Балқаш қаласының білім беру ұйымдарында инклюзивті білім беруді жүзеге асыру

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы әр адамның интеллектуалдық дамуын, 
психофизиологиялық және жеке ерекшеліктерін ескере отырып, сапалы білім алуға баршаның 
құқықтарының теңдігіне, барлық деңгейдегі білімнің қолжетімділігіне кепілдік береді. Барлық 
балалардың білім алуға құқығы бар. Мүмкіндігі шектеулі балалар өз жасындағы балалармен 
бірге білім алуы және жалпы білім беретін оқу бағдарламасына қол жеткізуі керек. Биылғы оқу 
жылында Балқаш қаласындағы білім беру ұйымдарында 113 мүмкіндігі шектеулі бала білім алуда, 
оның ішінде 26 бала үйде және 87 бала мектепте оқиды, 10 бала Церебральды сал ауруымен 
ауырады. Барлық балалар жеке көзқараспен жалпы білім беру бағдарламасына қабылданады.

Мектептер мен мектепке дейінгі мекемелерде кадрлар саны артып келеді, егер 2021 жылы 
небәрі 3 педагог болса, биылғы оқу жылында 14 тәрбиеші балалармен жұмыс жасауда. 
Сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі балаларға 30 педагогикалық психолог, 17 дефектолог, 
14 логопед, 21 әлеуметтік педагог, 17 директордың инклюзивті білім беру жөніндегі 
орынбасары қажетті көмек көрсетуде. ПМПК негізінде олармен мектеп кестелері бойынша 
психологтар мен арнайы мұғалімдер жұмыс істейді. Үйде білім алатын мүмкіндігі шектеулі 
балаларға мемлекеттік қызметтерді алу үшін білім бөлімінен бұйрық шығарылады, сабақ 
кестесі жасалады, оған сәйкес мұғалімдер үйге келіп сабақ береді. Ата-аналар мектеппен 
тығыз қарым-қатынаста, бүгінгі күнге дейін балаларының үйіне мұғалімдердің келмей қалуы 
тіркелмеген. Сондай-ақ, базада балабақшадағы «балалық шақтағы мүгедек» мәртебесі бар 
5 баланың тізімі бар. Олармен арнайы мұғалімдер жұмыс жасап, педагогикалық қолдау көрсетеді.

Жарыстарға қатысу балалардың өмірін әртараптандырады, жаңа эмоциялар, жаңа адамдар 
мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуына өте пайдалы әсер етеді. Сондықтан барлық білім 
беру ұйымдарында балалар үйірмелерге барады, жарыстарға қатысып, жүлделі орындарға 
ие болады (слайдта оқушылар мен олардың түрлі сайыстардағы жетістіктері көрсетіледі).

No1 мектеп базасында инклюзивті білім беруді қолдау кабинеті ашылды және жұмыс 
істейді, оның құрамында арнайы құрал-жабдықтар, әдістемелік, үлестірме және 
көрнекі материалдар бар. Жан-жақты қолдау жүйесін қамтамасыз ету үшін әрбір мектепте 
психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі жұмыс істейді, No1 мектептің тәжірибе алаңы 
базасында қалалық семинарлар өткізіледі. 1 қарашада мектеп мұғалімдері «Оқушыларға 
психологиялық-педагогикалық қолдау көрсетудің жеке бағдарламасын құру технологиясы» 
атты аймақтық семинар-практикумға қатысып, жеке оқыту бағдарламаларын құрастыру 
бойынша пайдалы ақпарат алды. 2023 жылдың 3 қарашасында Балқаш қаласының ҮЕҰ 
ұйымдастырған қалалық семинарда әріптестер бұл ақпаратпен бөлісті.

Біз сондай-ақ кедергісіз кіру үшін жағдай жасау үшін үнемі жұмыс жасаймыз. Әрбір мектепте 
пандус, қоңырау шалу түймелері, дыбыс және дауысты маяктар, жуынатын бөлмелерде 
тұтқалар мен ілгектер бар. Барлық мектептерде фойе мен баспалдақ алаңдарында тактильді 
жолдар орнатылған, директор кабинетінде және жеке гигиена бөлмелерінде кіреберіс пен 
шығыста Брайль жазуы бар белгілер орнатылған.

Мүмкіндігі шектеулі балаларға қосымша білім беріледі. Қалалық спорт секцияларына 
44 бала, мектептегі спорт секцияларына 28, қосымша білім беру ұйымдарындағы 
үйірмелерге – 15, мектеп үйірмелеріне – 80. Қосымша біліммен қамту 65 пайызды 
құрайды. Сондай-ақ өткен оқу жылында мектеп жанындағы лагерьде 3, мектеп алаңында 5, 
«Жас қанат» саяжай лагерінде 2, жазғы мектепте 11 мүмкіндігі шектеулі бала, барлығы 
21 мүмкіндігі шектеулі бала қамтылды. жазғы демалыстар.

Инклюзивті білім беру мәселелері педагогикалық кеңестерде, директормен кездесулерде, 
мұғалімдердің әдістемелік бірлестіктерінде қаралады. Мүмкіндігі шектеулі барлық 
оқушылар үшін олардың ауруының құрылымына, танымдық қажеттіліктері мен 
қызығушылықтарына қарай мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеу мен дамыту үшін 
әлеуметтік-психологиялық және педагогикалық жағдайлар жасалады.

Бүгінгі таңда инклюзивті білім беру білім берудің негізгі бағыттарының бірі болғандықтан, 
мұғалімдер үнемі өз біліктіліктерін арттырып, инклюзивтік курстардан өтеді. Бүгінгі күні 
мұғалімдердің 89 пайызы бұл курстарды аяқтаған.

МӘСЕЛЕЛЕР: Көру қабілеті нашар балалармен, мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс 
істеуге арналған арнайы құрал-жабдықтарды (түзету кабинетіне кірмейтін құрал-
жабдықтар), балаларға арналған арнайы оқулықтар сатып алу, түзету кабинеттері үшін 
ресурстық орталықтарды ашу, жиһаз сатып алу және бейімделген киім ауыстыратын 
бөлмелерді құру қажеттілігі.