Ерікті зейнетақы жарналары – зейнетақы капиталын толықтырудың тиімді тәсілі!
Елімізде жинақтаушы зейнетақы жүйесі шеңберінде жарналардың келесі түрлері жүзеге асырылады: міндетті (жұмыс берушінің жұмыскердің жалақысынан ай сайын аударатын 10%), міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (жұмыс берушінің өз бюджеті есебінен төлейтін зиянды және қауіпті кәсіптерде еңбек ететін жұмыскерлер кірістерінің 5%), сондай-ақ, 2024 жылдан бастап жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (ЖМЗЖ). Жарнаның бұл түрі 1975 жылы және одан кейін туған барлық жұмысшылар үшін (2024 жылы 1,5%-дан басталып, 2028 жылы 5%-ға дейін біртіндеп көтеріледі, ал 2025 жылы - 2,5%) төленеді. Сондай-ақ, жеке және заңды тұлғалар аудара алатын ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ). Жеке тұлғалар өздері және (немесе) жақындары үшін өз табысы есебінен, ал заңды тұлғалар – қызметкерлерінің және (немесе) үшінші тұлғалардың пайдасына қаражат аудара алады. Бұл жарналардың осы түріне тән артықшылықтардың бірі ғана.
Ерікті зейнетақы жарналарын екінші деңгейдегі банктер арқылы, сондай-ақ, жұмыс берушіге өтініш беру жолымен аударуға болады. Жұмыс беруші ерікті зейнетақы жарнасын БЖЗҚ-ға сол өтініштің негізінде мәлімделген тұлғаның пайдасына аударады. ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін алу тәртібін БЖЗҚ-ның зейнетақы ережелеріне сәйкес алушы дербес айқындайды.
Шарт жасасу және ЕЗЖ бойынша жеке зейнетақы шотын (ЖЗШ) ашу үшін БЖЗҚ кеңсесіне барудың қажеті жоқ, зейнетақы жарналарының басқа түрлері сияқты ЕЗЖ есепке алынатын ЖЗШ автоматты түрде ашылады. ЕЗЖ есепке алынатын жеке зейнетақы шотын өтінішсіз ашу тәртібі мынадай негізде жүзеге асырылады:
- БЖЗҚ-ға агенттер ЕЗЖ аудару кезінде ұсынатын жеке тұлғалардың тізімдері;
- БЖЗҚ ға жеке тұлғадан өз пайдасына немесе ЕЗЖ аудару кезінде үшінші тұлғаның пайдасына түскен бастапқы жарнаның үлесі.
Пайдасына зейнетақы жарналары аударылатын жеке тұлғаны сәйкестендіру ЕЗЖ аударған кездегі төлем тапсырмасының электрондық форматында көрсетілген дербес деректердің (ТАӘ, ЖСН, туған күні) көмегімен жүзеге асырылады. БЖЗҚ азаматтың жеке басын куәландыратын қолданыстағы құжатының деректемелері, тұрғылықты тұратын жері және өзге де барлық қажетті мәліметтерді мемлекеттік органдардың тиісті ақпараттық жүйелерінен алады.
Қазақстанда ерікті зейнетақы жарналары салықтық артықшылықтарға ие. Мысалы, жұмыс берушінің өз қызметкерінің пайдасына аударған ЕЗЖ жеке тұлғаның табысы ретінде қарастырылмайды. Жұмыс беруші үшін мұндай шығыстар корпоративтік табыс салығын есептеу кезінде шегеруге жатады. Яғни, бұл жағдайда жұмыс беруші салық салу кезінде жеңілдіктер алады.
Ерікті зейнетақы жарналары да, міндетті зейнетақы жарналарының барлық түрлері сияқты инвестицияланып, салымшыларға табыс әкеледі. Зейнетақы активтерін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі басқарады. Десек те, салымшылар зейнетақы жинақтарын инвестициялық портфельді басқарушыларға (ИПБ) аударуға құқылы. Олар кірістілік пен тәуекелдің түрлі деңгейлеріне ие сан алуан инвестициялық стратегияларды ұсынады. Егер ИПБ-ға міндетті және міндетті кәсіптік зейнетақы жинақтарының 50% дейінгі мөлшерін аударуға рұқсат етілсе, ерікті зейнетақы жинақтарын толық көлемде сеніп тапсыруға болады. Зейнетақы жинағының бір бөлігін ИПБ-ға аудару салымшының өтініші бойынша жүргізіледі. Оны Қор сайтындағы жеке кабинетте немесе БЖЗҚ-ның кез келген филиалында электрондық форматта беруге болады. Инвестициялау нәтижелері бойынша басқарушы компанияны өзгертуге болады, бірақ мұндай мүмкіндік жылына бір рет қана беріледі. Осылайша, зейнетақы активтерін басқаруға қатысу - ЕЗЖ-нің тағы бір артықшылығы.
ЕЗЖ есебінен зейнетақы төлемдерін зейнет жасына толғанға дейін – 50 жастан бастап алуға болады. Сонымен қатар, мүгедектігі бар адамдарға, егер Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасынан тыс жерге тұрақты тұруға кеткен шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға да ЕЗЖ есебінен төлем алу құқығы беріледі.
БЖЗҚ-ға ерікті зейнетақы жарналары (ЕЗЖ) есебінен төлемдер алу туралы өтінішті enpf.kz сайтындағы немесе БЖЗҚ ұялы қосымшасындағы жеке кабинетте онлайн-форматта, сондай-ақ, Қордың кез келген бөлімшесінде беруге болады.
Жарналардың барлық түрлері есебінен зейнетақы жинақтарының сомасын enpf.kz сайтындағы жеке кабинетте 24/7 режимінде қадағалап отыру да өте оңай.
Атап кету керек, зейнетақы жинақтары, оның ішінде ерікті зейнетақы жарналары есебінен жинақтары бар адам қайтыс болған жағдайда, олар Қазақстан заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалдырылады. Нақтырақ айтқанда, зейнетақы жинақтарын мұраға беру өсиет немесе заң бойынша жүзеге асырылады. Өсиет болмаған жағдайда немесе бүкіл мұраның тағдырын анықтай алмаған кезде, сондай-ақ, басқа жағдайларда заң бойынша мұрагерлік күшіне енеді.
БЖЗҚ сайтында Қорға беру тәсіліне қарай төлемдерді алуға қажетті құжаттардың тізбесі, оларды ресімдеуге қойылатын талаптар, сондай-ақ, өтініш бланкілері мен оларды толтыру үлгілері, сенімхат үлгісі орналастырылған. Қордың "Төлемге құжаттарды алдын ала тексеру" электрондық қызметін пайдалана отырып, БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдеріне жіберілетін құжаттарды алдын ала тексеруге болады.
БЖЗҚ-дан берілетін зейнетақы төлемдері зейнетақы жинақтары таусылғанға дейін жүзеге асырылады.
Салымшының ерікті зейнетақы жарналарын (ЕЗЖ) аудару туралы дер кезінде қабылдаған шешімі зейнетақы капиталын едәуір толықтыруға және болашақта жоғары мөлшердегі төлемдер алуға көмектесетінін еске саламыз.
Оқушылардың ауруларын алдын алу.
Мектеп–адам өміріндегі маңызды кезеңдерінің бірі, оның арқасында бала көптеген жаңаны біледі. Бірақ, өкінішке орай, пайдалы білімдермен қатар мектеп оқушылары қосымша тағы көптеген ауруларды алады: ас қорыту жүйесінің аурулары, көру қабілетінің нашарлауы, сколиоз, невроз, тыныс алу мүшелерінің аурулары. Және бұл тұқым қуалаушылық, экология, өмір салты есебінсіз.
Гастрит
Әдетте,мектеп асханалары ұтымды және құнарлы тамақтанудың мәзірін ұсынады.Бірақ ата-ананың бақылауынсыз қалған оқушылардың көбі бірінші?екінші және үшінші тағамды сатып алудың орнына пайдалы емес (сусындар,тәтті нан)тағамдар алып дұрыс тамақтанбайды.Нәтижесінде,ішек-қарын ауруларына жолықтырады Гастриттің дамуының тәуекел топбын белсенді өсу мен ағзада өтпелі өзгерістер кезеңіндегі балалар құрайды.Гастритпен ауырып қалмау үшін дұрыс, алуан түрлі және уақытында тамақтану?жеткілікті дәрумендер санын алу қажет№ Сонымен қатар?психологиялық жайлылық, шамадан тыс жүктемені алып тастау, жақсы ұйқы (9-10 сағат), таза ауада серуендеу,теледидиар мен компьютер алдындағы уақытты шектеу маңызды.Ауруды уақытында анықтап,емдеу керек. Егер «созылмалы гастрит» диагнозы қойылған болса,гастроэнтерологқа жүйелі түрде баруды ұмытпау керек, көктемгі және күзгі уақытта дәрі-дәрмекпен емдеуді алу керек.
Сколиоз
Оқушылар арасында кең тараған аурулардың бірі дене бітімінің бұзылуы мен сколиоз болып табылады. Оқу сабақтары кезінде оқушының бойы мен дене бітіміне жиһаздар сай келмеген жағдайда дене бітімінде шаршау, әлсіреу, әрі ыңғайсыздану пайда болады. Омыртқаға салмақтың біркелкі түпеуінен дене бітімінің бұзылуы мен сколиоз рефлекторлы тұрғыда пайда болады. Соған қоса, мектеп оқушылары күнде мектепке апаратын оқулықтары бар ауыр иыққаптар да мәселені қосады. Сколиоз асқынған жағдайда ішкі ағзалардың басылуына және жүрек-тамыр, тыныс алу жүйелері жұмысының бұзылуына әкелуі мүмкін, сондықтан оның алдын алып дер кезінде ем қолдану қажет. Дене бітімінің бұзылуын көп жылғы жаттығулармен түзету мүмкін.
Оқушылардың дене бітімінің дұрыс қалыптасуына, дене бітімінің бұзылуын алдын алу мақсатында таңертеңгі гимнастика, дене шынықтыру, үй жағдайында жаттығулар жасау, әсіресе, мектептерде алуан түрлі пайдалы жаттығулармен шұғылдану әсер етеді.
Осы аурулардың алдын алу үшін:
- ерте жастан бастап қатты төсекте ұйықтау;
- дұрыс аяқ киімді таңдау;
- сөмкелерді, рюкзактарды кию кезінде жүктің омыртқаға бірдей таралуы енеді.
Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру арқылы оқушының денсаулығын ұзақ сақтай аламыз!
Миопия
Оқу жылдарында еңбекті дұрыс ұйымдастырмау салдарынан оқушылар алыстан нашар көруге- миопияға тап болады. Көру қабілетіне түсетін үлкен жүктеме балаға зиян келтіреді. Әсіресе, нашар жарықтандыру мен оқу кезіндегі дененің дұрыс емес қалпы жағдайды қиындатады. Соңғыуақыттамерзіміжеткентағыбірмәселе – бұлкомпьютерлер мен смартфондар. Қазіргімектепоқушыларыкөпуақыттысоныменбіргеөткізеді, бұл да көруқабілетіннашарлатады.
Оқушылардаалыстаннашаркөрудіңалдыналуоныңдамуынболдырмауғамүмкіндікбереді. Бұлүшінбірнешеқарапайымережелердісақтауқажет:
1) көруқызметібелсендітартылғанжұмысты тек қанажақсыжарықтандырукезіндеорындау;
2) бөлме ішінде бір үлгідегі шамдар қолданылу керек.
3) көзге ұзақ уақыт бойы ауырлық түскен кезде әлсін-әлсінкөзгимнастикасынжасаукерек;
4) қатты көзтікпеу керек, оны да демалдыру қажет;
5) тамақтану жүйелі және үйлестірілген болу керек.
Есіңізде болсын, тек маман ғана диагнозды дер кезінде қойып, қажетті емді тағайындауы мүмкін!
Невроздар
Невроз үшін - мазасыздану, нашарұйқы, көңіл-күйдің күрт құлдырауы тән.
Невроздыңалдыналу – бұл қарапайым ережелерді сақтау арқылы өзіне-өзі бақылау жасау және қайта қалпына келтіру:
- тұрақты күн тәртібі күнделікті өмірді реттеуге және жүйке жүйесінің жұмысын тұрақтандыруға көмектеседі;
- ой әрекетін серуендермен, дене -шынықтырумен, спортпен «араластыру» қажет;
- терапия қорқынышты, мазасыздануды, ашушаңдықты жеңуге көмектеседі (арт-терапия, музыкалық немесе ойын терапиясы);
- босаңсуға және күйзелуді майы ваннасы, жүзу, тыныс алу гимнастикасы, медитация мен йога, жануарлармен қарым-қатынас (жылқылармен, мысықтармен, иттермен) көмегімен алуға болады.
- психологқа бару, қазіргі уақытта аталған маман кез-келген мектепте бар.
Естесақтаңыз!Мектеп жасындағы балаларда неврозды емдегеннен гөрі ескерту оңай. Бірақ, оқушының жағдайы нашарлап жатса, ал невроз белгілері күшейсе, дәрігерге көрінуді қалдырмау керек. Психолог, терапевт, невролог, психотерапевт, массаж жасаушы және басқа сияқты мамандардың қатысуымен кешенді емдеу қажет болуы мүмкін.
БЕЗГЕК!
Безгек-масалардың кейбір түрлерімен адамдарға берілетін өмірге қауіп төндіретін ауру. Ол негізінен тропикалық елдерде кездеседі. Безгектің алдын алуға және емдеуге болады. Инфекция паразиттен туындайды және адамнан адамға берілмейді.
Безгек белгілі бір елдерде жиі кездеседі: Вьетнам, Колумбия, Үндістан, Шри-Ланка, Бразилия, Африканың жекелеген бөліктері.
Жұқтыру жолдары:
Ауруды жұқтырудың негізгі жолы- безгек масасының (аналық) шағуы. Бірақ инфекцияның басқа да сирек жолдары бар:
- жұқтырған анадан балаға
- жұқтырған адамнан қан құю кезінде,
- осы уақытқа дейін жұқтырған шприцпен инъекция кезінде.
Аурудың мәні - тістеу кезінде паразиттер – безгек плазмодиялары бауырға қан арқылы енеді. Олар эритроциттерді бұзады және көбейе береді, жаңа және жаңа қан жасушаларына әсер етеді.
Белгілері:
Безгек белгілері инфекциядан кейін әр түрлі уақыт аралығында пайда болады: 1-ден 4 аптаға дейін. Безгек плазмодиясын жұқтыру белгілеріне мыналар жатады: қызба, шамадан тыс терлеу, әлсіздік, бас ауруы. Аурудың белгілерінің бірі-симптомдардың циклдік көрінісі: өршу 6-10 сағатқа созылады, содан кейін құлдырау пайда болады. Аурудың басқа белгілеріне мыналар жатады: буындардың ауыруы, бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы; диарея, дене температурасының жоғарылауы, жүрек айнуы мен құсу, анемия, қатты әлсіздік, жүрек жұмысындағы проблемалар.
Егер алғашқы белгілер байқалса, тіпті әлсіз болса да, дереу медициналық көмекке жүгіну керек. Бұл ауруды үйде емдеу мүмкін емес және адамның өліміне әкелуі мүмкін. Тек безгекке қарсы арнайы препараттар аурудың дамуын тоқтата алады.
Алдын алу
Ауруды болдырмаудың ең жақсы жолы- алдың алу. Сондықтан тропикалық елдерге сапар шегетін туристер ыстық елдерге барар алдында бір апта бұрын Безгектің дамуын болдырмау үшін денені қорғауды қамтамасыз ететін безгекке қарсы препаратты үнемі қабылдауды бастауы керек.
Оңтүстік мегаполистегі Безгектің алдын алу үшін мыналар ұсынылады:-масалардың шағуынан жеке қорғаныс құралдарын қолдану-дененің ашық бөліктеріне жағылатын репелленттер (спрейлер, кремдер, майлар, гельдер). Олар киімді, москит торларын сіңіріп, теріні мүмкіндігінше жабатын киім киюге болады (ұзын жеңдер мен шалбар), әсіресе тропикалық ормандарда серуендеу кезінде. Есте сақтау керек, безгектен қолайсыз елден отанына оралғаннан кейін 3 жыл ішінде дене температурасының әр көтерілуі үшін дереу медициналық ұйымға хабарласып, дәрігерге тропикалық климаты бар елде болғаныңыз туралы хабарлау керек.
Өзіңізге және жақындарыңызға қамқор болыңыз!
Полиомиелит (атауы " polio" — сұр, "myelon" — ми жұлыны деген сөздерден) — бұл вирусты жұқпалы, жүйке жүйесін зақымдайтын және толық сал болып қалу қаупі бар ауру.
ОВП синдромы 15 жасқа толмаған баладағы жедел сал ауруыныңкез келген жағдайы, соның ішінде Гийена-Барре синдромы немесе полиомиелитке күдік туған жасына қарамастан кез келген сал ауруы, сондай-ақ паралитикалық полиомиелиттің барлық жағдайлары ретінде анықталады.
Полиомиелиттің негізгі белгілері
Вирус адам ағзасына ауыз арқылы еніп, ішекте көбейеді.
Бастапқы белгілері – жоғары температура, енжарлық, бас ауруы, құсу, аяқ-қолдың мойынның, арқаның ауыруы, қол және аяқ бұлшықеттерінің әлсіздігі. Аурудың алғашқы белгілері пайда болғаннан кейін вирус нәжіспен шығарылуын жалғастырады, оның 1 грамында 1 миллионға дейін жұқпалы доза болады. Сондықтан нәжіспен ластанған су және тамақ арқылы инфекцияның таралуының фекальды-ауызша механизмі бірінші кезектегі маңызға ие. Эпидемия ошақтарында адамдар ауа тамшылары арқылы жұқтыруы мүмкін.
Полиомиелиттің инкубациялық (жасырын) кезеңі ең аз бес күн, ең көбі бір айға дейін және орта есеппен екі апта. Аурудың одан әрі ағымы адамның иммунитетіне байланысты болады.
Полиомиелит инфекцмясының көзі ауру адам немесе мұрын-жұтқыншақ шырышты қабығында вирус бөлетін симптомсыз вирус тасымалдаушысы болуы мүмкін.
Полиомиелит алдын алу
Полиомиелитке қарсы вакцинация (спецификалық профилактика) арқылы алдын алуға болады.
Полиомиелитке қарсы егу ҚР профилактикалық егулердің ұлттық күнтізбесіне енгізілген.
Полиомиелиттің бейспецификалық профилактикасы
- жеке гигиена ережелерін сақтау, әр тамақ алдында, қоғамдық орындарға барғаннан кейін, көшеден үйге келгеннен кейін қолды сабынмен мұқият жуу;
- рұқсат етілмеген сауда нүктелерінен өнімді сатып алмаңыз;
- жемістер мен көкөністерді тамақтанар алдында ағынды сумен жақсылап жуып, қайнаған сумен шайыңыз;
- ішуге арналған су көздерінен (құдықтар, субұрқақтар, бұлақтар, көлдер,өзендер және т.б.) суды ауыз суға пайдалаңбаңыз, тек қайнатылған немесе қайнатылған немесе бөтелкедегі суды және зауыттық қаптамадағы сусындарды ішіңіз;
- су процедуралары кезінде және ашық суда жүзу кезінде суды жұтпаңыз.
Гепатит — воспаление печени, которое может быть вызвано вирусами, токсинами, алкоголем или аутоиммунными заболеваниями. Вирусные гепатиты, как правило, вызываются вирусами гепатита A, B, C, D и E. Каждый из этих вирусов имеет свой способ передачи: гепатит A передается фекально-оральным путем, гепатит B и C — через кровь и половой контакт, а гепатит E — через загрязненную воду. Симптомы включают желтуху, боль в животе, утомляемость, тошноту и рвоту. Вирусные гепатиты могут приводить к хроническим заболеваниям печени, циррозу или раку печени. Для профилактики гепатита B существует вакцина, для других форм — соблюдение гигиены и избегание риска заражения.
ББҚ: қабылдау алдында нені білу керек ББҚ (биологиялық белсенді қоспалар) денсаулықты ойлайтын адамдар арасында танымал бола бастады. Алайда, бұл тағамдардың не екенін және олардың ағзаға қалай әсер ететінін бәрі бірдей түсіне бермейді.
ББҚ дегеніміз не?
ББҚ -бұл өсімдік, жануар немесе минералды шикізаттан алуға болатын табиғи биоактивті заттардың концентраттары. Олар дәрі емес және толық емдеуді алмастыра алмайды. Дегенмен, көптеген адамдар оларды денсаулықты сақтау, иммунитетті нығайту және дененің жалпы денсаулығын жақсарту үшін пайдаланады.
ББҚ қалай таңдауға болады?
ББҚ таңдағанда, өнімнің құрамына, өндірушісіне және сапа стандарттарына сәйкестігіне назар аудару керек. Таңдалған қоспалар денсаулыққа зиян келтірмейтініне және дененің жеке қажеттіліктеріне сәйкес келетініне көз жеткізу үшін қабылдауды бастамас бұрын дәрігермен немесе тамақтану жөніндегі маманмен кеңесу ұсынылады.
Пайдасы мен тәуекелдері
ББҚ танымалдылығына қарамастан, олардың тиімділігі мен қауіпсіздігі әрдайым ғылыми зерттеулермен дәлелденбейді. Кейбір қоспаларда жасырын ингредиенттер болуы мүмкін немесе белсенді заттардың белгіленген мөлшерінен асып кетуі мүмкін. Сондықтан сенімді өндірушілердің өнімдерін таңдау және ұсынылған дозадан аспау маңызды.
Сондай-ақ, ББҚ толық және теңдестірілген диетаны алмастыра алмайтынын есте ұстаған жөн. Олар салауатты өмір салтын толықтыра алады, бірақ қоректік заттардың негізгі көздерін алмастырмауы керек.
Қорытындылай келе, ББҚ денсаулықты сақтау үшін пайдалы болуы мүмкін, бірақ дұрыс таңдалған және қолданылған жағдайда ғана. Қоспаларды қабылдауды бастамас бұрын білікті маманмен кеңесу ұсынылады.
БАДы: что нужно знать перед приёмом
Биологически активные добавки (БАДы) становятся всё более популярными среди людей, заботящихся о своём здоровье. Однако не все понимают, что представляют собой эти продукты и как они могут повлиять на организм.
Кызылша дегеніміз не?
Қызылша – қоздырғышы вирус болып табылатын жұқпа. Ауру ауа – тамшы жолымен таралады. Клиникасының негізгі белгісі - денеде бөртпелердің пайда болуы.
Қызылшаның вирусы адам ағзасына тынысалу жолдары арқылы еңеді, көбейіп, қанға таралады. Қан арқылы әртүрлі ағза мүшелеріне тарап, тамақ безін, бауырды, өкпені, жілік майын зақымдайды.
Қызылша қалай көрінеді? Жіті респираторлық ауруларына ұқсайтын белгілерден басталады (дене қызуының көтерілуі, жөтел, мұрынның қабынуы, көздің жасаурауы). Бұл жағдай 2-3 күнге созылады, содан соң денеде анық қызыл бірігетін бөртпелер пайда болады, бастапқыда бетте, құлақтың артында, содан соң барлық денеге тарайды. Қызылшамен сырқаттанушы айналасындағылар үшін денесіне бөртпелер пайда болғанға дейін 4 күн, пайда болғаннан кейін 4 күн ішінде жұқпалы болып саналады .
Қызылшаның қаупі неде? Қызылша асқынуларымен қауіпті, олар – ортаңғы құлақтың, өкпенің, кеңірдектің, бронхының, ми қабықтарының қабынуы. Қызылша ауырған адамды мидың зақымдануынан өмірлік мүгедектікке, одан басқа соқырлыққа және кереңдікке әкеліп соғуы мүмкін .
Қызылшадан қалай қорғануға болады? Қызылша сырқатынан ең сенімді қорғау тәсілі – ол вакцинациялау. Екпелер Профилактикалық екпелердің ұлттық күнтізбесіне сәйкес тегін жасалады.
Қызылшаға қарсы жоспарлы вакцинациялау баланың 12 айлық жасында және мектеп алдында 6 жасында жасалады.
Қызылша өте қауіпті, бірақ оны болдырмауға болады!