Оқу сауаттылығы: саналы және түсінікті оқу дағдылары

Оқу сауаттылығы-функционалдық сауаттылықтың бірінші кезеңі. Оқу сауаттылығы-адамның жазбаша мәтіндерді түсіну және пайдалану, олар туралы ойлау және мақсаттарына жету, білімі мен мүмкіндіктерін кеңейту, әлеуметтік өмірге қатысу үшін оқумен айналысу қабілеті. Оқу дағдыларын сәтті игеру танымдық іс-әрекеттің жалпы даму деңгейінің көрсеткіштерінің бірі болып табылады.

Қазақстандық мектептердің PIRLS оқу сауаттылығы бойынша халықаралық мониторингтік зерттеуге қатысуы - бастауыш сынып оқушыларының оқу-ақпараттық дағдыларын дамыту жөніндегі жұмыстың нысаналы тетіктерінің бірі болып табылады, ол 4-сыныпты аяқтаған кезде жоғары деңгейде білімді табысты игеруге ғана емес, сонымен қатар қазақстандық жастардың оқу сауаттылығын қалыптастыруға ықпал ететін болады. PIRLS зерттеуінің мақсаты-әлемнің әртүрлі елдеріндегі төртінші сынып оқушыларының мәтінді түсіну деңгейін салыстыру, сонымен қатар оқу сауаттылығын оқытудағы ұлттық білім беру жүйелерінің айырмашылықтарын. логикалық түсіну қабілетін анықтау.

Оқушыларды дұрыс, еркін, саналы, мәнерлі оқуға үйрету-білім берудің, оның ішінде тіл және әдебиет мұғалімдерінің міндеттерінің бірі.

Оқу дағдысының төрт қасиеті ерекшеленеді: дұрыс оқу, еркін оқу, саналы оқу, мәнерлі оқу. Оқытудың негізгі міндеті-балаларда осы дағдыларды дамыту.

Оқуға деген қызығушылық оқырман саналы оқуды еркін меңгергенде және оқудың когнитивті мотивтерін дамытқанда пайда болады. Жалпы саналы оқытуды түсіну ретінде анықтауға болады. Оқуды түсіну қабілеті балаларда біртіндеп, бүкіл оқу-танымдық жұмыс барысында, білімнің, өмірлік тәжірибенің жинақталуымен және логикалық ойлаудың дамуымен қатар дамиды

Оқуды түсіну-бұл бұрмаланбаған оқу, яғни оқудың мағынасына әсер ететін қатесіз оқу.

Саналы, түсінікті оқу-бүгінгі күннің басты мәселелерінің бірі. Бала кезінен бастап оқушыларды оқуға үйрете отырып, өз ойларын дұрыс баяндауда еркін білдіру дағдыларын қалыптастыру қажет.

Оқушылардың толық меңгеруімен түсіну және саналы түрде оқу арқылы оның оқуға деген ынтасы артады. Бірақ оқушыға бірден қиын тапсырма беру және мотивацияны өшірмеу маңызды.

ШҚО білім басқармасының «Örken» Шығыс Қазақстан өңірлік ақпараттандыру және білім беруді дамыту ғылыми-әдістемелік орталығы» КММ күзгі каникул мектебінің жұмыс кестесіне сәйкес және қазіргі проблеманы ескере отырып, Өскемен қаласының № 5 көпсалалы гимназиясы мен ПШО бастауыш сынып мұғалімі Қарлығаш Қанатқызы Шахмановамен бірлесіп интерактивті вебинар өткізді, оның барысында саналы және түсінікті оқудың әртүрлі дағдыларын қарастырды.

Мұғалім сыныптың білім сапасын, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, қолайлы әдісті таңдап, оқу материалын игеру барысында тапсырманы қиындатуы керек. Бұл мұғалімнің шығармашылығы мен тәжірибесіне байланысты.