Мемлекетке қызмет ету

Қазақстан өзін егемен және дербес мемлекет деп жариялап, жаңа ел мен біртұтас ұлт құруға тарихи мүмкіндік алды. Тәуелсіздік жылдарында елімізде әлеуметтік-экономикалық сала ғана емес, саяси жүйе де түбегейлі реформаланды. Қазақстанның жаңа тарихында ескірген кеңестік мемлекеттік аппарат орнында мемлекеттік қызмет жүйесін реформалау процесі ерекше орын алады. Әкімшілік реформаларды, атап айтқанда, мемлекеттік қызметті реформалауды жүргізу мемлекеттік құрылысты жүзеге асыру қажеттігімен ғана емес, жалпы әлемдік үрдістердің ықпалымен де байланысты болды.
Мемлекеттік қызмет тәртібіҚайта құрудың бірінші кезеңі 1992-1997 жылдары болды және мемлекеттік билік пен басқарудың жаңа жүйесінің қалыптасуымен ерекшеленді. Бұл процесс қазақстандық қоғам өмірінің барлық салаларында дағдарыс құбылыстарымен байланысты өте күрделі жағдайларда өтті. Саяси тұрғыдан алғанда, бұл болашақ басқару моделін толығымен қайта қарау кезінде көрінді. Сонымен бірге қоғам мен мемлекеттің істерін басқарудың бұрынғы тәсілдері мен тетіктері біртіндеп ескірді.90-жылдардың басында мемлекеттік қызмет ресми саясат пен құқықтық реттеудің дербес объектісі ретінде іс жүзінде қарастырылмады. Екінші жағынан, саяси-әкімшілік институт ретіндегі мемлекеттік қызмет мәселелеріне ҚР бірінші және екінші Конституцияларында жеке орын бөлінген. Атап айтқанда, азаматтардың мемлекеттік қызметке қол жеткізуге тең құқығы қағидаты жарияланды.1995 жылдан бастап Қазақстан басшылығы мемлекеттік қызметтің осы заманғы, тиімді жүйесін құруды өз саясатының стратегиялық басымдығы деп жариялады. Бұл тұрғыда "мемлекеттік қызмет туралы"заң күші бар Президенттік Жарлық өте маңызды рөл атқарды. Аталған құжат мемлекеттік қызметшілердің құқықтық мәртебесін, олар үшін әлеуметтік кепілдіктерді, кадр саясатының негізгі қағидаттарын және мемлекеттік аппараттағы лауазымдардың сатысын айқындады. Бұл ретте құжат мемлекеттік қызметшілерді мемлекеттік аппараттың жұмысына техникалық қызмет көрсетуді жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың басқа қызметкерлерінен айқын ажыратып көрсетті.
Мемлекеттік органдардың ұйымдық-құқықтық деңгейіне, лауазымдық жағдайына және құзыретіне сәйкес мемлекеттік қызметшілер мыналарға бөлінді:
8 лауазымдық санат. Олардың тізімін премьер-министр, вице-премьер, Мемлекеттік хатшы және Президент Әкімшілігінің Басшысы кіретін жоғары санат ашты. Кейін Елбасы бұл санатқа Ұлттық Банк пен ҚР Конституциялық кеңесінің төрағаларын қосты. Лауазымдық санаттардан басқа, мемлекеттік қызметшілер кәсіби даярлық деңгейі мен біліктілік талаптарына сәйкестігін көрсетуге арналған өздеріне берілген біліктілік сыныптары бойынша да өзара бөлінді.
Президенттік Жарлық, сондай-ақ болашақта кадрларды конкурстық іріктеуге негізделген мемлекеттік қызметтің позициялық моделін қалыптастыру үшін алғышарттар жасады. Бұдан басқа, мемлекеттік қызметшілердің атқаратын лауазымына, қызметтік перспективаға сәйкестігін айқындау мақсатында алғаш рет рәсім енгізілді аттестаттау.
Осылайша, Қазақстанда әкімшілік реформаларды жүргізудің бірінші кезеңінде мемлекеттік қызметтің жаңа жүйесінің ұйымдық-құқықтық негіздері қаланды.