Латын әліпбиі-заман талабы

Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев 2017 жылғы 12 сәуірде өзінің "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" атты мақаласында жария еткен қазақ тілін латын әліпбиіне көшіру туралы шешім, шын мәнінде, тарихи шешім болды. Жарты жылдан кейін Нұрсұлтан Назарбаев әліпбиді кириллицадан латын әліпбиіне көшіру туралы Жарлыққа қол қойды, оған сәйкес бұл көшу 2025 жылға дейін жалғасатын болады. Бұл шешім қоғамда әртүрлі реакциялар тудырғаны белгілі және кең талқылауға себеп болды.
Бүгін, Ақпараттық технологиялар ғасырында, біз қиындықтардан қорықпай, уақытпен бірге қадам басуымыз керек. Өйткені, тілдердің 80% - ы латын графикасын, соның ішінде бағдарламалау тілдерін қолданады. Латын қарпіне көшу арқылы Қазақстанға ғылыми, ақпараттық және мәдени әлемдік қауымдастыққа кіру оңайырақ болады. Уақыт өте келе біздің азаматтар түрік, әзірбайжан тілдерінде әдебиетті оқи алады, ал көшудің өзі шетелде тұратын барлық қазақтарды біріктірудің факторы болады. Бұл түркі әлемі мен Қазақстанды біріктіре алады. Шетелдіктерге біздің тілімізді үйрену оңайырақ болады, ал біздің отандастарымыз латын әліпбиін тезірек меңгереді.
Біздің әрқайсымыз бұл оңай болмайтынын түсінеді, бірақ бұл-уақыт талабы, өйткені латын тілі ағылшын тілі сияқты әлемде кең таралған. Демек, біздің жастарда интернетте ақпарат алу, білім және ғылым саласындағы кеңістікке жиі қол жеткізу, тез танысу және оқыту үшін көбірек мүмкіндіктер болады.
Қазіргі уақытта балабақшалардан, бірінші сыныптан бастап латын әліпбиін енгізуді бастау керек. Өйткені, балалар ересектерге қарағанда тезірек түсінеді. Сондықтан жас ұрпаққа жаңа графиканы үйрену оңайырақ болады, ал ересектер балаларының көмегіне жүгінеді.
Мамандар сендіргендей, жаңа әліпби оқыту, оқу және жазу үшін жеңіл әрі ыңғайлы және қазақ тілінің фонетикасына жақын болады. Егер емле ережелері қарапайым болса, онда оларды зерттеу де қиындық тудырмайды.
Әрине, жаңа графика туған және таныс болған кезде ұзақ уақыт өтеді. Бірақ, барлық қиындықтарға қарамастан, мен латын графикасына көшуге оң көзқараспен қараймын, дегенмен маған жаңа әліпбиді меңгеру және оған үйрену оңай болмайды. Бірақ бұл процесс сөзсіз. Қазақ тілін латындандыру - жаңа жаңғыртылған Қазақстанды құру үдерісіндегі алғашқы қадам екеніне сенімдімін.

Әсима КӘРІМСАҚОВА,
статистика басқармасының жетекші маманы.