"Біз елдің экономикалық қауіпсіздігінің кепілі болып табыламыз"

Бүгін біз салық қызметіне, Байзақ ауданы бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасының басшысы Нұрзат Тұрсынбекұлы Егисиновке тікелей байланысты бірқатар сұрақтар қойдық.

- Нұрзат Тұрсынбекұлы, осы кезеңде аудан бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасының алдында қандай міндеттер тұрғанын түсіндіріп беріңізші?

- Біздің қызметіміз Мемлекеттік басқарудың ең тиімді және ықпалды құрылымдарының бірі, биліктің сенімді тірегі екені белгілі. Біз елдің экономикалық қауіпсіздігінің кепілі болып табыламыз. Мемлекеттік кірістер басқармасының басты міндеті-салықтар мен бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық және уақтылы түсуін қамтамасыз ету, өз құзыреті шегінде республиканың экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
- Мемлекеттік кірістер басқармасы ағымдағы жылдың 10 айында қол жеткізген нәтижелерге түсініктеме беріңіз.

-Егер нәтижелер туралы айтатын болсақ, биылғы жылдың 10 айында мемлекеттік бюджеттің жеткізілген болжамы 4828,3 млн.теңге сомасында, іс жүзінде 31.10.2023 жылға 5026,1 млн. теңге түсті немесе болжамды орындау 104,1% - % құрады, яғни 197,8 млн. теңгеге артық түсті. 2022 жылға қарай өсу қарқыны-123,3 % немесе түсімдер 950,6 млн.теңгеге ұлғайды.  Республикалық бюджеттің жеткізілген болжамы кезінде 712,5 млн. теңге сомасында іс жүзінде 683,1 млн.теңге түсті немесе болжамды орындау 95,9% құрады, 29,4 млн. теңгеге аз түсті. 2022 жылға қарай өсу қарқыны – 99,9 %, яғни. түсімдер 0,4 млн. теңгеге азайды.

Жергілікті бюджеттің жеткізілген болжамы кезінде 4115,8 млн.теңге сомасында іс жүзінде 4343.0 млн. теңге түсті немесе болжамды орындау 105,5% құрады, 227.2 млн. теңгеге артық түсті. 2022 жылға қарай өсу қарқыны-128,0 %, түсімдер 951,0 млн. теңгеге өсті. Облыстық бюджеттің жеткізілген болжамы кезінде 1521,0 млн. теңге сомасында іс жүзінде 1654.3 млн.теңге түсті немесе болжамды орындау 108.8% құрады, 133,3 млн. теңгеге артық түсті.  2022 жылға қарай өсу қарқыны-129,7 %, яғни түсімдер 378.7 млн. теңгеге ұлғайды. Аудандық бюджеттің жеткізілген болжамы кезінде 2594.8 млн. теңге сомасында іс жүзінде 2688.7 млн.теңге түсті немесе болжамды орындау 103,6% құрады, 93,9 млн. теңгеге артық түсті.  2022 жылға қарай өсу қарқыны-127,0 % немесе түсімдер 572,3 млн.теңгеге ұлғайды.
- Камералдық бақылау басқармасы жүргізетін жұмыс?

- Ұдайы негізде ЕХД АЖ-да қалыптастырылған хабарламаларды камералдық бақылау бойынша жұмыс жүргізілуде. 2023 жылдың 10 айында 156 хабарлама қалыптастырылды, бұзушылықтар сомасы 779,2 млн. теңгені құрады. Оның ішінде 113 хабарлама мен хабарлама орындалды, 373,2 млн. теңге расталды. Орындалмаған хабарламалар – 16, бұзушылықтар сомасы 30,4 млн. теңгені құрады. 27 хабарлама бойынша бұзушылықтар сомасы 375,6 млн. теңгені құрады. Хабарламаларды сапалы орындау үшін төлеушілер бойынша талдау жүргізіледі, салық төлеушінің банктік шоттары бойынша РПРО қояды.

Жол картасына сәйкес қосымша резервтер бойынша мемлекеттік бюджетке 2023 жылға жоспар жеткізілді - 332,6 млн.теңге, оның ішінде республикалық бюджет бойынша - 171,4 млн. теңге және жергілікті бюджет бойынша - 161,2 млн. теңге.
- Салық берешегін төмендету үшін қандай шаралар қабылдануда?

27,1 млн. теңге сомасына;

- 14,1 млн. теңге сомасына 618 НП бойынша касса бойынша шығыс операциялары тоқтатылды;

- 22,5 млн.теңге сомасына 891 инкассалық өкім қойылды, оның ішінде салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді өндіріп алу бөлігінде, ЖЗҚ - да МЗЖ және СБ 01.01.2023 жылға салықтар бойынша берешек – 60,5 млн. теңгені, 31.10.2023 жылға салық бойынша берешек – 51,6 млн. теңгені құрады, 8,9 млн. теңгеге азайтылды.

Сонымен қатар, жыл басында ЖК және ЗТ бойынша бересі 4,9 млн. теңгені, 31.10.2023 жылға – 4,0 млн. теңгені құрады. 0,9 млн. теңгеге азайтылды. 2022 жылдың 10 айында ЖК және ЗТ бойынша бересі 7,0 млн. теңгені, 31.10.2022 жылға – 4,5 млн. теңгені құрады. 2,5 млн. теңгеге азайтылды. 01.01.2023 жылға салық бойынша борышкерлер саны 4210 НП, 31.10.2023 жылға – 3917 НП құрады, 293 НП-ға азайды.

30.09.2023 жылға дейін салық берешегін өндіріп алу мақсатында мынадай мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қабылданды:

- салықтар бойынша -1881 салық төлеуші - берешекке өткен жылдарды ескере отырып, 19,1 млн. теңге өндіріп алынды;

- салық төлеушілердің 219 банктік шоты бойынша 19,5 млн. теңге сомасына шығыс операциялары тоқтатылды, олардан 14,3 млн.теңге өндірілді.

- 7,7 млн. теңге сомасына мүлікті шектеу туралы барлығы 459 шешім шығарылды.  341 салық төлеуші бойынша шектеу туралы шешім шығарылды, салық берешегін өтеуге байланысты күші жойылды.   Жыл басынан бері 2,1 млн. теңге сомасына 17 НП бойынша мүлік сипатталған, берешектің өтелуіне байланысты барлығы жойылған.

Жыл басынан бері ҚР ӘҚБтК - нің 288-бабы-НП-нің 9-бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылды.

01.01.2023 жылға әлеуметтік төлемдер бойынша берешек – 2,5 млн.теңгені, 31.10.2023 жылға – 2,2 млн. теңгені құрады. Жыл басымен салыстырғанда 0,3 млн. теңгеге азайды.  01.01.2022 жылға әлеуметтік төлемдер бойынша берешек – 2,9 млн.теңгені, 31.10.2022 жылға - 2,4 млн. теңгені құрады. Жыл басымен салыстырғанда 0,5 млн. теңгеге азайды.

31.10.2023 жылға дейін әлеуметтік төлемдер бойынша берешекті өндіріп алу мақсатында мынадай мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қабылданды:

- ҚР ӘҚБтК 91-бабының 6-бөлігін бұзғаны үшін 20 лауазымды тұлғаға қатысты ескерту түрінде қаулы шығарылды;

- ҚР ӘҚБтК 92-бабының 2-бөлігін бұзғаны үшін 20 лауазымды тұлғаға қатысты ескерту түрінде қаулы шығарылды:

- ҚР ӘҚБтК 92-бабының 1-бөлігін бұзғаны үшін 5 лауазымды тұлғаға қатысты ескерту түрінде қаулы шығарылды.

- Салықтарды әкімшілендіру нәтижелері.

- Өндірістік емес төлемдер бойынша 2023 жылдың 10 айында болжам бойынша 814,4 млн. теңге, іс жүзінде 883,9 млн.теңге түсті, орындалуы 108,5 %, ауытқуы 69,5 млн. теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда түсім 61 млн. теңге сомасына ұлғайды немесе өсу қарқыны 107,5% -. құрайды.

Жеке тұлғаларды әкімшілендіру мәселесі бойынша уәкілетті органдардың ұсынылған мәліметтеріне сәйкес ауданда 17863 үй иелігі, 20084 жер учаскесі, 16582 бірлік көлік құралдары тіркелген. КБК 104102 бойынша болжам бойынша 8,5 млн. теңге 01.11.2023 жылғы жағдай бойынша 9,0 млн. теңге түсті, орындау 104,7 % құрайды, айырмашылық 0,5 млн. теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда түсім 1,1 млн. теңге сомасына ұлғайды немесе өсу қарқыны 107,6% -. құрайды.

01.11.2023 жылғы жағдай бойынша КБК 104302 2,1 млн.теңге болжам бойынша 4,3 млн. теңге түсті, орындау 206,5% құрайды, айырмашылық 2,2 млн. теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда түсім 2,0 млн. теңге сомасына ұлғайды немесе өсу қарқыны 186,9% -. құрайды. 01.11.2023 жылғы жағдай бойынша 104402 205,4 млн.теңге болжам бойынша 245,1 млн. теңге түсті, орындау 119,3% құрайды, айырмашылық 39,7 млн. теңгені құрады. Өткен жылмен салыстырғанда түсім 36,7 млн. теңге сомасына ұлғайды немесе өсу қарқыны 117,6% -. құрайды.

2020-2022 ж. ж. кезеңінде көлік салығын төлеуден жалтарған тұлғаларды анықтау үшін автокөлік құралдары иелерінің дербес шоттарына түгендеу жүргізілді, нәтижесінде 2020 жылдың басынан бастап 2020 жылға дейін 0,6 млн. теңге сомаға салық төлемеген 121 автокөлік иелеріне салық заңнамасын бұзушылықтарды жою туралы хабарламалар қалыптастырылды, онда салық төлеу қамтамасыз етілді. 18 салық төлеуші бойынша 0,6 млн. теңге сомасы.

ҚР 2018 жылғы жаңа Салық кодексінің енгізілуіне байланысты Байзақ ауданы бойынша МКБ 2023 жылдың 10 айында 45,4 млн. теңге сомасына 1912 салық бұйрығы шығарылды, оның ішінде 4,3 млн. теңге сомасына 152 салық бұйрығы бюджетке өндірілді. Бұдан басқа, аудан бойынша МКБ қызметкерлері көлік салығы бойынша берешекті төлеуге автокөлік иелерін тарту мақсатында барлық ауылдық округтерде түсіндіру жұмыстарын жүргізді.

- Мемлекеттік мекеменің жұмысы туралы толығырақ айтып беріңізші.

- Жетекшілік ететін салықтар мен төлемдер бойынша қосымша резервтерді іздеу мақсатында есепті кезеңде қолданыстағы нақты салық салынатын базаны кеңейту және зерделеу бойынша жұмыс жүргізілді. Осы мақсатта ҚР ҚМ бұйрығымен бекітілген және тиісті уәкілетті органдар ұсынған мәліметтерді салыстыру жүргізілді. ҚР Қаржы министрінің "салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілері бар салық төлеушілер туралы мәліметтерді ұсыну қағидаларын, нысандары мен мерзімдерін бекіту туралы" бұйрығына сәйкес "Жамбыл облысы бойынша Азаматтарға арналған үкімет мемлекеттік корпорациясы" коммерциялық емес АҚ филиалын тіркеу және жер кадастры жөніндегі Байзақ аудандық бөлімінің " мәліметтері негізінде, сондай-ақ салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілер туралы" НП-мен әңгімелер, сондай-ақ мүлік салығы және жер салығы бойынша камералдық бақылау жүргізілді. Жүргізілген жұмыстың қорытындысы бойынша толық төленген мүлік салығы бойынша 41,2 млн. теңге, жер салығы бойынша 0,85 млн. теңге қосымша есептелген салық сомалары төмендетілген заңды тұлғалардың мүлік салығы бойынша салық есептілігін ұсынбаған және ұсынған объектілердің иелеріне 130 хабарлама жіберілді; КБК бойынша 105315-9 НП бойынша 1,7 млн. теңге. теңге. КБК 105316 бойынша 21 НП бойынша 3,09 млн. теңге бюджетке толығымен өндірілді.

2023 жылғы 1 қарашаға Мемлекеттік кірістер басқармасында 101246 жеке тұлға тіркелген: 905 заңды тұлға, 10473 жеке кәсіпкер, 2412 шаруа қожалығы, 7 адвокат, 7 нотариус, 7 жеке сот орындаушысы, 1 кәсіби медиатор.

2023 жылғы 1 қарашаға аудан бойынша МКБ-да 53 заңды тұлға тіркелген, оның ішінде 16 заңды тұлға басқа аудандар мен өңірлерден ауысқан.

Есепті кезеңде 2451 ЖК тіркелді, 678 ЖК салық төлеушінің тіркеу есебінен алынды (ЖК тарату).

Ауысқан салық төлеушілер бойынша ҰК-ның нақты орналасқан жерін салықтық тексеру актілері жүргізілді, салықтық тексеру барысында оның орналасқан жері бойынша салық төлеушінің бар екендігі расталды.

2023 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша "e-Salyq Business" арнайы мобильді қосымшасының НП тіркелді, оның ішінде 894 НП іс жүзінде уәкілетті пайдаланушылар.

МКБ тарапынан 18 ауылдық округтің атына, "E-Salyq Business" мобильдік қосымшасының артықшылықтары туралы, ЖМК пайдалана отырып, СНР қолдану мүмкіндіктері туралы кең ауқымды түсіндіру жұмыстарын жүргізу жөнінде хаттар жолданды.

ЖМК және ЖК бойынша БКМ есепке қою бойынша түгендеу жүргізілді, нәтижесінде 2023 жылдың 10 айында 530 БКМ тіркелді.

Пайдаланушылардың санын арттыру мақсатында БКМ әлеуметтік желілерде ҚР Салық кодексінің 166-171-баптарында және "әкімшілік құқық бұзушылық туралы"кодекстің 190 және 284-баптарында баяндалған мәліметтер негізінде БКМ әкімшілендіруге қатысты 11 жарияланым орналастырылды.

Қазақстанда кірістер мен мүліктерді жалпыға бірдей декларациялау 2021 жылы басталды. 2-кезең 01.01.2023 жылдан басталды. Мемлекеттік кәсіпорындардың қызметкерлері (білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт салаларын қоса алғанда) және олардың жұбайлары декларация бере бастады. Декларацияларды тапсыру мақсатында (жеке тұлғаның активтері мен міндеттемелері туралы декларация (250.00-нысан)) 2022 жылға арналған декларацияны тапсыру бойынша 18 ауылдық округте семинарлар өткізілді. Нәтижесінде 2023 жылдың 10 айында квазимемлекеттік секторлар мен мемлекеттік кәсіпорындарда жұмыс істейтін 8500 НП ғана ұсынылды.

- Сіз қазіргі заманғы талаптарға сәйкес қандай Мемлекеттік қызмет түрлерін көрсетесіз?

- "Ақпаратты тіркеу, қабылдау және өңдеу орталығы" бөлімінің негізгі міндеті салық төлеушілерге мемлекеттік қызмет көрсету болып табылады.

2023 жылғы 1 қарашаға салық төлеушілерден барлығы 34677 ТНК қабылданды, оның ішінде қағаз жеткізгіштерде – 82, электронды түрде – 34595 немесе ТНК электронды түрде беру 99,7% құрайды.

Салық төлеушілерден келіп түскен барлық кіріс құжаттар кіріс және шығыс құжаттар журналында тіркеледі және ақпаратты қабылдау және өңдеу орталықтарының жұмыс ережелеріне сәйкес заңда белгіленген мерзімде орындалады.

01.11.2023 жылғы жағдай бойынша ЭШФ жазып беретін 111 ҚҚС төлеуші тіркелді.

Тұрақты негізде салық төлеушілердің тіркеу базасына түгендеу, сондай-ақ басқа өңірлердің салық органдарының сұрау салуы бойынша салық төлеушілерді тіркеу есебінен шығарудың уақтылығы туралы мәселе бойынша ҚР БСАЖ-да бақылау жүргізіледі.

БАҚ-та салық заңнамасының нормаларын түсіндіру бойынша сөз сөйлеу ұйымдастырылады.Электрондық нысанда есептілікті тапсыруға салық төлеушілерді тарту салық қызметтерінің қызметіндегі басым бағыттардың бірі болып табылатындықтан, салық төлеушілерге арналған кабинет жабдықталған, онда салық төлеушінің терминалы бойынша 3 Компьютерде орнатылған. Сондай-ақ, Ынтымақ және Түймекент ауылдық округтерінде есептілікті электронды түрде тапсыру үшін НП терминалдары орнатылған.

- Салықтарды төлеу жөніндегі өз міндеттерін орындамайтын салық төлеушілерге қолданылатын ықпал ету шаралары?

- Егер азаматтар салық міндеттемелерін уақтылы төлемесе немесе мүлдем орындағысы келмесе, онда оларға мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданылады. Мәселен, 2023 жылдың 10 айында барлығы 75 әкімшілік іс қозғалды. Оның ішінде: ескерту бойынша-51 әкімшілік іс; тоқтатылған-0; сот органдарына қарауға берілген-7; салынған әкімшілік айыппұлдар – 5,7 млн. теңге сомасына 2, 2,9 млн. теңге өндірілді. Ерікті төлем туралы хабарлама бойынша-0,2 млн. теңге сомасына 15, 0,2 млн. теңге сомасына өндірілді.

- Сыбайлас жемқорлық көріністерінің жолын кесу мақсатында сіз басшы ретінде қабылдайтын іс-шаралар?

- Ағымдағы жылдың 10 айында сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алуға бағытталған іс-шаралар өткізілді және түсіндірме сипаттағы материалдар БАҚ-та жарияланды.  Сондай-ақ Facebook, Instagram әлеуметтік желілерінде салық заңнамасын түсіндіру және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша 285 материал орналастырылды.
- Сіз өз жұмысыңызда не маңызды деп санайсыз?

- Салық салудың бүкіл жүйесі жұмысының мақсаты мемлекеттің ақшалай қаражатқа деген қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады. Сондықтан біздің басты міндетіміз – мемлекеттік қазынаны толтыру. Басқарма жұмысының тиімділігінің кепілі бүкіл ұжымның үйлесімді жұмысы, ашықтық, сондай-ақ кәсібилік, құзыреттілік және әдептілік болып табылады.

- Берілген ақпарат үшін рахмет.

Сұқбаттасқан Елена Кем.