2025 жылғы 1 қарашада Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінде Астана қаласы Төтенше жағдайлар департаменті жедел-құтқару жасағының құтқарушысы Саят Пшембаевқа ТЖМ құрмет грамотасы мен бағалы сыйлық табысталды.
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі генерал-лейтенант Шыңғыс Әріновтің бұйрығымен Саят Пшембаев қызметтік міндетін атқару барысында көрсеткен ерлігі мен жанқиярлығы үшін наградталды.
Министр құтқарушының іс-әрекеті батылдық пен кәсібиліктің үлгісі екенін атап өтті: «Мұндай әрекеттер құтқарушының шынайы таңдауын көрсетеді, олар ең қиын сәтте адамдардың жанынан табылып, өзгенің өмірі үшін өз өмірін тәуекелге тігеді. Адамдарды құтқаруды өмірінің мәні деп білетін қызметкерлерімізді біз мақтан тұтамыз», – деді Шыңғыс Әрінов.
Саят Пшембаев өз өмірін қатерге тіге отырып, қайғылы оқиғаның алдын алды: ол тұрғын үйдің 14-қабатында қауіпке тап болған қызды құтқарып қалды. Оның батыл да жедел әрекетінің арқасында адам шығынына жол берілмеді.
Сауд Арабия Корольдігінде өрт сөндіру-құтқару спорты бойынша ерлер арасындағы XX және әйелдер арасындағы XI Әлем чемпионаттары өз мәресіне жетті. Чемпионатқа әлемнің жиырмадан астам елі қатысты, оның ішінде өрт сөндіру-құтқару спортының алдыңғы қатарлы мектептерін танытқан 14 ерлер және 6 әйелдер ұлттық құрамалары бақ сынады.
Чемпионаттың шешуші және ең тартысты кезеңі жекелей және командалық өзара үйлесімділікті, жылдамдық пен техникалық шеберлікті талап ететін «жауынгерлік қанат жаю» болды. Қиын бәсекеде Қазақстан Республикасының әйелдер ұлттық құрамасы қола жүлдеге ие болып, 3-орынды иеленсе, ерлер құрамасы лайықты өнер көрсетіп, 6-орында мәреге жетті.
Әлем чемпионатының барлық кезеңдерінің қорытындысы бойынша қазақстандық спортшылар өздерінің жоғары кәсіби деңгейін тағы да дәлелдеді:
• Ерлер құрамасы – жалпыкомандалық есепте 4-орын, команда қоржынында екі қола медаль;
• Әйелдер құрамасы – жалпыкомандалық есепте 4-орын, қоржынында үш қола жүлде және жаңа ұлттық рекорд.
Еуропа, Азия және Африканың ең мықты құрамалары арасындағы аса жоғары бәсекеге қарамастан, қазақстандық спортшылар тұрақты нәтиже көрсетіп, әлемнің ең үздік бес командасының қатарына енді. Бұл жетістік – күн сайынғы еңбектің, кәсібиліктің және Қазақстанның өрт сөндірушілері мен құтқарушыларын біріктіретін мызғымас командалық рухтың жемісі.
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі генерал-лейтенант Шыңғыс Әрінов Батыс Қазақстан облысы Бөрлі ауданының Ақбұлақ ауылында жаңа ерікті өрт сөндіру пунктінің салтанатты ашылуына қатысты. Бұл нысан ауылдық жерлерде ерікті өрт сөндіру бөлімшелерінің желісін дамытуға және өрт қауіпсіздігін күшейтуге бағытталған «Ауыл құтқарушылары» ведомстволық бағдарламасы аясында ашылды. Жаңа пункт Ақбұлақ, Ақсу, Достық және Жаңақоныс ауылдарына қызмет көрсететін болады. Бұл елді мекендерде 1700-ден астам адам тұрады.
Салтанатты рәсімде сөйлеген сөзінде министр мұндай нысандардың ашылуы азаматтық қорғау жүйесіндегі маңызды элемент екенін атап өтті.
«Мемлекет басшысы ауылдарда азаматтық қорғау жүйесін дамытуға ерекше көңіл бөледі. Елімізде 6179 ауыл бар, оның 416-сы Батыс Қазақстан облысында орналасқан. Біздің мақсат барлық елді мекендерді кезең-кезеңімен қамту. Бүгінде ауылдық ерікті өрт сөндіру бекеттерін құру ісіне әкімдіктер мен бизнес өкілдері белсенді түрде атсалысуда», — деп Шыңғыс Әрінов атап өтті.
Оның айтуынша ерікті өрт сөндіру қозғалысын дамыту төтенше жағдайларға ден қою жүйесін жылдамырақ әрі халыққа жақынырақ етеді.
Жаңа өрт сөндіру пункті заманауи жабдықтармен қамтамасыз етілген, онда қызмет атқаруға қажетті барлық жағдай жасалған: мұнда өрт сөндіру техникасына арналған бокс, кезекшілер бөлмесі, асхана, қойма, душ бөлмесі және демалыс бөлмесі бар. Еріктілер ТЖМ бөлімшесі берген өрт сөндіру автоцистернасымен, өрт сөндірушінің жауынгерлік киімімен және жедел байланысқа арналған радиостанциялармен қамтамасыз етілді. Мұндай пункттердің құрылуы жергілікті қызметтердің төтенше жағдайларға ден қою дайындығын едәуір арттырып, ауыл тұрғындарының қауіпсіздігін нығайтады.
Батыс Қазақстан облысы Төтенше жағдайлар департаменті бөлімшелерінің автопаркі заманауи өрт сөндіру және құтқару техникасымен толықты. Салтанатты рәсім Орал қаласында Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрі генерал-лейтенант Шыңғыс Әрінов пен облыс әкімі Нариман Төреғалиевтің қатысуымен өтті. Жаңа техниканың кілттері аудандық бөлімшелердің құтқарушыларына табысталды.
«Біздің құрметті Президентіміздің, Үкіметтің және облыс басшылығының қолдауының арқасында ведомствоның материалдық-техникалық жарақтандырылуы айтарлықтай жақсаруда. Жуырда министрлік өзінің 30 жылдық мерейтойын атап өтті, бірқатар құтқарушылар мемлекеттік наградалармен марапатталды. Бұл бізге деген жоғары сенімнің белгісі. Мемлекет басшысы біздің жұмысымызға жоғары баға беріп, қарқынды бәсеңдетпеуді тапсырды. Біз алға қойылған міндеттерді адал орындап, жүйені әрі қарай дамытатын боламыз», — деп Шыңғыс Әрінов атап өтті.
Жеткізілген техниканың құрамына өтімділігі жоғары өрт сөндіру автоцистерналары, сорғы-жеңқұбыр автомобильдері, жедел қызмет машиналары, сондай-ақ су айдындарындағы жұмысқа арналған жаңа құтқару катері кірді. Техниканы таңдау барысында өңірдің ерекшеліктері, климаттық жағдайы және құтқарушылардың бірыңғайландыруға қатысты қажеттіліктері ескерілді. Бұл өз кезегінде шақыруларға ден қою жылдамдығын, авариялық-құтқару жұмыстарының тиімділігін және қауіпсіздік деңгейін халық үшін де, ТЖМ қызметкерлерінің өздері үшін де айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді.
Аумақтық бөлімшелерді заманауи техникамен жарақтандыру еліміздің барлық өңірлерінде жалғасуда, бұл мемлекет тарапынан азаматтардың қауіпсіздігі мәселелеріне ерекше мән берілетінін растайды.
Төтенше жағдайлар министрлігі табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың салдарын жою саласында қызмет атқаратын волонтерлерді тарту мен оқыту бойынша ауқымды жұмыс жүргізілді.
Биылғы жылдың қазан айында ТЖМ аумақтық бөлімшелерінің базасында волонтерлердің өңірлік форумдары өтті, оған еліміздің әртүрлі өңірлерінен 339 адамды қамтыған 78 команда қатысты.
Форумдарды өткізудің негізгі мақсаты азаматтардың жеке және ұжымдық қауіпсіздік мәселелеріне саналы әрі жауапты көзқарасын қалыптастыру, сондай-ақ төтенше жағдайлар туындаған немесе қауіп төнген кезде волонтерлердің іс-қимылға дайындығын арттыру.
Форум негізгі бағыттар бойынша жарыстар мен оқыту тренингтері форматында өтті:
өрт сөндіру эстафетасы – қатысушылар жауынгерлік қанат жаю элементтерін орындады, шартты зардап шеккен адамды тасымалдады, құтқару жабдығымен жұмыс істеу дағдыларын көрсетті;
алғашқы медициналық көмек көрсету – командалар жүрек–өкпе реанимациясын жүргізу, қан кетуді тоқтату, зардап шеккен адамдарды тасымалдау және оқиға орнында қауіпсіз аймақ ұйымдастыру бойынша білімдері мен практикалық дағдыларын көрсетті.
Жарыс бөлімінен басқа форум аясында волонтерлер, ТЖМ бөлімшелерінің қызметкерлері арасында тәжірибе алмасуға бағытталған оқыту алаңдары мен шеберлік сыныптары ұйымдастырылды.
Форум қорытындысы бойынша жоғары деңгейде теориялық және практикалық дайындық көрсеткен үздік командалар анықталды. Жеңімпаздар дипломдармен және естелік сыйлықтармен марапатталды.
Форумды осындай форматта өткізу қатысушылардан оң пікірлер алды, волонтерлер мен ТЖ қызметтері арасындағы өзара әрекетті нығайтуға, экстремалды жағдайдағы іс-қимылға дайындық деңгейін арттыруға, сондай-ақ төтенше жағдайларда көмекке келуге дайын азаматтардың ұйымшыл қоғамдастығын қалыптастыруға ықпал етті.
Ауа температурасының төмендеуіне, тұрақты қар жамылғысының қалыптасуына және мұздықтардың белсенді еруінің тоқтауына байланысты еліміздің оңтүстік-шығысындағы мұздақ көлдер қысқы режимге көшті.
2025 жылғы жазғы маусымда Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы таулы аймақтарда (Алматы қаласы, Алматы және Жетісу облыстары) ауа райы ыстық әрі құрғақ болды. Мұздықтардың қарқынды еруіне және мұздақ көлдердің толуына қарамастан, мұзды немесе нөсер генезисінің сел ағындарының түзілу жағдайы тіркелген жоқ. Бұл Қазақстан ТЖМ «Қазселденқорғау» мамандарының уақтылы алдын алу іс-шаралары мен тұрақты мониторинг нәтижесі болды.
Сел қауіпті маусым кезеңінде 78 жыл бойы жұмыс істейтін және 47 маусымдық гидробекет, сондай-ақ 30 диспетчерлік пункт қызмет атқарды. Тәулік бойғы бақылау стационарлық түрде де, аэровизуалды зерттеу әдістерін қолдану арқылы да жүргізілді. Қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және бақылау жағдайын жақсарту мақсатында қытайлық әріптестердің қолдауымен жетуі қиын аймақтарда автономды өмір сүру жүйелерімен жабдықталған заманауи капсула модульдері орнатылды.
Мұздақ көлдердегі төтенше жағдайлардың алдын алуға ерекше назар аударылды.
Маусым-қыркүйек айлары аралығында Алматы және Жетісу өңірлеріндегі 14 биік таулы көлде инженерлік жұмыстар жүргізілді. Жалпы көлемі 1100 м³-ден астам су бұру арналары кеңейтіліп, тереңдетілді. Сонымен қатар шамамен 6 млн м³ судың ағуын бақылап қамтамасыз етілген 31 сифондық құрылғы орнатылды.
Жұмыстар қолмен де, мамандар мен жабдықтарды жеткізуге мамандандырылған техниканы және ҚР ТЖМ «Қазавиақұтқару» АҚ тікұшақтарын тарта отырып та жүргізілді.
Ықтимал төтенше жағдайларға жедел ден қою үшін 11 авариялық-механизацияланған бригада құрылды.
Алдын алу шаралары барысында 3 ақпараттық және 170 ескерту тақтасы орнатылып, халыққа «Сақ болыңыз, сел!» тақырыбында 10 000-нан астам брошюра таратылды.
Аэровизуалды зерттеу мәліметтері бойынша қазіргі уақытта мұздықтар мен мұздақтарды жаңа жауған қар басқан, қардың қарқынды еруі байқалмайды. Көлдердегі су деңгейі қауіпсіз шегінде сақталған, беткі ағыны минималды. Таулардағы жағдай тұрақты және қауіпсіз деп бағаланады.
Селге қарсы қорғанышты одан әрі тиімді ету мақсатында ҚР ТЖМ «Қазселденқорғау» автоматтандырылған гидробекеттер желісін онлайн деректерді беру арқылы кеңейтуді, сел процестерін болжау және модельдеуге арналған сандық геоақпараттық жүйелерді енгізуді, мұздықтар мен мұздақ көлдерге тұрақты мониторинг жүргізу үшін дрондарды белсенді пайдалануды, сондай-ақ 2025–2026 жылғы қыс және қар көшкіні қауіпті кезеңге дайындық жұмыстарын бастауды жоспарлап отыр.
Бүгін Сауд Арабиясы Корольдігінің Эр-Рияд қаласында өрт-құтқару спортынан өтіп жатқан әлем чемпионатының үшінші кезеңі «Өрт сөндіру эстафетасы 4×100 метр» жаттығуы аяқталды.
Қызу дода нәтижесінде Қазақстан Республикасының ерлер құрама командасы 6-орынға, ал әйелдер ұлттық құрамасы 4-орынды иеленді.
Бұл нәтиже жүйелі дайындықтың, командалық бірліктің және қазақстандық спортшылардың табандылығы мен еңбегінің көрінісі. Чемпионатта бәсекелестік деңгейі өте жоғары: әрбір жүзден бір секунд шешуші рөл атқаруы мүмкін.
Алда әлем біріншілігінің қорытынды және шешуші күні «Жауынгерлік қанат жаю» жаттығуы өтеді. Дәл осы кезеңде жүлделі орындардың нәтижесі анықталып, әлем чемпионатының қорытындысы шығарылады.
Қазақстан Республикасының ұлттық құрама командасы жоғары кәсібилікті және өрт-құтқару ісіне адалдықты таныта отырып, өз өнерін жалғастыруда.
Венада (Австрия) ЕҚЫҰ экономикалық-экологиялық өлшемін (EEDIM 2025) іске асыру жөніндегі кездесу аяқталды, оның шеңберінде табиғи апаттар қаупін азайту және қатысушы мемлекеттердің тұрақтылығын нығайту мәселелері талқыланды.
Іс-шараға Қазақстаннан ҚР ТЖМ Төтенше жағдайлардың алдын алу комитетінің төрағасы азаматтық қорғау полковнигі Серік Жүнісбеков қатысты, ол төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласында тәжірибе алмасты, сондай-ақ табиғи зілзалалар тәуекелдерін басқару саласындағы үздік халықаралық тәжірибемен танысты.
Іс-шараны ЕҚЫҰ экономикалық және экологиялық қызмет үйлестіруші кеңсесі ұйымдастырды. Отырысқа ЕҚЫҰ-ға қатысушы мемлекеттер мен әріптес елдердің, халықаралық ұйымдардың, ғылыми топтардың және азаматтық қоғамның өкілдері қатысты.
Төтенше жағдайлардың алдын алу, климаттың өзгеруіне бейімделу және халықтың қауіпсіздігін арттыру үшін инновациялық технологияларды енгізу саласындағы халықаралық ынтымақтастық мәселелеріне ерекше назар аударылды.
EEDIM 2025 кездесуі табиғи және техногендік қауіп-қатерлерге қарсы тұрақтылықты нығайту үшін мемлекеттердің бірлескен іс-қимылдарының маңыздылығын тағы да атап өтті.
«Ауыл құтқарушылары» ведомстволық бағдарламасын іске асыру аясында жергілікті атқарушы органдардың қолдауымен Ақмола және Қызылорда облыстарында жаңа ерікті өртке қарсы құралым пункттері ашылды.
Мәселен Қызылорда облысы Шиелі ауданы Бәйгеқұм ауылдық округінде жаңа өрт сөндіру пункті жұмыс істей бастады. Оның қызметі Бәйгеқұм, Жөлек, Талаптан және Ортақшыл ауылдарында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, төтенше жағдайлардың алдын алуға және оларға жедел ден қоюға бағытталған.
Ашылу рәсіміне аудан әкімі Айтбай Жандарбеков пен Қызылорда облысы ТЖД бастығы Мадияр Мырзагелдиев қатысты. Пунктте негізгі өрт автокөлігімен қамтамасыз етілген төрт өрт сөндіру маманы тұрақты негізде жұмыс істейтін болады.
Сонымен қатар Жалағаш ауданының Есет батыр ауылында тағы бір өрт сөндіру пунктінің салтанатты ашылуы өтті. Іс-шараға аудан әкімінің орынбасары, облыстық мәслихат депутаттары мен ауыл тұрғындары қатысты. Жаңа нысан үш жақын елді мекенде тұратын 4 мыңнан астам тұрғын үшін өрт қауіпсіздігі деңгейін арттырады.
Осындай өрт сөндіру пункті Ақмола облысы Ақкөл ауданының Урюпинка ауылында да ашылды. Іс-шара барысында аудан әкімдігі мен облыстық ТЖД өкілдері ауылдық округтерде өртке қарсы инфрақұрылымды дамыту маңыздылығын атап өтті. Іс-шара қонақтары бөлімшінің техникалық жабдықтарымен танысып, өрт техникасы мен киім-кешегін қарап шықты, сондай-ақ жеке құраммен сөйлесіп, пікір алмасты.
Ақмола облысының құтқарушылары жаңа пунктке толық өрт-техникалық жарақтандырылған автоцистерна табыс етті. Бөлімше радиусы 25 шақырымды қамтитын Урюпин ауылдық округінің алты елді мекенінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін болады, онда шамамен бір мыңға жуық адам тұрады. Жасалған келісімшартқа сәйкес өрт сөндіру бекетіне «Урюпинское ИК» ЖШС қызмет көрсетеді.
Ауылдық жерлерде өрт сөндіру пункттері желісін дамыту жұмыстары жалғасуда. Жергілікті атқарушы органдармен және шаруашылық жүргізуші субъектілермен өзара іс-қимылына ерекше назар аударылуда. Бұл өз кезегінде тұрақты өрт қауіпсіздігі жүйесін қалыптастыруға және халықты төтенше жағдайлардан қорғау деңгейін арттыруға ықпал етеді.
Өңірде қар көшкініне мониторинг жүргізу және ерте ескерту жүйесін құру жобасын іске асыру жалғасуда. Бастаманың мақсаты халықтың қауіпсіздік деңгейін арттыру және таулы аймақтардағы инфрақұрылым объектілерін табиғи қауіп-қатерден қорғау.
Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университетінің, ШҚО ТЖД және «Қазселденқорғау» РММ филиалы өкілдерінің жұмыс кездесуінде пилоттық жобаның аралық қорытындысы шығарылды. Қатысушылар сынақтардың нәтижелерін талқылады, атқарылып жатқан жұмыстардың ағымдағы жағдайы туралы презентация жасап, нақты уақыт режимінде ахуалдық орталықтың жұмысын көрсетті.
«Жобаны енгізу қар көшкінін ерте ескерту арқылы халықтың және таулы аймақтардағы инфрақұрылымның қауіпсіздік деңгейін арттыруға, сондай-ақ төтенше жағдай қызметтерінің іс-қимылын үйлестіруді жақсартуға мүмкіндік береді», — деді ШҚО ТЖД орынбасары Амангелді Еңсегенов.
Пилоттық жоба 2023 жылы басталды. Автомобиль жолдары мен елді мекендерге қауіп төндіретін ең қауіпті учаскелер аспалы датчиктері бар діңгектермен жабдықталған. Олар Глубокое ауданының Таулы Үлбі ауданында, Алтай ауданының Зубовск кентінің жанында және Тайнты учаскесінде (96 км) орнатылған.
Датчиктер жауын-шашынның мөлшерін, топырақтың ылғалдылығы мен құрамын, сондай-ақ ауаның орташа температурасын тіркейді. Алынған деректер автоматты түрде ахуалдық орталыққа түседі, онда бағдарламалық қамтамасыз ету ақпаратты талдап, қар көшкінінің ықтимал уақытына дейін қауіп-қатер деңгейін есептейді.
2024-2025 жылдардағы қысқы маусымдағы сынақ қорытындысы бойынша Шығыс Қазақстан облысы ТЖ департаменті және «Қазселденқорғау» ММ жобаны тәжірибелік пайдалануға қабылдады. Жүйені төтенше жағдайлар мониторингінің өңірлік бағдарламасы шеңберінде одан әрі масштабтау ұсынылды.
Жобаны іске асыру табиғи қауіп-қатерлерді алдын ала ескерту кешенді жүйесін қалыптастыруға, қызметтердің ден қою тиімділігін арттыруға және Шығыс Қазақстандағы қар көшкіндерінің салдарларын азайтуға мүмкіндік береді.