Әлеуметтік желілер арқылы радикализм қаупі
Цифрлық технологиялар қарқынды дамып келе жатқан бүгінгі таңда әлеуметтік желілер жастар арасындағы ең танымал қарым-қатынас құралдарының бірі болып қала береді. Алайда интернет кеңістігінің ашықтығы радикалды және деструктивті материалдардың таралу қаупін тудырады, бұл ата-аналардан, білім беру ұйымдарынан және мемлекеттік органдардан ерекше сақтықты талап етеді.
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің мәліметінше, 2023 жылы әлеуметтік желілерде түрлі деструктивті интернет-қауымдастықтарға тартылған шамамен 80 000 жас пайдаланушы анықталған. Олардың шамамен 6000-ы – кәмелетке толмағандар.
Дереккөз: Qazinform.
Бұл көрсеткіштер жасөспірімдер мен жастардың радикалдандырушы топтардың ықпалына ең осал санаттардың бірі екенін көрсетеді.
Неліктен кәмелетке толмағандар қауіпке бейім?
- Әлеуметтік желілерде, әсіресе жабық қауымдастықтар мен чаттарда жоғары белсенділік;
- Сын тұрғысынан ойлау қабілетінің жеткіліксіздігі, эмоционалды және манипулятивті хабарламаларға сенгіштік;
- Тыйым салынған ақпаратқа деген қызығушылық, оны деструктивті топтар назар аударту үшін пайдаланады.
Кәмелетке толмағандарды радикалды және деструктивті онлайн-қауымдастықтарға тартудың алдын алу шаралары
Ата-аналар үшін:
- баланың интернеттегі белсенділігін, оның ішінде кіретін сайттары мен әлеуметтік желілерін үнемі бақылау;
- күмәнді топтарға қатысудың тәуекелдері мен оның салдары туралы әңгімелер жүргізу;
- туындаған алаңдатарлық жағдайларды талқылауға мүмкіндік беру үшін балаңызбен сенімді қарым-қатынас орнату;
- жасөспірімнің мінез-құлқындағы тұйықтық, құпиялылық немесе агрессивтілік сияқты өзгерістерді бақылау;
- күдікті белсенділік анықталған жағдайда білім беру ұйымдарына және тиісті органдарға жүгіну.
Білім беру ұйымдары үшін:
- цифрлық қауіпсіздік және ақпаратты сын тұрғысынан қабылдау мәселелері бойынша жүйелі сабақтар мен түсіндіру жұмыстарын жүргізу;
- оқушыларда ақпарат көздерінің шынайылығын бағалау және манипулятивті, экстремистік контентті тану дағдыларын қалыптастыру;
- қауіпті интернет-қауымдастықтардың ықпалында болуы мүмкін оқушыларды анықтап, оларға жеке қолдау көрсету;
- алдын алу шараларын үйлестіру үшін ата-аналармен және құзырлы органдармен өзара әрекеттесу.
Кәмелетке толмағандар үшін:
- күмәнді чаттар мен жабық топтарға қатысудан бас тарту;
- белгісіз сілтемелерге өтпеу және күмәнді контентті жүктемеу;
- алаңдатарлық немесе агрессивті материалдарға тап болған жағдайда ата-аналарға, мұғалімдерге немесе басқа да құзырлы тұлғаларға хабарлау;
- сын тұрғысынан ойлау қабілетін және қауіпсіз интернет мінез-құлық дағдыларын дамыту.
Бұл шараларды іске асыру кәмелетке толмағандардың деструктивті онлайн-қауымдастықтарға тартылу қаупін төмендетеді, олардың психо-эмоционалдық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді және тұрақты цифрлық мәдениетті қалыптастыруға ықпал етеді.
Әлеуметтік желілерде радикал идеялардың таралуы - әсіресе жас пайдаланушылар үшін - нақты қауіп. Алдын алу жұмыстары отбасының, білім беру ұйымдарының және жалпы қоғамның ортақ міндетіне айналуы тиіс. Ересектердің қырағылығы мен дер кезінде әрекет етуі балаларды деструктивті онлайн-қауымдастықтардың ықпалынан қорғауға және олардың цифрлық ортадағы қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектеседі.
Материал тек ақпараттық‑білім
беру мақсатында жасалған және
азаматтардың радикализм мен
экстремизм қаупі туралы
хабардарлығын арттыруға арналған