Әскери билетті қалай алуға болады

18 жастан 27 жасқа дейінгі азаматтар әскери қызметке шақырылуға жатады.

Жастар әскери есепте тұрған жердегі қорғаныс істері жөніндегі басқармаларға немесе бөлімдерге күн тәртібінде көрсетілген уақытта келуге, талдаулар (қан, зәр, флюорография және ЭКГ) тапсыруға және әрбір әскерге шақырылушыға әскери қызметке: "А" – әскери қызметке жарамды; "Б" санатын белгілейтін медициналық комиссиядан өтуге тиіс – кішігірім шектеулермен әскери қызметке жарамды;" В "– әскери қызметке шектеулі жарамды; " Г "- әскери қызметке уақытша жарамсыз; " Д " - бейбіт уақытта әскери қызметке жарамсыз, соғыс уақытында шектеулі; "Е" - әскери есептен шығара отырып, әскери қызметке жарамсыз.

Шақыру комиссиясы жеке әңгімелесуден кейін сабақ түрін, мамандығын, білімін, жалпы дамуын ескере отырып және медициналық куәландыру нәтижелері негізінде мынадай шешімдер шығарады:

• "А", "Б" және "В" санаттары бар әскерге шақырылушыларға қатысты-әскерге шақыруды кейінге қалдыруға немесе одан босатуға негіздер болмаған кезде әскери қызметке шақырылуға жатады;
• "Г" санаты бар әскерге шақырылушыларға қатысты - денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру;
• "Д" санаты бар әскерге шақырылушыларға қатысты-әскери қызметке шақырудан босатылсын;
• "Е" санаты бар әскерге шақырылушыларға қатысты - әскери міндетін атқарудан босатылсын.

Әскери қызмет мерзімдері күнтізбелік есептеуде белгіленеді:

• мерзімді қызметтегі әскери қызметшілер үшін-12 ай;
• әскерге шақыру бойынша әскери қызмет өткеретін офицерлер үшін-24 ай;
• келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер үшін – әскери қызмет өткеру туралы келісімшартта көрсетілген мерзімдерге.

Әскери есепте тұрған немесе тұруға міндетті азаматтың шақыру бойынша дәлелсіз себеппен көрсетілген мерзімде келмегені үшін 5 АЕК мөлшерінде айыппұл көзделген.

Қолданыстағы заңнамада біздің елімізде «баламалы қызмет» ұғымы жоқ, алайда Қорғаныс министрлігінің Әскери-техникалық мектебінде әскери оқыту резервінің бағдарламалары бойынша оқу курсынан өту мүмкіндігі бар, қысқартылған – ӘТМ.

Оқыту облыс орталықтарында орналасқан 13 ӘТМ филиалында ақылы негізде (370 000 теңге) жүзеге асырылады. 24 жасқан асқан, денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды немесе шектеулі жарамды сотталмайды ер азаматтар, сондай-ақ бұрын берілген кейінге қалдыруды пайдаланатын адамдар оқуға жіберіледі.

Оқуға жіберу «электрондық үкімет» порталына өтініш берген кезде «Әскери-техникалық және басқа да әскери мамандықтар бойынша азаматтарды даярлау» мемлекеттік көрсетілетін қызметі арқылы жүзеге асырылады, оған медициналық комиссия төрағасының әскери қызметке жарамдылығы туралы қорытындысымен бірге дәрігер-мамандармен толтырылған медициналық куәландыру картасы бекітіледі.

Оқуды сәтті аяқтағаннан кейін (сертификат алудан):

• әскерге шақырылушылар өткен оқу бағдарламасына сәйкес әскери-есептік мамандық беріле отырып, әскери міндеттілердің есебіне беріледі;
• әскери міндеттілерге өткен оқу бағдарламасына сәйкес әскери-есептік мамандық беріледі.

Әскери қызмет өткеруге уақыт ӘТМ-да әскери даярлықтан өтуге теңестірілетінін түсіну маңызды

(«Әскери қызмет және әскери қызметшінің мәртебесі туралы» ҚР Заңының 18-бабының 3-тармағы).

Мерзімді әскери қызметке шақырудан босату туралы шешімді тиісті негіздер болған кезде ғана шақыру комиссиясы қабылдайды және «электрондық үкімет» порталы арқылы көрсетілетін «Азаматтарды әскери қызметке шақырудан босату» мемлекеттік көрсетілетін қызметі болып табылады.

Бейбіт уақытта азаматтар әскери қызметке шақырудан босатылады:

• денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамсыз деп танылған;
• 27 жасқа толғаннан кейін мерзімді әскери қызметке заңды негізде шақырылмаған;
• әскери қызмет өткеру кезеңінде қызметтік міндеттерін атқару кезінде туыстарының бірі (әкесі, анасы, ағасы немесе әпкесі) қайтыс болған, қайтыс болған немесе бірінші немесе екінші топтағы мүгедек болған;
• басқа мемлекетте әскери (балама) қызмет өткергендер;
• «Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары туралы» ҚР Заңының 51-бабының 9-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарында қызмет өткергендер;
• ғылыми дәрежесі бар; тіркелген діни бірлестіктердің діни қызметшілері.

Әскери жиындарға шақырудан босатылады:

• Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарында қорғанысты, қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге байланысты лауазымдарда жұмыс істейтін адамдар;
• мемлекеттік, азаматтық және эксперименттік авиацияның авиациялық персоналы; егіс және егін жинау жұмыстары кезеңінде ауыл шаруашылығында және ауыл шаруашылығы техникасын жөндеу ұйымдарында жұмыс істейтін адамдар;
• оқу жылы кезеңіне күндізгі оқу нысанындағы білім беру ұйымдарының педагог қызметкерлері; күндізгі оқу нысанындағы білім беру ұйымдарында білім алушылар;
• әскери міндеттілер-әйелдер; әскери міндеттілер запасқа шығарылғаннан кейін екі жыл ішінде;
• он сегіз жасқа дейінгі үш және одан да көп баласы бар адамдар;
• өзіне қатысты анықтау, алдын ала тергеу немесе қылмыстық іс жүргізіліп жатқан адамдарды сот қарайды;
• Қазақстан Республикасы Парламентінің немесе жергілікті өкілді органдардың депутаттары сайлаған (тағайындаған) әскери міндеттілер.

Әскери билеттерді беру «электрондық үкімет» порталына өтініш берген кезде «Әскери міндеттілерге әскери билеттерді немесе олардың телнұсқаларын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметі арқылы жүзеге асырылады.

Көрсетілген мемлекеттік қызмет азаматтарға көрсетіледі:

• әскери қызметтен не құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдарда қызметтен босатылған және әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткерген;
• бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған және құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдарда әскери қызмет не қызмет өткерген және әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткерген;
• бұрын әскери (балама) қызметті не құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткергендер қатарынан басқа мемлекеттерден келген және Қазақстан Республикасының азаматтығын алған;
• әскери атағына қалпына келтірілген және құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарда әскери қызмет не қызмет өткерген өтінішке әскери атағын қалпына келтіру туралы сот қаулысының электрондық көшірмесі бекітіледі.

Сондай-ақ, әскери билетті беру келесі жағдайларда жүзеге асырылады:

• әскери билетті жоғалтқаны не бүлдіргені үшін «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 649-бабында көзделген әскери есепке алу құжатын қасақана бүлдiргені немесе жоғалтқаны үшін әкімшілік жазаны қолдану туралы қаулының электрондық көшірмесі не көрсетілетін қызметті алушыға байланысты емес мән-жай бойынша жоғалту не бүлдіру фактісін растайтын уәкілетті мемлекеттік органнан анықтамасының электрондық көшірмесі өтінішке қоса беріледі;
• ескі үлгідегі әскери билетті жаңа билетке, әскери қызмет немесе құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерген азаматтарға айырбастау, бұл ретте әскери билеттің түпнұсқасы (ескі үлгідегі) жаңа әскери билетті алған кезде «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына тапсырылады;
• әскери қызмет немесе Құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткерген азаматтардың тегі, аты, әкесінің аты өзгерген кезде, бұл ретте ауыстырылатын әскери билеттің түпнұсқасы жаңадан жазылған әскери билетті алған кезде «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына тапсырылады.

Мерзімді әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру туралы шешімді тиісті негіздер болған кезде ғана шақыру комиссиясы қабылдайды және «электрондық үкімет» порталы арқылы көрсетілетін «Шақыруды кейінге қалдыруды ұсыну» мемлекеттік көрсетілетін қызметі болып табылады.

Кейінге қалдыруды ұсынуға өтініш берген кезде негіздердің болуына байланысты өтінішке қоса берілетін құжаттармен ерекшеленетін мемлекеттік қызметтің тиісті кіші түрін таңдау қажет.

Отбасылық жағдайлар бойынша кейінге қалдыруды ұсыну үшін мемлекеттік қызмет көрсетуге арналған өтінішке отбасылық жағдайды тексеру актісінің электрондық көшірмесі (ЖӘБО беріледі) және көшірмесі қоса беріледі:

• немесе әскерге шақырылушының асырауында мынадай отбасы мүшелерінің болғанын растайтын құжат: зейнеткерлік жасқа толған немесе бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер болып табылатын әскерге шақырылушының ата-анасы болмаған кезде әкесі, анасы, әйелі, сондай-ақ атасы мен әжесі; бірінші немесе екінші топтағы мүгедектер болып табылатын немесе он сегіз жасқа толмаған, ата-анасы болмаған кезде;
• немесе жергілікті атқарушы органның қорғаншылық туралы қаулылары (тек жетім балаларға немесе ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға қамқоршы деп танылған азаматтар үшін);
• немесе жергілікті атқарушы органның қамқоршылық туралы қаулысының электрондық көшірмесі.

Некеде тұрған және бір және одан да көп баласы бар әскерге шақырылушылар көрсетілген өтінішке отбасылық жағдайды тексеру актісінің электрондық ғана тіркейді (ЖӘБО беріледі).

Білім беруді жалғастыру үшін кейінге қалдыруды ұсыну үшін мемлекеттік қызмет көрсетуге өтінішке білім беру ұйымынан оқуды растайтын анықтамасының электрондық көшірмесі қоса беріледі.

Кәсіптік қызметке байланысты кейінге қалдыруды ұсыну үшін (педагогтер; ауылдық жерде жұмыс істейтін дәрігерлер; депутаттар; азаматтық әуе кемелерінің ұшу экипаждарының мүшелері, тиісті білімі бар инженерлер, механиктер және азаматтық авиация техниктері; тиісті білімі бар Кемелер экипаждарының мүшелері) мемлекеттік қызмет көрсетуге арналған өтінішке жұмыс орнын растайтын анықтамасының электрондық көшірмесін қоса беріледі.

Қолданыстағы заңнамаға сәйкес ҚР азаматтары тұрғылықты жерін тұрақты тіркеу орны бойынша жергілікті әскери басқару органдарында (военкоматтар) әскери есепте тұруға міндетті, мыналарды қоспағанда:

1) әскери-есептік мамандығы жоқ әйелдер;

2) запаста болудың шекті жасына жеткеннен кейін әскери қызметтен отставкаға шығарылған немесе әскери есептен шығарылған не әскери есептен шығарыла отырып, әскери қызметке жарамсыз деп танылған адамдарды;

3) бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жүрген адамдар;

4) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адамдар;

5) Қазақстан Республикасы құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарының әскери, арнаулы оқу орындарының қызметкерлерін, сондай-ақ курсанттары мен тыңдаушыларын.

Әскери есепте тұруға міндетті:

• 17 жастан 27 жасқа дейінгі әскерге шақырылушылар (тек ер адамдар) ;
• қатардағы және сержанттық құрамдар-50 жасқа дейін;
• офицерлік құрамның әскери міндеттілері-60 жасқа дейін;
• қатардағы және сержанттық құрамдағы әйелдер-35 жасқа дейін;
• офицерлік құрамдағы әйелдер-45 жасқа дейін.

Бұл ретте әйелдер медициналық оқу орындарын бітіргеннен кейін немесе әскери қызмет өткергеннен кейін әскери есепке тұруы тиіс.

Азаматтардың әскери есепке алу жөніндегі міндеттерін орындамағаны үшін 5 АЕК мөлшерінде айыппұл қарастырылған.

Қазіргі уақытта жастарды әскери есепке алғашқы қою Қорғаныс министрлігінің ақпараттық жүйесі 17 жасқа толғаннан кейін, яғни олардың жеке қатысуынсыз автоматты түрде жүзеге асырылады. Бұл ретте Д-есептегі жай-күйі, мүгедектіктің болуы, отбасы құрамы, некедегі жай-күйі, балалардың болуы, білім деңгейі және өзге де сияқты олардың денсаулық жағдайы туралы мәліметтер мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінен алынады.

Болашақта тұрақты тіркеу мекен-жайы өзгерген кезде әскери есептегі ЖӘБО-ның ақпараттық жүйемен өзгеруі автоматты түрде жүзеге асырылады.

Нұсқаулық

ҚР азаматтығын алған; әскери қызметтен, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардағы қызметтен босатылған, сондай-ақ оқудан шығарылған және келісімшартты бұзған курсанттар, әскери, арнаулы оқу орындарының тыңдаушылары; бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған, бұрын әскери есепте тұрған және тұрмаған; ұйымдарды бітірген әйелдерді әскери есепке қою әскери-есептік мамандық ала отырып білім беру; «электрондық үкімет» порталына жүгінген кезде «Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды әскери есепке қою» мемлекеттік көрсетілетін қызметі арқылы жүзеге асырылады.