Скринингтен кім және қашан өту керек

Скринингтік зерттеу аяқталғаннан кейін дәрігер бейінді мамандардың қорытындысы мен зертханалық-диагностикалық зерттеулерді ескере отырып, динамикалық бақылаудың мынадай топтарын айқындайды:
- 1А тобы - қауіп факторлары жоқ дені сау адамдар: ешқандай шағымдары жоқ және анамнезінде және тексеру кезінде созылмалы аурулары, қауіп факторлары немесе жекелеген органдар мен жүйелер функцияларының бұзылуы анықталмаған адамдар;
- 1Б тобы - қауіп факторлары бар дені сау адамдар: бақылауды және профилактикалық араласуды қажет ететін қауіп факторлары, шекаралық жай-күйі анықталған адамдар (ағзаның функционалдық қызметіне әсер етпейтін артериялық қысым шамаларында және өзге де физиологиялық сипаттамаларында норманың белгіленген шекараларынан шамалы ауытқулары анықталған адамдар);
- 2 - топ-іс жүзінде дені сау: анамнезінде соңғы 2 жыл бойы асқынусыз жіті және созылмалы ауруы бар адамдар;
- 3 топ-науқастар: динамикалық бақылауды, емдеуді және сауықтыруды қажет ететін адамдар.

Дені сау (1а, 1б топтары) және іс жүзінде дені сау (2 топ) адамдар өтеді:
- тиісті скринингтік зерттеудің кезеңділігіне сәйкес АЕК ұйымында кейінгі скринингтік зерттеу;
- АЕК ұйымдары мен салауатты өмір салты қызметінің салауатты өмір салты кабинетінде, аурулар бейіні бойынша мектепте сауықтыру.

Қарап-тексеру барысында анықталған созылмалы аурулары бар адамдар кейіннен қалпына келтіруге, сауықтыруға және денсаулығын нығайтуға бағытталған емдеу-профилактикалық іс-шаралар кешенін жүргізе отырып, созылмалы аурулар тізбесіне сәйкес есепке алынуға және динамикалық байқауға жатады.

Жіті аурулар анықталған кезде толық сауыққанға дейін денсаулық жағдайын кейіннен бағалай отырып, тексеру, емдеу жүргізіледі.

Ересек тұрғындарды скринингтік тексеру ерте анықтау мен алдын алуға бағытталған:

• қанайналым жүйесінің негізгі аурулары-артериялық гипертония, жүректің ишемиялық ауруы;
• ерлер мен әйелдер арасындағы қант диабетін;
• әйелдер арасында жатыр мойнының ісікалды, қатерлі ісіктері;
• әйелдер арасында сүт безінің ісікалды, қатерлі ісіктері;
• ерлер мен әйелдер арасындағы глаукомалар;
• ерлер мен әйелдер арасындағы тоқ және тік ішектің ісікалды, қатерлі ісіктері
• өңештің, асқазанның, бауырдың және қуық асты безінің қатерлі ісіктері;
• тәуекел тобындағы адамдарда В және С созылмалы гепатиті.

• Артериялық гипертензияны, жүректің ишемиялық ауруын, мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтау үшін артериялық гипертензия, жүректің ишемия аурулары, мінез-құлық қауіп факторларымен динамикалық байқауда тұрмаған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер;
• Қант диабетін ерте анықтау үшін қант диабетімен динамикалық байқауда тұрмаған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер;
• Глаукоманы ерте анықтау үшін глаукомамен динамикалық байқауда тұрмаған 30, 32, 34, 36, 38, 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер;
• Сүт безі обырын ерте анықтау үшін сүт безінің қатерлі ісіктерімен динамикалық байқауда тұрмаған 40, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы әйелдер;
• Жатыр мойны обырын ерте анықтау үшін жатыр мойнының қатерлі ісіктерімен динамикалық бақылауда тұрмаған 30, 34, 38, 42, 46, 50, 54, 58, 62, 66, 70 жастағы әйелдер;
• Колоректальды обырды ерте анықтау үшін жуан ішектің қатерсіз және қатерлі ісіктерімен динамикалық байқауда тұрмаған 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастағы ерлер мен әйелдер.

Науқас скринингтік сынақтан өтеді: тамақтану, жаман әдеттердің болуы, физикалық белсенділік деңгейі, тұқым қуалайтын аурулар және т. б. туралы сұрақтарға жауап береді.

Науқастың бойы мен салмағы бірден өлшенеді, Кеттле индексі анықталады, қандағы холестерин мен қант деңгейі экспресс-әдіспен анықталады, қан қысымы мен көзішілік қысым өлшенеді.

Әрі қарай, қажет болған жағдайда дәрігер қосымша тексеру немесе тар маманнан кеңес алу үшін жолдама жазады.

Науқас скринингтік кабинетте тексеруден өткеннен кейін (мінез-құлық факторларын ерте анықтау, гипертония, жүректің ишемиялық ауруы, қант диабеті және глаукома) ол онкопатологияға тексеріледі (егер жасы бойынша скринингтің осы түріне жататын болса).

Мысалы, 30-дан 70 жасқа дейінгі әйелдер қарайтын кабинетте онкоцитологияға сүртінді тапсырады, 40-тан 70 жасқа дейінгі әйелдер сүт безі обырын ерте анықтау үшін маммографиядан өтеді, ал 50-ден 70 жасқа дейінгі еркектер мен әйелдер тоқ ішектің онкологиялық ауруларын ерте анықтау үшін жасырын қанға нәжіс тапсырады.

Скринингтер белгілі бір аурулар үшін және белгілі бір жас топтары үшін жүргізіледі. Скрининг 2 жас санатында жүргізіледі:

1. 0-ден 18 жасқа дейінгі балалар. Балалар жыл сайын кәмелетке толғанға дейін профилактикалық тексеруден өтеді. Мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиеленушілерін, мектеп оқушыларын, орта арнаулы оқу орындарының оқушыларын және 18 жасқа дейінгі студенттерді білім беру ұйымдарындағы көшпелі бригада тексереді.

Мектепке дейінгі мекемелерге бармайтын балаларды тексеру емханада немесе отбасылық денсаулық орталығында жүргізіледі.

2. 30 жастан 70 жасқа дейінгі ересектер.

Тексеруден өтіп, тіпті абсолютті болмауы қандай да бір белгілері – тек сенімділік үшін өзінің денсаулығы.

Скринингтер толығымен тегін. Профилактикалық тексерулерді қаржыландыру МӘМС қаражаты есебінен жүзеге асырылады, сондықтан скринингтен өту үшін сақтандырылу мәртебесіне ие болу қажет.

Скринингтен өту үшін тіркелген жері бойынша емханаға жүгіну қажет. Өзіңізбен бірге жеке куәлігіңіз болу керек.

Белгіленген скринингтік тексерулерден өту кезінде қызметкерге орташа еңбекақы төлей отырып, жұмыстан босатылады.