осы елде болу тәртібі туралы білу қажет.
Егер осы елдің аумағына кіру үшін виза ресімдеу талап етілсе, онда оны алдын ала, кем дегенде 15 күнтізбелік күн бұрын және кем дегенде 6 ай бұрын жасау ұсынылады.
Оны алу үшін ҚР-дағы тиісті мемлекеттің дипломатиялық өкілдігіне немесе консулдық мекемесіне жеке өзі немесе өзін жақсы көрсеткен турагенттік арқылы жүгіну қажет.
Сондай-ақ, кейбір елдердің елшіліктерінде немесе консулдықтарында визаны ресімдеу ұзақ уақыт алуы мүмкін және ұсынылған құжаттардың қойылатын талаптарға барынша сәйкес келуі процесті жеделдетуі мүмкін екенін есте сақтаған жөн.
Егер сіз таңдаған елде визасыз режим немесе ҚР азаматтары үшін жеңілдетілген кіру ережесі болса, онда болудың ең көп мерзімі мен тәртібін анықтау қажет (атап айтқанда, келген жері бойынша тіркелу қажеттілігі), өйткені болу тәртібін бұзу айыппұл салу немесе қайта келуге тыйым салу арқылы депортациялау түрінде тәртіптік және әкімшілік жауапкершілікке әкеп соқтыруы мүмкін.
Шетел мемлекеттері елшіліктерінің виза алу құжаттарына қоятын барлық талаптарын қатаң сақтау визаға өтінішті оң және уақтылы қарауға ықпал етеді.
Виза алған сәтке дейін сапарға ақы төлеу ұсынылмайды. Шет мемлекеттердің елшіліктері виза беруден бас тартқан немесе кідірткен жағдайда сіздің қаржылық шығындарыңыз үшін жауапты болмайды.
Егер баратын елге сіз басқа мемлекеттердің аумағы арқылы транзитпен жүрсеңіз, онда шекараларды сәтті кесіп өту үшін олардың қолданылу мерзімі мен еселігін қоса алғанда транзиттік визаларды рәсімдеу қажеттілігі туралы алдын ала кеңесіңіз.
Шет мемлекеттің визасын алғанда, онда көрсетілген деректердің дұрыстығын: паспортыңыздың нөмірі, аты-жөні, туған күні, санаты, визаның қолданылу мерзімі және еселігі, шет мемлекетте болуға рұқсат етілген күндердің жалпы санын тексеріңіз. Визада жіберілген қателердің (тіпті сіздің кінәңіз болмаса да) шет мемлекетке келу кезінде де, онда болған кезде де жағымсыз салдары болуы мүмкін.
Сапар күні өзгерген жағдайда виза алу алаңы, визадағы күнді өзгерту мүмкін болмайды. Жаңа сапар күндері бар өтінішті қайта беру қажет болады.
Виза беру шет мемлекетке келуге құқық береді, бірақ келуге талап ету үшін негіз болып табылмайды. Түпкілікті шешімді шет мемлекеттің кіру бақылау пункттерінде шекара полициясы қабылдайды. Сондай-ақ, шекара полициясы қосымша қаржы туралы, болу ұзақтығы мен мақсаттары, сондай-ақ жол медициналық сақтандыру туралы құжаттар беруді сұрайды. Тиісті құжаттар (мысалы, шақыру, Қонақ үйлерді брондау, жол медициналық сақтандыру) сіз шекараны кесіп өткен кезде болуы тиіс.