Сібір жарасы: пайда болу себептері мен салдары

Сібір жарасы – Bacillus anthracis бактериясы тудыратын барлық түрдегі ауылшаруашылық және жабайы жануарлардың, сондай-ақ адамның аса қауіпті жұқпалы ауруы. Сібір жарасының қоздырғыштары әдетте үй жануарлары бұрын сібір жарасынан зардап шеккен аймақтардың ластанған топырағында, өсімдіктерде немесе суда кездеседі және дүние жүзіндегі үй жануарлары мен жабайы жануарларға жұғады. Ауру найзағай жылдамдығымен, өте өткір, өткір және субакуталы (қой мен ірі қара малда), ангинозды (шошқада), негізінен карбункулозды түрде – адамдарда жүреді. Ауру лезде, өте жіті, жіті және жітілеу (қой мен ірі қара малда), ангинозды (шошқада), негізінен карбункулозды түрде – адамдарда кездеседі. Ол уланумен, терінің, лимфа түйіндерінің және ішкі ағзалардың серозды-геморрагиялық қабынуының дамуымен сипатталады; ол тері немесе септикалық түрінде жүреді (ішек және өкпе формалары жануарларда да кездеседі).

Bacillus anthracis – бұл екі формада вегетативті және споралы түрде болатын үлкен қозғалмайтын грам-оң таяқша. Споралық түрінде бактерия топырақта, ал вегетативті түрінде ауру жануарлар мен адамдардың денесінде болады. Вегетативті түрдегі қоздырғышта капсула болуы мүмкін, ол тікелей күн сәулесінде, қызған кезде және дезинфекциялық құралдардың әсерінен тез өледі. Споралық түрінде B. anthtacis сыртқы ортада ерекше төзімді және ондаған жылдар бойы өміршең болып келеді, автоклавтау кезінде 10 минуттан кейін, ал қайнату кезінде 30 минуттан кейін өледі. Иленген терілерде споралар жылдар бойы болуы мүмкін. Жануарлардың ішінде сиырлар, қойлар, жылқылар, ешкілер, түйелер, шошқалар, бұғылар сібір жарасына ең сезімтал, олар жем, су немесе жәндіктердің шағуы арқылы жұқтырады. Ақ тышқандар, теңіз шошқалары, қояндар, аламандар, маймылдар да инфекцияға сезімтал, иттер мен мысықтар – төзімді. Жануарлардағы сібір жарасы жағдайлары, әдетте, жаз және күз мезгілдерінде кездеседі. Ауру жануар қоршаған ортаға қоздырғышты несеппен, нәжіспен, сілекеймен шығарады. Споралар өте көп мөлшерде өлер алдында және өлгеннен кейінгі бірінші тәулікте бөлінеді. Ауыз және мұрын қуыстарынан, құлақтан, көзден, анустан көбік тәрізді экстравазат бөлінеді. Споралар жерге енеді, суға жұғады. Аурудың таралуына жыртқыштардың жануарлардың өлекселерін жан-жаққа тасуы, өлім-жітім аумағынан өлекселерді ормандар мен егістіктерге шығару, егістіктерді тыңайту үшін әртүрлі су қоймаларынан лайдың әкелінуі ықпал етеді.

Адам сібір жарасын ауру малды күтіп-баққанда, мал сойғанда, ұшаны мүшелегенде, қоздырғыш спораларымен ластанған мал өнімдерімен (тері, жүнсіз тері, тері өнімдері, жүн, қылшық) жанасқанда жұқтыруы мүмкін. Сонымен қатар, инфекция жұқтырған шаңды, сүйек ұнын ішке жұтқан кезде, ауру жануардың шикі немесе шала пісірілген етін жеген немесе жәндіктер (сона, шыбын, масалар) шаққан кезде жұғуы мүмкін. Қауіптің тағы бір көзі – топырақ, дәлірек айтсақ, мал қорымдары.

Сібір жарасының алдын алу медициналық-санитарлық және ветеринариялық іс-шаралар кешенін қамтиды, оған санитарлық-ағарту жұмыстары, қауіпсіздік техникасын сақтау бойынша нұсқаулық, жануарларды ветеринариялық қадағалауды дұрыс ұйымдастыру, жануарларды вакцинациялау, ет және басқа да мал шаруашылығы өнімдерінің шығарылуы мен сатылуын ветеринариялық бақылау кіреді.