Солтүстiк Қазақстан облысының су қақпасы

Су ресурстарын тиiмдi пайдалану — Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев пен Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ерекше назар аударып жатқан басты мәселелерiнiң бiрi. Бұл аспектiде гидротехникалық құрылыстарды тиiстi пайдалану және күтiп ұстау маңызды болып табылады. Қазақстанда осы жұмысқа жауап беретiндердiң бiрi «Қазсушар» РМК болып табылады, оның филиалдары елiмiздiң барлық өңiрлерiнде, оның iшiнде Солтүстiк Қазақстан облысында да бар.

Бүгiнгi таңда «Қазсушар» РМК Солтүстiк Қазақстан филиалының негiзгi қызметi стратегиялық мақсаттағы 2 объектiнi — Сергеев және Петропавл су тораптарын су қоймаларымен пайдалану және тiрек гидротехникалық құрылыстармен Есiл өзенiнiң ағынын реттеу болып табылады.

Көлемi 693 млн м³ су қоймасы бар Сергеев су торабы. 1969 жылы Есiл өзенiнiң ағынын реттеу және шаруашылық-ауыз су, өнеркәсiптiк сумен жабдықтау және суару, Ресей Федерациясының Солтүстiк Қазақстан, iшiнара Қостанай, Ақмола облыстары мен Түмен облысының балық шаруашылығы қажеттiлiктерiн қамтамасыз ету, сондай-ақ экологиялық және санитарлық су жiберудi жүзеге асыру үшiн салынды және пайдалануға берiлдi. Су қоймасы Есiл өзенiнiң орта ағысында Петропавл қаласынан 172 км жоғары орналасқан (Шал ақын ауданы Сергеевка қаласының маңында).

Жол бойында гидроторапта электр энергиясы да өндiрiледi. 90-шы жылдардың ортасында С.Я. Жук атындағы Мәскеу Бүкiлресейлiк жобалау-iздестiру және ғылыми-зерттеу институты әзiрлеген жобалау-сметалық құжаттама бойынша екi гидротурбинаны ауыстыру жүргiзiлдi, нәтижесiнде электр энергиясын өндiру 25%-ға артты. Ол кәсiпорынның жеке қажеттiлiктерiне және Сергеевка қаласы тұрғындарының қажеттiлiктерiне пайдаланылды. Қазiргi уақытта екi генератордан өндiрiлетiн энергияның негiзгi сатып алушысы, ал бұл шамамен 15 млн кВт «СевКазЭнерго» АҚ болып табылады.

Облыстың тағы бiр «Су қақпалары» су қоймасы бар Петропавл су торабы болып табылады (ҰАТ — 92,7 м, толық көлемi — 24,5 млн м³, пайдалысы — 21,4 млн м³). Су торабы тiкелей облыс орталығында Есiл өзенiнiң орта ағысында орналасқан. Ол 1973 жылы пайдалануға берiлдi және Сергеев су қоймасымен каскадта жұмыс iстей отырып, Петропавл қаласын шаруашылық — ауыз су және техникалық сумен жабдықтауға, сондай-ақ Ресей Федерациясының Түмен облысына кепiлдендiрiлген су жiберуге арналған бiрыңғай механизмдi құрайды.

Петропавл су қоймасынан су тартуды «Қызылжар су» ЖШС, «СевКазЭнерго» АҚ, «Қазсушар» РМК «Есiл су» филиалының Соколов топтық су құбыры жүргiзедi, сондай-ақ Түмен облысының тұтынушыларын сумен жабдықтау үшiн өзен арнасы бойынша (транзиттiк) кепiлдi су жiберу жүзеге асырылады.

Су ресурстарын пайдалануды
реттеу және табиғатты қорғау
бағдарламалары бөлiмiнiң бас маманы
А. Славный