Неке шарты немесе неке келісімшарты – Қазақстанда соңғы кездері танымал бола бастаған, бұрын-соңды болмаған беймәлім құбылыс.
Осы мақалада біз неке келісімшарты дегеніміз не, ол не үшін керек, оған қандай талаптарды жазуға болады, қайда, қандай құжаттармен жүгіну керек деген сауалдарға жауап береміз.
Неке шартын жасасу кезінде оған келесі талаптар енгізілмейтінін ескеру қажет:
Неке шартын өзгерту немесе бұзу үшін осы мәселе бойынша ерлі-зайыптылардың келісімі қажет.
Неке шартын өзгерту немесе бұзу туралы келісім неке шартының өзі сияқты нысанда жасалады.
Шартқа өзгерістер енгізу немесе оны бұзу ерлі-зайыптылардың өзара келісімі бойынша кез келген уақытта мүмкін болады.
Заңда Ерлі-зайыптылардың біреуінің ғана шартты орындаудан бас тартуына жол берілмейді.
Неке шартын сот Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделген мәмілелер жарамсыздығының негіздері бойынша толық немесе ішінара жарамсыз деп тануы мүмкін.
Егер Шарттың талаптары ерлі-зайыптылардың біреуін өте қолайсыз жағдайда қалдырса немесе осы некеде (ерлі-зайыптылықта) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік құқықтарын бұзса, сот неке шартын ерлі-зайыптылардың біреуінің талап етуі бойынша толық немесе ішінара жарамсыз деп тануы да мүмкін.
Неке шартының қолданылуы Неке (ерлі-зайыптылық) тоқтатылған кезден бастап тоқтатылады.
Егер шартта ажырасқаннан кейін ерлі-зайыптылардың міндеттемелері көзделсе, мұндай міндеттемелер неке бұзылғаннан кейін де өз күшін сақтайды.
Неке шарты неке басталғанға дейін де, адамдар некеде тұрған кезде де жасалуы мүмкін.
Егер неке шартын жасасу неке тіркелгенге дейін жасалса, ол некені мемлекеттік тіркеу кезінде заңды күшіне енеді.
Егер неке шартын жасасу туралы шешімді некеде тұрған ерлі-зайыптылар қабылдаса, онда мұндай шартты жасасу сәті оны нотариус куәландырған сәт болып танылады.
Неке шарты жазбаша түрде жасалады, құжат мәтінінде ерлі-зайыптылардың келісімге келген барлық маңызды шарттары жазылуы керек.
Нотариуста неке шартын куәландыру міндетті.
Қажет болса, нотариус неке шартын куәландырып қана қоймай, оның жобасын жасауға көмектеседі. Неке шартын куәландырмас бұрын нотариус ерлі-зайыптыларға олардың құқықтары мен міндеттерін, олар жасасатын шарттың мәні мен мағынасын түсіндіруге, оны жасасудың заңды салдары туралы ескертуге міндетті.
Неке шартында ерлі-зайыптылар
өзара мазмұн жөніндегі өз құқықтары мен міндеттері,
бір-бірінің табысына қатысу тәсілдері,
олардың әрқайсысының отбасылық шығыстарды көтеру тәртібі,
Неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған жағдайда ерлі-зайыптылардың әрқайсысына берілетін мүлік айқындалсын),
сондай-ақ неке шартына ерлі-зайыптылардың мүліктік қатынастарына қатысты кез келген өзге де ережелерді, сондай-ақ осы некеде (ерлі-зайыптылықта) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік жағдайын қосу қажет.
Неке шарты ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік қатынастарды реттейтіндіктен, келісім-шарттың мәні бірлескен және ерлі-зайыптылардың әрқайсысының меншігі болып табылады.
Неке шарты ерлі-зайыптылардың қолда бар мүлкіне қатысты да, болашақ мүлкіне де қатысты жасалуы мүмкін.
Неке шарты немесе неке шарты, кейде азаматтардың көпшілігі оны шақыруға дағдыланған, бұл келісім
- некеге тұруды жоспарлайтын адамдар,
- немесе ерлі-зайыптылардың келісімі.
Неке шарты некеде де, ол бұзылғаннан кейін де ерлі-зайыптылардың әрқайсысының мүліктік құқықтары мен міндеттерін анықтауға бағытталған.
Неке шартын жасасу қағидалары мен тәртібі "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" кодекстің (2-тарау, ерлі-зайыптылар мүлкінің шарттық режимі) баптарымен реттеледі.
Неке шарты екі жақты мәміле болып табылатындықтан, оны жасау үшін екі тараптың ерік білдіруі қажет болғандықтан, оған ҚР Азаматтық кодексінің ("мәмілелер") 4-тарауының қағидалары қолданылады.
Неке шартында некеде (ерлі-зайыптылықта) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік құқықтары көзделуі мүмкін.