Құрметті Ерлан Жақанұлы!
Құрметті депутаттар!
Сіздердің қарауыңызға «Орталық Азия «халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығының қызметін реттеу туралы» келісімді ратификациялауға бағытталған заң жобасы ұсынылып отыр.
Келісім Қазақстан Республикасы мен Өзбекстан Республикасы арасындағы екіжақты ынтымақ-тастықжөніндегі Үкіметаралық комиссияның 20-шы отырысының шешімін іске асыру болып отыр.
Орталықта «Атамекен» (Қазақстан) және «Гулистан» (Өзбекстан) бақылау-өткізу бекеттеріне жақын орналасқан және өндірістік алаңдар сақтау қоймаларысондай-ақ көлік инфрақұрылымы болады. Бұл жүк тасымалдауды жылдамдатуға логистикалық шығындарды азайтуға жеткізу тізбегіндегі қатысушылар санын қысқартуға тұтынушы үшін өнімнің соңғы құнын төмендетуге жеткізілім-дердің жылдамдығын арттыруға сондай-ақ «Солтүстік – Оңтүстік» дәлізі аясында өндірістік кооперацияны дамытуға мүмкіндік береді.
Келісім бойынша Орталықтың жалпы аумағы 100 гектар. Қазақстан бөлігі — 50 гектар Өзбекстан бөлігі — 50 гектар.
Белгіленген аумаққа өңірлік индустриялық аймақ мәртебесі беріледі.
Орталықтың инфраструктура құрылымы бюджеттен тыс қаражат есебінен жүзеге асырылады.
Түркістан облысы әкімдігі ашық конкурс өткізіп негізгі инвесторды анықтады.
Инвестор Орталықтың ішкі және сыртқы инфрақұрылымына инвестиция салатын болады.
Қазіргі таңда инвестор Орталықты қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз ету үшін жобалау-сметалық құжаттама әзірлеу жұмыстарын жүргізуде.
Техникалық және құрылыс жүмыстары 2026 жылдың 4-тоқсанына аяқталып, ресми ашылуы 2027 жылдың бірінші жартыжылдығына жоспарланып отыр.
Орталық жаңа өндірістер мен жұмыс орындарын құруды ауылшаруашылық және өнеркәсіптік өнімдерді қайта өңдеуді машина жасау мен метал өңдеу фармацевтика электротехника химия тері өңдеу тоқыма және тігін өнеркәсібі саласындағы өндірісті дамытуға қолдау көрсетеді. Оған қоса «Global Textile» компаниясының дайын тоқыма өнімдерін өндіру жобасы жүзеге асырылады.
Келісімді ратификациялау «Орталық Азия» халықаралық өндірістік кооперация орталығының құрылуы екіжақты сауда-экономикалық қарым-қатынастардың одан әрі артуына оң әсерін тигізіпекі елдің өндірушілері мен кәсіпкерлері арасында іскерлік байланыстарды жандандырады.
Электрондық сауда әлемдік экономиканың ең қарқынды дамып келе жатқан сегменттерінің бірі. Бүгінде әлем халқының 30 пайызы интернет арқылы онлайн сауда жасайды. 2024 жылы жаһандық электрондық коммерция нарығының жалпы көлемі шамамен 6,3 триллион АҚШ долларын құрап, оның ішінде электрондық сауданың үлесі 20% пайызды құрады. Алдағы жылдары электрондық коммерцияның көлемі 8,3 триллионға дейін өседі деп болжануда.
Сауда құрылымы қарқынды түрде өзгеріп жатыр. Төмендегідей жаңа трендтер пайда болуда:
жасанды интеллект технологияларын енгізу, дербестендіру (персонализация);
әлеуметтік желілер арқылы сауданың өсуі, стримингтер арқылы сауда жасау.
Сонымен қатар, компаниялардың әлеуметтік жауапкершілігі артып, экологиялық таза өнімдерге сұраныс артуда.
3 СЛАЙД.
Электрондық сауда Қазақстанда да қарқынды дамып, қазіргі уақытта біздің өміріміздің бір бөлігіне айналды.
2020 жылдан бастап оның көлемі 5 есе өсті, алайда әлі де әлемдік орташа деңгейден төмен.
2024 жылдың 11 айы бойынша алдын-ала жасалған деректерге сәйкес, Қазақстандағы электрондық сауда көлемі шамамен 3,2 триллион теңгені құрады. Өткен жылдың қорытындысы бойынша бөлшек сауда көлемінен жоспарланған 14,5%-дан 15% пайызға дейін артуы болжануда.
Елімізде қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың кең таралуы, бөлшек финтех саласының дамуы мен интернеттің қолжетімділігімен, сондай-ақ 8 миллионнан астам жас халықтың көп болуына байланысты, Қазақстан жоғары даму әлеуетіне ие болып отыр.
2029 жылға дейін электрондық сауданың бөлшек саудадағы жалпы көлеміндегі үлесін 18,5%-ға дейін арттыру, немесе 9,3 триллион теңгеге жеткізу. Бұл электрондық сауда көлемін іс жүзінде 3 есе ұлғайтуға мүмкіндік береді.
4 СЛАЙД.
Электрондық сауданы одан әрі дамыту мақсатында өткен жылдың сәуірінде 2027 жылға дейінгі электрондық сауданы дамыту жоспары қабылданды.
Қабылданған жоспар шеңберінде электрондық сауда мәселелері бойынша заңнаманы жетілдіру, барлық өңірлерде электрондық сауда бойынша оқу курстарын жүргізу, сондай-ақ электрондық сауда кәсіпкерлеріне мемлекеттік қаржылық қолдау шараларын жүргізу жұмыстары жалғасуда.
«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп республика бойынша кәсіпкерлер үшін электрондық сауда бойынша оқу орталықтары ашылды.
Өткен жылы электрондық сауда субъектілеріне сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау және кепілдік беру түрінде мемлекеттік қолдау шараларын көрсету ережелері қабылданды.
Электрондық сауда инфрақұрылымы дамып жатыр, оның ішінде:
Меншікті инфрақұрылымы 100 мың шаршы метр болатын Teez жаңа қазақстандық маркетплейс іске қосылды, жақын арада 10 мың жұмыс орны құрылады. Инвестициялар 50 миллион АҚШ доллар құрады.
Сондай-ақ, ағымдағы жылы Ozon және Wildberries маркетплейстер Астана және Алматы қалаларында инвестиция көлемі 101,3 миллиард теңге болатын жалпы ауданы 291 мың шаршы метр 3 орталық салу жоспарлануда.
Трансшекаралық электрондық сауданы ынталандыру мақсатында өткен жылдың 6 қарашасында Бішкек қаласында, Түркі мемлекеттерінің ұйымы шеңберінде Үкіметаралық Келісімге қол қойылды.
Электрондық сауда саласында халықаралық құжаттарды әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілуде, ол Дүниежүзілік сауда ұйымы, Еуразиялық экономикалық одақ, Шанхай ынтымақтастық және Орталық Азия аясында жүзеге асырылуда.
5 СЛАЙД.
Электрондық сауданың жоғары қарқынмен даму жағдайын ескере отырып, оның бөлшек сауда құрылымына әсері талданды.
Осы мақсатта өткен жылдың қазан айында нарықтың негізгі қатысушылары мен мемлекеттік органдарды қамтитын жұмыс тобы құрылды.
Талдауға бөлшек сауда саласындағы 400 мыңнан астам компанияның деректері енгізілді. Деректер жиынтық түрде ұсынылып, бөлшек сауда секторындағы негізгі үрдістер мен құрылымдық өзгерістерді көрсетеді.
Онлайн және офлайн сауда сатушыларының типтік портреті әзірленді. Барлық көрсеткіштер бойынша онлайн сауда тиімдірек анықталды. Өйткені, ондай компаниялар ірі, тұрақтылығы жоғары, сатылымдары мен қызметкерлер саны көп.
Белсенді онлайн-компаниялар бөлшек саудадағы барлық кәсіпорындардың 12,6%-ын құрайды. Сонымен қатар олар:
300 мыңнан астам жұмыс орнын ашады;
онлайн-сауданың өнімділігі 33%-ға жоғары;
бөлшек сауда секторында салық түсімдерінің 60% пайыздын қамтамасыз етеді.
Елімізде, бөлшек саудамен айналысатын 505 мың офлайн компания 3 жыл ішінде 240 миллиард теңге салық төлеген. Ал онлайн саудамен айналысатын 73 мың компания 360 миллиард теңге салық төледі.
Бұған қоса отандық маркетплейстер 135,2 миллиард теңге салық төлеген.
6 СЛАЙД.
Сондай-ақ, компаниялар онлайн сауда жасағаннан кейін қалай өзгеретініне талдау жасалды.
10 мың әр түрлі жағдайды талдау нәтижесінде, маркетплейске шыққаннан кейін 1,5 жылдан соң компаниялардың орташа сатылым көлемі 4,8 есе артып, салықтық төлемдер 13,5 есе көбейіп, сату географиясы кеңейді.
Онлайн-компаниялар үлкен табыс алып, сонымен қатар жұмыс орындарын құрып, олардың қызметінің ашықтығына жол ашады.
Осылайша, электрондық сауда шағын және микро кәсіпкерлік үшін акселератор болып, әсіресе өңірлерде жұмыспен қамтуды арттыру құралы ретінде септігін тигізеді.
7 СЛАЙД.
Қабылданған шаралардың нәтижесінде 2023 жылы шетелдік платформаларда жасалған сатып алулар көлемі 1,3 миллиард АҚШ долларын құрады, бұл елдегі жалпы онлайн-сатылымдардың шамамен 20%-ын құрайды. Соңғы 3 жылда бұл көрсеткіш 90% пайызға артқан.
Біз бұл жағдайдың тұтынушылар үшін қызмет көрсету сапасын, тауарлар ассортиментін және бағаларды жақсартуға ықпал етеді деп күткен едік.
Алайда, трансшекаралық онлайн-сауданың дамуы тұтынушылардың шетелдік маркетплейстерге қатысты шағымдарының артуына алып келуде.
Мұндай мәселелер шетелдік маркетплейстер мен сатушылар Қазақстан юрисдикциясынан тыс жерде орналасқандықтан туындап отыр. Бұл өз құқықтарын толықтай қорғай алмайтын тұтынушылар үшін қауіп-қатерлерді тудырады.
Елдер арасындағы қашықтық үлкен болғандықтан, тауарларды қайтару немесе айырбастау талаптарын орындау мүмкін бола бермейді.
Сонымен қатар, шетелдік интернет-дүкендерден сатып алынған тауарлар сертификаттау рәсімінен өтпейді, бұл өнімнің қауіпсіздігі мен сапасына қауіп төндіреді.
Осыған орай, бұл мәселелерді заңнамамен реттеу қажет екенін атап өткен жөн.
8 СЛАЙД.
Шет елдердің заңнамалық базасына талдау жасадық.
Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, кешенді тәсілдер қолданылуда.
Бұл тәсілдер коммерциялық ортаның қауіпсіздігін және ашықтығын қамтамасыз ету үшін платформалар мен тауарларға қатысты кешенді талаптарды енгізуді көздейді.
Авторлық құқықты бұзу, сапасыз және қауіпті тауарды сату сияқты мәселелер бойынша салық заңнамасында «қатаң» талаптар енгізіліп жатқанын ерекше атап өткім келеді.
Сонымен қатар, тұтынушылардың құқықтарын және жеке деректерді қорғау мәселелеріне айрықша көңіл бөлінуде.
9 СЛАЙД.
Халықаралық тәжірибені және қазіргі жағдайды ескере отырып, электрондық сауданы реттеу және дамыту бойынша келесі тәсілдерді ұсынамыз:
біріншеден, тұтынушылардың құқықтарын және жеке деректерін қорғау;
екіншіден, тауарлардың қауіпсіздігі мен сапасы;
үшіншіден, адал бәсекелестікті қамтамасыз ету және отандық және шетелдік маркетплейстер үшін тең жағдайлар жасау.
Осы мақсаттарды жүзеге асыру үшін, келесі шараларды ұсынамыз:
Бірінші. Шетелдік платформалардың жұмыс істеуі үшін міндетті шарттарды енгізу, оларды отандық платформалармен теңестіру;
Екінші. Тауарлардың қауіпсіздігі және контрафактімен күресу;
Үшінші. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау, жеке деректерді сақтау және қорғау талаптарын сақтауды қамтамасыз ету;
Төртінші. Еуропа Одағындағы тәжірибені ескере отырып, шетелдік интернет-платформалар мен дүкендерді тіркеу үшін электрондық платформаны енгізу;
Бесінші. Импорттаудың кедендік рәсімдерін жеңілдету және фискалдық емес алымдарды оңтайландыру;
Алтыншы. Электрондық сауда субъектілеріне арналған арнайы салықтық режимдерді енгізу, салықтық реттеу оңтайландыру;
Жетінші. Қоймалық және логистикалық инфрақұрылымды дамыту;
Сегізінші. В2В форматындағы электрондық сауданы дамыту және нарықтарды цифрландыру.
Жоғарыды аталған тәсілдерді электрондық сауданың одан әрі өсуін, микробизнестің дамуын және белгіленген көрсеткіштерге (бөлшек сауда көлемінің 18,5% пайызға) қол жеткізуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Назарларыңызға рақмет!
Құрметті Олжас Абайұлы!
Құрметті әріптестер!
1-слайд. Мемлекет басшысы Орталық Азия мен Каспий өңірінде Қазақстанды толыққанды көлік-логистикалық хаб ретінде қалыптастыру міндетін қойды.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін ел шекараларында – Қытай, Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей Федерациясы және Каспий аймағында – көлік-логистикалық және сауда тораптары құрылуда.
Трансшекаралық хабтарды құру мен дамытудың мақсаттары, міндеттері және тәсілдері Қазақстанның көліктік-логистикалық әлеуетін дамытудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасында көзделген (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 30 желтоқсандағы № 1116 қаулысы).
Хабтарды іс жүзінде іске асыруды Премьер-Министрдің орынбасары С.М.Жұманғарин басқаратын Қазақстан Республикасының аумағында трансшекаралық хабтарды дамыту жөніндегі Жедел жұмыс тобының үйлестіруімен жергілікті атқарушы органдар Инвесторлармен бірлесіп жүзеге асырады.
Оларды құру шекара маңындағы елдермен сауда қарым-қатынастарын жеделдетіп, шикізаттық емес экспорт көлемін 30%-ға арттырады және бизнесті жүргізудегі логистикалық рәсімдерді жеңілдетеді.
2-слайд. Индустриялық сауда-логистикалық кешеннің орналасу орны ретінде Қазақстан жағындағы «Қарасу» өткізу пункті мен Қырғызстан жағындағы «Ақ-Тілек» пункттерінің маңайы таңдалды. Бұл Қырғызстанмен ең қарқынды транзиттік пункттердің бірі. Кешен «Алматы – Бішкек» бағытының бойында орналасады, бұл халықаралық «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автожолы дәлізінің бір бөлігі.
Индустриялық сауда-логистикалық кешен қызметтерді сақтау, тауарларды алдын ала сату үшін дайындау, консолидациялау және көтерме партиялар бойынша қайта бөлу қызметтерін ұсынады.
Қазіргі уақытта Индустриялық сауда-логистикалық кешенінің әлеуетті резиденттер пулы қалыптасып жатыр. Оған ауыл шаруашылығы, тамақ өнеркәсібі, көтерме және бөлшек сауда саласындағы компаниялар кіреді.
Кешен аумағында жеңілдетілген шекаралық жүйе мен автокөлік құралдары мен жүктерді тіркеу жүйесі жұмыс істейтін болады, ал тауарлар жаңа көпір арқылы тасымалданады, бұл қолданыстағы өткізу пункттеріндегі жүктемені айтарлықтай жеңілдетуге мүмкіндік береді. Жамбыл облысы әкімдігі мен Көлік министрлігі 2025 жылы көпір салу бойынша тиісті шаралар қабылдауы қажет.
Кешенді 2026 жылға дейн іске қосу жоспарлануда.
3-слайд. «Орталық Азия» халықаралық өндірістік кооперация орталығы өңірдегі ең ірі жүк ағындарын консолидациялау, өңдеу және тарату, сондай-ақ «Солтүстік – Оңтүстік» дәлізі аясында өндірістік кооперацияны дамыту орталығы болады.
Орталық «Атамекен» (Қазақстан) және «Гулистан» (Өзбекстан) бақылау-өткізу бекеттеріне жақын орналасады және өндірістік алаңдардан, сақтау қоймаларын, сондай-ақ көлік инфрақұрылымынан тұратын болады. Бұл жүк тасымалдауды жылдамдатуға, логистикалық шығындарды азайтуға, жеткізу тізбегіндегі қатысушылар санын қысқартуға, өнімнің соңғы тұтынушы үшін құнын төмендетуге және жеткізілімдердің жылдамдығын арттыруға мүмкіндік береді.
Орталық жаңа өндірістер мен жұмыс орындарын құруды, ауылшаруашылық және өнеркәсіптік өнімдерді қайта өңдеуді, машина жасау мен металды өңдеу, фармацевтика, электротехника, химия, тері өңдеу, тоқыма және тігін өнеркәсібі саласындағы өндірісті дамытуға қолдау көрсетеді. Оған қоса, «Global Textile» компаниясының дайын тоқыма өнімдерін өндіру жобасы жүзеге асырылады.
«Орталық Азия» халықаралық өндірістік кооперация орталығының құрылуы шекара маңындағы елдермен екіжақты сауда-экономикалық қатынастардың одан әрі артуына оң әсерін тигізіп, екі елдің өндірушілері мен кәсіпкерлері арасында іскерлік байланыстарды жандандырады. Өз кезегінде, арадағы тауар айналымды алдағы 5 жылда $10 миллиардқа дейін арттыруға ықпал етеді.
4-слайд. «Еуразия» трансшекаралық сауда орталығы Орынбор, Саратов, Самара қалаларына және Ресейдің ең ірі федералды округтеріне және Шығыс Еуропа елдеріне шығатын бағыттармен байланыс орнатылған жүк ағындарының түйінді нүктесі болып табылатын – Орал қаласының әуежайына жақын аумақта орналасады.
Орталықты жүзеге асыру үшін бояулар, полимерлі жабындар, пластикалық қаптамалар/контейнерлер және 3D декор-панельдер өндірісі бойынша инвестициялық жобаларға арналған индустриалды аймақ құрылған (Казкомсервис, Mis PRO, Smart3D Technology Kazakhstan).
«Еуразия» орталығының іске қосылуы Батыс Қазақстан облысына макроэкономикалық әсер береді, яғни:
- жүк және тауарларды жеткізудің халық шаруашылығындағы үлесін 5-10% -ға төмендету;
- логистикалық шығындардың төмендеуі есебінен инфляция деңгейін төмендету;
- өндірістерді орналастыру жобаларының инвестициялық тартымдылығын арттыру.
«Евразия» трансшекаралық сауда орталығының іске қосылуы 2026 жылға жоспарланған.
5-слайд. Қорғас торабы Қазақстан Республикасының транзиттік әлеуетін кеңейтуде ажырамас элемент болып табылады, сондай-ақ Қытай Халық Республикасының «Бір белдеу – бір жол» ғаламдық концепциясының бір бөлігі болып табылады, мұнда географиялық орналасу, инфрақұрылымдық әлеует, Еуропа мен Таяу Шығыс елдеріне шығу мүмкіндігі ескеріледі.
«Қорғас торабы» жобасын жүзеге асыру инфрақұрылымдық объектілерді («Қорғас»Халықаралық шекара маңы ынтымақтастық орталығы» Арнайы Экономикалық Аймақ, «Қорғас – Шығыс қақпасы» Арнайы Экономикалық Аймағы, «Нұр-Жолы» бақылау-өткізу пункті, «Алтынкөл» т/ж станциясы және «Құрғақ порт» т/ж терминалы) біріктіру және интеграциялау арқылы экспорт, транзит көлемдерін арттыру және өндірістік кооперацияны дамытуға бағытталған.
Қорғас торабы Қазақстан мен Қытай шекарасындағы сауда-экономикалық ынтымақтастықты дамытуға серпін береді.
6-слайд. Каспий торабы 100 миллион халқы бар Каспий маңы аймағының елдеріне (Әзірбайжан, Түрікменстан, Иран, РФ) бағытталатын болады.
Жобаның практикалық іске асуы контейнерлерді сақтауға және теміржол вагондарынан теңіз контейнерлеріне қайта тиеуге арналған алаң салу, сондай-ақ олардың сапалы өңдеу қызметтерін ұсынуды қамтиды.
Каспий торабы Қытайдан Еуропаға транзиттік жүктердің Транскаспий халықаралық көлік бағыты арқылы арқылы көлемін арттыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ «Түркменбашы - Ақтау - ҚХР» контейнерлік желісін дамытуға жол ашады.
Каспий торабында хабтарды дамыту аясында іске асырылатын жобалардың бірі – «Ақтау теңіз портында контейнерлік хаб салу» жобасы болып табылады.
Бүгінгі таңда жобаны іске асыру бойынша жұмыстар басталды.
«Ақтау теңіз порты» арнайы экономикалық аймағынан 19 гектар жер учаскесі бөлінді.
Жобаның әлеуетті инвесторы – «ГК Порт Ляньюньган» портымен инвестициялар тарту туралы келісім жасалды.
Сонымен қатар, «PSA International» (Сингапур), «Abu Dhabi Ports Group» (БАӘ), «Adani Group» (Үндістан), «Rhenus» (Германия) сияқты халықаралық компаниялар жобаны іске асыруға қызығушылық танытты.
Жобаны ҚР Көлік министрлігі Маңғыстау облысының әкімдігімен бірлесіп іске асыруда.
Ақтау портындағы контейнерлік хаб құрылысы 2025 жылдың 2-тоқсанында аяқталады.
Тағы бір жоба – Құрық портының дамуы мен өркендеуіне серпін беретін «Саржа» көпфункционалды теңіз терминалын салу.
Терминал Ақтау қаласынан 70 шақырым жерде Құрық портының аумағында орналасқан.
Жоба инвесторы – «SEMURG INVEST» компаниясы.
Жобаны іске асыру аясында жалпы қуаты шамамен 10 млн тонна болатын жалпы жүк терминалын, әмбебап терминалды, сұйық жүк терминалын, сондай-ақ көлік-логистикалық орталық пен өндірістік кешен салу көзделген.
2023 жылдың қарашасынан бастап жалпы жүк ауыстырып тиеу жұмыстары басталды, қазіргі уақытта 73 мың тоннадан астам металл мен тыңайтқыштар өңделді.
Жобаның аяқталу мерзімі – 2026 жыл.
Үкіметаралық кеңес отырысының қорытындысы бойынша Сіз Алматы облысының әкімдігіне қырғыз тарапымен бірлесіп (50/50 негізінде) Алматы маңында логистикалық орталық (көкөніс және жеміс сақтау қоймасы) құру бастамасын пысықтауды тапсырған болатынсыз.
Қырғыз Республикасы Экономика және сауда министрлігімен алдын ала келіссөздер жүргізіліп, осы жобаның келешегі талқыланды (Алматы облысында Алматы айналма жолы маңында, Бішкек-Алматы тас жолы бойындағы қолайлы жер учаскесі, сақтау қоймаларының көлемі және басқа да мәселелер).
Ауыл шаруашылығы өнімдері жобасын іске асыру аймақты Қырғызстаннан ерте және жаңа піскен жемістер мен көкөністермен қамтамасыз етуді арттырады.
Құрметті Олжас Абайұлы!
Бүгінгі таңда хабтарды құруға қажетті ұйымдастыру және өкімдік құжаттарды қабылдау бойынша іс-шаралар мен рәсімдер толық аяқталды.
Атап айтқанда, Өзбекстан және Қырғызстанмен 2 үкіметаралық келісімге қол қойылып, индустриялық аймақтар құрылды.
Шекара маңы елдерімен бірлескен өндірістерді құру және шекаралық хабтар жүйесін қалыптастыру арқылы дамушы аймақтарды құру келесі нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:
1) ҚР-ның құрлықаралық және мемлекетаралық экономикалық дәліздер жүйесіндегі рөлін күшейту;
2) елдер арасындағы тауар айналымының өсуі және стратегиялық қатынастардың нығаюы;
3) өнеркәсіптік кооперация мен көлік-логистикалық инфрақұрылымды дамыту;
4) ҚР-ның экспорттық әлеуетін арттыру;
5) халықаралық жүк тасымалы ағындарын қамтамасыз ету үшін заманауи мультимодальды хабтар ұйымдастыру.
Баяндамам аяқталды!
Қайырлы күн, құрметті Олжас Абайұлы, әріптестер!
Ішкі нарықта тауардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және сапасын арттыру міндеттерін іске асыру барысында техникалық реттеу құралы қолданылады.
2-Слайд
Бүгінгі күні Еуразиялық экономикалық одақ шеңберінде қабылданған 47 техникалық регламент, айналымдағы өнімнің 85% пайыздан астамын қамтиды. Өнімнің қалған 15% ұлттық техникалық регламенттермен реттеледі.
Мысалы, құрылыс өнімдеріне ұлттық техникалық регламентті қолданудың оң тәжірибесі бар. Сырттан әкелінетін қауіпті, сапасыз цемент өніміне шектеу қойылды.
Бұл ішкі өндірістің 23% пайызға өсуін қамтамасыз етті.
Басқа да тауар топтарынан осындай әсер алу үшін және де отандық өндірушілердің өніміне сұранысты арттыру мақсатында көмірге, жоғары вольтты жабдыққа, алкоголь өнімдеріне арналған ұлттық регламенттер әзірленіп жатыр.
Тауарлардың қауіпсіздігін тексеру үшін сынақ базасын құру маңызды.
Себебі қазіргі таңда өрт қауіпсіздігі, азық түлік және басқа өндірістік тауарлар сынақ базасымен қамтылмаған.
Олжас Абайұлы, сынақ базаларын дамыту үшін мемлекеттік органдарға, жоғарғы оқу орындарына ведомстволық зертханаларды жаңартушараларынәзірлеудіұсынамыз.
Сонымен қатар, жеке меншік зертханалар өз жабдықтарын жаңартып жатыр.
3-слайд
Олжас Абайұлы, Сіздің тапсырмаңыз бойынша техникалық регламент талаптарына сәйкес келмейтін сырттан әкелінетін көлік құралдарын бақылау нәтижесінде куәлік беретін 23 зертханада бұзушылықтар анықталып, нәтижесінде олардың аккредиттеу аттестаттары қайтарылды, 24 млн. теңгеден астам сомаға әкімшілік айыппұл салынды.
Тексеріс аясында 2-ші экологиялық класты қытайлық жүк көліктерін әкелуді қысқарттық.
49 автокөлік бойынша материалдар Қаржылық мониторинг агенттігіне жіберілді.
Қаржы, Ішкі істер, Цифрлық даму министрліктерімен бірлесіп жүйелі түрде мынадай жұмыстар атқарылды:
1) негізсіз берілген көліктің қауіпсіздік куәліктерін жою тәртібі бекітілді;
2) көлік құралдарын әкелудің алгоритмі бекітілді. Бұл ақпарат халыққа жеткізілетін болады.
3) мобильді зертханаларды аккредиттеуге тыйым салынды.
Құрметті Олжас Абайұлы, аталған мәселені тиімді шешу үшін Қаржы министрлігіне көлікті айналымға шығаруды, «жолаушылардың кедендік декларациясы» рәсімі бойынша жүзеге асыру ұсынылады, бұл көлікті жаппай әкелу мониторингін қамтамасыз етуге, және «бір қолға» бір көлік әкелуді бақылауға мүмкіндік береді.
Осы жылдың қараша айынан бастап, көліктің қауіпсіздік куәлігін беру электрондық форматқа ауыстырылды, оң нәтижелер бар.
Басқа салаларда да осындай мәселені жою үшін цифрландыру құралдары арқылы «сұр» сертификаттармен күресудеміз. Атап айтсақ, осы жылдан бастап, саладағы 100-ден астам процесс техникалық реттеудің ақпараттық жүйесіне енгізілді.
2025 жылдың аяғына дейін цифрландыру тұтынушыларға өнім туралы барлық ақпаратты смартфонда штрих-код арқылы алуға мүмкіндігін береді.
4-слайд
Сауда министрлігі жанынан ішкі нарықты қорғау мәселелерін жедел шешу үшін бақылаушы органдардың (ДСМ, АШМ, ҰҚК ШҚ, МКК, ӘМ және «Атамекен» ҰКП) қатысуымен Ахуалдық штаб құрылды.
Бірлескен алгоритм бойынша, сырттан әкелетін тамақ өнімдерінің сынамалары іріктеліп алынды олар бойынша бұзушылықтар анықталды. 968 сәйкестік сертификатының күші жойылды.
8 өткізу пунктінде жұмыртқа, бидай әкелуге тыйым салынды.
Шекара маңындағы өткізу пункттерінде, 52 мыңнан астам көлік тексерілді, 597 мың тоннадан астам мал шаруашылығы өнімі тексерілді, тауар тасымалдаушылардың 1057 көлік бірлігі қайтарылды.
Көліктің жүк бөлімінде өнім үлгілерін алуға еркін қол жеткізу үшін технологиялық өту жолы бекітілді.
Сонымен қатар, техникалық реттеу саласындағы мемлекеттік бақылау 7 бағыт бойынша жүргізіледі, 10 ай ішінде, 6 мыңнан астам субъект тексерілді.
Бұзушылықтар 72% пайыз жағдайда анықталды, 355 млн.теңгеден астам сомаға, айыппұл салынды (2023 жылмен салыстырғанда 1,5 есе артық).
5-Слайд
Бүгінгі таңда Қазақстанда қабылданған 10 мыңнан астам ұлттық стандарттың 64%пайызын отандық тауар өндірушілер қолданады.
Анықтама үшін: Қазақстанда 75 мыңнан астам стандарт қолданылады, оның ішінде 10 мың ҚР СТ, 26 мың ГОСТ, сондай-ақ халықаралық стандарттар.
Отандық тауар өндірушілер үшін, нарықтарды кеңейтуде экспорттық елдердің талаптарына сәйкес, стандарттарды бейімдеу бойынша шаралар да қабылдануда.
Мысал ретінде, құрғақ бие сүтін өндірушінің («ЕуразияИнвест Ltd» ЖШС) Қытай нарығына жол ашатын тиісті стандарт әзірленді (2025 жылғы 8 ақпаннан бастап күшіне енеді).
Қазақстандық халал сертификаттау органы Біріккен Араб Әмірліктерінің аккредиттеу жүйесінде аккредиттелді. Нәтижесінде қазақстандық кәсіпорындар Біріккен Араб Әмірліктерінің нарығында, танылған сертификаттар алынады.
Анықтама: «OST FISH» ЖШС қара уылдырық, «Ақтөбе ет кластері» ЖШС қой еті, сиыр еті; «Прайм Агро-Сервис» ЖШС шұжық өнімдері; «Белес» ЖШС ұн және макарон өнімдері.
Қытайдың уәкілетті органдарымен сәйкестікті бағалау құжаттарын өзара тануды іске асыру мақсатында меморандумдарға қол қойылды. Қазіргі уақытта өзара жеткізілетін өнімдердің тізбесі жасалуда.
Анықтама: Бас кеден басқармасы (БКБ) және мемлекеттік нарықты реттеу басқармасы (SAMR).
Отандық тауарлардың сауда желілерінде еркін сатылуын қамтамасыз ету үшін айтарлықтай шаралар іске асырылды.
Ішкі сауда ережесінде ұлттық стандарттар арқылы азық-түлік тауарларын сатып алу, жүзеге асырылуы қажет деп белгіленген. Бұл сала бойынша, 100 (жүзден) астам сатып алу стандарттары бекітілді.
6-Слайд
Метрология – сауданы дамытуда өнім сапасын қамтамасыз етіп, жақсартады сонымен қатар халықаралық сенімнің кепілі болып табылады.
Анықтама: халықаралық рейтингте Қазақстан ұлттық эталондардың өлшеу мүмкіндіктерін 117 рет растады және 104 елдің ішінен 46-орында тұр, Орталық Азияда едәуір артықшылықпен 1-орында тұрмыз.
Қазіргі таңда салаларда, атап айтсақ өнеркәсіп, медицина, мұнай-газ және тағы басқаларда, 10 миллионнан астам өлшем құралдары қолданылады. Жалпы, өлшем құралдарының дәлдігін қамтамасыз ететін салаларда метрологияның рөлі маңызды.
Аталған мәселелерді реттеу үшін өлшем құралдары санаттарының бірыңғай ұлттық тізбесін қалыптастыру және Астана қаласында заманауи эталондық база құруды ұсынамыз.
7-слайд. Ұсынылатын шаралар
Құрметті Олжас Абайұлы, жоғарыда баяндалғандарды ескере отырып, салалық мемлекеттік органдармен бірлесіп келесі мәселелерді іске асыру ұсынылады:
Бірінші. Дер кезінде шаралар қабылдау үшін, аккредиттеу субъектілеріне қатысты мемлекеттік бақылауды Кәсіпкерлік кодексінен алып, ерекше тәртіп орнату;
Екінші. Мемлекеттік органдарға ұлттық техрегламенттерді әзірлеуді аяқтау;
Үшінші. Қазақстан Республикасынның Парламентінде тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік реттеуді күшейтуге бағытталған түзетулерді, Үкімет деңгейінде тұтынушыларды қорғау мәселелері бойынша Омбудсмен институтын құру (Сауда және интеграция мині, Әділетмині, Ішкі істер мині, Қаржымині МКК);
Төртінші Техникалық реттеу саласының штаттық санын күшейту.
Анықтама үшін: Техникалық реттеу комитетінің штаты - 73 бірлік (өңірде 3-5 адам), Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінде шамамен 4 мың бірлік (ОА, өңірлік желі), Ауыл шаруашылық министрлігі шамамен 1 600.
Құрметті Олжас Абайұлы, осы бастамаларға қолдау көрсетуіңізді сұраймыз.
8-Слайд.
Келесі мәселе өте өзекті.
Өздеріңіз білетіндей, осы жылы 19 қаңтарда «Уақытты есептеу тәртібі туралы» Үкімет қаулыға өзгеріс енгізу арқылы, ел аумағында 5-ші сағат белдеуін қолдану туралы шешім қабылдады.
Бұл шешім – Қостанай және Қызылорда облыстары азаматтарының бірнеше жыл бойы осы мәселені көтерген көптеген өтініштерін ескере отырып қабылданды.
Петицияны қарастырудың нәтижесінде, стандартты сағат белдеуіне максималды бейімделу жағдайларын жасауға бағытталған үәкілетті тиісті мемлекеттік органдарга айқын ұсыныстар мен тапсырмалар берілді.
Осылайша, сағат белдеуін өзгерту туралы қабылданған шешім ғылыми негізделген және экономикалық тұрғыдан орынды болып табылады.
Назарларыңызға рақмет!
Құрметті Олжас Абайұлы!
Құрметті әріптестер!
1-слайд. 2024 жылғы әлемдік бидай нарығында бірқатар өзгерістер күтілуде. Еуропа, Оңтүстік Африка және Украинада ауа-райының қолайсыздығы себебінен бидай өндірісі төмендейді деп болжамдайды сарапшылар. Сонымен қатар, Ресейдің бидай бойынша экспорттық әлеуеті 2024-2025 жылдары 53 млн тонна көлемінде болады, бұл өткен маусыммен салыстырғанда 10,1%-ға аз.
Қазақстанның қаңтар-тамыз айларындағы бидай экспорты 3,13 млн тонна құрады, бұл өткен жылғы көрсеткіштен 39,2%-ға төмендеген (қаңтар-тамыз 2023 жылы - 5,15 млн тонна).
Бұл төмендеудің себебі өткен жылғы өнімнің аздығы және дәстүрлі экспорттық нарықтарда бәсекелестіктің күшеюі. Сондай-ақ біз бидай экспорттық нарықтарының географиясының тарылуын байқап отырмыз. Негізгі экспорттық нарықтар - Италия, Түркменстан және Ауғанстан, Ресей Қазақстанның бидайын тұтынуды бірнеше есеге азайтты.
Бұл экспорттық бағалардың демпингімен байланысты болды, ол қазақстандық бидайдың Орталық Азиядағы негізгі экспорттық нарықтарда ауыстырылуына себеп болды.
2-слайд. Қазақстанның 2024 жылға арналған астық дақылдары бойынша экспорттық әлеуеті 12 млн тонна, оның ішінде 7-7,5 млн тонна бидай, 1,3-1,4 млн тонна арпа, 300 мың тонна жүгері. Сонымен қатар, майлы дақылдар бойынша әлеует 1 млн тоннадан асады.
Орталық Азия мен Ауғанстанға 4,2 млн тонна бидай жеткізіледі деп күтілуде. Қытайға жалпы астық экспорты 2023 жылы 1,43 млн тонна құрап, өткен жылмен салыстырғанда 5,5 есе өскен. Оның ішінде бидайдың үлесі 538,8 мың тонна, бұл өткен жылғы көрсеткіштен 15 есе артық. Бұл Қытайға экспорт көлемін 1,6 млн тоннаға дейін арттыруға мүмкіндік береді. Дегенмен, Қытай шекарасындағы кідірістер мен лицензиялау шарттары әлі де шешуді талап етеді.
Жаһандық сұраныстың артуы және өнімділіктің төмендеуіне байланысты Италия, Латвия, Испания сияқты ЕО елдері маңызды нарықтар болып отыр. Қазақстан үшін бидайды Ресей арқылы транзиттеу және Транскаспий Халықаралық Көлік Бағыты (ТМТМ) бойынша шығындарды азайту өзекті.
Түркия мен Таяу Шығысқа шамамен 1 млн тонна бидай экспорттау мүмкіндігі бар.
Иранға арпа жеткізуді қалпына келтіру маңызды, сауда және логистика мәселелері шешілуде. Пәкістан, Индонезия, Бразилия және Малайзия нарықтарында қазақстандық бидай брендін ілгерілету жұмыстары жандандырылады.
3-слайд. Азық-түлік корпорациясымен бірлесе отырып, экспорттық логистика мен бағалар көрсетілген елдік ұсыныстар (офферлер) әзірленді. Бұл ұсыныстар Қазақстанның 14 тұрақты өкілдігіне жіберіліп, белсенді түрде жұмыс жүргізілуде. Арменияға 600 мың тонна, Италияға 1 млн тонна бидай жөнелту туралы келіссөздер жасалып жатыр. Сонымен қатар, Солтүстік Африка елдеріне 200 мың тонна экспорт бойынша келісімдер жүргізілуде.
4-слайд. Экспортталатын өнімнің күрделілігін арттыру саясатын ескере отырып, дәнді дақылдарды өңдеуге көңіл бөлген жөн. Бұл болашақта экспорт мәселелерін шешудің жолы болуы мүмкін. Қазақстанда күнбағыс майын өндіруде оң нәтижелер бар: 2023 жылдың 1 ақпанынан бастап күнбағыс тұқымын экспорттауға 20%-дық баж енгізілгеннен кейін май өндірісі 56%-ға өсті. Биыл бұл өсу жалғасуда, экспорттық бағаның маржасы бірнеше есе артты.
4 желтоқсаннан бастап этил спиртін өндіруші компанияларға оны еврокуб ыдысында экспорттауға рұқсат етілді. Қазіргі уақытта Германия мен Қытайдан спиртке сұраныс бар.
Сонымен қатар құрама жем экспорты бойынша Қытай негізгі нарыққа айналды, экспорт көлемі өткен жылмен салыстырғанда 93 мыңнан 663 мың тоннаға дейін өсті. ҚТЖ жүк тасымалын дұрыс ұйымдастыру арқасында жоспардың орындалуы 30%-дан 100%-ға дейін артты.
5-слайд. KazakhExport Экспорттық-кредиттік агенттігі экспорттаушыларға сақтандыру, кепілдік беру, экспорттық сауда және қаржыландыруды ұсынуда. Бұл әсіресе өсімдік шаруашылығы өнімдері мен астық экспорты үшін маңызды. Агенттік Қазақстанның дәнді дақылдар экспортына қолдау көрсетіп, оның көлемін 2 млн тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік бермек. KazakhExport қолдау құралдары арқылы Қазақстанның дәнді дақылдар экспортын жыл сайын 10 млн тоннаға дейін арттыру әлеуеті бар.
Назарыңызға рақмет!
«2021 жылғы 16 ақпандағы Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттері талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылауды (қадағалауды) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің көрсетілген саладағы заңнамасын үйлестіру мақсатында жүзеге асыру қағидаттары мен тәсілдері туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттаманы ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасы Заң жобасы» Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулысының жобасы»(бұдан әрі –Қаулы жобасы) «Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары туралы» Заңның 13, 14 және 27-бабының 4-тармағына сәйкес әзірленді.
Негізгі Заң жобаның мақсаты Жобаның мақсаты Еуразиялық экономикалық одақтың қолданыстағы құқығындағы бар қайшылықтарды жою және «қауіпті өнім» деген тұжырымды «Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінің талаптарына сәйкес келмейтін өнімге» ауыстыру бөлігінде кәсіпкерлер үшін ықтимал беделді тәуелкелдерді азайту болып табылады.
Заң жобада «қауіпті өнім туралы» деген сөздерді «Одақтың техникалық регламенттерінің талаптарына сәйкес келмейтін өнім туралы» деген сөздерге өзгерту бөлігінде өзгерістер енгізу туралы көзделеді, ЕАЭО аумағында айналыстағы өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында құрылған ЕАЭО интеграцияланған ақпараттық жүйесін пайдалана отырып, ақпараттандыру жүйесінің жұмыс істеуі мәселелері бойынша ЕАЭО құқығын жетілдіруге бағытталған.
«2021 жылғы 16 ақпандағы Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттері талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылауды (қадағалауды) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің көрсетілген саладағы заңнамасын үйлестіру мақсатында жүзеге асыру қағидаттары мен тәсілдері туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттамаға қол қою туралы» 2024 жылғы 29 қаңтардағы № 441 Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы қабылданды.
Заң жобасын қабылдау Қазақстан Республикасының 2020-2030 жылдарға арналған сыртқы саясат тұжырымдамасы және Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі ұлттық даму жоспары сияқты Қазақстан Республикасының стратегиялық және тұжырымдамалық құжаттарының нысаналы индикаторларына қол жеткізуге мүмкіндік береді және теріс әлеуметтік-экономикалық және құқықтық салдарларға әкеп соқпайды.
Құрметті Ерлан Жақанұлы,
құрметті депутаттар!
Мемлекет Басшысы 2022-ші жылғы 1-ші қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында «Бізге «Азамат – бизнес – мемлекет» арасындағы қатынастарды ТҮБЕГЕЙЛІ өзгерту қажет. Мемлекет барлығына тең мүмкіндіктер мен әділеттілікті қамтамасыз ету міндетті» – деп, айтқан еді.
2021-ші жылғы 16-шы қарашадағы Президент тапсырмасын және «Аманат» партиясының
2023-27-ші жылдарға арналған САЙЛАУАЛДЫ бағдарламасын орындау жөніндегі Жол картасын іске асыру мақсатында, Министрлік Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау туралы заң жобасының жаңа редакциясын және оған леспе заң жобасын әзірледі.
Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау туралы Заңға соңғы түзетулер төрт жылдан астам бұрын енгізілген. Бірақ құқұқ қолдану тәжірибесі оның қазіргі уақыт талабына сәйкес келмейтінін және Тұтұнушыларды қорғаудың тиімділігіне әсер ететін құқұқтық кемшіліктерін көрсетті.
Біріншіден, тұтұнушылардың шағымдарын қарау мен шешудің төрт кезеңдік тәртібі тұтұнушының сотпен қорғауға конституциялық құқығына кедергі келтіреді, өйткені тұтұнушылар сотқа жүгінбес бұрын жоғарыда аталған кезеңдерден өтуге мәжбүр.
Екіншіден, Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау туралы Заңның қолдану аясы бөлшек сауда және тұрмыстық қызметтермен ғана шектелген.
Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау комитеті тұрғын үй-коммуналдық, көлік, медициналық, туристік, байланыс қызметтері және тағы басқа маңызды қызмет салаларында тұтұнушылар құқұқтарының бұзылуына орай іс-шаралар қолдана алмайды.
Үшіншіден, тұтұнушылардың қоғамдық бірлестік-тері әлі де жеткілікті дәрежеде тиімді жұмыс істемейді, олардың қызметі жүйелі түрде бірізденбеген.
Төртіншіден, тұтұнушылардың өтініштерін бизнеспен қабылдау және қарау процесін автоматтандыру үшін іске қосылған «Е-tutynushy» ақпараттық жүйесі кәсіпкерлердің оған ерікті түрде тіркелгенінен күтілген нәтиже көрсетпеді.
Анықтама: Бүгінде онда барлығы 872 кәсіпкерлік субъектісі тіркелген. Бұл, кәсіпкерлік субъектілері және тұтұнушылар арасында онлайн кері байланысқа қол жетуге және «Е-tutynushy» ақпараттық жүйені басқа мемлекеттік ақпараттық жүйелерімен интеграциялауға мүмкіндік бермейді.
Бесіншіден, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқұқ бұзушылық туралы кодексінде тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау саласындағы әкімшілік құқұқ бұзушылықтар үшін тек ескерту көзделген.
Статистикаға сәйкес жосықсыз бизнестің
іс-әрекеттеріне жыл сайын тұтұнушылардың шағымы артып жатқандықтан, Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау туралы Заңды жетілдірудің қажеттілігі туындап отыр.
Анықтама: 2021 жылы тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау Комитетіне тұтұнушылардың 25 мың өтініші келіп түсті, 2022 жылы 30 мың, 2023 жылы олардың саны 51 мыңға дейін өсті. Басқа мемлекеттік органдарға өтініштер саны да өсті. 2021 жылы олардың саны 45 мың, 2022 жылы 47 мың, ал 2023 жылы 74 мыңнан асты.
Тұтұнушылардың электрондық сауда саласындағы бұзушылықтарға қатысты шағымдарының 2023-ші жылы 7732 дейін күрт өсіп, олардың саны өткен жылмен салыстырғанда 15 пайыздан асқаның айту қажет. Бұл электрондық сауда құралдарын белсенді пайдаланғанның белгісі. Сонымен қатар, 2022-ші жылмен салыстырғанда шағымдар санының өсуі 290% пайызды құрады.
Заң жобасын әзірлеу кезінде ТМД елдерінің, сондай-ақ Германия, Польша, Түркия және басқа да елдердің тәжірибесі зерттеліп нәтижесінде келесі новеллалар ұсынылып отыр.
Біріншіден, азаматтық-құқұқтық тұтұнушылық дауларды шешу тәртібі көп сатыдан екі сатыға дейін ЖЕҢІЛДЕТІЛЕДІ.
Анықтама: Бірінші кезеңде тұтұнушы мен бизнес субъектісінің арасындағы дауды шешу сотқа дейінгі міндетті тәртіп сақталады. Екінші кезеңде, егер бизнес субъектісі сотқа дейінгі дауды шешу тәртіппен пайдалануға бас тартса, тұтұнушыға өз құқұқтарын қорғау үшін сотқа тікелей талап қою немесе дауды соттан тыс реттеу субъектілеріне (медиатор/төрелік) немесе (тексеру өткізу және жосықсыз бизнес субъектісін әкімшілік жауапкершілікке тарту үшін) мемлекеттік органға жүгіну баламалы тәсілдерін таңдау құқығы беріледі.
Ұқсас екі сатылы құқұқ қолдану практикасы Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 27-тарауында көзделген, онда 1-кезеңде кәсіпкерлер дауды өз арада шешеді, ал 2-кезеңде сотқа немесе медиаторға барып дауды шешу баламалы нұсқасы қолданады.
Екіншіден, тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау туралы Заңның базалық қағидаттары салалық реттеу мен осы салалардағы тиісті мемлекеттік органдардың құзыретін сақтай отырып, қаржылық қызметтерден басқа, барлық қызмет көрсету салаларына қолданылатын болады.
Нәтижесінде уәкілетті орган тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың қызметін САЛААРАЛЫҚ үйлестіру жөніндегі өз функциясын толық іске асыра алады.
Үшіншіден, тұтұнушылардың белгіленген және белгіленбеген тобы туралы ұғымдар бөлінген. Еуразиялық экономикалық одақтың бірқатар елдерімен ұқсастығы бойынша Омбудсмен мен тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау жөніндегі қоғамдық БІРЛЕСТІКТЕР тұтұнушылардың белгіленбеген тобына қатысты, сотқа талап қою құқығына ие болады.
Төртіншіден, егер сотқа дейінгі кезеңде кәсіпкерге жүгінген сәттен тұтұнушының бұзылған құқұқтары қалпына келтірілмесе, тұтұнушының пайдасына азаматтық процесте сот өндіріп алатын айыппұл түрінде кәсіпкердің азаматтық құқұқтық жауапкершілігі енгізіледі.
Бұл құқұқтық құрал кәсіпкерлерді тұтұнушылармен азаматтық дауды сотқа дейін шешуге ынталандыруға бағытталған.
Шет елдердің осындай тәжірибесі, сотқа өтініштердің айтарлықтай төмендеуіне әкеледі.
Бесіншіден, онлайн саудада тұтұнушылардың құқұқтарын қорғауды күшейту бойынша түзетулер ұсынылады.
Алтыншыдан, тұтұнушылар қауымдастығының біздің назарымызды аударған құқұқтық кемшіліктер жойылды. Атап айтқанда:
кәсіпкерлік субъектілердің «E-tutynushy» ақпараттық жүйесіне міндетті емес тіркелу туралы нормасы алынып тасталды;
қайтаруға жатпайтын тауарлар тізімінен медициналық бұйымдар, ұялы байланыстың абоненттік ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫ алынып тасталды;
авиабилеттерді сатып алу және туристік қызмет көрсету туралы шарттар бойынша 100 пайыз қайтарылмайды деген ұғым алынып тасталды;
тұтұнушылардың қоғамдық бірлестіктеріне тауарлар мен қызметтерді бақылау сатып алу мүмкіндігі берілді;
несиеге сатып алған тауарларды қайтару шарттары белгіленді.
Тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау жүйесінің мынадай институционалдық күшеюін жеке атап өтейін.
Кәсіпкерлердің құқұқтарын қорғау жөніндегі Омбудсмен институтына ұқсас тұтұнушылардың қоғамдық бірлестіктерін біріктіру үшін тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау жөніндегі Омбудсмен институты енгізіледі.
Ілеспе заң жобасында негізгі заң жобасына сәйкес келтіру мақсатында екі кодекске: Қазақстан Республикасының Азаматтық және Азаматтық іс жүргізу, сондай-ақ: Көлік, Туристік қызмет, Сауда қызметін реттеу, Ақпаратқа қол жеткізу, Табиғи монополиялар туралы бес заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.
Заң жобалары барлық мемлекеттік органдармен, соның ішінде Бас прокуратурамен және Жоғарғы Сотпен келісілген.
Заң жобалары Мәжілістің барлық жеті комитетінде қаралып, қолдау тапты.
Заң жобаларын қабылдау нәтижесінде тұтұнушылардың құқұқтарын қорғау жүйесі күшейіп қоғамның өмір сүру сапасы артатын болады.
Заң жобаларын қолдауларыңызды сұраймыз!
Назарларыңызға рақмет!
Сауда комитеті әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының Ұлттық статистика бюросындағы былтырғы және биылғы тамыз айындағы бағаларына талдау жүргізді. ӘМАТ тауарларына енетін өнімдердің басым бөлігінің бағасы былтырға қарағанда арзандаған.
Күнбағыс май: Елде жыл басынан күнбағыс майының бағасы 15% арзандаған. Былтыр тамызда күнбағыс майының 1 литрі 781 теңге болған болса, биыл бұл баға 626 теңгеге дейін арзандаған.
Пияз: Пияз бағасы былтыр 177 теңге болса, биыл дүкен сөрелеріне 129 теңгеден сатылуда.
Қырыққабат: Қырыққабат осыдан 1 жыл бұрын 159 теңгеден сатылған болса, қазір республика бойынша орташа бағасы 124 теңгені құрап тұр.
Қант: Былтыр қанттың 1 келісі 434 теңгеге дейін жетсе, қазір оның бағасы 415 теңгеге арзандаған.
Сәбіз: Сәбіздің келісі бір жыл бұрын 198 теңгеден саудаланса, биыл 188 теңгені құрап отыр.
Қарақұмық жармасы: Қарақұмық жармасының құны тура 1 жыл бұрын 338 теңге болса, қазір республика бойынша орташа баға 222 теңгеге арзандаған.
Бидай ұны: Бірінші сорт бидай ұнының 1 келісі 2023 жылдың тамызында 232 теңге тұрса, биыл 228 теңгеге түскен.
1 жыл ішінде тұз бен рожки бағасы еш өзгеріссіз қалған.
Анықтама: 2023 жылдың тамыздың алғашқы аптасы мен 2024 жылдың тамыздың бірінші аптасындағы бағалар салыстырылды.
2024 жылдың алғашқы 6 айында Қазақстанның ішкі тауар айналымы 27,6 трлн теңгені құрады, сауданың нақты көлемінің индексі 3,9% деңгейінде. Маусым айында мамырмен салыстырғанда сауданың қарқынды өсуі байқалды, көтерме сауданың 10,5% және бөлшек сауданың 30,6% өсуін қосқанда 16,8%-ға өсті.
Салаға салынған инвестиция көлемі 282,4 млрд теңгеге жетті, оның 153,6 млрд теңгесі көтерме және бөлшек саудаға бағытталған.
Сауда және интеграция министрлігі заманауи сауда инфрақұрылымдық форматын құру үшін мемлекеттік қолдаудың жаңа шараларын енгізуде. Пайыздық мөлшерлемені субсидиялау түпкілікті қарыз алушылар үшін 9%-дан аспайтын болады, сондай-ақ жетіспейтін кепілді қамтамасыз ету үшін кредиттер бойынша кепілдіктер көзделген.
Мемлекеттік қолдау сөрелердегі отандық тауарлардың үлесін арттыруға бағытталған: азық-түлік тауарларының кем дегенде 50% және азық-түлік емес тауарлардың 20% отандық өндірісте болуы тиіс. 16 сауда нарығын жаңғырту бойынша жоспарлы жұмыс жүргізілуде, 2025 жылдың соңына дейін — 75-ке жетеді. 20 мыңнан астам кәсіпкер мен базарлардың 5 мың қызметкері қолдау алды.
Қауіпсіздік, жарықтандыру, іргелес аумақтарды абаттандыру және ыңғайлы кірме жолдарды қоса алғанда, сауда объектілеріне қойылатын талаптарды белгілейтін Ұлттық стандарт енгізілді.