ҚР Азаматтық кодексіне сәйкес, егер міндеттемелерді бұзу еңсерілмейтін күш (форс-мажор) жағдайларының туындауы салдарынан болса, адам жауапкершіліктен босатылады.
Форс-мажордың салдарынан шартты тиісінше орындау мүмкін еместігін дәлелдеу қажет. Форс-мажорлық мән-жайлардың басталуы жазбаша және өзге де дәлелдермен дәлелденуі мүмкін.
Қазақстанның сыртқы сауда палатасының (УТК) форс-мажор басталғаны туралы куәлігі дәлел бола алады.
Осыған байланысты пандемияға байланысты шарттық міндеттемелерді орындауға мүмкіндігі жоқ қазақстандық кәсіпкерлер үшін куәлік алу пайдалы болуы мүмкін.
Бұл материалда сізге куәлік алу үшін не қажет екенін айтамыз.
Форс-мажорлық жағдайлар мен "Hardship"жағдайларына бөлуге болады:
1) форс-мажорға-міндеттемелерді тиісінше орындауға кедергі келтіретін немесе іс жүзінде мүмкін емес ететін Төтенше және болмай қоймайтын мән-жайлар жатады, олардың туындауына міндетті тарап жауап бермейді және оның басталуын алдын ала болжай және/немесе алдын ала алмайды, қоса алғанда, бірақ онымен шектелмей:
2) "Hardship" мән-жайларына тараптардың еркінен тыс мән-жайлардың елеулі өзгеруі келісімшарт (шарт, келісім) бойынша орындауды артық ауыртпалықты ететін жағдайлар жатады.
Форс-мажорға және "Hardship" жағдаяттарына қатысы жоқ, нарықта орындауға қажетті тауарлардың, жұмыстардың немесе қызметтердің болмауы.
Қазақстанның сыртқы сауда палатасы ("Атамекен" Қазақстан Республикасы Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының еншілес ұйымы) Сыртқы сауда мәмілелері мен ҚР халықаралық шарттарының талаптарына сәйкес еңсерілмейтін күш мән-жайларын куәландыруды жүзеге асырады ("Атамекен" Қазақстан Республикасы Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы Басқармасының 2014 жылғы 12 тамыздағы № 42 шешіміне сәйкес).
Форс-мажор куәлігін алу үшін қажетті құжаттардың тізімін мына электрондық мекенжайлардың бірі бойынша өтінім жіберу арқылы алуға болады:
УТК мекен-жайы: Астана қ., 010000, Есіл ауданы, Қабанбай батыр даңғылы, 19, блок С.
Тел.: + 7 7172 27 90 54; 27 90 55; 27 90 56; 27 96.
Куәлік алу үшін мыналарды ұсыну қажет:
Кәсіпорын сыртқы экономикалық мәмілелерге байланысты өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда, УТК-ға сауда-өнеркәсіп палатасы немесе контрагент елдің өзге де уәкілетті ұйымы берген Ресми құжатты (анықтамалар, хаттар, хабарламалар, бұйрық, нұсқамалар және т.б.) ұсыну қажет (мысалы: ҚХР - да-China Council for The Promotion of International Trade).
Қажет болған жағдайда, еңсерілмес күш (форс-мажор) мән-жайлары бойынша қорытынды беру үшін Қазақстанның сыртқы сауда палатасы қосымша құжаттарды сұратуы мүмкін.
Еңсерілмес күш (форс-мажор) немесе "Hardship" жағдайларының орын алуы расталған кезде өтініш берушілерге куәлік түрінде ресімделген УТК ресми қорытындысы беріледі.
УТК куәлікті қарау және беру мерзімі Өтініш беруші құжаттардың толық топтамасын ұсынған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күнінен аспайды.
Мүдделі тұлғалардың жазбаша өтініші бойынша УТК ақылы негізде еңсерілмейтін күш (форс-мажор) және басқа мемлекеттердің аумағында болған "Hardship" жағдайларын куәландыруды жүзеге асыра алады.
Егер форс-мажор Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде болған жағдайда, жалпыға мәлім мән-жайларды қоспағанда, аумағында еңсерілмес күш (форс-мажор) мән-жайлары болған шет мемлекеттің тиісті органы (ұйымы) берген Ресми құжатты (анықтамалар, хаттар, хабарламалар, бұйрықтар, нұсқамалар және т.б.) қосымша ұсыну қажет.
Форс-мажордың басталғаны туралы куәлік форс-мажордың басталғанын сөзсіз растау болып табылмайды.
Куәлік әрбір келісімшарт (шарт, келісім) бойынша жеке беріледі.
УТК өтініш берушіге оның жазбаша өтініші (өтініші) болған кезде бұрын берілген куәліктің телнұсқасын беруі мүмкін.
Берілетін куәлік құқық беретін немесе жауапкершіліктен босататын құқықтық акт болып табылмайды.
Егер контрагент берілген куәлікпен келіспесе, түпкілікті шешімді сот қабылдайды.
Форс-мажор басталғаны туралы куәлік өтініш берушіге мөрленген түрде УТК ресми бланкісінде беріледі.
Куәлікте: келісім-шарт (шарт, келісім) тараптарының атауы, оның нөмірі мен жасалған күні, осы жағдайлар кезінде төтенше және болмай қоймайтын мән-жайлар орын алған орны, уақыты, кезеңі, құзыретті органдар берген ұсынылған құжаттардың түпнұсқаларына еңсерілмейтін күш (форс-мажор) мән-жайларының фактісін, Тараптар арасындағы ресми хат алмасуды (болған кезде) және т. б. растайтын сілтеме көрсетіледі.
Еңсерілмес күш (форс-мажор) мән-жайларының және "Hardship" мән-жайларының туындауын куәландыруды УТК өтініш берушімен жасалған шарт негізінде ақылы негізде жүзеге асырады.
2020 жылғы 30 қазаннан бастап "Атамекен" Қазақстан Республикасы Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасы Басқармасы Төрағасының бұйрығымен Мемлекеттік сатып алу, квазимемлекеттік сектордың сатып алуы, сондай-ақ жер қойнауын пайдалану саласындағы міндеттемелерді орындайтын кәсіпкерлер үшін еңсерілмейтін күш (форс-мажор) жағдайларын куәландыру рәсімі өтеулі негізде жүзеге асырылады.
Еңсерілмес күш мән-жайларын куәландыру бойынша көрсетілетін қызметтердің құны мыналарды құрайды:
- құжаттарды құқықтық талдау-15 АЕК;
- еңсерілмес күш (форс-мажор) және "Hardship"жағдайларын куәландыру:
1) Мерзімі өткен міндеттеменің сомасы қоса алғанда 100 000 теңгеге дейін болған кезде-куәландыру құны құқықтық талдау құнына кіреді;
2) мерзімі өткен міндеттеме сомасы 100 000 теңгеден жоғары болған кезде - шарт (келісімшарт) бойынша мерзімі өткен (орындалмаған) міндеттеме сомасының 1% - ы, бірақ 850 АЕК-тен аспайды.
Қызметтердің құны ҚҚС - сыз көрсетілген.