АЛҚАПТАРДАҒЫ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ: AMANZHOLOV UNIVERSITY «АҚЫЛДЫ АГРОНОМ» ЖАСАП ЖАТЫР

Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті ғылыми зерттеулердің жаңа деңгейіне шығып отыр. Оқу орнында отандық агроөнеркәсіптік кешеннің болашағын өзгертетін, жер мен егістіктердің жағдайын талдау үшін дрондардан алынған деректерді жасанды интеллект алгоритмдерімен біріктіретін цифрлық жүйе жобасы іске асуда.

Қазақстан Президенті 2025 жылғы Жолдауында:

«Бүгінде ауыл шаруашылығына жер сапасын бағалаудың жаңа, ақылды әрі заманауи технологиялары қажет», – деп атап өтті.

Оның айтуынша, мұндай деректер негізгі шешімдер қабылдауға, орынсыз инвестициялардан сақтануға және аграрлық саланың табыстылығын арттыруға мүмкіндік береді.

Университет ғалымдарының әзірлемесі топырақ пен дақылдардың көрсеткіштерін жоғары дәлдікпен анықтап, ауыл шаруашылығын тек технологиялық қана емес, сонымен қатар экономикалық тұрғыдан тиімді басқаруға жол ашады.

«Біздің жобаның негізінде мультиспектралды камерамен жабдықталған дрон жатыр. Ол бірден бес спектрде түсірілім жүргізеді: қызыл, көк, жасыл, жақын және орташа инфрақызыл. Мұндай әдіс адам көзіне көрінбейтінді «көруге» мүмкіндік береді: топырақтағы ылғал деңгейі, хлорофилл мөлшері, өсімдіктердің ауру белгілері немесе жердің тозуы. Алынған бейнелерді жасанды интеллект талдайды. Алгоритм дақылдар мен арамшөптерді ажыратып, олардың таралуын анықтайды, тіпті автоматты түрде зақымданған аумақтардың картасын жасайды. Бұл фермерлерге жедел әрекет етуге жағдай жасайды – мәселені жергілікті деңгейде шешу, егіс айналымын жоспарлау немесе өсіру технологиясын түзету мүмкіндігі пайда болады», – деп түсіндірді С.Аманжолов атындағы ШҚУ ғылыми қызметкері Алмасбек Маулит.

Жобаның практикалық пайдасы айқын. Жүйе тыңайтқыштар мен өсімдікті қорғау құралдарын үнемді пайдалануға, шығынды азайтуға, проблемалы аумақтарды ерте анықтап өнім жоғалтуды қысқартуға, табыстылықты арттыруға, сондай-ақ инвесторлар мен мемлекеттік органдар үшін жердің әділ бағасын беруге мүмкіндік береді. Осылайша университеттік әзірлеменің негізінде әрбір шаруашылық өз алқабының «денсаулық картасын» жасай алады.

Президент Жолдауында жерді саланың инвестициялық тартымдылығының негізгі элементтерінің бірі деп атауы бекер емес. Жер ресурстарын сапалы цифрлық бағалау нарықтың ашықтығын қамтамасыз етеді. Инвесторлар сенімді деректер алады, мемлекет тиімді салық жүйесін жүргізеді, ал фермерлер нақты көрсеткіштер негізінде қаржы тарта алады. Amanzholov University жобасы осы мақсаттарға тікелей жұмыс істей отырып, топырақ құнарлылығының абстрактілі көрсеткіштерін агроном да, инвестор да түсіне алатын нақты цифрлар мен болжамдарға айналдырады.