«ЖУСАН» ОПЕРАЦИЯСЫ АЯҚТАЛҒАН ЖОҚ

«ЖУСАН» ОПЕРАЦИЯСЫ АЯҚТАЛҒАН ЖОҚ

«Жусан» гуманитарлық операциясына Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан

Назарбаев 2019 жылдың басында бастамашы болып, оның тапсырмасы бойынша және

ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың санкциясына сәйкес жүзеге асырылды. Іс-

шаралар кешенінің нәтижесінде 595 қазақстандық, оның ішінде 406 бала әскери іс-

қимыл аймақтарынан Отанына Сириядан оралды. Тағы 14 бала Ирактан шығарылды.

Бүгінгі таңда біздің бүкіл қоғамымыздың басты міндеті – келген отандастарымызға

Қазақстанның туған жерінде толыққанды өмір сүруге бейімделуге көмектесу және діни экстремизм мен терроризм идеологиясының таралуына қарсы іс-қимылдың барлық шараларын қабылдау.

Бұл оқиға 20 жыл бұрын, алғашқы қазақстандықтар шетелде террористік топтардың

мүшесі болған кезде, сол кезде Ресей Федерациясында (Дағыстан және Шешенстан), кейіннен Ауған бағытын игерген кезде басталды. Көп жағдайда бұл деструктивті діни идеологияларды ұстанатын жастар болды. Сириядағы азаматтық соғыстың басталуымен және Ирактағы террористік топтардың күшеюімен, әсіресе ИШИМ және Хайят Тахрир аш-Шам тұлғасындағы халықаралық террористік ұйымдар (МТО) ықпалының өсуімен бірге Сирия-Ирак аймағы бүкіл әлемнен, соның ішінде

Қазақстаннан рекруттарды тарту орнына айналды. ISIS MTO құбылысы діни фанатизмге, тәжірибесіздікке, сенімсіздікке және алдауға байланысты "Ислам мемлекеті"өмірі мен құрылысы үшін ISIS бақылауындағы аумаққа кеткен бүкіл отбасылардың жаппай кетуі болды. Қазақстан азаматтарының үлкен тобының шығуы туралы Сириядан келген қазақстандықтардың отбасылары мен жас балаларын, өздерінің деструктивті идеологиясын насихаттау және әскерге шақыру үшін ИШИМ террористік ұйымының идеологтары кәсіби даярлаған балаларды көрсете отырып, интернетте бейне үндеулер таратылғаннан кейін белгілі болды.

Кейіннен бұл бейненің көптеген қатысушылары біреудің соғысы мен жерінде өледі, ал олардың әйелдері мен балалары әр түрлі МТО содырлары үшін тірі тауарға айналады.

2018 жылғы шілдеде ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитеті Таяу Шығыстағы соғыс басталғаннан бері Сирия мен Иракқа Қазақстанның 900-ге жуық азаматы, оның ішінде 120-ға жуық ер адам, 250-ден астам әйел және 500 кәмелетке толмаған бала кеткені туралы жұртшылықты хабардар етті.

Өз қателігінің тұтқынында

– 2010 жылы «Жусан» операциясы аясында Отанына оралған 33 жастағы қазақстандық әйелге діни көзқарасты ұстанатын ер адамға тұрмысқа шықтым. –

Мен ол кезде «Джихадтың» не екенін білмедім.

2012 жылы күйеуі жұмысқа кетті, қайда екенін айтпады, тек бір айдан кейін байланысқа шықты, тағы бір жылдан кейін мен Сирияға бардым, онда екі ұл тудым.

Олардың бірі туғаннан кейін бірден қайтыс болды, 2017 жылы күйеуім қайтыс болды.

Әйел олардың қонысындағы барлық жесірлер су, тамақ және жарық жоқ бір үйге орналастырылғанын айтты. Күйеуі қайтыс болғаннан кейін төрт ай он күн өткен соң (бұл мерзім белгіленді) ер адамдар әйел таңдауға келді. Көптеген әйелдер үмітсіздіктен бөлек өмір сүруге келісті. Бірақ жаңа күйеулер бірнеше күннен кейін өлуі мүмкін. Кейбір әйелдер 20 немесе одан да көп рет үйленді. Жесірлерге, әйелдердің әңгімелеріне сәйкес, олардың қайда екендігі туралы хабарлауға қатаң тыйым салынды. Егер әйел телефонды тауып, хабарлама жібергеніңізді білсе-өлім жазасы.

Тіпті бірнеше айдан кейін де олардың көпшілігі қорқынышынан толық арылған жоқ, тағы да ұшақ ұшып келіп, елді мекендерді бомбалай бастайды деп қорқады.

Өте жас әйел баланы жеті күн бойы қолында ұстайды. Ол 23 жаста, үш баланы дүниеге

әкелді. Бірақ екі ақсақал әкесімен бірге Сирияның Ракка қаласында бомбалау кезінде

қайтыс болды.

-«Күйеуім қайтыс болғаннан кейін мен өмір сүру үшін күресіп жүрдім», - деп жесір

әйел өзінің қайғылы естеліктерімен бөлісті. - Түнде ұйықтап жатқанда, мен және менің

балам таңертең оянатынымды білмедім. Біз тұзақтағыдай болдық, ашық аспан

астындағы ылғалды жерде ұйықтадық. Күн сайын балалар аналарының қолында

қайтыс болады, және олар балаларына көмектесе алмайды.

 

- Мен Қазақстаннан келген құтқарушыларды өз көзіммен көргенде, бізді тастамағанын

түсіндім. Менің қасымда Франция, Германия және басқа елдердің әйелдері болды.

Олар бізге қандай қызғанышпен қарап, Қазақстанның оларды алып кете алатынын

білуді сұрады, Сириядан кем дегенде балаларын алып кетуді сұрады, - деді А., күйеуі

қайтыс болғаннан кейін кішкентай ұлымен «Аль-Холь» күрд босқындар лагерінде

жасырынған.

 

12-ден астам әйел қоғам алдындағы өз кінәсін түсініп, басқалардың осындай

қателіктерін қайталамас үшін БАҚ-та көпшілік алдында сөз сөйлеуге шешім

қабылдады. Олар өз отандастарына Сириядағы соғыстың барлық қасіреттері, олардың

білместен жасаған қателіктері, күйеулерінің, бөтен соғыста жақындарының,

балаларының қайтыс болуы туралы айтып берді және қазақстандықтарды террористік

ұйымдардың жалдаушылары мен идеологтарынының алдауына түсіп қалмауын

ескертті.

 

- Біздің өңір аумағында террористік белсенді аймақтардан оралған 4 әйел бар,-деді

Шығыс қазақстан облысы Дін мәселелерін зерттеу орталығының (бұдан әрі-ШҚО діни

басқармасы) бөлім меңгерушісі Айжан Мұратханқызы.

 

Қазір барлық әйелдер үшін соғыс қасіреті артта қалды. Қазір тозақтан балаларымен

оралған жесірлер қалпына келеді. Әйелдер мен олардың балаларын оңалту үшін түзету

және бейімдеу орталықтары ұйымдастырылды. Мешітте олармен бірге аналар да

жұмыс істейді, әкімдіктер жанында Дін проблемаларын зерттеу орталықтары

құрылды, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар оларға жайғасуға, құжаттарын

ресімдеуге және Отандағы бейбіт өмір жағдайларына бейімделуге көмектесті.

 

Мысалы, әйелдердің бірі Шығыс Қазақстанға өткен жылдың маусым айында оңалту

шараларынан кейін келген, жұбайының ата-анасымен тұрады. Жергілікті атқарушы

органдар оған балалардың туу туралы куәліктерін алуға, тұрғылықты жері бойынша

тіркеуге, медициналық мекемеге бекітуге жәрдем көрсетті. Оның екі баласында тіпті

бастауыш білім болған жоқ, жаз мезгілінде орта мектеп мұғалімдері олармен

дайындық сабақтарын өткізді. Дайындық қорытындысы бойынша балалар жалпы білім

беретін мектептің 1 және 3 сыныптарына қабылданды, қазір олармен репетитор-

педагогтар қосымша айналысуда. Мектепте балалар тегін ыстық тамақпен қамтылған.

Мектеп формасына, оқу құралдарына шығындар демеушілер есебінен жабылады.

Сондай-ақ, екі баланың анасына туған жеріне бейімделуге жан-жақты көмек

көрсетіледі. Жас әйел «Маникюр және педикюр» ақылы курстарында оқыды, содан

кейін ол қалалық сұлулық салондарының бірінде сәтті жұмыс істейді. Осы курстарда

оқу ақысын төлей отырып, «Право» қоғамдық қоры көмектесті. Ағымдағы жылдың

ақпан айында біздің отандасымыз діни сауаттылықты арттыру курстарында оқып,

«жат сенім»атты контрпропагандистік фильмнің түсіріліміне қатысты.