Солтүстік Қазақстан облысына бөлінген бюджет қаражаты мен мемлекет активтерін пайдалану тиімділігінің мемлекеттік аудитінің қорытындылары туралы пресс-релиз
2
2025 жылғы 12 тамызда Солтүстік Қазақстан облысы бойынша Тексеру комиссиясының отырысында Солтүстік Қазақстан облысына бөлінген бюджет қаражаты мен мемлекет активтерін пайдалану тиімділігінің мемлекеттік аудитінің қорытындылары қаралды.
Жүргізілген аудиторлық іс-шараның қорытындысы бойынша аудитпен белгіленген бұзушылықтардың жалпы сомасы 10 855 917,3 мың теңгені құрады, оның ішінде: қаржылық бұзушылықтар – 5 557,9 мың теңге (бухгалтерлік баланста дұрыс көрсетілмеу нәтижесінде), оның ішінде қалпына келтіруге – 5 557,9 мың теңге, бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлау сомасы – 10 395 219,4 мың теңге (тікелей материалдық залал келтірмеген), бюджет қаражаты мен мемлекет активтерін тиімсіз пайдалану сомасы – 455 140,0 мың теңге (тікелей материалдық залал келтірмеген). Жасалған шарттар бойынша міндеттемелерді орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін тұрақсыздық айыбының жалпы сомасы 708,7 мың теңгені құрады. Сондай-ақ, рәсімдерді орындау тәртібінің 24 бұзылуы және 1 кемшілік анықталды.
Солтүстік Қазақстан облысының мәдениет басқармасы қол жеткізген сандық нәтижелерге қарамастан, халықты мәдени іс-шаралармен қамту бойынша негізгі сапалық көрсеткіштер өзгеріссіз және төмен болып қалады және тек 3% құрайды, бұл инфрақұрылымдық шешімдерден мазмұнды және тартылатын іс-шараларға екпіндерді қайта бағдарлау қажеттігін көрсетеді.
Аудит 2021 жылдан бері сақталып келе жатқан "Е-мұрағат" ақпараттық жүйесінің жұмыс істеуіндегі жүйелік кемшілікті анықтады. Жүйенің ағымдағы нұсқасы мұрағаттық құжаттарды цифрландырудың қажетті сапасын қамтамасыз етпейді, қазіргі жағдай мұрағаттық материалдарды цифрландырудың төмен қарқынын көрсетеді және осы процесті күшейту қажеттілігін көрсетеді.
Аудит нәтижелері бойынша СҚО Білім басқармасында оңтүстік өңірлерден келген студенттердің солтүстік өңірлердің климаты мен менталитетіне бейімделуінде қиындықтар туындайтыны анықталды. Оқуды бітіргеннен кейін түлектердің оңтүстікке қарай кетуі байқалады, жүргізілген талдау өңірде бекітудің төмен пайызын көрсетті, 470 студенттің 69-ы өңірде қалды немесе 14,7%.
Жүргізіліп жатқан шараларға қарамастан, жастардың көпшілігінде ауылдық жерлерде жұмыс істеуге қызығушылық жоқ, бұл инфрақұрылымның төмен деңгейіне, әлеуметтік жағдайлардың шектелуіне және мотивацияның әлсіздігіне байланысты, бұл жас мамандарды шеткі аймақтарға бекіту процесін қиындатады.
Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы 2021 – 2022, 2024 жылдардың қорытындысы бойынша «Қоныс аударушылар мен қандастарды жұмыспен қамту деңгейі, оның ішінде кәсіпкерлік бастаманы дамыта отырып» ұлттық жобасының Нысаналы индикаторын орындамаған, сондай-ақ ұлттық жобаларды іске асыруға бағдарланған бюджеттік бағдарлама нәтижесінің тікелей көрсеткіштеріне қол жеткізбеу фактілеріне жол берілген.
Ерікті түрде қоныс аударуға дайын адамдардың болмауына байланысты 2024 жылға арналған қоныс аударушыларды қабылдау бойынша бөлінген квота орындалмады. Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп Солтүстік Қазақстан облысына қоныс аудару үшін басқа өңірлерден тұрғындарды тарту бойынша толық көлемде жұмыс атқарған жоқ.
Аудиттелетін кезеңде Солтүстік Қазақстан облысынан тыс жерлерде 3852 адам (1212 отбасы) шығарылды, бұл өңірлік теңгерімсіздікке, демографиялық теңгерімсіздікке теріс әсер етті, сондай-ақ жұмысшы кадрлар тапшылығының ұлғаюына әсер етті.
Шағын, орта кәсіпкерлік субъектілерін қаржылық қолдау шараларымен қамтудың шектеулілігі байқалады (талданатын кезең үшін пайыздық мөлшерлемені субсидиялау түрінде мемлекеттік қолдау шарасы көрсетілген ШОБ субъектілерінің үлесі: 2022 жыл – 1,4%, 2023 жыл – 2,8%, 2024 жыл – 2,6%). Осылайша, кәсіпкерлік субъектілері үшін жеңілдікті несиелердің қолжетімділігі өте шектеулі, мұндай қолдауды тек аз бөлігі ғана пайдалана алады.
2024 жылы ҚР Сыртқы істер министрлігі «ҰАТ» АҚ-мен бірлесіп құрған ұлттық цифрлық инвестициялық платформа, ол барлық мемлекеттік органдардың инвестициялық жобаларды тартудың, іске асырудың және мониторингтеудің бірыңғай онлайн жүйесіне интеграциялануын қамтамасыз етуі тиіс, бүгінгі күні жұмыста кемшіліктері бар, әзірлеушілер тарапынан түзетулер біраз уақытты алады, бұл осы платформадағы аймақ рейтингтеріне теріс әсер етеді.
Бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлау, бюджет қаражаты мен мемлекет активтерін тиімсіз пайдалану, мемлекеттік сатып алу, бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнама бөлігінде анықталған бұзушылықтардың себептері қолданыстағы бюджет және өзге де заңнаманы жеткіліксіз білу, аудит объектілерінің лауазымды тұлғалары тарапынан қолданыстағы заңнамаға сәйкес бюджет қаражатының жұмсалуына жеткіліксіз бақылау болды.
Аудит нәтижелері бойынша бухгалтерлік есеп бойынша 5 557,9 мың теңге қалпына келтірілді, 101,9 мың теңге сомасында есептелген тұрақсыздық айыбы (өсімпұл) өтелді.
«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 5 шілдедегі №235-V ҚРЗ кодексіне (бұдан әрі – ҚР ӘҚБтК) сәйкес, шаралар қабылдау үшін әкімшілік құқық бұзушылық белгілері бар 5 аудит материалы Солтүстік Қазақстан облысы бойынша ішкі мемлекеттік аудит департаментіне жіберілді.
Аудиторлық іс-шараның қорытындысы бойынша Тексеру комиссиясының отырысын өткізу кезінде, ҚР ӘҚБтК 811-бабының 1-бөлігіне сәйкес 50% мөлшерінде жалпы 629,1 мың теңге айыппұл сомасына 5 лауазымды тұлға (5 хаттама) әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Қазақстан Республикасының салалық министрліктеріне «Е-Архив» ақпараттық жүйесінің, Ұлттық цифрлық инвестициялық платформаның техникалық, бағдарламалық іркілістері мен жұмысындағы кемшіліктерді жою туралы хаттар жіберілетін болады.
Мемлекеттік аудит нәтижелері бойынша 14 ұсынымдар мен тапсырмалар берілді, анықталған бұзушылықтарды жою және лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін қарау туралы 9 Нұсқама шығарылды.
Мемлекеттік аудит нәтижелерін қарау қорытындысы бойынша Солтүстік Қазақстан облысы бойынша Тексеру комиссиясының қаулысымен аудиторлық қорытынды бекітілді.
Тексеру комиссиясының мүшесі Т. Тұрсынов