Жекешелендіру жөніндегі Ұлттық кеңсенің (бұдан әрі – Ұлттық кеңсе) ережесіне сәйкес Ұлттық кеңсеге ұсынылатын ақпарат жариялануға тиіс.
Ұлттық кеңсенің жүргізіліп жатқан жұмыстарының ақпараттық ашықтығын қамтамасыз ету шеңберінде бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі Жекешелендіру жөніндегі Ұлттық кеңсенің ресми сайтын құрды (https://azrk.nop.kz/ru)
Ұлттық кеңсе жұмыс істеп тұрған квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қызметін талдау қорытындысы бойынша бейінді емес активтерді бәсекелестік ортаға беру мүмкіндігі мен орындылығы тұрғысынан өңірлік ерекшелікті ескере отырып, жекешелендіруге жататын мемлекеттік активтердің тізбесін қалыптастырды. Бұл тізім ұлттық кеңсенің сайтында жарияланған.
Жекешелендіруді жүргізу өлшем шарттарының бірі жекешелендіруге жататын мемлекеттік активтердің өтінім тізбесін қалыптастыру және енгізу арқылы жеке кәсіпкерлік субъектілерінің бастамасы бойынша объектілерді жекешелендіруге мүмкіндік беру болып табылады.
Өз кезегінде, Кәсіпкерлік кодекстің 6-бабының 2-тармағына сәйкес барлық кәсіпкерлік субъектілерінің кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру кезінде тең мүмкіндіктері бар.
Осылайша, Ұлттық кеңсе жұмысы аясында портал пайдаланушысына мүдделі активті сатып алуға өтінім беру үшін жекешелендіруге ұсынылған мемлекеттік активтердің тізбесін зерделеу мүмкіндігі ашылады.
Қазақстан Республикасының Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің ұжымы сіздерді еліміздің басты ұлттық мерекесі – Қазақстан Республикасының күнімен шын жүректен құттықтайды!
Бұл айтулы күн жүрегімізді Отанымыздың жетістіктерімен мақтаныш сезіміне толтырады. Біз егемендігімізді жариялап, тәуелсіз мемлекет құру жолына түскен сәтті атап өтудеміз. Бүгін Қазақстанның барлық салада қарқынды дамып келе жатқанына мақтанышпен қарай аламыз.
Сіздерге зор денсаулық, бақыт, бейбітшілік пен амандық, жұмыстарыңызда табыс және жаңа жетістіктер тілейміз!
Отанымыз – Қазақстан Республикасына өркендеу мен әрі қарай даму тілейміз!
Қазақстан Республикасының Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінде Республика күніне орайластырылған салтанатты жиналыс өтті. Іс-шара барысында Агенттік қызметкерлері мемлекеттік марапаттармен – ордендермен, медальдармен, құрмет грамоталарымен және алғыс хаттармен марапатталды. Бұл марапаттар олардың бәсекелестікті дамытуға және елдің экономикалық тұрақтылығын нығайтуға қосқан маңызды үлесінің мойындалуы болды.
«Сіздерді шын жүректен Республика күнімен құттықтаймын! Республика күні – еліміздің барлық азаматтары үшін ерекше мереке. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің ең құнды активі – ол сіздерсіздер! Әрбір қызметкер Қазақстанда бәсекелестікті дамытуға үлкен үлес қосып, өз жұмысында барлық күш-жігерін аямай қызмет атқарып келеді. Биыл сіздердің еңбектеріңіз арқасында бірнеше ірі тергеп-тексеру аяқталды. Біз жекешелендіру жөніндегі Ұлттық Кеңсенің отырысын өткіздік. Технологиялардың қарқынды даму ғасырында көштен қалмай Цифрландыру департаменті құрылды. Алда әлі де көптеген міндеттер бар. Баршаңызға зор денсаулық және отбасыларыңызға амандық тілеймін!» - деді құттықтауында БҚДА Төрағасы Марат Омаров.
Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаевтың 2024 жылғы 16 қазандағы № 675 Жарлығына сәйкес, мемлекет алдындағы ерекше еңбегі үшін «Құрмет» орденімен Агенттік аппаратының басшысы Алмас Исақов және Тергеп-тексеру департаментінің директоры Жандос Сматов марапатталды.
«Ерен еңбегі үшін» медалімен Индустрия, мемлекеттік қолдау және сатып алу департаментінің директоры Әлібек Тюлюбеков, Ақтөбе облысы бойынша департаменті басшысының орынбасары Сауле Бақберген және Тергеу департаментінің бас консультанты Дана Альмағамбетова марапатталды.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің 2024 жылғы 17 қазандағы № 177 бұйрығына сәйкес, орталық аппараттың 11 қызметкері және аумақтық департаменттердің 17 қызметкері жоғары кәсіпқойлығы және Агенттікті дамытуға қосқан үлесі үшін құрмет грамоталарымен марапатталды. Орталық аппараттың тағы 7 қызметкері және өңірлік бөлімшелерден 17 қызметкер алғыс хаттармен марапатталып, оларға жүктелген міндеттердің сәтті орындалғаны атап өтілді.
Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Қызылорда облысы бойынша департаментінің басшысы Дамир Тоқжанов 2024 жылдың 9 айындағы жұмысты қорытындылады. Департамент өз қызметі аясында бірқатар тергеулер жүргізді, ұйғарымдар мен хабарламалар шығарды, сондай-ақ монополияға қарсы заңнаманы бұзушылықтарды анықтау үшін Мемлекеттік кәсіпорындардың қызметіне мониторинг жүргізді.
Жұмыс барысында департамент екі ірі тергеуді аяқтады. «Қызылорда облысының кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы» ММ-ге қатысты сұйытылған мұнай газын бөлу кезінде бәсекелестікке қарсы әрекеттер анықталды. Басқарманың лауазымды адамына 1 107 600 теңге көлемінде әкімшілік айыппұл салынды, оның 553 800 теңгесі қысқартылған тәртіппен өндірілді.
«РеалСтройСнаб» ЖШС-не және «ART ORDA» ЖШС-не қарсы басқа істе сот сауда-саттық қорытындыларын бұрмалауға бағытталған бәсекелестікке қарсы келісімдер фактілерін растады. Нәтижесінде сот «РеалСтройСнаб» ЖШС-на 24 246 604 теңге көлемінде айыппұл төлеуге міндеттеді, ол толық көлемде төленді. Жалпы алғанда, бәсекелестікті қорғау туралы заңнаманы бұзғаны үшін өндіріп алынған айыппұлдар сомасы 89 075 716 теңгені құрады», - деді Д. Тоқжанов.
Департамент сонымен қатар әртүрлі заң бұзушылықтар бойынша төрт ұйғарым шығарды. Ұйғарымдар сұйытылған газды бөлу кезінде артықшылықтар жасау үшін «Қызылорда облысының энергетика және ТКШ басқармасы» ММ және «Кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы» ММ атына жіберілді (ҚР КК 194-бабы). «РеалСтройСнаб» ЖШС мен «ART ORDA» ЖШС-не қатысты нұсқамалар сауда-саттықтағы бағаларды өз қалауынша өзгертуге және олардың қорытындыларын бұрмалауға әкеп соқтырған бәсекелестікке қарсы келісімдерге қатысты болды (ҚР КК 169-бабы).
Профилактикалық жұмыс аясында ДАЗРК нарық субъектілері мен жергілікті билік органдарына үш хабарлама жіберді, олардың барлығы орындалды. Олардың ішінде - ҚР КК 194-бабының бұзылу белгілері бойынша «ҚТЖ» АҚ филиалының атына хабарлама, ол толық көлемде орындалды. Сондай-ақ, хабарламаны «Қызылорда Мұнай өнімдері» ЖШС мұнай өнімдерін сақтау нарығын бұзғаны үшін және «Кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы» ММ сұйытылған газды бөлу кезіндегі қателіктері үшін жолдады.
Мемлекеттік кәсіпорындар қызметінің мониторингі 16 ұйымдағы бұзушылықтарды анықтауға мүмкіндік берді. Олардың кейбіреулері монополияға қарсы органның келісімінсіз Жарғыға жаңа қызмет түрлерін енгізгені анықталды. Нәтижесінде департамент 6 ұйғарым шығарды, оның 3-і орындалды. Бұзушылықтардың мысалдары М. Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжінде, Қазалы көлік-техникалық колледжі және Арал көпсалалы колледжінде тіркелген. «Қызылорда су жүйесі» МКК қатысты нұсқаманы сақтамағаны үшін әкімшілік іс қозғалды.
Тауар нарықтарын талдау азық-түлік, энергетика, телекоммуникация және құрылыс нарықтарын қоса алғанда 15 секторды қамтыды. Департамент мемлекеттік органдарға осы салалардағы бәсекелестікті дамыту бойынша ұсыныстар жіберді. Монополияға қарсы бақылауды күшейту мақсатында Азық-түлік, құрылыс материалдарын жеткізумен және сұйытылған газбен бөлшек саудамен айналысатын кәсіпорындармен 58 монополияға қарсы комплаенс жасалды.
Кедергілер кеңесі абаттандыру, Жолаушылар тасымалы және газ тарату сияқты әртүрлі салалардағы әкімшілік кедергілерді талқылайтын 10 отырыс өткізді. Әзірленген ұсынымдар агенттікке кедергілерді жою жөніндегі жоспарды қарау және енгізу үшін жіберілді.
Есепті кезеңде департамент «Қызылорда индустриялық аймағы» ЖШС құру туралы бір өтінішті қарады, оған келісім берілді. Сондай-ақ қызмет түрлерін кеңейту туралы 14 өтініш қаралды, оның 4-і мақұлданған, 9-ы қабылданбаған, ал біреуі қарауда. Мысалы, трансплантология мен пластикалық хирургияны енгізу үшін облыстық көпсалалы ауруханада қызметті кеңейтуге келісім берілді, бірақ «Байқоңыр ӘКК» АҚ үшін қаржы лизингін кеңейтуден бас тартылды.
Тоғыз ай ішінде департамент жеке және заңды тұлғалардан 33 өтінішті қарап, тиісті түсініктемелер берді. Болашақта департамент бұзушылықтарды анықтау және жолын кесу, бәсекелестікті дамыту және өңірдегі бизнес үшін кедергілерді жою жөніндегі жұмысты жалғастырады.
Маңғыстау облысы бойынша Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі департаменті Ақтау халықаралық әуежайының автотұрағына қатысты бағаны көтеру және бәсекелестік қағидаларын бұзу күдігі бойынша тергеп-тексеруді бастады. Тексеру себебі - бағалардың өсуі: автотұрақта 15 минуттан артық тұрғаны үшін 500 теңге мөлшерінде ақы алынады.
Алдын ала нәтижелер, әуежай қызметтерін пайдаланатын халықтан қаржы алу арқылы шамадан тыс пайда көру мақсатында теріс пайдалануы ықтимал екендігін меңзейді.
Қазіргі уақытта Маңғыстау облысы бойынша департамент облыс әкімдігімен жасалған концессиялық келісімді талдап, «АТМ Grup» ЖШС филиалының қызметін тексеруде. Егер монополияға қарсы заңнаманың бұзылғаны расталса, концессиялық келісімді бұзу немесе оның шарттарын өзгерту туралы нұсқама беріледі.
Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Алматы қаласы бойынша департаменті Өңірлік коммуникациялар қызметінің брифингінде 2024 жылдың 9 айындағы жұмысты қорытындылады. Департамент басшысының орынбасары Еркебай Әбдубакиев жүргізілген тергеулерге, тауар нарықтарын талдауға және бизнес үшін кедергілерді жоюға баса назар аудара отырып, негізгі нәтижелерді атап өтті.
Департамент жұмысының негізгі қорытындылары
Есепті кезеңде департамент Алматының негізгі нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне 23 талдауды аяқтады. Олардың қатарында тұрақ, көлік бөлісу, бөлшек сауда, мұнай битумы, телекоммуникация, электр энергиясы және тіркелген Интернет нарықтары бар. Нәтижесінде 34 доминант және 2 монополист анықталды. Сондай-ақ 2,2 млрд теңге сомасына айыппұл салынды, оның ішінде 1,3 млрд теңгеден астамы өндірілді.
Жұмыс барысында департаментпен 14 хабарлама, 9 ұйғарым енгізіліп, 9 тергеу аяқталды. Монополияға қарсы заңнаманы бұзғаны үшін барлығы 18 әкімшілік іс қозғалды, олардың ішінде:
Тергеу қорытындысы бойынша «Petrosun» ЖШС компаниясы жекелеген сатып алушыларға дизель отынын жеткізуді шектей отырып, мұнай өнімдерін көтерме саудада өткізу нарығындағы үстем жағдайды теріс пайдаланғаны анықталды. Сот Департаменттің қорытындысын негізді деп таныды және «Petrosun» ЖШС 875 млн теңгеге айыппұл салды. Сот шешімі әлі заңды күшіне енген жоқ.
Сонымен қатар, департамент шарттық міндеттемелерді бұзғаны үшін «Алматыгаз» абоненттік есеп айырысу орталығы» ЖШС-не қарсы әкімшілік іс қозғады. Компания қызмет көрсетпестен үй ішіндегі газ жабдықтарына қызмет көрсету үшін ақы алды. Сот компанияға 83,8 млн теңгеге айыппұл салды, айыппұл төленді, ал болашақта төлем тек қызмет көрсету фактісі бойынша алынады.
Тергеу нәтижесінде Департамент қызметкерлері «Алатау Жарық Компаниясы» АҚ электр қуатын қайта қосу қызметтерінің құнын арттыру фактілерін растады. Департаменттің ұйғарымы бойынша компания 2024 жылғы 1 мамырдан бастап қызмет құнын 20% — ға төмендетті: жеке тұлғалар үшін-10 269 теңгеден 8 203 теңгеге дейін, заңды тұлғалар үшін -17 321 теңгеден 13 836 теңгеге дейін.
Кедергілерді жою және бәсекелестікті дамыту
Департамент электр энергиясын есепке алу аспаптары нарығындағы кедергілерді жою бойынша жұмыс жүргізді, бұл жаңа ойыншылардың пайда болуына және есептегіштерді көтерме сату бағасының 15% - ға төмендеуіне әкелді.
«Сондай-ақ мемлекеттік кәсіпорындар құру туралы 3 өтініш қаралды, олардың арасында екі балабақша мен ерте араласу Орталығы бар. Қызмет түрлерін заңнамаға сәйкес келтіру талабымен «Алматы Тазалық» МКК және «Алматыбасжоспары» ҒЗИ» ЖШС мекенжайына 2 ұйғарым енгізілді. Екі кәсіпорын да сәйкес келмейтін қызметті тоқтатты. Біз Алматы қаласының экономикасындағы бәсекелестікті дамыту және кедергілерді жою бойынша кешенді жұмысты жалғастырамыз», - деді Еркебай Әбдубакиев.
БҚДАД келісілмеген қызмет түрлерін жүзеге асыру тұрғысынан Мемлекеттік кәсіпорындардың мониторингін жалғастыруда. Заңнаманы бұзған кәсіпорындарға 2 ұйғарым берілді, бұл бәсекелестіктің дамуын күшейтуге және әртүрлі секторлардағы монополиядан арылтуға мүмкіндік береді.
ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі 2024 жылғы қазан айынан бастап цифрландыру департаментінің директоры қызметіне Төлеубаева Фарида Қабдылқайырқызы тағайындады.
Төлеубаева Фарида 1996 жылы 26 мамырда Павлодар облысында, Екібастұз қаласында дүниеге келген.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін 2017 жылы бітірген. Қазақ, орыс, ағылшын және қытай тілдерін жетік біледі.
Президенттік Жастар кадрлық резервінің мүшесі.
Еңбек жолын 2017 жылы Атырау қаласындағы «Хуавей Текнолоджиз Қазақстан» жобасында «Болашақ – Атырау» ЖШС әкімшілік маманы болып бастаған.
2019-2022 жылдары Алматы қаласы «Хуавей Текнолоджиз Қазақстан» ЖШС әкімшілік істер бойынша менеджер болып жұмыс істеді.
2022-2023 жылдары Алматы қаласы «Хуавей Текнолоджиз Қазақстан» ЖШС бизнесті қолдау бөлімінің бастығы қызметін атқарды.
2023 жылдың қаңтар айынан бастап 2024 жылдың қазанына дейін Алматы қаласы "Хуавей Текнолоджиз Қазақстан" ЖШС цифрлық энергетика департаментінің директоры болып жұмыс істеді.
2024 жылғы қазаннан бастап ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту Агенттігінің Цифрландыру департаментінің директоры болып тағайындалды.
Ақпараттық-өлшеу жүйелерінің (бұдан әрі - ИАЖ) иелері суды есепке алу аспаптарын сынақтан өткізу кезінде қиындықтарға тап болды, бұл сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінде суды есепке алу аспаптарын таңдау, монтаждау және пайдалану қағидаларында белгіленген талаптарға байланысты болды. Апробациядан өтудің нақты регламентінің болмауы су шаруашылығы ұйымдары (бұдан әрі - СШҰ) тарапынан ИАЖ-ны коммерциялық есепке алудан бас тартуға әкелді.
Осы кедергілерді жою үшін Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі 2024 жылғы 27 қыркүйекте Агенттік Төрағасының 2023 жылғы 12 шілдедегі № 9 бұйрығына өзгерістер енгізетін № 7 бұйрық шығарды. Енгізілген түзетулер табиғи монополиялар және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің міндетті қызметтер көрсету қағидаларына, атап айтқанда, тестілік режимде сынақтан сәтті өткеннен кейін суды коммерциялық есепке алу үшін ИАЖ пайдалануға ТММ рұқсат беру қағидаларына қатысты.
Бұл норма апробация процесінің ашықтығын қамтамасыз етуге және суды есепке алу құралдарын жеткізушілер арасында тең бәсекелестік үшін жағдай жасауға арналған.
БҚДА коммуналдық-тұрмыстық көмірмен сауда-саттықты ұйымдастыру кезінде үстем жағдайды теріс пайдалану белгілері бойынша «Modern Trading Solutions» тауар биржасына қатысты тергеу бастады.
Бұзушылық белгілері сауда-саттық сессиясына алдын-ала қол жеткізуді қамтамасыз етіп, сондай-ақ нарықтың жекелеген субъектілеріне есептік жазбаны бұғаттау арқылы сауда-саттыққа қатысуды шектеуде көрсетілген заңсыз артықшылықтар берілген.
Қазақстан Республикасы Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Қостанай облысы бойынша департаменті брифинг өткізді, онда департамент басшысы Д.Д. Смен 2024 жылдың 9 айындағы жұмыс қорытындысын ұсынды. Жұмыстың негізгі бағыттарына монополияға қарсы тергеулер жүргізу, тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйін зерттеу және бизнес үшін кедергілерді жою кірді.
Жүргізіліп жатқан тергеп-тексерулер және айыппұлдар
Қазіргі уақытта төрт монополияға қарсы тергеу жүргізілуде. Олардың қатарында тауық жұмыртқасына монополиялық жоғары баға белгілеу белгілері бойынша «Жас-Қанат 2006» ЖШС-на қатысты тергеп-тексеру, Астана және Батыс Қазақстан облысының департаменттерімен ынтымақтастықта картельдік сөз байласу бойынша біріккен тергеу, үстем жағдайды теріс пайдаланғаны үшін «Қостанай облыстық психикалық денсаулық орталығы» КМК қатысты тергеу, картельдік сөз байласуды тергеу бар «ВАН» ЖШС, «Қостанай жолдары» ЖШС және «Сарыкөл Дорстрой» ЖШС қатысты жолдарды жөндеу кезінде.
«Ағымдағы жылы екі тергеу аяқталды, оның ішінде «ҚТЖ Жүк тасымалы-Қостанай бөлімшесі» ЖШС филиалына қатысты іс және «СарыарқаАвтоПром» ЖШС мен «TEHNOPARK KZ» ЖШС мемлекеттік сатып алулардағы картельдік сөз байласу фактілері бойынша тергеу. Бұл ретте жосықсыз бәсекелестікті және бәсекелестікке қарсы келісімдерді бұзу белгілері белгіленбеген. Бәсекелестікті қорғау саласындағы заңнаманы бұзғаны үшін 553 800 теңге көлемінде айыппұл салғаны үшін бір әкімшілік іс қозғалды, ол толық төленді», - деді департамент басшысы Д. Сәмен.
Бизнестегі кедергілерді жою
Департамент жұмысының негізгі бағыттарының бірі бизнес үшін кедергілерді жою болып табылады. Жыл басынан бері «Open Space» диалог алаңының 10 отырысы өтті. Онда облыс кәсіпкерлері бизнестің дамуына кедергі келтіретін мәселелерді талқылады. Осы жұмыс шеңберінде нормативтік актілерге өзгерістер енгізілді, оның ішінде балық өнеркәсібінде субсидиялар алу үшін кедергілер жойылды.
Сондай-ақ психикалық денсаулық орталықтарының бас дәрігерлері бәсекелестікті шектеу үшін өкілеттіктерді пайдаланған психикалық денсаулық қызметтері нарығында бұзушылық анықталды. Бұл мекемелерге қатысты тергеу жүргізілуде.
Бәсекелестік жағдайын талдау
2024 жылы тауар нарықтарындағы бәсекелестіктің жай-күйіне 21 зерттеу жүргізілді. Атап айтқанда, мұнай өнімдерінің бөлшек және көтерме саудасы, электр энергиясының бөлшек саудасы және интернет-қызметтер нарықтары зерттелді. Зерттеу нәтижелері бойынша нарықтарды монополиясыздандыру үшін 14 ұсыныс жіберілді, оның 13-і қазірдің өзінде қабылданды.
Азық-түлік нарықтарында адал бәсекелестікті қамтамасыз ету үшін ірі супермаркеттер желілерімен және азық-түлік жеткізушілерімен 17 монополияға қарсы сәйкестікке қол қойылды.
Департамент мемлекеттің экономикадағы үлесін төмендету бойынша жұмысты жалғастыруда. Колледждер мен ТКШ кәсіпорындарын қоса алғанда, Мемлекеттік кәсіпорындардың жарғыларында көзделмеген қызмет түрлерін алып тастау туралы 26 ұйғарым берілді.
Осылайша, Қостанай облысында адал бәсекелестікті қамтамасыз ету және бизнес үшін кедергілерді азайту жұмыстары жалғасуда.