Қазақстанның Х Азаматтық форумы: Үшінші күннің маңызды сәттері
2021 жылғы 24 қараша, Нұр-Сұлтан.
Бүгін билік пен азаматтық қоғам арасындағы диалог "Әділ мемлекет - жауапты азамат" тақырыбында өтті.
Естеріңізге сала кетейік, бұл күндері Қазақстанның 2021 жылғы мемлекет пен үкіметтік емес сектордың өзара іс-қимылы саласындағы басты оқиғасы - "Қоғам мен мемлекеттің тұрақты дамуы мүддесіндегі әріптестіктің 30 жылы" Азаматтық форумы өтуде.
Азаматтық форумның пікірталас алаңдарында белгілі қоғам қайраткерлері, журналистер, депутаттар, бизнесмендер "Рухани жаңғыру", ҮЕҰ тұрғысынан кәсіпкерлік бастамалар, "Бюджетке қатысу" бағдарламасы бойынша шешім қабылдау тетіктері және еліміздің азаматтық қоғамын толғандыратын басқа да тақырыптар туралы айтты.
Үшінші күн азаматтық қоғам мен "Рухани жаңғыру" бағдарламасына арналған сессиямен ашылды.
Рухани Жаңғыру қағидаттары негізінде қоғамдық сананы жаңғырту міндеттерін іске асыру аясында спикерлер міндетті түрде олардың қатысуымен (партисипаторлық тәсіл) халық үшін деректерді декодтау процестерін кәсіби ұйымдастыруға ерекше назар аударуды ұсынды.
Сондай-ақ, спикерлер "Рухани жаңғыру" жобаларының акселераторлары желісін кеңейту үздік тәжірибелерді шоғырландыру және масштабтау, мемлекеттік сектор, бизнес және азаматтық қоғам институттары ресурстарын біріктіруден синергетикалық нәтижеге қол жеткізу, сондай-ақ мемлекеттік басқару жүйесінің сәтсіздіктерін толтыру үшін драйвер бола алады деген қорытындыға келді.
"Кәсіпкерлік бастамаларды қолдау: ҮЕҰ ұстанымы" пікірталас алаңында да маңызды мәселелер көтерілді. Сарапшылардың пікірінше, коммерциялық емес ұйымдардың кез келген кәсіпкерлік бастамасының әлеуметтік бағытын ескере отырып, ҚР заңнамасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу ұсынылады. Атап айтқанда, салық ставкаларын төмендету, салық есебін жүргізуді жеңілдету, сондай-ақ КЕҰ-ның Кәсіпкерлік қызметін шағын кәсіпкерлік субъектілерінің қызметімен теңестіру арқылы салықтық әкімшілендіруді өзгерту.
"Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасына сәйкес мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылының түбегейлі жаңа тәсілдері жасалуда, оның жарқын мысалы "Good governance" болып табылады. "Good governance" пікірсайыс спикерлері атап өткендей — бұл азаматтық қоғам басқарушылық шешімдер қабылдауға қатысатын "Мүмкіндіктер терезесіне" маңызды рөл берілетін мемлекеттегі өмірді ұйымдастыру философиясы. Жоғарыда айтылғандай, "тиісті басқарудың" әмбебап схемасы жоқ, тек елдердің дамуына назар аудару керек принциптер бар, олардың арасында қатысу, тарту және өзара әрекеттесу бар.
Бүгін әлеуметтану призмасы арқылы азаматтық қоғамды дамыту мәселесі көтерілді.
Пікірталас барысында спикерлер ҮЕҰ жұмысының сапасын арттыру үшін ҮЕҰ мен кәсіби зерттеу ұйымдары арасындағы өзара іс-қимылды талқылады. Кездесу қорытындысы бойынша олар мультидисциплинарлық мәселелерді шешу кезінде сектор ішіндегі ынтымақтастық деңгейін арттыруды ұсынды. "Біз әр түрлі саладағы ұйымдардың өзара іс-қимылы болуы тиіс қажетсіз бәсекелестікті көріп отырмыз", - деп атап өтті спикерлер. Сондай-ақ, олар азаматтық қоғам жағдайы бойынша базалық әлеуметтік зерттеу және "басқаларға" төзімділік пен мультимәдениеттілік идеяларын ілгерілету бойынша идеологиялық жұмыс жүргізуді ұсынды. Қорытындылай келе, сарапшылар ҮЕҰ тиімділігі – бұл жұмыстарды мезгіл-мезгіл бақылау және бағалау арқылы тиімділікті арттыру, бұл жағдайда объективті көзқарас жоспарлар мен стратегияларды түзетуге ықпал етеді.
Бүгін де мүгедек балалар мен мүмкіндігі шектеулі балалардың сапалы білім алуға тең қолжетімділігін қамтамасыз ету туралы айтылды. Сарапшылардың пікірінше, мүмкіндігі шектеулі балалардың тұрғылықты жері бойынша инклюзивті білім алу құқықтарын кепілдендірілген іске асыруға қол жеткізуде ата-аналардың балаға білім беру ұйымы мен оқыту нысанын таңдау құқығын сақтау, арнайы оқу-әдістемелік құжаттаманы әзірлеу, қорытынды мемлекеттік аттестаттауды өткізу кезінде арнайы жағдайларды енгізу, мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған ата-аналардың жұмысқа орналасуы мен эмоционалды күйзелісін қолдау жөніндегі азаматтық бастамаларды жариялау және тағы басқалар көмектеседі.
Диалог алаңы кезінде "қатысу бюджеті" бағдарламасы бойынша шешім қабылдауға ықпал ету тетігі ретінде осы бастаманы іске асырудың барлық кезеңдерінде ашықтықты қамтамасыз ету, ол туралы хабардар ету, қатысудың қолжетімді және айқын онлайн тетігін анықтау ұсынылды. Сондай-ақ пікірталасқа қатысушы сарапшылар бастаманы кеңейту мүмкіндіктерін ағымдағы бағыттардан тыс қарастырудың, сондай-ақ мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты іске асыру жоспарына "халықтық қатысу бюджеті" бастамасын іске асыруға жәрдемдесу жөніндегі лотты енгізудің маңыздылығын атап өтті.
Мемлекет пен үшінші сектор арасындағы ынтымақтастық тақырыбы "ҮЕҰ және БАҚ: күту vs. шынайылық".
Спикерлердің пікірінше, шартты екі сектор арасындағы парапар өзара қарым-қатынастар үшін негіз құратын ұлттық құжат ретінде дайындау және қабылдау қажет. Талқылау барысында олар келесі ұсыныстарды атап өтті: журналистерді оқытуда экономикадан экологияға дейін, гендерлік мәселелерден бастап білім беруге дейінгі түрлі секторларда журналистердің жұмысы үшін пайдалы деректерді жинақтаған үкіметтік емес ұйымдар сияқты құнды ақпарат көзін белсенді пайдалану, сондай-ақ ҮЕҰ-ны ақпараттық алаңда бәсекеге қабілетті болуы үшін өз ақпаратын "буып-түюге" үйрету, соның салдарынан журналистер мен ҮЕҰ өкілдеріне жұмыс байланыстарын орнатуға мүмкіндік беру.
Х Азаматтық форумның үшінші күнінің жаңа және негізгі тақырыптарының бірі "Ашық Қазақстан: шекара маңы мемлекеттерінің коммерциялық емес секторының өзара іс-қимылының үздік тәжірибелері" диалог алаңы кезінде қозғалды. Оған Қазақстаннан да, Ресейден де, Әзірбайжаннан, Өзбекстаннан, Қырғыз Республикасынан да сарапшылар қатысты.
Кездесу соңында спикерлер өңірлік деңгейде азаматтық форум өткізу арқылы және әлеуметтік кәсіпкерлікті дамыту арқылы Орталық Азия елдерінің азаматтық қоғамы арасындағы ынтымақтастықты нығайту туралы қорытындыға келді. Ресей-Қазақстан бизнес-жобаларының кейстерін қарап, спикерлер экологиялық, әлеуметтік және басқа да мәселелерді шешу үшін трансшекаралық КЕҰ салалық бірлестіктерін құруды және ілгерілетуді ұсынды. Сондай-ақ, белгілі болғандай, "Грин" Қостанай облысының Азаматтық альянсы" ҚҚ мен Алматыдағы Орал Еуразия" сараптамалық клубы (Екатеринбург) арасында Меморандум жасалатын болады.
Бүгінгі пікірталас алаңдарына журналистер Динара Сатжан, Гүлнар Бажкенова, Сырым Итқұлов, Диана Окремова, әлеуметтанушылар мен саясаттанушылар, сарапшылар Гүлмира Илеуова, Юлия Кучинская, Юлия Натарова, Ілияс Тілеуберген, Евгения Шрейбер, ҮЕҰ көшбасшылары Нұргүл Ульжекова, Салтанат Есмағамбетова, Данияр Нұрпейісов және басқалар сияқты Қазақстанның азаматтық қоғамының көрнекті қайраткерлері қатысты.