«Қазақмыс» корпорациясы Қарағандыда тау-кен металлургия саласына оңтайлы шешім әзірлеуге және қолданысқа енгізуге арналған алаң – R&D-орталығын іске қосты. Ол «КазГидроМедь» компаниясының базасында құрылды.
Орталық кен мен өндірістік қалдықтың физико-химиялық қасиетін терең зерттеуге мүмкіндік беретін, Қазақстанда сирек кездесетін құралдармен жабдықталған.
Орталықтың тұсаукесеріне Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің, Ғылым және жоғары білім министрлігінің, сондай-ақ ірі тау-кен өндіруші компаниялар мен зерттеу институттарының өкілдері қатысты. Қонақтарға минералогия, химиялық талдау, гидрометаллургия зертханалары, сондай-ақ шағын байыту фабрикасы таныстырылды.
ҚР Өнеркәсіп министрлігінің өкілдері орталықтың қызметін кеңейту бастамасын көтеріп, полиметалл мен сирек кездесетін жер элементтерін зерттеуді ұсынды.
«Қазақмыс» алаңды жаңа бастамаларды дамытуға арналған салааралық ғылыми-технологиялық хаб ретінде жетілдіруге дайын екенін мәлімдеді.
Идея қалай туды?
R&D-хаб «Қазақмыс» компаниясы мен Ғылым министрлігі бірлесіп өткізген хакатон сериясының жалғасы ретінде құрылды. Алғашқы хакатон Жезқазғанда ұйымдастырылды, ал 2024 жылғы қарашада орталықтың тұжырымдамасы премьер-министрдің қатысуымен өткен Жоғары ғылыми-техникалық комиссияның отырысында таныстырылып, мақұлданды.
2025 жылғы ақпанда Қарағандыда өткен екінші хакатонда мыс кенін сілтісіздендіру технологиясы талқыланды. Наурыз айында «КазГидроМедь» алаңында болашақ орталықтың техникалық таныстырылымы өткізілді.
Орталық немен айналысады?
Басымдық берілген бағыттар: жер астында және жер үстінде сілтісіздендіру технологиясы, өндіру мен өңдеуді оңтайландыру, кенеусіз кен мен қалдықтан металл алу, экологиялық шешімдер және цифрландыру.
Орталық хакатонда іріктелген идеяларды қолданбалы зерттеуге, сынақтан өткізуге және жаңа өндірістік шешім енгізуге арналған алаңға айналады. Негізгі бағыттардың бірі ретінде металл алу тиімділігін арттыруға және халықаралық серіктес тартуға басымдық беріледі.
«Қазақмыс» Қазақстанның тау-кен өндіруші компаниялары мен ғылыми-зерттеу ұйымдарын жобаға қосылуға шақырады.
Орталық бірлесіп жұмыс істеуге дайын. Ол кенді сілтісіздендіру мен өңдеу саласына технология әзірлеу мен енгізу шарасында басты платформаға айналуы мүмкін.
t.me/kazakhmys_news
Қарағандыда кәріз желілері ауқымды қайта жөндеуден өтуде – «Инвестиция орнына тариф» бағдарламасы бойынша 31 жоба жүзеге асырылуда. Бұл ретте жаңа технологияға – қирату әдісіне баса назар аударылды.
Бұл тез және көшелерді қазбай жүзеге асырылатын әдіс. Биыл бекітілген инвестициялық бағдарлама бойынша 18 шақырымға жуық кәріз желісі жөндеуден өтті.
Әбден тозған құбырлар ауыстырылуда.
Технологияның мәні – ескі құбыр ішінен алмас пышағы бар арнайы гидравликалық құрылғының көмегімен бұзылады.
Одан кейін 50 сантиметрлік модульдерден жиналған жаңа полипропилен құбыры тартылады. Бұл әдіс өткен жылы қолданыла бастады және ол өзінің тиімділігін көрсетті.
– Біз ескі құбырларды жөндеп қана қоймай, 50-ші жылдары салынған кварталдарды жүйелі түрде жаңартып отырамыз. Бұл ретте жаңа құбырларды жерді қазбай-ақ тартуға мүмкіндік беретін траншеясыз технологияны қолданамыз. Жұмыстар екі құдықтың арасында жүргізіледі, ал тротуарлар мен асфальтқа еш зақым келтірілмейді, – деп түсіндірді «Қарағанды Су» ЖШС күрделі құрылыс және жобалау қызметінің бастығы Қайрат Жұмабеков.
Компанияның бас директоры Ербол Төлеуовтың айтуынша, бұл әдіс қайта құру процесін жеделдетіп қана қоймай, тұрғындар үшін қолайсыздықты барынша азайтуға мүмкіндік береді.
– Биыл су бұруға баса назар аударылды: кәріз бойынша – 31 жоба, сумен жабдықтау бойынша – 11. Бұл кәріз желілерінің тозуы су құбырларына қарағанда 83%-ға дейін жоғары болуымен байланысты, – деп атап өтті Ербол Төлеуов.
Кәріз желілері бойынша жоспарланған 18 шақырымның 2,4 шақырымы, сумен жабдықтау бойынша 16,5-тің 5,3 шақырымы орындалды. Жұмыстар жоспарлы түрде жалғасуда.
Сонымен қатар, № 2 сорғы станциясы қайта жөнделуде. Мұнда жиілікті түрлендіргіштерді орнату және таратушы желіні толық ауыстыру арқылы энергия тұтынуды төмендету жоспарланып отыр. Сондай-ақ, № 13 КСЖ-ні қайта жөндеуді бастау жоспарланған.
2026–2030 жылдарға арналған инвестициялық бағдарламада да су бұруға баса назар аударылатын болады, өйткені дәл осы бөлікте инфрақұрылым айтарлықтай жаңартуды талап етеді.
Қазақстанда заңсыз шығарылған активтерді қайтару жұмыстары жалғасуда. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша қаражат бүкіл ел бойынша әлеуметтік маңызы бар инфрақұрылымға бағытталады.
Қарағанды облысында ауылдық денсаулық сақтау мен ТКШ саласын жаңғыртуға баса назар аударылады.
Өңірдің жеті ауданында қайтарылған активтерге 51 нысанның құрылысы жүріп жатыр – бұл жаңа дәрігерлік амбулаториялар, фельдшерлік-акушерлік және медициналық пункттер. Бұл ауыл тұрғындарына медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын арттырады. Аудандық немесе облыстық орталықтарға дәрігерлердің қабылдауына барудың қажеті жоқ.
Барлық қайтарылған активтер келіп түсетін арнайы мемлекеттік қордан облыста медициналық нысандарды аяқтауға 5,9 млрд теңге бөлінді.
Сондай-ақ, облыста арнайы мемлекеттік қор қаражатына ТКШ саласында 11 жоба – су құбыры мен су құбыры желілерінің құрылысы іске асырылуда.
Оларды биыл аяқтау жоспарланған.
Қарағанды облысының барлық ауылдық елді мекендерінің төрттен үші дерлік интернетпен қамтамасыз етілген. Олардың көпшiлiгiнде 4G ұялы байланыс жұмыс iстейдi, кейбiреулерiнде талшықты-оптикалық желiлер салынған. Желі жоқ жерлерде қосылу кезең-кезеңмен - оның ішінде спутниктік технологиялар мен инвестициялық жобалардың көмегімен жүргізіледі.
Атқарылып жатқан жұмыстар туралы аппараттық кеңесте ақпараттандыру, мемлекеттік қызмет көрсету және мұрағат басқармасының басшысы Константин Ильницкий баяндады.
- 2027 жылдың соңына дейін облыста ауылдық аумақтарды қосу бойынша іс-шаралар жүзеге асырылады. Бұл талшықты-оптикалық желілерді тарту, жол бойындағы ұтқыр байланысты дамыту, 5G желісін іске қосу және спутниктік интернет. Сонымен қатар, мемлекет 97 ауылдағы үйлер мен мекемелерге байланыс тартуды субсидиялайтын болады, - деп хабарлады ол.
Екінші ірі міндет - 179 елді мекенде талшықты-оптикалық байланыс желілерін өткізу. Бұл 109 мектепті, 90 медициналық мекемені және 80-ге жуық мемлекеттік және құқық қорғау органдарын сапалы интернетпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Жұмыстардың басталуы 2025 жылдың үшінші тоқсанына, аяқталуы 2026 жылдың соңына жоспарланған.
Республикалық және облыстық автожолдардың бойында 14 антенна-діңгекті құрылыстар салынуда.
Қарағандыда 5G енгізу жалғасуда. Қазірдің өзінде 52 базалық станция орнатылған, жыл соңына дейін тағы 45 станцияны іске қосу жоспарланған. Сонымен қатар, халқы аз ауылдарды OneWeb спутниктік байланысы арқылы қосу басталды. Қазірдің өзінде 13 елді мекен қамтылды, жоба аяқталғанға дейін олардың саны 46 болады.
Балқаш маңындағы интернет байланысында проблемалар бар. Бұл мәселені шешу туризмді дамыту үшін өте маңызды.
Облыс әкімі Ермағанбет Бөлекпаев байланыс проблемасы бар жерлерде қажетті шаралар қабылдауды жандандыруды тапсырды.
- Барлық мәселені жедел шешу керек. "Қолжетімді интернет" ұлттық жобасын іске асыру бойынша бірлескен жұмысты жалғастырылуы тиіс, - деп атап өтті өңір басшысы.
Қазақстандық оқушылар Солтүстік Македониядағы Балқан математикалық олимпиадасында танымал болды. Беделді халықаралық жарыста ел құрамасы зияткерлік додаға қатысу тарихында ең үздік нәтижені көрсетіп, екінші орынды иеленді - төрт алтын, бір күміс және бір қола. Жалпы табысқа қарағандылық № 1 «Білім-инновация» облыстық лицей-интернатының 9 сынып оқушысы Мирас Кеңесбек үлес қосты.
Дарынды оқушы табандылық пен еңбектің жемісін беретінін дәлелдеді. Мирас Кеңесбек қола медаль жеңіп алды.
Бұл оның алғашқы жетістігі емес. Биыл Мирас география мен математикадан республикалық олимпиадада үздіктердің қатарына енді.
Балқан жасөспірімдер арасындағы математика олимпиадасы (JBMO) 1997 жылдан бері өткізіліп келеді және 16 жасқа дейінгі оқушылар үшін ең күрделі жарыстардың бірі болып саналады. Қазақстан JBMO-ға 2004 жылдан бері қатысып келеді және тұрақты түрде көшбасшылар үштігіне кіреді.
Қарағанды медицина университетінің басқарма төрағасы - ректоры болып медицина ғылымдарының докторы, профессор Бақыт Нұрғалиқызы Көшерова тағайындалды. Оның кандидатурасы Республикалық комиссияның отырысында айқындалды.
Бақыт Көшерова – жоғары санатты инфекционист дәрігер. Денсаулық сақтау саласындағы өтілі – 35 жылдан астам, оның ішінде 30-ы – медициналық білім беру саласында, 20-дан астамы - басшылық лауазымдарда.
Ол – ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің бас штаттан тыс инфекционисі, ҚР ДСМ Сапа жөніндегі біріккен комиссиясының клиникалық хаттамалар комитетінің басшысы, «Инфекционист дәрігерлер қоғамы» РҚБ басқарма төрағасының орынбасары және Тәуелсіз аккредиттеу және рейтинг агенттігінің (ТАРА) халықаралық сарапшысы.
Қарағанды облысының әкімі Ермағанбет Бөлекпаевтың кезекті жеке қабылдауына тұрғындар түрлі өтініштермен келді — аулаларды абаттандырудан бастап шағын бизнесті дамытуға дейін. Бірқатар сұрақтар бойынша қарағандылықтар бірден жауаптар мен түсініктемелер алды. Шешімі уақыт талап ететін сұрақтар бойынша тапсырмалар беріліп, жеке бақылауға алынған.
Осылайша, Қарағанды тұрғындарының бірі әкімге бүкіл үйдің атынан жүгінді. Оның айтуынша, көпқабатты үйдің қасбетін бояу мәселесі бұрыннан айтылып келеді, бірақ тұрғындар – негізінен зейнеткерлер мен мүгедектігі бар адамдар – оны өз есебінен шеше алмайды.
– Қасбет бұрыннан жаңартуды қажет етеді. Өз есебімізден бояу мүмкіндігіміз жоқ, – деді тұрғын.
Ермананбет Бөлекпаев аудан әкіміне жергілікті жерге барып, шығындар сметасын жасап, келесі жылға бюджеттік қаржыландыру мәселесін пысықтауды тапсырды. Ол сондай-ақ қасбетті шатырмен бірге жөндеу қажеттігін атап өтті.
Басқа өтініштердің қатарында қоғамдық кеңістікті абаттандыру мәселелері де бар. Қарағандының тағы бір тұрғыны үйдің жанындағы жаяу жүргіншілер аймағының жағдайына алаңдайды. Бұл мәселе бойынша аймақ басшысы Әлихан Бөйкехан ауданы әкіміне жеке тапсырма берді.
Тағы бір қарағандылық саяжай алабында орналасқан үйді электрмен жабдықтау мәселесін көтерді. Әйел қосылу қуатын арттыруға рұқсат беруді өтінді, себебі қазіргі қолданыстағы кернеу жеткіліксіз. Осы жағдай бойынша облыс әкімі жауапты қызметтерге өтінішті қолданыстағы заңнама шеңберінде қарауды тапсырды.
– Әрбір мәселе жеке көзқарасты талап етеді, бірақ олардың барлығы белгіленген мерзімде қаралып, шешілетін болады, – деп атап өтті Ермағанбет Бөлекпаев.
Қарағанды облысында өңір басшысы мен жергілікті әкімдердің гранттары жастар кәсіпкерлігін дамытуға көмектесуде. Қолдау стартаптарды іске асыруға да, жұмыс істеп тұрған бизнесті кеңейтуге де жұмсалады.
Өткен жылы Осакаров ауданында 10 жас кәсіпкер грант алды. Олар сүт өнімдерін өндіруден бастап қоқыс шығаруды ұйымдастыруға дейінгі түрлі бағыттардағы жобаларды іске асырады. Гранттық қаражатқа ауылдық жерлерде ателье, сұлулық салондары, батут орталықтары және т. б. ашылады.
Биыл маусым айында Осакаров ауданы әкімінің грантына өтінімдер қабылдау басталды. Байқауға 18–35 жас аралығындағы жастар қатысады.
Өткен жылғы байқау жеңімпаздарының бірі – Есіл ауылының тұрғыны Влада Крюковская. Күйеуімен бірге құс өсірумен айналысқан.
– Гранттар – әсіресе ауыл үшін үлкен қолдау. Егер идея болса, оны жүзеге асыруға болады, – дейді бизнесвумен. – Менің өтінішім мақұлданды, жобаны жүзеге асыруға миллион теңге алдым. Бұл ақшаға 1500 жұмыртқаға арналған инкубатор сатып алдым. Сәуір айында балапандар шығып, бірден сатылып кетті. Ісім сәтті жүзеге асты.
Кәсіпкердің айтуынша, сұраныс бар, тірі балапандарға да, бройлер етіне де үнемі тапсырыс беріліп тұрады. Алдағы уақытта өндірісті кеңейтуді жоспарлап отыр.
Трудовое ауылының тұрғыны Фариза Өміржанқызы – гранттың істеп тұрған бизнесті дамытуға қалай көмектесетінінің мысалы. Ол білімі бойынша педагог, бірнеше жыл бұрын оқушыларға көрнекі әдістемелік құралдар жасай бастады. Бәрі қазақ тілі сабақтарына арналған қарапайым карточкалардан басталды. Ал қазір ауылдық шеберханаға Қазақстанның түкпір-түкпірінен мектептер мен балабақшалар стендтер мен дамыту материалдарын алуға тапсырыс береді.
– Грант алып, фрезерлік станок сатып алып, жаңа деңгейге көтерілдім. Бұрын бәрін қолмен жасайтынмын – енді үлкен көлемде және көп мөлшерде стендтер мен конструкциялар жасаймыз. Бізде қазірдің өзінде толықтай сыныптарды ресімдеуге тапсырыс беріліп жатыр, – деді Фариза Өміржанқызы.
Жас кәсіпкер әлеуметтік бағдарламаларға да қатысады. Оның шеберханасында «Күміс ғасыр» бағдарламасы бойынша жұмысқа орналасқан қызметкерлер жұмыс істейді. Қазір ол «Алтын жас» жобасына қатысуға үміткер іздеуде.
Қарағандыдағы Кеншілер мәдениет сарайында Қазақстан полициясы күніне арналған салтанатты жиын өтті. Азаматтардың қауіпсіздігі мен тыныштығы үшін күнделікті жұмыс атқаратын тәртіп сақшыларына құрмет көрсетілді. Қарағанды облысы әкімінің Құрмет грамотасы мен ведомстволық наградалар табыс етілді.
- Сіздер - құқықтық тәртіптің тірегі және біздің қауіпсіздігіміздің кепілісізсіздер. Сіздердің жанкешті жұмыстарыңыздың арқасында өңірде тұрақты жағдай сақталуда. Біз ауыр қылмыстардың азаюын, ұрлықтың жедел ашылуын және есірткінің заңсыз айналымына қарсы нәтижелі күресті көріп отырмыз. Мемлекет басшысы құқық қорғау органдарының алқа отырысында жаһандық тұрақсыздық жағдайында қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және заңды мүлтіксіз сақтау - әсіресе маңызды міндет екенін атап өтті. Бұл сөздер сіздердің мамандықтарыңыздың мәнін көрсетеді. Адамдар полицейлерден адалдық пен жауапкершілік күтеді. Сіздер бұл сенімді ақтайсыздар, - деп атап өтті аймақ басшысы Ермағанбет Бөлекпаев құттықтау сөзінде.
Ол ішкі істер органдарының ардагерлеріне тәлімгерлік еткені және жас полицейлерді патриоттыққа тәрбиелеуге қатысқаны үшін ерекше алғысын білдірді.
Қызметтік міндетін атқарып, өз өмірін құрбан еткендердің туыстары мен жақындары да назардан тыс қалған жоқ. Полиция батырларын ата-аналары, жесірлері мен әкесінен айырылған балалары еске алады, құрметтейді және оларға қамқорлық жасау жалғасады.
Облыс әкімі ІІО ардагерлері мен жұмыс істеп жүрген қызметкерлерге құрмет грамоталарын тапсырды. Марапатталғандардың арасында жедел уәкілдер, патрульдік қызмет инспекторлары мен учаскелік инспекторлар бар.
Облыстық полиция департаментінің бастығы Негмет Исмағұлов ІІМ министрі атынан наградалар тапсырды.
Салтанатты жиналыс мерекелік концертпен жалғасты. Әріптестеріне полицейлердің өздері де өз шығармашылықтарын сыйлады. Қуаныш Медеубаев пен Айжамал Айтжанованың дуэті көп жылдан бері танымал. Олардың Қазақстан полициясына арналған жаңа туындысын «Сарыарқа» вокалдық тобы орындады. Сондай-ақ, қазақ эстрадасының жұлдыздары өнер көрсетті.
Кәсіби мереке қарсаңында Қарағанды облысының әкімі Ермағанбет Бөлекпаев БАҚ қызметкерлерімен және журналистика ардагерлерімен кездесті. Ол отандық журналистиканы дамытуға қосқан үлесі үшін Мемлекет басшысының атынан наградалар тапсырды. Сондай-ақ, жыл сайынғы «Алтын Сұңқар» байқауының нәтижелері шығарылып, жеңімпаздар сыйлықтар мен естелік мүсіндерге ие болды.
- Сіздер өңірдегі проблемаларды бірінші болып байқап, адамдарға не болып жатқанын көрсетіп келесіздер. Кез келген ауа райында, ыстықта және суықта жедел жолға шығып, жаңалықтарды жариялап жүресіздер. Кәсіби диалог арқылы біз бір бірімізге деген сенімді нығайтудамыз. БАҚ арқылы тұрғындарымыз үшін атқарылып жатқан жұмыстар туралы ақпарат жеткізіп келесіздер, - деді Ермағанбет Бөлекпаев журналистерге және оларды кәсіби мерекесімен құттықтады.
Saryarqa телеарнасының редакторы Гүлбақша Ақажанова Астанада өткен құттықтауда ел Президентінің қолынан сыйлық алды.
Мемлекеттік наградаларға журналистиканың екі ардагері мен БАҚ жетекшісі ие болды.
Журналистикаға 50 жылдан астам уақытын арнаған Аман Жанғожин «Парасат» орденімен марапатталды.
- Журналистикада 1974 жылдан бері жұмыс істеп келемін. «Орталық Қазақстан» газетінде тілшіден редактордың орынбасарына дейінгі жолдан жүріп өттім. Зейнетке шыққаннан кейін де баспасөзбен байланысымды жоғалтқан жоқпын. Жоғары марапат үшін рахмет. Бұл біздің еңбегімізді құрметтеудің белгісі, - деді журналистика ардагері.
«Құрмет» орденімен журналистика ардагері Серік Сексенов марапатталды.
«Новое телевидение» арнасының директоры Руслан Никонович «Ерен еңбегі үшін» медалімен марапатталды.
Сондай-ақ, облыс әкімінің ведомстволық наградалары мен Алғыс хаттары табыс етілді.
«Алтын Сұңқар» байқауына биыл 128 өтінім келіп түсті. Он номинация бойынша жеңімпаздар өңірдің журналистік қоғамдастығының дауыс беру нәтижелері және комиссияның шешімі бойынша екі кезеңде анықталды.
Биыл Қазақстан халқы Ассамблеясының 30 жылдығына орай «Сарыарқа – достық аймағы» арнайы номинациясы белгіленді. ҚХА мүшелерінің шешімі бойынша оны «Первый Карагандинский» телеарнасының дикторы және тележүргізушісі Гүлнұр Жәкен иеленді.
Облыс әкімінің «Қарағанды журналистикасын дамытуға қосқан үлесі үшін» арнайы сыйлығы «Северное Прибалхашье» газетінің ұжымына берілді.
- Біз көп жылдан бері Балқаш қаласының шежіресін жасап келеміз. Өз жұмысымызды жақсы көреміз. Заманмен қатар жүруге тырысамыз. Біз басқа адамдарды мақтап, өзіміз сыртта қалуға үйреніп қалдық. Біздің жұмысымызды лайықты бағалағаны үшін рахмет, - деді «Северное Прибалхашье» газетінің бас редакторы Береке Шалова.
