«Тарифті инвестицияға айырбастау» қағидаты бойынша жаңа тарифтік саясатты енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетінің Солтүстік Қазақстан облысы бойынша департаменті 

Мемлекет басшысы Қ.К. Тоқаев Қазақстан халқына жолдауында «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» монополиялардың пайдасын шектеу және инфрақұрылымға инвестицияларды қамтамасыз ету қажеттілігі арасындағы тепе-теңдікті сақтау маңызды екенін атап өтті. Себебі, елімізде электрмен жабдықтау желілерінің үштен екісі, жылу коммуникацияларының 57% және су құбыры желілерінің жартысына жуығы тозған. Бұл сандар өздері үшін сөйлейді. Тарифтерді жасанды түрде ұстап тұру желдеткіштің сөнуіне, апаттарға, нәтижесінде азаматтардың денсаулығы мен өміріне қауіп төндіреді. Монополиялық нарықтарда «Тарифті инвестицияға айырбастау» жаңа тарифтік саясатына көшу қажет.

ҚР Президентінің сайлауалды бағдарламасының 66-тармағын орындау мақсатында тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласына жаңа инвестициялар тарту үшін «Тарифті инвестицияға айырбастау» қағидатын енгізуге қатысты қазіргі уақытта бірқатар іс-шаралар, оның ішінде табиғи монополиялар саласындағы қолданыстағы заңнамалық актілерге өзгерістер енгізу жүргізілуде.

Осы «Тарифті инвестицияға айырбастау» қағидаты бойынша тарифтік саясат шеңберінде 2022 жылғы 30 желтоқсанда Мемлекет басшысы «Табиғи монополиялар туралы» ҚРЗ-на өзгерістер енгізу туралы» Заңға қол қойды, онда бірқатар жаңалықтар белгіленді (2022 жылғы 30 желтоқсандағы №177-VII).

Енді табиғи монополиялар субъектілері (бұдан әрі – ТМС) өңірдегі (қаладағы) экономикалық қызмет түрлері бойынша бір қызметкердің орташа айлық номиналды жалақысын өзгерту, теңгерімге және (немесе) мүлікті сенімгерлік басқаруға алу, сондай-ақ бекітілген инвестициялық бағдарламаны ұлғайту сияқты негіздер бойынша жүгіне алады.

Қазіргі уақытта Мемлекет басшысының коммуналдық қызметтер секторының инвестициялық тартымдылығын жақсарту жөніндегі тапсырмасын іске асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде. Бұл бағдарлама қаржыландырудың жаңа тетіктері (меншікті қаражат, бюджеттік кредиттеу немесе субсидиялау, халықаралық қарыздар және т.б.) есебінен инженерлік инфрақұрылымдардың тозу деңгейін төмендетуді көздейді.

Осыған байланысты, табиғи монополиялар саласындағы уәкілетті орган бүгінгі күні тұтынушылар мен табиғи монополиялар субъектілері мүдделерінің теңгеріміне қол жеткізу жолымен осы тапсырманы іске асыру әдістерін әзірлеуде. Бір нұсқа-жүктемені бірнеше жылға, яғни 2030 жылға дейін соңғы тарифтерге бөлу арқылы инвестиция көлемін бөлу және нәтижесінде тозу деңгейін 15% төмендету.

Анықтама: 2022 жылдың қорытындысы бойынша Петропавл қаласы бойынша, жылумен жабдықтау желілері бойынша коммуналдық желілердің тозу деңгейі 72,2% (ЖЭО жабдықтарының тозуы 53,5%), сумен жабдықтау 58%, су бұру 61,7%, электр желілері 81,7%.

Петропавл қаласында коммуналдық қызметтерді «Орталық Азия электр энергетикалық корпорациясы» АҚ компаниялар тобына кіретін «Севказэнерго» АҚ (жылу энергиясын өндіру), «Петропавл Жылу Желілері» ЖШС (жылу энергиясын беру), «Солтүстік Қазақстан электр желісін тарату компаниясы» АҚ (электр энергиясын беру), «Севказэнергосбыт» ЖШС (жылу энергиясымен жабдықтау) сияқты жеке компаниялар және мемлекеттік кәсіпорны «Қызылжар су» ЖШС (сумен жабдықтау және су бұру) ұсынады.

Айта кету керек, тариф деңгейі ТМС ұсынылатын өтінімге байланысты болады, мұнда тариф пен тарифтік сметаның құрылымына желілердің тозуын төмендетуге бағытталған инвестициялар ғана емес, сонымен қатар ТМС қызметкерлерінің жалақысын арттыруға арналған шығындар, сондай-ақ ТМС балансына иесіз және коммуналдық желілерді ұстауға берілген жағдайда және оларға қызмет көрсетуге арналған шығыстар кіреді.

Қазіргі уақытта ТМС жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп иесіз және коммуналдық желілерді ТМС беру және бекітілген инвестициялық бағдарламаны өзгертуге қажетті өтінімді дайындау бойынша кешенді жұмыс жүргізуде (санын анықтау, тиісті құжаттарды ресімдеу және т.б.).

Сондай-ақ, тарифтер мен инвестициялық бағдарламаларды бекіту алдында аумақтық уәкілетті орган Жария тыңдаулар өткізеді, онда тариф пен инвестициялық бағдарламаның жобасы тұтынушылар алдында қорғалады. Бұдан басқа, тарифтік саясат жөніндегі кеңес жанындағы өңірлік комиссияның отырыстары өткізіледі, онда құрамына қалалық және облыстық мәслихаттардың депутаттары, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, жергілікті атқарушы органдардың өкілдері және басқа да адамдар, оның ішінде тұтынушылар кіреді, бұл өз кезегінде қабылданатын шешімдердің жариялылығын қамтамасыз етеді.

Барлық іс-шаралар өңірдің барлық факторлары мен ерекшеліктерін ескере отырып, кезең-кезеңімен іске асырылатын болады.