Зейнетке шығу
Введение
Құрметті демалысқа шығуға дайындалудасыз, бірақ зейнетақыны қалай ресімдеуге, қандай құжаттарды жинауға және сіздің зейнетақы төлемдерінің мөлшері қандай болатынын білмейсіз бе?
Біз сіздің уақытыңызды босқа жіберіп алмау үшін және қажетті құжаттар пакетін дұрыс рәсімдеу үшін, сондай-ақ зейнетақы төлемдерін ресімдеуге уақытылы өтініш беру үшін қадам бойынша нұсқаулықты дайындадық. сіз зейнетақыны ресімдеу және зейнетақы төлемдер мөлшерінің есептеу кезінде туындайтын барлық негізгі мәселелердің жауабын алдыңыз деп үміттенемін.
Зейнет демалысына шығу
Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру Қазақстан Республикасының 2023 жылғы 20 сәуірдегі Әлеуметтік Кодексімен жүзеге асырылады.
Зейнетке шығу жасы ерлер үшін 63 жас, ал әйелдер үшін – 61 жас құрайды.
2023 жылдан 2028 жылға дейін әйелдердің "зейнеткерлік" жасы өзгермейді және 61 жасты құрайды. Зейнеткерлік жастың ең жоғары деңгейі – 63 жас, 2031 жылдан бастап әрекет ете бастайды
Қазақстанда әйелдер қандай жасында зейнетақыға шыға алатынын есептеп көрейік:
- 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап-61 жасқа толғанда;
- 2028 жылғы 1 қаңтардан бастап-61,5 жасқа толғанда;
- 2029 жылғы 1 қаңтардан бастап-62 жасқа толғанда;
- 2030 жылғы 1 қаңтардан бастап-62,5 жасқа толғанда;
- 2031 жылғы 1 қаңтардан бастап-63 жасқа толғанда
Зейнетке шығу мерзімін есептеудің ең оңай жолы – зейнетақы калькуляторын пайдалану.
5 және одан да көп бала туған (асырап алған) және оларды сегіз жасқа дейін тәрбиелеген әйелдердің 53 жасқа толғанда жасына байланысты зейнетақы төлемдеріне құқығы бар.
8 жыл бұрын зейнетақы аннуитетін ресімдеген БЖЗҚ салымшылары зейнетке шыға алады.
Ол үшін адам осындай қызметті ұсынатын сақтандыру компаниясымен шарт жасасуға құқылы. Осыдан кейін зейнетақы қоры компанияға осы салымшының жинақтарының бір бөлігін аударады және ол клиентке зейнетақы сақтандыру төлемін өмір бойы төлейді. Сақтандыру компаниясымен шарт жасасу және сақтандыру төлемдерін мерзімінен бұрын алу үшін салымшының жынысы мен жасына байланысты өзгеретін жеткілікті ақша жинау қажет.
2023 жылдан бастап 55 жастағы ер адамдар аннуитет ала алады, ал 53 жастағы әйелдер. Мысалы, сақтандыру компаниясымен келісімдердің ішінде зейнеткер қайтыс болғаннан кейін оның мұрагерлері зейнетақы сақтандыру төлемдерін біраз уақытқа алатын тармақ болуы мүмкін.
Зиянды өндірісте кемінде 5 жыл жұмыс істейтін адамдар зейнетақы аннуитеті шартын да жасай алады. Ерлер мен әйелдердің жасы-50 жас. Яғни, олар үшін жұмыс беруші кемінде 5 жыл міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын аударуға міндетті болды.
Бұл ретте мерзімінен бұрын зейнетке шығуға үміткер неғұрлым жас болса, БЖЗҚ-да жинақталған сома соғұрлым көп болуы тиіс.
Бұл рәсім туралы толығырақ БЖЗҚ сайтында танысуға болады.
Зейнетақыны ресімдеу
БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін, базалық зейнетақы және жас бойынша зейнетақы төлемдерін бір мезгілде ресімдеу үшін сізге жақын жердегі «Азаматтарға арналған үкімет» МК КЕАҚ филиалына (ХҚКО) бару және өтініш беру қажет.
Өзіңізбен бірге мынадай құжаттар болу керек:
- жеке басын куәландыратын құжат (жеке басын сәйкестендіру үшін);
- еңбек кітапшасы (немесе мұрағат мекемелерінің анықтамалары);
- білім туралы құжат;
- әскери билет немесе қорғаныс істері жөніндегі басқарманың (бөлімнің) анықтамасы;
- неке туралы куәлік (тегі өзгерген кезде);
- балалардың туу туралы куәліктері (туу туралы актілік жазбадан үзінді немесе азаматтық хал актілерін тіркеу органдары берген азаматтық хал актілерін тіркеу туралы анықтама);
- жұмыс істемейтін ананың жас балаларға күтімін растау үшін мынадай құжаттардың бірі (олардың болуына байланысты)ұсынылады:
- балалардың жеке басын куәландыратын құжат;
- неке туралы куәлік (азаматтық хал актілерін тіркеу туралы анықтама) не некені бұзу туралы куәлік немесе неке қию туралы актілік жазбадан үзінді (тегі өзгерген кезде) ;
- балалардың орта оқу орнын бітіргені туралы аттестат;
- орта арнаулы немесе жоғары оқу орнын бітіргені туралы диплом немесе балалардың оқуын растайтын оқу орнының анықтамасы;
- балалардың қайтыс болуы туралы куәлік (не қайтыс болғаны туралы актілік жазба немесе азаматтық хал актілерін жазу органдары берген азаматтық хал актілерін тіркеу туралы анықтама);
- балаларға әскери қызмет өткергенін растайтын құжат;
- "жаппай саяси қуғын-сүргін құрбандарын оңалту туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабына сәйкес прокуратура органдары берген оңалту туралы анықтама;
- әскери комиссариаттың жауынгерлік іс-қимылдарға қатысуы туралы анықтамасы;
- бірінші топтағы мүгедекті, екінші топтағы жалғызілікті мүгедекті және жасына байланысты зейнеткерді, сырттан көмекке мұқтаж қарттарды, сексен жасқа толған қарттарды, он сегіз жасқа дейінгі мүгедек баланы күту фактісін және кезеңін растайтын сот шешімі;
- Кеңес Одағының, Қазақстан Республикасы мекемелерінің, халықаралық ұйымның аумағында болған мекемелер қызметкерінің жұбайының (зайыбының) шетелде тұрғанын растайтын құжат;
- әскери қызметшінің жұбайының (зайыбының), арнаулы мемлекеттік орган қызметкерінің мамандығы бойынша жұмысқа орналасу мүмкіндігі болмаған жерлерде тұрғанын растайтын құжат;
- тарихи отанында тұрақты тұру мақсатында Қазақстан Республикасына келген этникалық қазақтардың шыққан еліндегі еңбек қызметін растайтын құжат.
Басқанан өзге, өтініш бергеннен соң, сіз мемлекеттік кепілдіктер (мүмкіндік болған жағдайда) төлем бойынша қызметті, атап айтқанда енгізілген міндетті зейнетақы жарналары, инфляция деңгейін ескере отырып міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарының және зейнетақы жинақтарының сомасы арасындағы айырмашылық қызметтерін алуға құқылысыз. Бұл төлем туралы толығырақ жеке материалдан білуге болады.
Зейнетақы төлемдерінің мөлшері және оларды есептеу
Талдап көрейікші, қандай зейнетақы төлемінің түрлері бар Қазақстанда бүгінгі таңда, және оларды есептеу.
Айта кету керек, қазақстандықтардың зейнетақысы үш бөліктен тұрады:
- Базалық зейнетақы – ҚР барлық азаматтарына зейнеткерлік жасқа толған кезде есептеледі. Базалық зейнетақы зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты. 2025 жылы базалық зейнетақының ең төменгі мөлшері 32 360 теңгені, ең жоғары мөлшері – 50 851 теңгені құрайды;
- Ортақ зейнетақы – 1998 жылғы 1 қаңтарға дейін әзірленген кемінде 6 ай еңбек өтілі бар азаматтарға төленеді. Көлемі еңбек өтіліне және орташа айлық табысқа байланысты. 2025 жылы ең төменгі ынтымақты зейнетақы 62 771 теңгені құрайды;
- Жинақтаушы зейнетақы – азаматтардың жеке зейнетақы жинақтарынан төленеді және олар жинаған қаражат көлеміне байланысты болады. Жинақ неғұрлым көп болса, зейнетақы соғұрлым көп болады.
Қазақстандықтар міндетті зейнетақы аударымдар енгізгенге дейін зейнетке шыққандар базалық және ортақ зейнетақыны алады.
Зейнетақы сомасы сіздің жұмыс өтіліне және міндетті зейнетақы жинағының сомасына байланысты болады.Жинақтаушы зейнетақы жүйесіне ауысуға байланысты, әрбір жұмыс беруші жұмыскердің ай сайынғы табысының 10% мөлшерінде міндетті зейнетақы жарналарын (МЗЖ) аудару міндетті.
Сізде зейнетақы жинағы қанша жиналғаны білу үшін екі анықтама алуға болады.
БЖЗҚ-дан жинақтарды осы жағдайда ғана алуға болады:
- зейнеткерлік жасқа толған кезде;
- зейнетақы аннуитеті шартын жасасқан кезде;
- егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар;
- арнайы әлеуметтік төлем тағайындаған кезде;
- басқа елге тұрақты тұруға кеткен кезде.
Зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес БЖЗҚ-нан зейнетақы төлемдері ай сайын кесте бойынша (қосу жолымен жылдық сомасы зейнетақы төлемдерінің және оларды 12 айға бөлу,) жүзеге асырылады, бұл ретте БЖЗҚ-дан ай сайынғы зейнетақы төлемдерінің есептелген сомасы 54% ең төменгі күнкөріс деңгейінің аз болмауы керек. 2025 жылы ең төменгі күнкөріс деңгейі 46 228 теңгені құрайды.
БЖЗҚ-дан зейнетақы төлемдерін алуды, барлық соманы бір мезгілде алуды, 2025 жылы зейнетақы жинағының жалпы сомасы 753 252 теңгеден (зейнетақының 12 есе ең төменгі мөлшері) аспайтын адамдар ғана төлемін ала алады.