Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігімен Дунаев Арман Галиаскарович – «Altyn Bank» АҚ China CITIC Bank Corporation Limited ЕБ Директорлар кеңесінің төрағасы (2025ж. 01 шілдедегі №50/БВУ/П хаттама).
Агенттік сақтандыру нарығының келесі басшы қызметкерлерін бекітті*:
* «Сақтандыру қызметі туралы» ҚР Заңында белгіленген біліктілік талаптарына сәйкес келген жағдайда, уәкілетті органның басшы лауазымға орналасуға келісімі бар басшы қызметкер қосымша келісімінсіз бір сектор шеңберінде ұқсас лауазымға ауыса алады.
Басшы лауазымына орналасуға берілген келісімдермен Сіз «Сақтандыру секторы» -> «Рұқсаттар және хабарламалар тізілімдері» -> «Басшы қызметкерлерін тағайындауға (сайлауға) қолданыстағы келісімдердің тізілімі» бөлімінде басшылық лауазымға орналасуға берілген келісімдермен таныса аласыз.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі ескертеді: қаржы пирамидаларына қатысу салынған қаражаттың толық жоғалуына әкелуі мүмкін. Мұндай схемалар көбінесе сенімді инвестициялық мүмкіндік ретінде ұсынылады, бірақ іс жүзінде олар қаржылық тұрғыдан орнықсыз және заңнаманы бұзады.
Қаржы пирамидасының негізгі белгілері:
Егер сіз қаржы пирамидасының құрбаны болдым деп күдіктенсеңіз, мүмкіндігінше тезірек полиция мен Қаржылық мониторинг агенттігіне (ҚМА) хабарласу қажет. Бірден шағым беру ұсынылады – бұл ақшаны қайтару ықтималдығын арттырады. Сондай-ақ туыстарға, достарға және таныстарға олардың кейінгі құрбан болмауы үшін ескерту маңызды.
Компания туралы ақпаратты, лицензияның болуын және мемлекеттік органдардың ресми сайттарында тіркелуін тексеріңіз.
Өзге де пайдалы материалдармен Fingramota.kz. сайтынан таныса аласыздар.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының банк секторында 21 екінші деңгейдегі банк бар, оның ішінде 13 банк шетелдің қатысуымен, оның ішінде 9 еншілес банк.
Банк секторының активтері 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша негізінен банктердің несие портфелінің 1,7%-ға 37,9 трлн теңгеге өсуі есебінен ағымдағы жылғы мамырда 1,2%-ға (2025 жылдың басынан бері 2,9%-ға өсу) ұлғайып, 63,4 трлн теңгені құрады.
Екінші деңгейдегі банктердің экономикаға берген кредиттері 2025 жылғы мамырда 1,3%-ға 35,5 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан 5,1%-ға өсу). Экономикаға берілген кредиттердің құрылымында 2025 жылғы мамырдың қорытындысы бойынша ұлттық валютада берілген кредиттер 1,4%-ға 32,8 трлн теңгеге дейін ұлғайды, шетел валютасында берілген кредиттер 0,3%-ға 2,7 трлн теңгеге дейін ұлғайды.
Бизнес субъектілеріне берілген кредиттер 2025 жылғы мамырда негізінен айналым қаражатын сатып алуға берілген қарыздардың 0,5%-ға 5,1 трлн теңгеге дейін өсуі есебінен 0,6%-ға 13,4 трлн теңгеге дейін өсті (2025 жылдың басынан 2,4%-ға өсу). Бизнеске берілген кредиттер құрылымында ірі бизнеске қарыздар сауда саласындағы субъектілердің қарыздарды мерзімінен бұрын өтеу нәтижесінде 0,9%-ға 5,0 трлн теңгеге төмендеді (2025 жылдың басынан 14,7%-ға өсу), ШОБ субъектілеріне берілген қарыздар 0,7%-ға 5,8 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан бастап 9,7%-ға төмендеді). Дара кәсіпкерлерге берілген кредиттер 3,0%-ға 2,6 трлн теңгеге дейін өсті (2025 жылдың басынан 13,0%-ға өсу).
Салалар бойынша 2025 жылғы мамырда бизнеске берілген кредиттердің өсуі өнеркәсіп пен көлікті қоспағанда, барлық салада байқалады. Саудада кредиттер 0,5%-ға 3,6 трлн теңгеге дейін, ақпарат және байланыста – 2,5%-ға 0,2 трлн теңгеге дейін, құрылыста – 4,5%-ға 0,7 трлн теңгеге дейін, ауыл шаруашылығында 36,%-ға 0,5 трлн теңгеге дейін ұлғайды.
2025 жылғы мамырда бизнес субъектілеріне 1,5 трлн теңге сомаға жаңа қарыздар берілді, бұл 2024 жылтың тиісінше айымен салыстырғанда 7,8%-ға артық. 2025 жылдың басынан бері бизнеске жаңа кредиттер беру көлемі 7,1 трлн теңгені құрады, бұл 2024 жылдың осыған ұқсас кезеңімен салыстырғанда 5,3%-ға артық.
2025 жылғы мамыр айының қорытындысы бойынша бизнес субъектілеріне ұлттық валютада берілген кредиттер бойынша сыйақының орташа алынған мөлшерлемесі 21,3% деңгейінде сақталды.
Халыққа берілген кредиттер тұтынушылық қарыздардың 1,9%-ға 14,9 трлн теңгеге дейін және ипотекалық қарыздардың 1,7%-ға 6,3 трлн теңгеге дейін ұлғаюы нәтижесінде 2025 жылғы мамырда 1,8%-ға ұлғайып, 22,1 трлн теңгені құрады (2025 жылдың басынан 6,9%-ға өсу).
2025 жылғы мамырда халыққа теңгемен берілген кредиттер бойынша сыйақының орташа алынған мөлшерлемесі 19,9%-ды құрады.
Банктердің несие портфелінің сапасы жоғары деңгейде қалып отыр. Мәселен, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша кредиттік портфельдің жалпы көлеміндегі 90 күннен астам мерзімі өткен кредиттердің үлесі 2025 жылғы сәуірдегі деңгейде сақталып, 3,4%-ды немесе 1,3 трлн теңгені құрады.
Халыққа берілген кредиттер бойынша NPL90+ қарыздарының үлесі 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 4,3%-ды немесе 943 млрд теңгені, бизнеске берілген кредиттер бойынша 2,2%-ды 340 млрд теңгені құрады. 90 күннен астам мерзімі өткен берешегі бар кредиттерді провизиялармен өтеу деңгейі 66,8%-ды құрады (01.01.2025ж. – 67,0%).
Банк секторының міндеттемелері 2025 жылғы мамырда негізінен клиенттер салымдарының 0,8%-ға және «РЕПО» операцияларының 24%-ға ұлғаюы есебінен 1,3%-ға 54,3 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан 3,1%-ға өсу). Банк секторы міндеттемелерінің құрылымында клиенттердің салымдары басым түседі – 80% немесе 43,4 трлн теңге.
Резиденттердің депозиттік ұйымдардағы депозиттері 2025 жылғы мамырда негізінен ұлттық валютадағы депозиттердің 0,8%-ға 9,5 трлн теңгеге дейін ұлғаюы нәтижесінде 0,3%-ға 41,4 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан 0,4%-ға өсу). Ұлттық валютадағы депозиттер 0,2%-ға 32,0 трлн теңгеге дейін өсті. Нәтижесінде 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша депозиттерді долларландыру деңгейі бір ай бұрынғы 22,8%-дан аздап ұлғайып, 22,9%-ды құрады.
Заңды тұлғалардың депозиттері 2025 жылғы мамырда 0,2%-ға 18,5 трлн теңгеге дейін, жеке тұлғалардың депозиттері 0,4%-ға 22,9 трлн теңгеге дейін өсті.
Банктік емес заңды тұлғалардың ұлттық валютадағы мерзімді депозиттері бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 2025 жылғы мамырда 15,4%-ды (2025 жылғы сәуірде – 15,4%), жеке тұлғалардың депозиттері бойынша 14,3%-ды құрады (2025 жылғы сәуірде – 14,0%).
Банктердің меншікті капиталы 2025 жылғы мамырда негізінен бөлінбеген таза пайданың ұлғаюы нәтижесінде 0,5%-ға 9,1 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан бері 2,1%-ға өсті). 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша негізгі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к1) 19,3%-ды (01.01.2025ж. – 20,4%), меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к2) 20,8%-ды (01.01.2025ж. – 22,0%) құрады, бұл заңнамада белгіленген нормативтерден едәуір асып түседі және банк секторындағы әлеуетті тәуекелдерді өтеуді қамтамасыз етеді.
2025 жылғы қаңтар-мамырда банктердің таза пайдасы 1,1 трлн теңгені құрады, бұл 2024 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 17,2%-ға көп. Банктік активтердің рентабельділігі (ROA) 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 4,6%-ды (01.05.2025ж. жағдай бойынша – 4,6%), капитал рентабельділігі (ROE) 31,6%-ды (01.05.2025ж. жағдай бойынша – 31,6%) құрады.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының сақтандыру секторында 25 сақтандыру ұйымы бар, оның ішінде 10 – өмірді сақтандыру бойынша, 15-жалпы сақтандыру бойынша компаниялар.
2025 жылғы мамырдың қорытындысы бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының активтері 0,8%-ға 3,4 трлн теңгеге ұлғайды (2025 жылдың басынан бері 8,1%-ға өсу), ол негізінен инвестициялық қызметі бойынша кірістердің өсуі нәтижесінде болды.
2025 жылғы 1 маусымда активтер құрылымында ең көп үлес бағалы қағаздарға – 71,8% (2,4 трлн теңге), екінші деңгейдегі банктердегі ақшалай қаражат пен салымдарға – 6,7% (225,1 млрд теңге), сақтандыру дебиторлық берешекке – 4,5% (151,2 млрд теңге) тиесілі.
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының міндеттемелері негізінен сақтандыру резервтерінің өсуі нәтижесінде 2025 жылғы мамырда 0,7%-ға 2,4 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан бері 9,4%-ға өсу).
Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының меншікті капиталы есепті кезеңдегі бөлінбеген пайданың өсуі нәтижесінде 1,2%-ға 992 млрд млрд теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан бері 5,0%-ға өсу).
2025 жылғы мамырда сақтандыру ұйымдары негізінен 31,8 млрд теңге мөлшерінде пайда алды (2025 жылдың басынан бері таза пайда – 74,4 млрд теңге.
2025 жылдың басынан бері жеке және заңды тұлғалар бойынша жасалған сақтандыру шарттарының саны 10,5 млн шартты құрады, бұл 2024 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда 26,1%-ға көп. Негізгі өсім жазатайым оқиғалардан сақтандыру (1,1 млн шарт немесе 38,8%-ға өсу) бойынша шарттарға тиесілі.
Сақтандыру (қайта сақтандыру) шарттары бойынша қабылданған сақтандыру сыйлықақылары 2025 жылы мамырда 130,9 млрд теңгені құрады. 2025 жылдың басынан бері сақтандыру сыйлықақылары 674,5 млрд теңгені құрады, бұл 2024 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 23,8%-ға артық.
Ерікті жеке сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақыларының көлемі 2025 жылғы мамырда 60,9 млрд теңгені, 2025 жылдан бастап 325,4 млрд теңгені құрады, бұл 2024 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 33,7%-ға артық. Өсу негізінен жиналған сыйлықақылардың жазатайым оқиғалардан сақтандыру бойынша 79,6%-ға 69,4 млрд теңгеге және зейнетақы аннуитеттік сақтандыру бойынша 42%-ға 122,8 млрд теңгегеге ұлғаюына байланысты.
Ерікті мүліктік сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақылары ағымдағы жылдың мамыр айында 48,7 млрд теңгені, 2025 жылдың басынан бері 240,4 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 20,2%-ға артық. Өсу негізінен жиналған сыйлықақылардың азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру санаты бойынша 34,9%-ға және мүлікті зияннан сақтандыру санаты бойынша 14,0%-ға өсуіне байланысты.
Міндетті сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақылары 2025 жылғы мамыр бойынша 21,4 млрд теңгені, 2025 жылдың басынан бері 108,7 млрд теңгені құрады, бұл 2024 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 7,0%-ға артық. Өсу негізінен көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру сыйлықақылардың ұлғаюымен байланысты (23,9%-ға немесе 48,0 млрд теңгеге ұлғаю).
2025 жылғы мамырдағы сақтандыру төлемдері 34,8 млрд теңгені, 2025 жылдың басынан бері 166,7 млрд теңгені құрады, бұл 2024 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 40,7%-ға артық, барлығы 117,3 мың төлем жасалды.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
Акциялар нарығын капиталдандыру негізінен KASE индексінің, «Kaspi.kz» АҚ (-4,6%) және «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ (-0,8%) өкілдік тізіміне кіретін акциялар бағасының төмендеуі есебінен 2025 жылғы мамырда 0,2%-ға төмендеп, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 31,0 трлн теңгені құрады (2025 жылдың басынан бастап 5,6%-ға төмендеді).
KASE индексі 2025 жылғы мамырда 1,1%-ға 5 561,46 тармаққа дейін азайды (2025 жылдың басынан бастап 0,3%-ға азайды).
Акциялармен сауда-саттық көлемі негізінен «Банк ЦентрКредит» АҚ және «Кселл» АҚ акцияларымен сауда-саттық көлемінің төмендеуі есебінен бір айда 2 есе азайып, биыл мамыр айында 23,9 млрд теңгені құрады.
2025 жылғы 1маусымдағы жағдай бойынша KASE сауда тізімдерінде 81 қазақстандық эмитенттің 96 атауының акциялары болды.
«KASE Global» секторында 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 47 атаудағы акциялары және 59 шетелдік эмитенттің 18 ETF болды. «KASE Global» секторында жасалған мәмілелердің жиынтық көлемі негізінен Airbus, NVIDIA Corp. акцияларымен сауда-саттық көлемінің өсуі есебінен бір айда 3,0%-ға ұлғайып, 2025 жылғы мамырда 6,8 млрд теңгені құрады.
KASE-де саудаланатын корпоративтік борыштың көлемі 2025 жылғы мамырда 1,3%-ға 13,6 трлн теңгеге дейін азайды (2025 жылдың басынан бастап 0,8%-ға азайды).
KASE-де корпоративтік облигациялармен сауда-саттық көлемі 2025 жылғы мамырда негізінен бастапқы нарықтағы сауда-саттық көлемінің өсуі есебінен алдыңғы аймен салыстырғанда 56,4 %-ға 742,6 млрд теңгеге дейін ұлғайды.
2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша KASE сауда тізімдерінде 131 эмитенттің корпоративтік облигацияларының 551 шығарылымы болды (01.01.2025ж. – 126 эмитенттің корпоративтік облигацияларының 511 шығарылымы).
KASE-де саудаланатын мемлекеттік борыш 2025 жылғы мамырда 0,9%-ға 29,4 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2025 жылдың басынан бастап 8,7%-ға өсті). KASE-де мемлекеттік бағалы қағаздармен сауда-саттықтың жиынтық көлемі 2025 жылғы мамырдың қорытындысы бойынша 1,5%-ға азайып, 779,3 млрд теңгені құрады.
2025 жылғы мамырда МБҚ бастапқы нарығындағы сауда-саттық көлемі 14,8%-ға 688,1 млрд теңгеге дейін ұлғайды. Оның ішінде ҚР Қаржы министрлігі 664,3 млрд теңге тартып, өтеуге кірістілігі 14,10-16,50% болатын облигациялардың 14 шығарылымын орналастырды, бес облыс әкімдіктері мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру шеңберінде 23,8 млрд теңге тартты.
Ұжымдық инвестициялау нарығында 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 54 инвестициялық пай қоры, оның ішінде 25 аралық, 28 жабық және 1 ашық пай қоры жұмыс істеді.
Инвестициялық пай нарығындағы басқарудағы активтер 2025 жылғы мамырда 0,87%-ға ұлғайып, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 361,8 млрд теңгені құрады (жыл басынан бері 2,9%-ға өсті). 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша бағалы қағаздар портфелі 301,2 млрд теңгені немесе инвестициялық пай қорларының жиынтық активтерінің 83,3%-ын құрады.
2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша бағалы қағаздар нарығының институционалдық құрылымына 40 брокер мен дилер (16 банк және 24 банктік емес ұйым), 11 кастодиан-банк, 21 инвестициялық портфельді басқарушы, 4 трансфер-агент, сондай-ақ 3 инфрақұрылымдық ұйым: KASE, KASE Клирингтік орталығы және бірыңғай тіркеуші мен сауда репозиторийінің функцияларын орындайтын Бағалы қағаздардың орталық депозитарийі кірді.
2025 жылғы мамырда Орталық депозитарийдің номиналды ұстау жүйесіндегі шоттардың саны 2,2%-ға ұлғайып, 4 154,1 мың шотты құрады, оның ішінде:
- депоненттер клиенттерінің қосалқы шоттарының саны 690,9 мың қосалқы шотқа дейін 1,0 мыңға немесе 0,1%-ға ұлғайды (2025 жылдың басынан бастап 5,5 мыңға немесе 0,8%-ға өсу);
- брокерлер ашқан және жинақталған омнибус-шоттар арқылы есепке алынатын дербес шоттардың саны 3 463,2 мың шотқа дейін 89,0 мыңға немесе 2,6%-ға ұлғайды (2025 жылдың басынан бастап 647,8 мыңға немесе 23,0%-ға өсу).
Бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушылардың активтері 2025 жылғы мамырда 0,25%-ға ұлғайып, 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 548,5 млрд теңгені құрады (жыл басынан бері негізінен бір қатысушы лицензиясының қолданысы тоқтатылуы есебінен 28,76%-ға төмендеді).
Міндеттемелер 6,4 млрд теңге сомасына «РЕПО» операциялары бойынша міндеттемелердің өсуіне байланысты 5,9%-ға 138,1 млрдтеңгеге дейін ұлғайды (жыл басынан бері42,0%-ғатөмендеді).
Бөлінбеген пайданың 4,7%-ға 121,1 млрд теңгеге дейін төмендеуі нәтижесінде меншікті капитал 1,5%-ға 410,5 млрд теңгеге дейін төмендеді.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
2025 жылғы мамырда Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің (бұдан әрі – Агенттік) тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша қызметі негізінен қарыз алушылардың алаяқтық әрекеттер, тұтынушылық қарыздар бойынша берешекті қайта құрылымдауға жәрдемдесу туралы жолданымдарын қараумен және олардың борыш жүктемесін азайту шараларын қабылдаумен байланысты болды.
2025 жылғы мамырда Агенттік қаржы ұйымдарының және коллекторлық агенттіктердің қызметіне байланысты жеке және заңды тұлғалардың 14 664 жолданымын қарады, бұл 2025 жылғы сәуірмен салыстырғанда 16,0%-ға аз.
Жолданымдардың ең көп үлесі – жолданымдардың жалпы санының 52,7%-ы банк секторына тиесілі. Микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдар қызметінің мәселелері бойынша жолданымдар жалпы санның 36,6%-ын, коллекторлық агенттіктердің 6,3%-ын, сақтандыру нарығы субъектілерінің 1,6%-ын, өзге ұйымдардың 0,6%-ын, атауы көрсетілмеген қаржы ұйымдарының 2,1%-ын құрады.
2025 жылғы мамырда Агенттік 3 ұсынымдық қадағалап ден қою шарасын, 2 жазбаша ұйғарым, әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы 2 хаттама бойынша жалпы сомасы 1 455 мың теңгеге 2 әкімшілік жаза, оның ішінде:
- банктерге қатысты 1 ұсынымдық қадағалап ден қою шарасын, әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы 1 хаттама бойынша
1 180 мың теңге сомасына 1 әкімшілік жаза;
- сақтандыру ұйымдарына қатысты әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы 1 хаттама бойынша 275 мың теңге сомасына 1 әкімшілік жаза;
- коллекторлық агенттіктерге қатысты 1 жазбаша ұйғарым;
- микроқаржы ұйымдарына қатысты 3 ұсынымдық қадағалап ден қою шарасын, 1 жазбаша ұйғарым қолданды.
Агенттік мақсаты жалғыз баспананы сақтап қалу және қарыз алушылардың борыш жүктемесін төмендету болып табылатын Ипотекалық тұрғын үй қарыздарын (ипотекалық қарыздарды) қайта қаржыландыру бағдарламасын (бұдан әрі – Бағдарлама) іске асыруды жалғастыруда.
Бағдарламаның бірінші бағыты шеңберінде 2004 – 2020 жылдар аралығындағы кезеңде берілген ипотекалық қарыздарды жылдық 3%-дан аспайтын мөлшерлемемен қайта қаржыландыру көзделген. 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша банктер 207,4 млрд теңге сомасына 32,9 мың қарызды қайта қаржыландырды.
Бағдарламаның екінші бағыты бойынша 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін берілген жеке тұлғалардың валюталық ипотекалық қарыздарын 114,0 млрд теңге сомасына 15,9 мың валюталық ипотекалық қарызды айналдыру/қайта қаржыландыру (бір АҚШ доллары үшін 188,35 теңге бағамымен) жүргізілді. Осы бағытты іске асыру мерзімі барлық жоспарланған іс-шаралардың аяқталуына байланысты 2025 жылғы 31 желтоқсанда аяқталады.
Бағдарламаның үшінші бөлігі шеңберінде 2025 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша 10,6 мың ХӘОТ – қарыз алушыға 96,3 млрд теңге сомасына қолдау шаралары көрсетілді. Қосымша көмек 2025 жылғы 31 желтоқсанға дейін берешекті азайту, сондай-ақ банктің балансындағы жалғыз баспананы бұрынғы меншік иелеріне қайтару түрінде көрсетілетін болады.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
2025 жылғы 24 маусымда Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне азаматтық қорғау, электр энергетикасы және мемлекеттік мүлікті басқару мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойды.
Сонымен бірге көрсетілген Заңда адамдар жаппай жиналатын объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін өрттен жүктелген сақтандыру енгізіледі.
Аумағы 2 000 шаршы метрден асатын сауда кәсіпорындары мен ойын-сауық орталықтары сияқты объектілердің иелері өздерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру шартын жасасуға міндетті болады. Объектілердің толық тізбесін Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі айқындайды.
Сақтандыру объектідегі өрт салдарынан зардап шеккен келушілердің, жалға алушылардың және өзге де адамдардың өміріне, денсаулығына және мүлкіне зиян келтіргені үшін жауапкершілікті өтейтін болады. Бұл ретте жауапкершілікті сақтандыру шарты болмаған кезде мұндай объектілердің қызметіне жол берілмейді.
Нысанның иесінде осындай объектідегі өрттің салдарынан зардап шеккен адамдардың өміріне, денсаулығына немесе мүлкіне келтірілген зиянды өтеу міндетінің туындауы сақтандыру жағдайы деп танылады, бұл ретте сақтандыру жағдайының басталу фактісі тараптардың келісімімен не соттың шешімімен сақтандырудың үлгілік шартының талаптарына сәйкес айқындалады.
Сақтандыру сомасы сақтандыру шартында белгіленеді және кемінде 75 мың АЕК (295 млн теңге) болуға тиіс. Сақтандыру сыйлықақысының мөлшерін сақтандырушы айқындайды және ол сақтандыру шартында белгіленеді.
Бір жәбірленушінің мүлкіне залал келтіргені үшін сақтандыру төлемінің мөлшері келтірілген зиян мөлшеріндегі соманы құрайды, бірақ 1,5 мың АЕК (5,9 млн теңге) аспайды.
Әрбір жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына келтірілген зиян үшін сақтандыру төлемінің мөлшері:
– қайтыс болған жағдайда – 5 мың АЕК (19,7 млн теңге);
– мүгедектік белгілеу:
I топ – 4 мың АЕК (15,7 млн теңге);
II топ – 3 мың АЕК (11,8 млн теңге);
III топ – 1,5 мың АЕК (5,9 млн теңге);
балаға – 3 мың АЕК (11,8 млн теңге);
– мүгедектік белгіленбей мертігу, жарақат алу немесе денсаулықтың өзге де зақымдануы – амбулаториялық және (немесе) стационарлық емдеуге жұмсалатын нақты шығыстар мөлшерінде, бірақ 750 АЕК-тен (2,9 млн теңге) аспайтын мөлшерде.
Сақтандыру шарты үлгілік сақтандыру шарты негізінде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің тиісті лицензиясы бар жалпы сақтандыру жөніндегі кез келген 15 сақтандыру ұйымымен жасалуы мүмкін.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
КАСКО – бұл автокөлікті ерікті сақтандыру, ол ұрлап әкету, жол-көлік оқиғасы кезінде зақымдану (оның ішінде иесінің кінәсінен), табиғи апаттар, өрт, жанып-тұтану және басқа да күтпеген жағдайлар сияқты тәуекелдерден қорғауды қамтамасыз етеді. Көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандырудан (КҚИ АҚЖС) айырмашылығы, КАСКО көлік иесінің өзіне келтірілген залалды өтейді.
Полистің шарттары мен құны сақтандыру компаниясына, көлік құралының сипаттамаларына және таңдалған қамту көлеміне байланысты.
Автокөлікті сату кезінде оның иесінде КАСКО-ның қолданыстағы полисімен не істеу керек және ол үшін ақшаны қайтаруға бола ма деген сұрақ туындауы мүмкін. Бұл, әсіресе, егер сақтандыру мерзімі аяқталғанға дейін бірнеше ай қалса және сақтандыру құжаты толығымен төленген болса, өзекті болады.
Қазақстанда автокөлік сатылған жағдайда КАСКО полисін көліктің жаңа иесіне беруге болмайды, себебі бұл сақтандыру компаниясы мен сақтандырылған тұлға арасындағы оның сақтандыру тарихын, көлік жүргізу өтілін және басқа да жеке өлшемдерін ескеретін дербес шарт.
Мұндай жағдайда көлік құралын сатушының екі ықтимал нұсқасы бар: ерікті автосақтандыру шартын бұзу және пайдаланылмаған кезең үшін сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігін қайтару немесе егер шарт талаптарында көзделген болса, басқа көлік құралына полисті қайта ресімдеу.
Сондықтан, КАСКО-ның қолданыстағы полисі бар автокөлікті сатпас бұрын, шартты бұзу тәртібін және сақтандыруды басқа көлікке ауыстыру мүмкіндігін нақтылау үшін сақтандыру компаниясына алдын ала хабарласу қажет. Бұл артық шығындарды болдырмауға және төленген соманың бір бөлігін сақтауға мүмкіндік береді.
Маңызды: жүргізуші КАСКО шартының талаптарын оны жасау кезеңінде мұқият зерделеуі қажет – әсіресе егер сіз полистің қолданыс мерзімі аяқталғанға дейін көлікті сату мүмкіндігін болжасаңыз. Шартты мерзімінен бұрын бұзу тәртібіне, сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігін қайтарудың болуына, сондай-ақ сақтандыруды басқа көлік құралына ауыстыру мүмкіндігіне назар аударыңыз.
Бұл ережелер автокөлік сатылған жағдайда сақтандыру компаниясымен қайтаруды реттеуді жеңілдетуге көмектеседі.
Сыртқы коммуникациялар басқармасы
Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (бұдан әрі – Агенттік) Басқармасының 2025 жылғы 25 маусымдағы №21 қаулысымен Тлек Кабыкенович Альжановқа «Standard Life» өмірді сақтандыру компаниясы» акционерлік қоғамының ірі қатысушысы мәртебесін иеленуге келісім берілді.
Ірі және ірі (жанама) қатысушы мәртебесінің болуы сақтандыру ұйымының жағдайы нашарлаған жағдайда оның қаржылық орнықтылығын қамтамасыз ету үшін жеткілікті мөлшерде оның меншікті капиталын ұлғайтуды қоса алғанда, қаржылық жағдайын жақсарту бойынша шаралар қабылдау міндетін көздейді.
«Өмірді сақтандыру» саласындағы 10 сақтандыру ұйымының ішінде
«Standard Life» ӨСК» АҚ активтердің көлемі бойынша 6-шы орында, бұл сала бойынша жиынтық активтердің 4,0%-ын құрайды.
Қаржы ұйымы мен оның филиалдары туралы жалпы ақпаратпен Агенттіктің ресми интернет-ресурсында танысуға болады.