«Emle.kz» - қазақша дұрыс жазу, жұртшылықтың тіл мәдениетін көтеру мақсатында құрылды. Деректер базасында қазақ тілінің өзекті орфографиялық сөздігі, орфография ережелері, осы салаға қатысты ғылыми әдебиеттер бар.
Сайттың «Әдеби тіл нормалары» блогында сөз сазы, оның көркем әдебиет пен өмірдегі маңызы, ережелері мен қағидалары берілсе, «Орфография» блогында сөздердің дұрыс жазылу ережелері беріледі. Сондай-ақ кірме сөздер мен терминдік мәнге ие сөздердің бұрынғы және қазіргі жазылу барысындағы айырмашылықтары салыстырмалы түрде көрсетіледі. «Пунктуация» блогында тыныс белгілердің қойылу ретіне байланысты ережелер енгізілсе, «Аббревиатура» блогында қысқарған сөздер, олардың толық атаулары, қысқарылу реті, атаулар мен сөздерді қысқарту барысында басшылыққа алынатын қағидалар мен сүйенетін заңдылықтар келтіріледі. «Мақалалар» блогында осы саладағы ғалымдардың ғылыми мақалалары келтірілген. Оқырман автормен байланысып, мақаланың астына пікір қалдырып, сұрағына жауап ала алады.
«Termincom.kz» сайты – Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы терминологиялық комиссия бекіткен терминдерді бірыңғай электрондық базаға үздіксіз енгізу, қазіргі заманғы ғылым, білім, техника және экономика, қоғамдық-әлеуметтік бағыттар бойынша салааралық терминологиялық қорды біріздендіру және жетілдіру мақсатында құрылды.
Бұл терминологиялық лексиканы біріздендіруге, терминологиялық қорды толықтыруға, терминдер мен атауларды қазақ тілінің нормаларына сәйкес реттеуге, терминологиялық атауларды пайдалану тиімділігін арттыру үшін қалың жұртшылыққа арналған ақпараттық құралдың бір түрі.
Сайт «Бекітілген терминдер», «Терминдер хронологиясы», «Қолданыстағы салалық терминдер», «Ойталқы», «Құқықтық-нормативтік база», «Ғылыми-әдіcтемелік негіздер» және «Іздеу» блоктарынан тұрады.
«Бекітілген терминдер» блогында Республикалық терминологиялық комиссиясында мақұлданған терминдер орналастырылса, «Терминдер хронологиясында» терминдердің бекітілу мерзімдері және олардың сөздік ретінде жарық көруінен мәліметтер беріледі.
«Қолданыстағы салалық терминдер» блогында Республикалық терминология комиссиясының мақұлдауымен жарық көрген терминологиялық сөздіктер салынды.
«Ойталқы» айдарында бекітуге ұсынылатын терминдерге қатысты әрбір оқырман өз ой-пікірін қалдыра алады.
«Ғылыми-әдістемелік негіздер» блогында терминжасам мәселелеріне қатысты еңбектер ұсынылып отыр.
Шет тілі терминдерінің қазақ сөзжасамдық, фономорфологиялық модельдерінің автоматтандырылған жүйесі – жұрнақтары бірыңғай терминдерді жүйелейдә және сәйкестендіреді (жоба Республикалық терминологиялық комисияның жұмысын жеңілдетеді және бекітілген терминдер санының ұлғаюына ықпал етеді).
«Sozdikqor.kz» сайты – әртүрлі салалық сөздіктер мен энциклопедиялардағы сөздермен және тұрақты сөз тіркестерімен, ескірген қазақ сөздерімен, кірме сөздермен, ақпараттық технологиялардың даму кезеңіндегі жаңа технологиялық сөздердің мағынасымен танысуға мүмкіндік беретін алғашқы әмбебап платформа.
Базаға 400 000 сөз, 1 243 850 тілдік бірлік жүктелген.
Порталға 60-қа жуық түрлі салалық сөздіктер мен энциклопедиялар енгізілген. Атап айтқанда, 15 томдық Қазақ әдеби тілінің сөздігі, Абай сөздігі, Ахмет Байтұрсынов энциклопедиясы, қазақ тілінің синонимдер сөздігі, қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі және т.б.
Порталдың іздеу жүйесі арқылы сөздердің анықтамасын, синонимдерін, антонимдерін, омонимдерін, сөздердің фразеологиялық тіркестерде кездесу жиілігін білуге болады.
2021 жылы «синонимайзер» функциясы қосылды. Кілт сөздерді дыбыстандыру функциясы бар. Порталдың мобильді қосымшасын Goolge Play және App Store-дан жүктеуге болады. @Sozdikqor.kz тelegram-бот жұмыс істейді.
«Qazgramma» - мәтіннің дұрыстығын қазақ тілінің емле ережелеріне сәйкес тексеруге мүмкіндік беретін платформа. «Grammarly», «Тext.ru», «Languagetool.org» тәрізді халықаралық платформалардың аналогы ретінде жасалған. «Qazgramma» қазақ тіліндегі мәтін қатесін тіл нормаларының талаптарын сақтай отырып түзетуге, сайттарды талдауға және құжатты стильге сәйкес тексеруге, орфографиялық, орфоэпиялық, пунктуациялық, грамматикалық қателерді анықтауға мүмкіндік береді және т.б. Омонимдер, синонимдер және т.б. ұсынады.
«Qazcorpora.kz» сайты қазақ тілі ұлттық корпусының публицистикалық мәтіндерінің кіші корпусы.
Корпус – белгілі бір тілдегі мәтіндердің электронды түрде жинақталуына негізделген ақпараттық-анықтамалық жүйе. Корпусты құрудың негізгі мақсаты – табиғи тілдік ресурстарды жинау, қалыпқа келтіріп, жүйелендіру, нәтижелерді ұтымды пайдалану үшін тұтынушыларға ұсыну.
Корпус – бұл қазақ тілінің бір жүйеге кіріктірілген тілдік материалдарының базасы ғана емес, сондай-ақ виртуалды кеңістікте мемлекеттік тілдің қызмет етуін, семантикалық кеңістігін кеңейту, ақпараттық таралу ауқымын кеңейту, тілдік ресурстарға жаппай қол жеткізу тетігі. Цифрландырылған жүйе түріндегі қазақ тіліндегі мәтіндердің базасын көрсететін осы ақпараттық-анықтамалық ашық жүйе ұлттық тіл тіршілігінің белгілі бір кезеңінде (немесе кезеңдерінде) әдеби тіл стилінің, тілдік қолданудың барлық түрлерін жинақтайды және тұтынушыға ұсынады.
Әлемнің негізгі тілдерінің көпшілігінде мәтіндердің толықтығы мен ғылыми өңдеу деңгейімен ерекшеленетін өздерінің ұлттық корпустары бар.
Корпустың мүмкіндіктері:
- тілді ана тілі немесе шет тілі ретінде оқыту үшін қажет (әлемде оқулықтар мен оқу бағдарламалары корпусқа бағытталған. Кез-келген шетелдік, мектеп оқушысы, мұғалім, журналист, редактор және жазушы корпусты қолдана отырып, бейтаныс сөзді немесе грамматикалық форманы қолдану ерекшеліктерін тез және тиімді тексере алады);
- тілдің лексикасы мен грамматикасын, онда жүздеген жылдар бойы болып жатқан өзгерістерді ғылыми зерттеу үшін қажет;
- ақпаратты іздеуді оңтайландырады;
- ауқымды материалдарды талдауды, өңдеуді, статистикалық деректерді алуды жеңілдетеді;
- қажетті сөздіктерді корпус базасы негізінде жасауға болады;
- корпустың базасы үнемі жетілдіріліп, толықтырылып отырады.
Мәтінге 12-20 параметрлік метабелгіленімдер (мәтін авторы, мәтін тақырыбы, мәтін стилі, жанр, мәтін түрі, хронотоп, дереккөз, жариялану мерзімі және т.б.) жасалды. Келешекте публицистикалық стильдің басқа да ішкі жанрларын қамту, сондай-ақ басылым кезеңдері бойынша ұлғайту және дереккөздердің атаулары бойынша кеңейту көзделген.
«Qazlatyn.kz» (портал және конвертер) - еліміздегі латын графикасына көшу үдерісін сүйемелдейтін негізгі ұлттық портал.
Порталдың көпфункционалды конвертері мәтіндерді кирилден латынға және төте жазуға онлайн сәйкестендіруге мүмкіндік береді. Конвертердің ішкі ядросы (кодтары) «Яндекс переводчик» веб-сервисіне орналастырылып, қазіргі таңда «казахский (латиница)» деген жазумен халықаралық деңгейдегі тілдер қатарына қосылды.
«Qujat.kz» - қолданыстағы құжаттардың мемлекеттік тілдегі үлгілерімен қамтамасыз ету, ісқағаз, құжаттардың электронды қорын қалыптастыру, құжатайналымын автоматтандыру, мемлекеттік тілдегі құжаттардың қолданылу деңгейін арттыруға бағытталған портал.
Қазақ тіл білімі үшін ғылыми электрондық кітапхана – тіл білімі саласындағы ғылыми материалдардың ашық қолжетімділікте болуын қамтамасыз етуге арналған портал.
«Korneki.kz» дерекқорының мақсаты мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту, кәсіпкерлік субъектілеріне қолдау көрсету мақсатында тұрғын үй кешендеріне, сауда объектілеріне, ойын-сауық орталықтарына, қызмет көрсету орындарына, қайырымдылық қоры атаулары, тауар өнімдеріне (кондитерлік және т.б.) және т.б. атау беруде көмек көрсету.
Дерекқор қазақ тіліндегі мәдени-семантикалық сөздер қорының жинағы болып табылады. Іздеу жүйесі арқылы түрлі тақырып бойынша атаулар тізбегін қалыптастыру, сөздерді таңдауға мүмкіндік беру, берілген сөздердің этимологиясын қарау, беретін мағынасын білуге бағытталады.
Дерекқордың қоры – қазақ тілінде 15 мың сөзқолданыс, орыс тілінде 15 мың сөзқолданыс.