«Алакөл ауданы бойынша қоғамдық - саяси жағдайға әлеуметтік зерттеу» тақырыбында жүргізілген сауалнама бойынша

АНЫҚТАМА

Аудан халқы арасында қоғамдық – саяси ахуалды зерттеу, оның ішінде этносаралық және конфессияаралық ахуалды, тұрғындардың жергілікті атқарушы органдар қызметіне және діни көзқарасын, азаматтардың патриоттық деңгейін анықтау мақсатында сауалнама өткізілді. Сауалнамаға әр түрлі жас аралығындағы және өзге ұлт өкілдерінен 500 адам қатысты.

Сауалнама жүргізу нысандары бойынша қысқа ақпарат: Этнос, этникалық қауымдастық - [грек, ethnos - тайпа, халық] - бір халықты екіншісінен ажыратуға мүмкіндік беретін ортақ белгілері бар қауымдастық. Этностың пайда болуында аумақ және әлеуметтік қарым-қатынас тілінің ортақтығы шешуші фактор болып табылады. Саяси кеңістіктің ортақтығы мен халықтың әлеуметтік және шаруашылық әдістерінің ортақтығы да маңызды рөл атқаратыны сөзсіз. Этникалық ұйысудың басты тетігі салт-дәстүр, әдет-ғұрып түрінде мұраға қалатын мәдениет болып табылады. Этникалық қауымдастық мағынасындағы этнос ретінде көбіне бірыңғай атауы, ортақ мәдениет элементтері бар, тағдырлас тарихы бар, ерекше географиялық ортадағы топтық ынтымақтастық танытатын адамдар тобын атауға болады.

Конфессия (лат. confessio — ғибадат) или дінге сену — белгілі бір діни ілімінің шегіндегі дінге сенушілік ерекшеліктері, сонымен қатар осы дінді ұстанатын ізбасарлардың бірлесуі. Басқа атауы — діни деноминация.
Конфессия термині түрлі христиан шіркеулерін (мысалы, православие, католицизм және протестантизмнің көптеген нұсқаларын) сипаттау үшін жиі қолданылады. Сонымен қатар осы термин Иудаизмның тарамдарын (ортодоксалдар, консерваторлар, реформаторлар және реконструкторлар) сипаттау үшін қолданылады, және кейде Ислам (сүнниттер және шейіттер) тарамдары үшін қолданылады.

Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі.

Жергілікті атқарушы органдар - 2001 жылы 23 қаңтарда "Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.

Аталған Заң жергілікті басқару саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың құзіретін, қызметінің ұйымдастырылуын, тәртібін, сондай-ақ мәслихаттар депутаттарының құқықтық жағдайын белгілейді.

Қабылданған заңға сәйкес жергілікті атқарушы орган (әкімшілік) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) немесе ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) әкімі басқаратын, өз құзіреті шегінде тиісті аумақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын алқалы атқарушы орган болып табылады.

Сауалнама жүргізу жоспарына сәйкес іске асыру барысының қысқаша сипаттамасы.

Сауалнаманы жүргізудің басым көпшілігі Алакөл ауданының және соған қарасты ауылдық округтері, қоғамдық орындар, базарлар, мемлекеттік мекемелері, автовокзалдары мен дүкендерінде ұйымдастырылды.

Мысалыға алатын болсақ, респонденттер 4 сатыға бөлініді:

1- Қызмет басты азаматтар

2- Кәсіпкерлер

3- Жастар

4- Жұмыссыздар

Толық ақпарат 2.1, 2.2, 2.3 кестелірінде көрсетілді.

2.Шағын жобаға қатысушыларды қамту үшін сандық және сапалық көрсеткіштер.

Кесте 2.1 Гендерлік индикатор

Қатысушылардың жалпы саны	Ерлер	әйелдер
500	149	351

Кесте 2.2 Жасы индикаторы

Жасы	18 жасқа дейін	18 ден 23 жасқа дейін	24 тен 29 жасқа дейін	30-дан 58 жасқа дейін	58 жастан асқан
Қатысушылардын саны	11	129	128	196	36

Кесте 2.3 Әлеуметтік көрсеткіш

Санат	Жұмыссыздар	Қызметкерлер	Мектеп оқушылары	студенттер
Қатысушылар саны	95	287	23	95
Әлеуметтік жағынан осал топты жалпы қамту		500

Кесте 2.4 Сұрақ индикатор

№	Сұрақ	саны	%
1 1	Сіздің ойыңызша елдегі қоғамдық-саяси жағдай қандай?	500	100%
а	Тұрақты	404	80.8
ә	Шиеленіскен жағдай	36	7,2
б	Дағдарыс	60	12
в	Басқа жазыңыз	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	0	0

2	Сіздің ойыңызша, БІРТҰТАС ҰЛТ анықтамасының басты шарты неде?	500	100%
а	Елде айтарлықтай ұзақ тұру, өмір сүру тәжірибесі болу және этносаралық өзара қарым-қатынаста болу	21	3.50
ә	Өз елінің патриоты болу, оның тарихын, мәдениеті мен даму мақсаттарын білу	203	46.50
б	Мемлекеттік тілді білу, оны іс жүзінде қолдануға тырысу және қажет болғанда зерделеу	23	3.83
в	Қазақстан аумағында дүниеге келу	179	33.83
г	Куәлікте, төлқұжатта ресімделген азаматтық	0	0
ғ	Елдің аумақтық тұтастығын қолдау және қорғау	74	12.33
д	Өз этносының дамуымен бірге жалпы мәдени құндылықтардың жақтаушысы болу, олардың қалыптасуына ықпал ету және қатысу	0	0
е	Ортақ саяси мүдделері болу, елдің бірыңғай басшылығын мойындау	0	0
ё	Елде этносаралық бейбітшілік пен келісім жағдайын қолдауға және қорғауға дайын болу	0	0
ж	Өз этносыңның дінін қолдау	0	0
з	Жауап беруге қиналамын	0	0

3	Сіз өзіңізді қазақстандықпын, яғни Қазақстанның біртұтас халқының өкіліміндеп айта аласыз ба?	500	100%
а	Иә, өзімді қазақстандықпын деп санаймын	469	94.83
ә	Жоқ	0	0
б	Жауап беруге қиналамын	31	5.17

4	Қазақстанда тұратын басқа этнос өкілдеріне деген көзқарасыңыз қандай?	500	100%
а	Жағымды	383	80.50
ә	Жағымды десе болады	117	19.50
б	Жағымсыз десе болады	0	0
в	Жағымсыз	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	0	0

5	Сіз өзіңіз тұрып жатқан жеріңізде азаматтардың этникалық белгілері бойынша құқықтарының бұзылуын байқадыңыз ба?	500	100%
а	Иә, жиі байқадым	21	3.50
ә	Сирек байқадым	130	21.67
б	Жоқ, байқамадым	349	74.83

6	Егер ол құқықтар бұзылса, онда қандай салаларда?	21	100%
а	Мектепке дейінгі, мектеп және жоғарғы оқу орындарына қабылдау кезінде	0	0
ә	Мемлекеттік мекемелерге жұмысқа алу кезінде	0	0
б	Бизнесті құру және жүргізу кезінде	21	100
в	Митингілер мен шерулерге құқықты шектеу	0	0
г	Этномәдени бірлестіктердің жұмысын шектеу	0	0
ғ	Көшіп-қонуды, тұрғылықты жер ауыстыруды шектеу (ел аумағында)	0	0
д	Өз этносыңның мәдениетін сақтау құқығының жеткіліксіздігі	0	0
е	Қазақстаннан сыртқа шығу кезіндегі мүмкіндіктердің тең болмауы	0	0
ё	Жерді үлестірудегі әділетсіздік	0	0
ж	Қоғамдық орындарда, жұмыс орнында өз ана тіліңді қолдану мүмкіндігі жоқ	0	0
з	Өз ана тіліңде білім алу мүмкіндігі жоқ	0	0
и	Әлеуметтік баспана алудағы шектеулер	0	0

7	Сіз Қазақстанның болашағын қалай елестетесіз?	500	100%
а	Тек қазақтар ғана тұратын моноэтносты ел ретінде	51	8.50
ә	Тұрғындары тек қазақ тілінде сөйлейтін полиэтносты ел ретінде	62	10.33
б	Тұрғындары қазақ, орыс және ағылшын тілдерін меңгерген көпэтносты мемлекет ретінде	387	81.17

8	Құдайға сенесің бе?	500	100%
а	Иә	421	86.83
ә	Жоқ	36	6
б	Құдайдың бар немесе жоқ екендігіне күмәнім бар	0	0
в	Өз жауабың	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	46	7.67

9	Сіздің ойыңызша қазіргі қоғамда адамдар діни мәдениет, діни нормалар мен құндылықтар жайлы мәліметті қайдан алу керек?	500	100%
а	Мектепте, ЖОО –да	349	74.83
ә	Діни ұйымдардан	124	20.67
б	Әдеби шығармалардан	6	1
в	Достары мен замандастары арасынан	19	3.17
г	Отбасында	2	0.33
Ғ	Бұқаралық ақпарат құралдарынан	0	0
д	Жауап беруге қиналамын	0	0

10	Ата-анаңмен «дін» жөнінде әңгімелесесің бе, дұрыс жолды түсіндіреді ме?	500	100%
а	Ия	389	81.50
ә	Жоқ	111	18.50
б	Өз жауабың	0	0

11	Экстремизм жастар ортасында жастар арасында көп таралған деген пікірмен келісесізбе?	500	100%
а	Ия, келісемін	323	62.17
ә	Дәлірегі келісемін	177	37.83
б	Дәлірегі келіспеймін	0	0
г	Жоқ, келіспеймін

12	Экстремизм жастар ортасында жастар арасында көп таралған деген пікірмен келісесізбе?	500	100%
а	Ия, келісемін	267	52.83
ә	Дәлірегі келісемін	176	37.67
Б	Дәлірегі келіспеймін	39	6.50
в	Жоқ, келіспеймін	18	3

13	Сізді жеке өміріңізде қандай қорқыныш, қауіп, үрей мазалайды?	500	100%
а	Қазақстандағы тұрғындардың этникалық құрамының өзгеру қаупі	0	0
ә	Этникалық сипаттағы шиеленістер, қақтығыстар	90	18.33
б	Этностардың құқықтарының шектелуі	0	0
в	Тіл саясаты	120	25.83
г	Діни белгі бойынша құқықтарды шектеу	0	0
ғ	Еңбек саласындағы этносаралық қақтығыстардың туындау қауіпі	0	0
д	Жұмыстан айырылу қаупі	77	16.17
е	Этникалық (ұлттық) негіз бойынша саяси күйзеліске ұшырау қаупі	93	18.83
ё	Барлығы тыныш, мен алаңдамаймын	120	25.83
ж	Жауап беруге қиналамын	0	0

14	Сіздің ойыңызша, жастар арасындағы қылмысты алдын-алу және болдырмау туралы жауапкершілік кімге берілуі тиіс?	500	100%
а	Отбасына (ата-анасына, туыстарына)	219	44
ә	Құқыққорғауоргандарына	12	3.67
б	ҚР Білімжәнеғылымминистрлігініңжастарсаясатыдепартаментіне	0	0
в	Білім беру ұйымдарына (мектеп, колледж, ЖОО)	269	52.33
г	Аталғаноргандарөзарақарым-қатынасарқылыалдыналужұмыстарынжүргізуқажет	0	0
ғ	Басқа (көрсетіңіз)	0	0
д	Жауапберугеқиналамын	0	0

15	Қалай ойлайсыз, Сіздің тұрғылықты жеріңізде этносаралық шиеленіс туындауы мүмкін бе?	500	100%
а	Мүлде мүмкін емес	275	50
ә	Мүмкін емес деуге болады	122	24.50
б	Мүмкін деуге болады	91	19.33
в	Иә, болуы мүмкін	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	12	6.17

16	Өз этносыңыздың (ұлтыңыздың) салт-дәстүрін ұстанасыз ба?	500	100%
а	Ия,әрдайым ұстанамын	380	71.67
ә	Тек үлкен елеулі оқиғала бойынша ғана ұстанамын	104	25.67
б	Кейде ұстанамын (жағдайға байланысты)	16	2.67
в	Жоқ ұстанбаймын	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	0	0

17	Өзіңізді бірінші кезекте қандай адамдардың тобымен ортақтық сезімін сезінесіз? (бір жауап)	500	100%
а	Қазақстан азаматтарымен	336	64.33
ә	Өз этникалық тобымның (ұлтымның) өкілдерімен	0	0
б	Менің тілімде сөйлейтін адамдармен	0	0
в	Менің кәсібімдегі адамдармен	0	0
г	Менің жасымдағы адамдармен	164	35.67
ғ	Менің наным – сенімдегі адамдармен	0	0
д	Жауап беруге қиналамын	0	0

18	Сіздің ойыңызша Қазақстанда тұратын түрлі діни конфессия өкілдері өздерін қауіпсәз сезінеді ме?	500	100%
а	Ия, әрине	397	82.83
ә	Негізінен ия	84	14
б	Негізінен жоқ	0	0
в	Жоқ	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	19	3.17

19	Қазақстанды болашақта қалай елестетесіз?	500	100%
а	Полиэтникалық (көпұлтты) және поликонфессиялық мемлекет, тұрғындарының көбісі қазақ және орыс тілдерін толық меңгерген	420	86.67
ә	Полиэтникалық (көпұлтты) және поликонфессиялық мемлекет, тұрғындары тек қазақ тілінде сөйлейді.	0	0
б	Моноэтникалық мемлекет, тұрғындары тек қазақ тілінде сөйлейді	0	0
в	Моноэтникалық мемлекет, тұрғындары тек қазақ , орыс және басқа тілде сөйлейді	0	0
г	Басқа (жазыңыз)	0	0
ғ	Жауапберугеқиналамын	80	13.33

20	Сіздің ойыңызша, тұрғындардың терроризмге қарсы білімдерін көтеруге іс-шаралардың қайсысы тиімді?	500	100%
а	Ақпараттық-үгіт топтарының қызметі	70	11.67
ә	Семинар-тренинг, практикумдар өткізу	0	0
б	Ғылыми – тәжірибелік конференциялар, дөңгелек үстел өткізу	0	0
в	Діни қызметкерлердің уағызы	47	7.83
г	Оқу орындарында дінтану курстарын міндетті түрде оқытылуы	383	80.50
ғ	Басқа (жазыңыз)	0	0

21	Сіздің пікіріңізше қазіргі таңда адамдар дін туралы ақпаратты қайдан алғаны дұрыс?	500	100%
а	Мектеп және ЖОО-нан	343	70.50
ә	Діни ұйымдардан	90	16.67
б	Әдеби шығармалардан	0	0
в	Құрбы – құрдастардан	0	0
г	Отбасынан	67	12.83
ғ	БАҚ-тан	0	0
д	Жауап беруге қиналамын	0	0

22	Діни экстремизнің шығу себебін неден көресіз?	500	100%
а	Жастардың рухани-адамгершілік тәрбиесі әлсіреуінен	228	44.67
ә	Жастардың экономикалық тұрақсызыдығы, жұмысқа тұрудың қиындығы, жұмыссыздық және т.б.	127	27.83
б	Жастардың санасы Ғаламтор, газет және теледидар арқылы жағымсыз ақпаратпен баурап алуы	0	0
в	Отбасының ерекше тәрбиесі	0	0
г	Жастардың көңіл көтеру жұмыстарының дұрыс ұйымдастырылмауы	0	0
ғ	Діни радикалды ұйымдардың кәсіби және үнемі үгіт-насихат жұмыстарын жүргізуі	79	14.83
д	Дәстүрлі дін жайлы хабарының жоқ болуы немесе жеткілікті деңгейде болмауы	66	12.67
е	Басқа (жазыңыз)	0	0

23	Жастар арасында діни экстремизм мәселелерін шешу жолдары қандай?	500	100%
а	Ұлттық және экстремистік сипаттағы қылмыстағы қарсы қолданылатын шараларды күшейту және жетілдіру	0	0
ә	Жастар арасында салауатты өмір салтын белсенді насихаттау	211	42.67
б	Отбасы беделі мен отбасы құндылықтырының рөлін көтеру	0	0
в	Жұмыс орындарын ашу мен жұмыс орындарында жоғары көтерілуіне жағдай жасау	260	50.83
г	БАҚ пен Интернетте этносаралық төзімділікті насихаттау	0	0
ғ	Діни пәндерді оқытудың саны мен сапасын арттыру	29	6.50
д	Басқа (жазыңыз) жауапберугекиналамын	0	0

24	Террористік ұйымдар таратын ақпаратпен өз танысқан кезіңіз болды ма?	500	100%
а	Бұрын болан, қазір жоқ	0	0
ә	Іс жүзінде ешуақытта	443	90.50
б	Өте сирек	57	9.50
в	Жиі	0	0
г	Жауап беруге қиналамын	0	0
ғ	Басқа (жақып көрсетіңіз)	0	0

25	Терроризм идеологиясы мен радикалды көзқарастарға кім қарсы тұра алады?	500	100%
а	Азаматтардың өзі	399	83.17
ә	Мәдениет қайраткерлері	0	0
б	ЖОО оқытушылары	0	0
в	Діни тәлімгерлері	98	16.33
г	Қоғамдық ұйымдар	0	0
ғ	Саяси партиялар	3	0.50
д	ҰҚҚ және арнайы қызмет орындары	0	0
е	Аймақтық және жергілікті билік органдары	0	0
ё	(Басқа (жазып көрсетіңіз)	0	0

26	Діни сенімді алмастыруға қалай қарайсыз?	500	100%
а	Мен қарсы болмаймын: әрбір адамның ар-ождан бостандығына құқығы бар	337	64.50
ә	Мен қарсымын: әрбір адам өз этносының ұстанатын дінін ұстануы керек	163	35.50
б	Шиеленісті жағдайда мен қай жақты қолдайтынымды білмейтіндіктен, маған бәрібір	0	0
в	Егер ол менің дініме өтетін болса, мен қарсы емеспін	0	0
г	Мен ол жайлы ойлаған емеспін	0	0
ғ	Басқа (жазып көрсетіңіз)	0	0

27	Сіз әр түрлі дін өкілдері арасындағы некеге қалай қарайсыз?	500	100%
а	Қарсымын, әркім өз дінінің өкілімен некелесуі керек	333	68.83
ә	Қарсы емеспін, қай діннің өкілі екендігі маңызды емес	93	17.17
б	Мен ол жайлы ойланған емеспін	74	14
в	Басқа (жазып көрсетңіз)	0	0

28	Сіз діни орындарға қаншалықты жиі барасыз?	500	100%
а	Үнемі	233	48.83
ә	Ай сайыннемесеодан да жиі	168	31.33
б	Ай сайынемес, жылынабірнешерет	0	0
в	Жылына 1-2 рет	0	0
г	Бармаймын,себебі өзімді атеистпін (дінге сенбеуші) деп санаймын	0	0
ғ	Барып көрген емеспін, атеистте емеспін	99	19.83

29	Қазақстандықтардың барлығы бір дін ұстануы қажет деп есептейсіз бе?	500	100%
а	Жоқ, біздің мемлекетміз басты діни болмауы қажет	246	49.33
ә	Ия, мен осы берілгенкелісімдіқолдаймын	137	26.17
б	Мағанбәрібір	108	21.33
в	Жауапберугеқиналамын	99	3.17
г	Басқа	0	0

30	Сіз оқу орындарында хиджаб немесе өзге діни сипаттағы киімдерді киіп жүруге қалай қарайсыз?	500	100%
а	Қарсымын, өйткені ол өзге діндегі немесе дінсіздердің сезіміне жайсыз әсер етуі мүмкін	319	62.33
ә	Қарсымын, өйткені оқу орындары мен мемлекеттік мекемелерде киім киюде	178	35.50
б	Маған бәрібір, бұл оқу процесіне кедергі келтірмейді және ол дінге сенушінің жеке құқығы	0	0
в	Қолдаймын, өйткені бұл өз дініңе деген анық әрі толыққанды қарым-қатынас	3	2.17
г	Мен ол жайлы ойланған емеспін	0	0
ғ	Басқа (жазып көрсетіңіз)	0	0