О новых изменениях в порядке прохождения службы в правоохранительных органах

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Кадрларды дамыту департаментінің бастығы, аға әділет кеңесшісі Мұрат Әжінұрұлы Тлеубердиевтің Заң және Заман журналына берген сұхбаты

Сапалы  кадрлық қамтамасыз ету жүйесін құру құқық қорғау органдарының алдында тұрған негізгі міндеттердің бірі болып табылады.

Осыған байланысты, 2022 жылғы 11 шілдеде «Құқық қорғау қызметі туралы» Заңға қызмет өткеру тәртібін жетілдіруге бағытталған түзетулер енгізілді.

Соңғы өзгерістер мен жаңалықтар туралы толығырақ Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Кадрларды дамыту департаментінің бастығы, аға әділет кеңесшісі Мұрат Әжінұрұлы Тлеубердиевпен әңгімелестік.

«ЗжЗ»: Құрметті Мұрат Әжінұрұлы, журнал оқырмандарына «Құқық қорғау қызметі туралы» Заңға түзетулер енгізуге не себеп болғанын айтып беріңізші? Бұл қаншалықты маңызды және қажет болды?

М.Ә.: Құқық қорғау органдарын реформалаудың барлық кезеңдерінде кадр саясаты өзекті болып табылады.

Осыған байланысты Бас прокуратура құқық қорғау органдарымен бірлесіп, қызмет өткеру тәртібін қайта қарау бойынша кешенді жұмыс жүргізді.

Түзетулер енгізілгенге дейін «Құқық қорғау қызметі туралы» біздің салалық заңда (бұдан әрі-Заң) қызмет өткерудің негізгі ережелерін реттеу жөніндегі ведомстволық актілерді құқық қорғау органдары басшыларының қабылдау құқығы көзделген.

Яғни, қызметке конкурстық, конкурстан тыс қабылдау, кезектен тыс атақтар беру, қызметкерлерді көтермелеу, оларды тәртіптік жауаптылыққа тарту, қызметкерлердің қызметіне бағалау жүргізу және т.б. тәртібін әрбір орган өз қалауы бойынша айқындады.

Әрбір құқық қорғау органы бірдей кадрлық процестердің барлығын ведомстволық мүдделерін ескере отырып, өз бетінше реттеді.

Осылайша, Заңда көзделген құқық қорғау органдарында қызметті ұйымдастыруға деген көзқарастың біртұтастығы қағидаты жойылды.

Енгізілген түзетулер қызмет өткеру тәртібін бірізділікке келтіруге бағытталған.

Енді құқық қорғау қызметін өткерудің барлық негізгі ережелері Заңмен реттелетін болады.

Құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің, сондай-ақ әскери қызметшілердің әлеуметтік қорғалуын күшейту бойынша түзетулердің қабылдануы – тағы бір өте маңызды өзгеріс.

 «ЗжЗ»: Мурат Ажинурович, каким образом новые изменения решат вопросы, связанные с подбором кадров, и предотвратят риски поступления на службу непрофессионалов?

М.А.: Как было отмечено, качественный подбор кандидатов является одной из приоритетных задач эффективной работы правоохранительных органов.

Остановлюсь на ключевых моментах. 

Сократили конкурсные процедуры.

Следует отметить, что по конкурсу поступают только на должности старшего начальствующего состава.

Это, как правило, должности областного и центрального звена.

В основном, принимаются кандидаты, имеющие опыт работы по специфическим направлениям и знания по определенным специальностям.

Ранее Закон обязывал их проходить стажировку и специальную проверку.

Полагаем, нет необходимости их стажировать. Они и без стажировки имеют нужный опыт и практику.

В этой связи, предложено стажировку из этапов конкурса исключить.

Спецпроверку вывели из этапов конкурса, поскольку ее проведение занимает порядка трех месяцев.

До получения результатов спецпроверки кандидат будет работать по трудовому договору.

Тем самым оптимизировали конкурсные процедуры для оперативного заполнения вакансий.

Во внеконкурсном порядке на службу могут быть приняты бывшие оперативные сотрудники, следователи, прокуроры, судьи в отставке, депутаты и политические госслужащие.

Здесь главное изменение – передача права приема на службу только первому руководителю. Данное право было у руководителей областного звена.

Еще один существенный момент. Ранее на службу вне конкурса могли быть приняты даже те, кто отслужил срочную службу, бывшие сотрудники с месячным стажем работы в органах.

Новыми изменениями ужесточили требования для категорий «бывших сотрудников».

Теперь бывшие сотрудники вне конкурса будут приниматься только при наличии трехлетнего стажа правоохранительной, специальной государственной либо воинской службы.

Из внеконкурсного отбора исключили лиц, отслуживших «срочную службу». Они будут поступать на общих основаниях.

Данные меры направлены на исключение приема на службу малоподготовленных людей.

Ввели порядок перевода действующих сотрудников специальных государственных органов и военнослужащих без дополнительных требований.

Ранее они должны были пройти все процедуры приема на службу. Это спецпроверка, военно-врачебная комиссия, полиграфологическое исследование, тестирование на знание законодательства, оценка личных качеств.

Теперь, действующие сотрудники специальных государственных органов и военнослужащие могут перевестись на правоохранительную службу без каких-либо барьеров.

«ЗжЗ»: Жеке құрамды нығайту бойынша қандай шаралар көзделген, құқық қорғау органдарында қызмет өткеріп жатқан қызметкерлерге қатысты өзгерістер болды ма?

М.Ә.: Жаңа түзетулермен жеке құрамның сапасын нығайтуға әсер ететін бірқатар шаралар көзделген.

Қызметті бағалау институты қайта қаралды.

Қызметі теріс бағаланған қызметкерлер енді аттестаттаудан өтеді, оның қорытындысы бойынша олардың атқаратын лауазымына сәйкестігі туралы мәселе шешілетін болады.

Бұрын жұмысы теріс бағаланған қызметкер үшін ешқандай құқықтық салдар анықталмаған болатын.

Бұл норма қызметкерлердің жұмысқа деген атүсті көзқарасын жояды және оларды кәсіби деңгейін көтеруге итермелейді деп ойлаймыз.

Түзетулермен әрбір құқық қорғау органында тәрбие, әлеуметтік-құқықтық, психологиялық және идеологиялық жұмыстарды жүргізу көзделген.

Бұл шара қызметкерлерде патриоттық сананы, конституциялық қағидаттарға, елдің ұлттық мүдделеріне адалдықты, өз міндеттерін орындауға психологиялық даярлықты және т.б. қалыптастыруға бағытталған.

Сондай-ақ түзетулер құқық қорғау органдары білім беру ұйымдарының профессорлық-оқытушылық құрамын күшейтуге бағытталған.

Қызметкерлердің кәсібилігі оларды оқыту мен біліктілігін арттырудан да байланысты екені белгілі.

Бұдан басқа, қазір қызметке қабылдау ведомстволық жоғары оқу орындары арқылы жүргізіледі, бұл оқыту сапасын арттыруды талап етеді.

Бұл үшін үлкен жұмыс тәжірибесі бар қызметкерлер, атақты профессорлар қажет.

Сонымен қатар заңда көзделген жасына, денсаулығына байланысты шектеулер мұндай адамдарды қызметке қабылдауға кедергі болды, өйткені оқытушылардың барлық штаттық лауазымдары жедел құрамға жатады.

Осыған байланысты ғылыми және профессорлық-оқытушылық құрам лауазымдарына жедел құрамның жалақысын белгілей отырып, адамдарды еңбек шарты бойынша қабылдауға бірінші басшының құқығын көздедік.

Басқа да түзетулер бар, мысалы, құқық қорғау органдарының қызметкерлері үшін бірыңғай Әдеп кодексін қабылдау. Ол құжатта қызметкерлерге қызмет өткерудің неғұрлым жоғары талаптары көзделеді.

«ЗжЗ»: Мурат Ажинурович, в Закон также включены поправки по укреплению социального обеспечения сотрудников правоохранительных органов. Расскажите о них, пожалуйста.

М.А.: Да, усиление социальной защищенности сотрудников является одной из задач, поставленных Главой государства перед правоохранительными органами.

Особенно тех, кто погиб или получил увечья при исполнении. Семьи и дети таких сотрудников не должны оставаться без опеки государства.

Для этого семьям погибших сотрудников при исполнении будут выплачиваться ежемесячные денежные выплаты.

Такие выплаты будет получать сотрудник, который в связи с полученным увечьем не сможет продолжить службу в органах.

Получить компенсацию теперь смогут также члены семьи умершего сотрудника вследствие заболевания.

Ранее по Закону единовременная компенсация выплачивалась только в случае смерти сотрудника вследствие травмы.

Еще одна важная норма – государственные гранты для детей сотрудников, погибших или  ставших инвалидами.

Дети таких сотрудников смогут бесплатно получать высшее образование в вузах страны.

Предусмотрены нормы по возмещению ущерба, причиненного здоровью и имуществу сотрудника при исполнении им своих обязанностей.

Также новыми изменениями устанавливается запрет на выселение членов семьи погибших (умерших) сотрудников из  занимаемого ими жилья.

Восстанавливается право на пенсию по выслуге лет отдельной категории бывших сотрудников органов внутренних дел.

Это основные моменты, с которыми я бы хотел поделиться с читателями журнала.

Вместе с тем, работа по совершенствованию Закона в сторону улучшения условий прохождения службы в правоохранительных органах продолжается.

«ЗжЗ»: Мурат Ажинурович, спасибо большое за интервью, полагаем, что принятые нововведения повысят эффективность деятельности правоохранительных органов и будут способствовать качественному выполнению возложенных на сотрудников задач.  

 

 

Редакция журнала «Заң және заман»