Мемлекет басшысы прокуратура органдарының «Заң және тәртіп» базалық бағдарын нығайтудағы күш-жігерін жандандыруды тапсырды.
Дәл осы прокуратура сот актілерінің заңдылығы мен әділдігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Оның қызметі азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қорғауға, сондай-ақ сот жүйесінде заңдылық пен құқықтық тәртіпті сақтауға бағытталған.
Орташа алғанда, прокурорлар жыл сайын 35 мыңға жуық қылмыстық істі қарауға қатысады.
Мемлекеттік айыптаудың негізгі міндеттері: қылмыстың дұрыс саралануын қамтамасыз ету, сот қателіктерін болдырмау, заңды және әділ шешім шығару.
Мемлекеттік айыптаушының негізгі мақсаты-дәлелдеудің барлық заңды тәсілдерін қолдана отырып, сотталушының кінәсін сотта дәлелдеу. Оның жауапкершіліктен кетуіне жол бермеңіз және сотты әділ және пропорционалды жаза тағайындауға бағыттаңыз.
Сонымен бірге, мемлекеттік айыптаушы кінәсіз адамды соттауға жол бермеуі керек. Егер кінәсі дәлелденбесе, онда прокурор айыптаудан бас тартуға міндетті, яғни іс жүзінде сотталушыны ақтау туралы соттан сұрау.
Мысалы, өткен жылы сотта мемлекеттік айыптаушылар 3 сотталушыны айыптаудан бас тартты.
Қадағалау ведомствосының наразылықтары бойынша 2024 жылы 10 адамның ақталғаны, тағы 248 сотталушының қажетсіз қатаң жазалары жеңілдетілгені сот процесінде прокурордың адам құқығын қорғау рөлінің артып келе жатқандығын айғақтайды.
Мысалы, 17.09.2024 ж. Бас прокурордың кассациялық наразылығы бойынша Жоғарғы Сот пәтерді тонағаны үшін сотталған азамат К.-ға қатысты қылмыстық істі қайта қарады.
Прокурорлар азамат К және пәтер сатушысымен азаматтық-құқықтық қатынаста болғандықтан, бұл оның қылмыстық қудалауын жоққа шығаратындығын растаған.
Іс бойынша азамат К.-нің алдауының немесе басқа біреудің мүлкін заңсыз және өтеусіз иемдену мақсатының болуы дәлелденбеген. Куәлердің бұрынғы иесі азамат К-нің пәтерін 100 мың теңгеге сатқанын растадған.
Азамат К куәлердің қатысуында қолхатсыз ақша тапсырған. Сонымен қатар, сатушының пәтерге тиесілі екендігі туралы құжаттары болаған, өйткені ол оны бұрынғы иесімен ауызша келісім негізінде сатып алған.
Нәтижесінде Жоғарғы Сот наразылық дәлелдерімен келісіп, азамат К-ны ақтады.
Осылайша, Бас прокуратура қылмыстық процесте азаматтардың құқықтарын қорғау бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізуде.
Айта кету керек, сот процесінде прокурордың рөлі өте жан-жақты. Өз миссиясын орындау кезінде ол жәбірленушінің де, сотталушының да заңды мүдделерін ескеруі керек.
Сондықтан прокурорлар қылмыстық процеске тартылған барлық азаматтардың конституциялық құқықтарының сақталуын әрқашан бірінші орынға қояды.
Қарапайым сөзбен айтқанда, мемлекеттік айыптаушының міндеті судьяға сот қателіктерін жоюға және әділ шешім шығаруға көмектесу.
Сонымен бірге, жасалған қылмыс үшін жазаның бұлтартпастығы қағидатын сақтай отырып, прокурорлар бұрын Соттар ақтаған 32 қылмыскерді соттауға түбегейлі қол жеткізді.
Өтініштер мен наразылықтар бойынша барлығы 1 164 адамға қатысты үкімдер заңға сәйкес келтірілді.
Сот шешімдерінің заңдылығы мен әділдігіне қол жеткізуде сот процестерінің онлайн трансляциялары да маңызды рөл атқарады. Бұл тәжірибе бізде жаңалық болып табылады және енді ғана қарқын ала бастады.
Бишімбаевқа қатысты қазақстандық қана емес, әлемдік жұртшылықтың да назарында болған іс жарқын мысал болып табылады.
Сот пен прокурорлардың сот төрелігін іске асыру және сот процесін ұйымдастыру, аталған іс бойынша тараптардың жарыспалылығын қамтамасыз ету жөніндегі жұмысы азаматтардың оң пікірлерін алды.
Онлайн трансляция сонымен қатар судьялардың, прокурорлардың және адвокаттардың жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді, олар өз жұмыстарының жұртшылықтың бақылауында екенін түсінеді.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Бас Прокурор Берік Асылов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларға қатысты құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында прокуратура қабылдап жатқан кешенді шаралар туралы айтты.
2023 жылдан бастап Бас прокуратураның бастамасымен еліміздің барлық өңірлерінде балалардың құқықтарын қорғауға, зорлық-зомбылық фактілерін анықтауға және уақтылы көмек көрсетуге бағытталған екі жоба – «URPAQ» және «Бақытты және Қауіпсіз Балалық Шақ» жүзеге асырылуда.
🔹 Прокурорлар қауіп-қатер аймағындағы 63 мың отбасыны аралады
«Бақытты және Қауіпсіз Балалық Шақ» жобасы аясында прокурорлар балаларға қатысты қауіп немесе зорлық-зомбылық фактілерін анықтау үшін 63 мыңнан астам отбасына барды.
Жұмыс нәтижелері:
Қамқоршыларға, асырап алушыларға, ата-аналарға және басқа да тұлғаларға қатысты 93 сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталды;
• 11 мың ата-ана мен заңды өкілдер бала тәрбиелеу міндеттерін тиісінше орындамағаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылды;
• 342 бала аса ауыр жағдайға тап болғандықтан, қолайсыз отбасылардан мемлекет қамқорлығына алынды.
Тексерулердің нәтижесінде:
• 54 ата-ананың құқықтарын шектеу және 92 ата-ана құқығынан толық айыру туралы талап-арыздар берілді;
• 2 мыңнан астам отбасыға материалдық көмек көрсетілді (алғашқы көмек заттары, азық-түлік, оқу құралдар, көмір және басқалары);
• 1 мыңнан астам отбасыға тұрғын үй мәселесі бойынша қолдау көрсетілді;
• 10 мың отбасыға медициналық және әлеуметтік көмек ұсынылды;
• Балаларға 4,5 млрд теңге көлемінде алимент өндіріп алынды.
🔹 «URPAQ» жобасы: Көмек дер кезінде көрсетіледі
Бұл жоба отбасылардағы жасырын зорлық-зомбылық түрлерін анықтауға бағытталған. Ол зардап шеккендерге психологиялық және заңдық қолдау көрсету бойынша кешенді көмекті қамтиды.
«Әр бала көмек әрдайым қасында екенін және ол қиындықпен жалғыз қалмайтынын білуі керек», – деді Берік Асылов.
Жедел әрекет ету үшін келесі құралдар енгізілді:
• Балалардың құқықтарын бұзу туралы ақпарат жинау үшін Telegram чат-боттары;
• Мектептерде, мемлекеттік мекемелерде және қоғамдық орындарда QR-кодтар орнатылып, мәселелерін жедел хабарлауға мүмкіндік берілді.
Жоба нәтижелері:
• ШҚО-да екі буллинг фактісі тоқтатылды: 12 жастағы балаға жасалған қорлық және колледж студентіне көрсетілген қысым. Кінәлілер тәртіптік жазаға тартылып, профилактикалық жұмыс жүргізілді.
• Қорқытып ақша алу фактілері бойынша қылмыстық істер қозғалды. Мысалы, 16 жастағы студент жасөспірімдерден ақша талап етіп, оларға пышақпен қоқан-лоқы жасаған. Басқа мектепте жоғары сынып оқушылары 7-сынып оқушысынан ақша бопсалаған. Кінәлілер мектепішілік есепке алынып, ата-аналары әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
🔹 Бейжай қарауға болмайтын фактілер
Қысқа уақыт ішінде оқушылар мен мұғалімдер тарапынан орын алған бұзақылық пен буллинг туралы 1 809 хабарлама түсті.
Тексеру нәтижелері бойынша:
• 192 адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды;
• 1 617 адаммен профилактикалық әңгімелер мен түсіндіру жұмыстары жүргізілді.
Берік Асылов осы жұмыстың маңыздылығын атап өтті: «Қазақстандағы әрбір бала өзін қауіпсіз сезінуі керек. Біз олардың құқықтарын қорғау және бақытты балалық шақты қамтамасыз ету үшін бар күшімізді саламыз».
Бүгін Бас прокуратура «Қазақстан Тау-кен Палатасы» қауымдастығымен кездесу өткізді.
Бұл іс-шараны ұйымдастыру Мемлекет басшысының инвестициялық жобаларды сүйемелдеуге, инвесторларды қолдауға және олардың салымдарын қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған тапсырмасынан туындайды.
Кездесу қорытындысы бойынша қауымдастықпен жер қойнауын пайдалану саласындағы өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды.
Құжат инвесторлардың құқықтарын қорғау және жер қойнауын пайдалану саласындағы кәсіпкерлікті дамытуға қолайлы жағдайлар жасау үшін прокуратура мен бизнес-қоғамдастық арасындағы өзара іс-қимылды нығайтуға бағытталған.
Меморандум қауымдастық қатысушыларында туындайтын өзекті мәселелерді жедел шешу бойынша бірлескен жұмысты, сондай-ақ әкімшілік кедергілерді жоюға жәрдемдесуді көздейді.
«Қазақстандық тау-кен Палатасы» қауымдастығы Қазақстандағы геологиялық барлаушылардың, пайдалы қатты қазбаларды әзірлеушілер мен өндірушілердің мүдделерін білдіреді.
Оның құрамына инвестициялардың жалпы көлемі 200 млн АҚШ долларын құрайтын Қазақстанның жетекші жер қойнауын пайдаланушылары кіреді, олардың ішінде «Rio Tinto Group», «Fortescue Metals Group», «First Quantum Minerals», «B2Gold Corporation», «Enamet» және басқа да ірі халықаралық компаниялар бар.
Бас Прокурордың орынбасары шетелдік инвестицияларды тартудың және инвесторларды құқықтық қорғауды қамтамасыз етудің маңыздылығын атап өтіп, прокуратура бизнес-қоғамдастықпен диалогқа ашық екенін және туындайтын проблемаларға жедел ден қоюға дайын екенін атап көрсетті.
Бүгінгі таңда прокурорлар 800 инвесторға нақты көмек көрсетті және оларға қарсы 700-ден астам шешімді келісуден бас тартты.
«Біздің мақсатымыз - елдің тұрақты экономикалық дамуына жағдай жасау және инвесторлардың Қазақстанның құқықтық жүйесіне деген сенімін арттыру» - деді Ж.Өміралиев.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының мен Ішкі істер министрлігінің қызметкерлері Қазақстан Республикасының Грузиядағы Елшілігінің көмегімен бірнеше рет алаяқтық жасағаны үшін Қазақстан азаматын қылмыстық жауапкершілікке тарту үшін Тбилисиден экстрадициялады.
2020 жылы аталған тұлға адамдар тобының алдын ала сөз байласуымен субсидия алуға көмек көрсету сылтауымен Ұлытау облысының 88 тұрғынының қаражатын иемденіп, жалпы сомасы 30 миллион теңгеден астам шығын келтірген.
Екі сыбайласы әр түрлі жазаға тартылды, ал күдікті қылмыс жасағаннан кейін жасырынып кетті, сондықтан ол халықаралық іздеуге жарияланды.
2024 жылы ол Грузия аумағында анықталып, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының сұрау салуы бойынша отанына экстрадицияланды.
Қазір күдікті Ақтау қаласының тергеу изоляторына қамауға алынды.
Айыпталған қылмысты жасағаны үшін мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
Бас прокуратура азаматтарды алаяқтардың құрбаны болудан сақ болуға шақырады. Өзіңізді және жақындарыңызды қаржылық шығындардан қорғаңыз.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Президенттің тапсырмасы бойынша прокурорлар екі жыл бойы инвестициялық жобаларды сүйемелдеп, олардың қорғалуын қамтамасыз етіп келеді.
Осы уақыт аралығында прокурорлар 500-ге жуық проблемалық жағдайды сәтті шешіп, 700 инвесторға нақты көмек көрсетті. Олардың ел экономикасына салған инвестициясы 10,4 трлн теңгеден асты.
Сонымен қатар, инвесторларға қатысты негізгі шешімдерге «прокурорлық сүзгі» енгізілді. Бұл мемлекеттік органның прокурордың келісімінсіз инвесторды тексеруге, оның қызметін тоқтатуға, лицензиясын қайтарып алуға және өзге де шектеу шараларын қолдануға құқығы жоқ екенін білдіреді.
«Прокурорлық сүзгі» шеңберінде прокурорлар инвесторларды тексеру, әкімшілік жауапкершілікке тарту және шектеу шараларын қолдану жөніндегі 675 заңсыз шешімнің алдын алды.
Инвесторлардың құқықтарын бұзғаны үшін 130-дан астам лауазымды тұлға жауапқа тартылды.
«Прокурорлық сүзгі» лауазымды тұлғалардың шешімдерін ашық етуге ықпал етіп, Президенттің 2024 жылғы 8 мамырдағы «Экономиканы либерализациялау шаралары туралы» Жарлығына сәйкес заңдарда бекітілді.
Заңнамалық өзгерістер Кәсіпкерлік кодекске, Азаматтық процестік кодекске және Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске (ӘҚБК) енгізіліп, 2025 жылдың қаңтарында күшіне енді.
Атап айтқанда, ӘҚБК-ге енгізілген өзгерістерге сәйкес, инвесторға қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау тек прокурормен келісілгеннен кейін ғана мүмкін болады.
Прокурордың келісімінің болмауы – істі тоқтатуға негіз болып табылады (ӘҚБК 741-бап).
Негізгі келісу мерзімдері ӘҚБК-нің 759-бабында көрсетілген (прокурор), ал тәртібі Бас прокурордың бұйрығымен айқындалады.
Кәсіпкерлік кодекске енгізілген өзгерістер мемлекеттік органдардың прокурордың келісімінсіз инвесторларды тексеруіне және оларға шектеу шараларын қолдануына тыйым салады. Бұларға мыналар жатады:
- субъектінің, қызметтің, процестің жұмысын тоқтата тұру;
- рұқсаттың және (немесе) оған қосымшаның қолданылуын тоқтату немесе кері қайтарып алу;
- рұқсат беруден немесе оның мерзімін ұзартудан бас тарту;
- мемлекеттік органның немесе квазимемлекеттік сектор ұйымының инвестордың пайдасына шығарған шешімін жою (кері қайтарып алу);
- инвестормен жасалған шартты біржақты бұзу.
Азаматтық процестік кодекске де өзгерістер енгізілді.
Енді мемлекеттік органның инвесторға қарсы сотқа талап қою құқығын жүзеге асыруы міндетті түрде прокурормен келісілгеннен кейін ғана мүмкін болады.
«Прокурорлық сүзгі» тек Инвесторлар тізіліміне енгізілген инвесторларға қатысты қолданылады. Бұл тізілімді қалыптастыру тәртібін инвестициялар жөніндегі уәкілетті орган анықтайды.
Жалпы, аталған шаралар инвесторлардың құқықтарының бұзылуына жол бермеуге және бизнес жүргізу үшін қолайлы құқықтық ортаны қамтамасыз етуге бағытталған.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы Қырғыз Республикасынан трансұлттық ұйымдасқан қылмыстық топтың құрамында қаржы пирамидасын құрғаны және басқарғаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тарту мақсатында Қазақстан азаматын экстрадициялады.
Аталған топтың мүшелері 2017-2020 жылдар аралығында Қазақстан аумағында «QI-Trade» қаржы пирамидасын ұйымдастырып, 4,7 мыңнан астам салымшының жалпы сомасы 15 миллиард теңге қаражатын заңсыз иемденген.
Қылмыстық топтың кейбір мүшелері сотпен әртүрлі жазаға тартылған, ал күдікті қылмыс жасағаннан кейін бой тасалап, халықаралық іздеуге жарияланды.
Іздеуде бола тұра, ол Қырғызстанда кісі өлтіру қылмысын жасап, қырғыз сотымен сотталды.
Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының сұрауы бойынша ол уақытша ұстап берілді, ал қаржы пирамидасын құрғаны және басқарғаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылғаннан кейін Қырғыз Республикасына қайтарылатын болады.
Осылайша, көрші мемлекет аумағында жазасын өтегеннен кейін күдіктіні Қазақстан аумағында жасаған қылмысы үшін жаза күтетін болады.
Айыпталған қылмыстарды жасағаны үшін мүлкі тәркіленіп, 12 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру түріндегі жаза қарастырылған.
Еске сала кетейік, бұған дейін Бас прокуратура осы қылмыстық топтың екі мүшесін Ресей мен Польшадан экстрадициялап, олар қазір әртүрлі жылдарға бас бостандығынан айыруға сотталған.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Электрондық үкімет порталында және Бас прокуратураның сайтында «Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарында, азаматтық қорғау органдарында, мемлекеттік фельдъегерлік қызметінде полиграфологиялық зерттеуден өту қағидалары бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 19 маусымдағы № 683 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының жобасы (бұдан әрі-Жоба) жарияланды.
«Мемлекеттік қызмет мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2025 жылғы 10 қаңтардағы № 156-VIII ҚРЗ Заңын «Құқық қорғау қызметі туралы» полиграфологиялық зерттеу қамтамасыз ету жоғары тұрған басшы лауазымдарға ұсыну кезінде (аттестаттау немесе жоспардан тыс аттестаттау немесе жоғары тұрған басшы лауазымға конкурс шеңберінде) іске асыру үшін әзірленді (бұдан әрі-Заң).
Көрсетілген қаулы жобасы осы заңға сәйкес түзетулер енгізуді және полиграфологиялық зерттеулерден өту бойынша толықтырулар мен өзгерістерді көздейді.
Жобамен келесі сілтеме бойынша танысуға болады: https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=15421737.
Заң жобасын талқылау мерзімі 14.02.2025 жылға дейін.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Ағымдағы жылдың 30 қаңтарында Құқық қорғау органдары академиясында Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің көшпелі отырысы өтті.
Іс-шараға Парламент Мәжілісінің депутаттары, Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары, Бас прокуратураның өкілдері, Академияның басшылығы мен қызметкерлері қатысты. Талқылаудың негізгі тақырыбы құқық қорғау органдарын кадрлық және ғылыми қамтамасыз ету, сондай-ақ осы саладағы заңнаманы жетілдіру мәселелері болды.
Мәжіліс Комитетінің төрағасы Снежанна Имашева өз сөзінде заңнамалық және құқық қорғау жүйелерінің өзара іс-қимылын нығайту үшін осындай кездесулердің маңыздылығын атап өтті. «Құқық қорғауды тиімді қамтамасыз ету тек заң үстемдігінің негізі ғана емес, азаматтардың қауіпсіздігі мен құқықтарын қорғаудың кепілі болып табылады. Біз қазіргі қоғамның өзекті мәселелерін шешуге қабілетті жоғары білікті кадрларды дайындауды қамтамасыз етуіміз керек», – деді С. Имашева.
Өз кезегінде Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары Әсет Шындалиев қатысқандары үшін депутаттарға алғысын білдіріп, сонымен қатар: «Құқық қорғау органдары жұмысының сапасы кадрлардың дайындық деңгейіне тікелей байланысты. Академия заң үстемдігін қамтамасыз ететін және азаматтардың құқықтарын қорғайтын мамандарды дайындауда басты рөл атқарады», - деп атап өтті.
Академия ректоры Марат Сексембаев отырысқа қатысушыларды Академия қызметінің негізгі бағыттарымен таныстырып, талқылау шеңберінде «тыңдаушының» мәртебесі мен өкілеттіктерін заңнамалық тұрғыдан бекітуді, оларға процестік әрекеттерге қатысу құқығын беруді ұсынды.
Сондай-ақ отырыста Академияның ғылыми қызметкерлеріне ғылыми дәрежелер үшін қосымша ақы белгілеу бөлігінде жағдайларды жақсарту мәселелері көтерілді.
Іс-шара барысында белсенді талқылау, пікір алмасу болды, онда депутаттар Академия жұмысын жетілдіру бойынша бірқатар ұсыныстар енгізді. Кейбір депутаттар ЖОО-ның ғылыми-танымдық іс-шараларына қатысуға ниет білдірді.
Талқылаудан кейін қатысушылар үшін Академия аумағы бойынша экскурсия ұйымдастырылып, оқу орнының сот залы, психологиялық жеңілдету кабинеті, киберорталық, прокурорлық және криминалистикалық полигондар мен тыңдаушылар жатақханасы көрсетілді.
Кездесу соңында тараптар Қазақстанның құқық қорғау жүйесінде жоғары сапалы кадрлық әлеуетті дамытудың маңыздылығын атап өтіп, одан әрі ынтымақтастыққа дайын екенін жеткізді.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Бүгін бас қадағалау органында кеңейтілген алқа отырысы өткізілді, онда 2024 жылғы жұмыстың қорытындысы қаралды.
Іс-шараны аша отырып, Бас Прокурор Берік Асылов прокуратура органдары заңдылықты қамтамасыз ету, азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заңға бағынатын бизнесті заңсыз тексерулерден арашалау, маңызды инвестициялық жобаларды сүйемелдеу, заңсыз активтерді қайтару, азаптаулардың алдын алу, сондай-ақ алаяқтыққа, есірткі бизнесіне және басқа да қауіпті құбылыстарға қарсы күрес жөніндегі құқық қорғау органдарының күш-жігерін үйлестіру бойынша шаралар кешенін қабылдағанын атап өтті.
Өткен кезеңде прокурорлар Мемлекет басшысының тапсырмасы шеңберінде маңызды инвестициялық жобаларды сүйемелдеу, инвесторлар мен олардың инвестицияларын қорғау жөніндегі жұмысты жалғастырды, Президент бұл жұмысты ұлттық басымдықтар деңгейіне көтерді.
Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау бойынша жүйелі шаралар қабылданды. Атап айтқанда, инвестициялық жобаларды сүйемелдеу барысында 565 инвестор нақты көмек алды, олардың ел экономикасына қосқан үлесі 10 трлн теңгені құрады.
Бас Прокурор прокуратура мен басқа да құқық қорғау органдарының өкілеттіктерін пайдакүнемдік мақсатта, бизнеске қысым жасау, экономикалық қақтығыстарға қатысу үшін пайдалану әрекеттерін қатаң түрде тоқтату қажеттілігін атап өтті.
Әлеуметтік-экономикалық салада прокурорлардың актілері бойынша 3,5 млн азаматтың конституциялық құқықтары қорғалды, оның ішінде – 123 мың қызметкер, 1,9 млн-ға жуық жасөспірім, 23 мыңнан астам баланың пайдасына алимент бойынша 4,6 млрд теңге қарыз өндірілді.
Барлық анықталған бұзушылықтар мен проблемалық мәселелер бойынша Үкіметке 23 қадағалау актісі енгізілді (экология, балалардың құқықтарын қорғау, ЖКО алдын алу, азаматтардың өтініштерін қарау сапасы бойынша және т.б.). Олардың негізінде Жол карталары, заңдарға және заңнан туындаған актілерге түзетулер әзірленді, сонымен қатар оларда баяндалған бұзушылықтарды жою, сондай-ақ азаматтардың, бизнестің құқықтарын және мемлекеттің мүдделерін қорғау үшін қажетті басқа да шаралар қабылданды.
Активтерді қайтару жөніндегі құқықтық тетіктерді нығайту жалғастырылды.
Өткен жылы 428,7 млрд теңге мөлшерінде ұрланған активтер қайтарылды. Заң субъектілерімен келісімдер бойынша 48 млрд теңгеден астам сомаға 15 әлеуметтік және инвестициялық жоба іске қосылды.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып, сот тәртібімен түсініксіз шыққан активтерді мемлекет кірісіне айналдыру практикасы енгізілді. Қазіргі таңда нәтиже бар екенін айта кету жөн болады (10 миллион долларға талап қанағаттандырылды, сома өтелді). Сонымен қатар, мүлікті ерікті түрде кері қайтару бөлігінде субъектілермен жұмыс жүргізілуде.
Елдегі криминогендік жағдай тұрақты бақылауда.
Қылмыстық құқық бұзушылықтар санының төмендеуі жалғастырылуда (140-тан 132 мыңға дейін; -5,3%).
Алаяқтыққа, есірткі қылмысына және басқа да қауіпті құбылыстарға қарсы іс-қимыл бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуде.
Қылмыстық процеске қатысушылардың құқықтарының кепілдіктері нығайтылады.
Қылмыстық орбитаға 4 132 азаматты негізсіз тартуға жол берілмеді.
Азаптау фактілері екі есе азайды (54%, 424-тен 194-ке дейін).
Халықаралық ынтымақтастық желісі бойынша шетелдік әріптестермен өзара іс-қимыл және ынтымақтастықты нығайту қамтамасыз етілді, сондай-ақ іздеуде жүрген адамдарды экстрадициялау және қылмыскерлерді ұстап беру жөніндегі жұмыс жалғастырылды.
Қылмысқа қарсы іс-қимыл, заңсыз шығарылған активтерді қайтару мәселелері бойынша шет мемлекеттермен халықаралық ынтымақтастықты дамыту бойынша жұмыс жалғасуда.
2024 жылы 9 (1) халықаралық шарттар жасалды (Мароккомен (3), Перумен (3), Катармен (2) және Кипрмен (1)).
Шетелде жасырынып жүрген адамдарды экстрадициялау бойынша жұмыс жандандырылды.
2024 жылы Қазақстанға 67 (55) адам ұсталып жіберілді (Ресейден – 37, Грузиядан – 6, Қырғызстаннан – 4, Түркиядан, БАӘ мен Әзірбайжаннан 3-ден, Польша мен Армениядан 2-ден, Испания, Швеция, Чехия, Германия, Корея, Молдова, Украинадан 1 -ден).
Алдағы кезеңде қадағалау органының күш жігері мыналарға бағытталатын болады:
1) Мемлекет басшысының нұсқамаларын одан әрі іске асыру («Заң және тәртіп», «Халық үніне құлақ асатын мемлекет», «Әділетті Қазақстан – Адал азамат», «Таза Қазақстан» және т.б. қағидаттарына);
2) құқық бұзушылықтардың профилактикасын күшейту және алаяқтық, қарақшылық, есірткі бизнесі және басқалар сияқты қазіргі заманғы сын-тегеуріндерге қарсы күреске;
3) қадағалау қызметіне, оның ішінде жасанды интеллектті пайдалана отырып, цифрлық құралдарды енгізуге;
4) қоғамның мемлекеттік органдарға деген сенімін арттыруға.
Мемлекет басшысының тапсырмалары шеңберінде прокуратура органдары заңсыз шығарылған активтерді қайтару, сондай-ақ инвесторларды «прокурорлық сүзгі» арқылы қорғау жөніндегі жұмысты жалғастырады.
Әртүрлі салалардағы жүйелі және өзекті мәселелер бойынша тексерулер жүргізу жоспарланған.
Олардың қатарында азаптауға қарсы іс-қимыл және қылмыстық процесте азаматтардың конституциялық құқықтарының бұзылуына жол бермеу, білім беру қызметін лицензиялау кезінде заңдылықты сақтау, сондай-ақ кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау бағдарламалары, мемлекет мұқтажы үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару кезінде заңнама талаптарын сақтау мәселелері және басқалар бар.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі
Құқық қорғау органдары, «Қазақтелеком» АҚ және «Кселл» АҚ арасында жасалған меморандум шеңберінде Бас прокуратура және Алматы қаласы прокуратурасының үйлестіруімен Алматы қаласы ПД «Киберпол» бөлімшесінің қызметкерлері «Sim-Box» жабдығын заңсыз пайдалану фактісін анықтады.
Жедел іс-шаралар барысында жалдамалы пәтерде мегаполистің 19 жастағы тұрғынынан «SIM-Box» жабдығы, маршрутизатор және қазақстандық ұялы операторлардың 460-тан астам сим-картасы тәркіленді.
Ұсталғанның айтуынша, ол ағымдағы жылдың қаңтар айында әлеуметтік желілер арқылы жұмыс тауып, нұсқаулар алып, курьер арқылы оған жабдық тапсырған.
Жедел іс-шаралар барысында жалдамалы пәтерде мегаполистің 19 жастағы тұрғынынан «SIM-Box» жабдығы, роутер және қазақстандық ұялы операторлардың 460-тан астам сим-картасы тәркіленді.
Ұсталғанның айтуынша, ол ағымдағы жылдың қаңтар айында әлеуметтік желілер арқылы жұмыс тауып, нұсқаулар алып, курьер арқылы оған жабдық жолданған.
«Sim-Box» жабдығын алаяқтар телефон қоңырауларын жаппай генерациялау, тарату және абоненттік нөмірлерді ауыстыру үшін кеңінен қолданады.
Аталған факт бойынша Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 213-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды («абоненттік құрылғының сәйкестендіру кодын өзгертуге мүмкіндік беретін бағдарламаларды заңсыз пайдалану»). Бұл Алматы қаласында соңғы үш айда «Sim-Box» жабдығын пайдаланудың анықталған алтыншы жағдайы. Барлық күдіктілер, соның ішінде жақын шетелдердің азаматтары қамауға алынды.
2025 жылғы 21 қаңтарда Медеу ауданының прокуратурасы сотқа екі адамға қатысты қылмыстық іс жолдады: біреуінен «Sim-Box» тәркіленді, ал екіншісі «дропер» болды. Тергеу барысында сот жәбірленушілердің 7,8 млн теңге сомасындағы ақшалай қаражатын Қылмыстық жолмен иемденген күдіктілердің банктік шоттарына тыйым салды.
Жоғарыда аталған баппен қатар оларға алаяқтыққа жәрдемдесу жүктеледі, оларды жасағаны үшін 5 жылдан 10 жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру көзделеді.
Бас прокуратура азаматтарды сақ болуға, күдікті қоңыраулар туралы мәліметтер болған кезде жеңіл табыс ұсынатын күмәнді жұмыс берушілерге бармауға, телефон алаяқтарын әшкерелеу үшін құқық қорғау органдарына хабарлауға шақырады.
Бас прокуратураның баспасөз қызметі