Есірткі қылмыстарының жауапкершілігі туралы
Есірткінің таралуы қазіргі заманның өзекті мәселелерінің бірі болып қала береді. Бүкіл қоғамның келісілген күш-жігерінсіз оған тиімді қарсы тұру мүмкін емес. Есірткі қылмысын жасағандарды жауапқа тартып қана қоймай, әсіресе жастар арасында алдын алуға басымдық беру маңызды.
Есірткі қылмысымен күрес тек құқық қорғау органдарының міндеті емес. Бұл білім беру мекемелерінің, ата-аналардың, қоғамдық ұйымдардың және жастардың өздерінің ортақ жауапкершілігі. Күштерді біріктіру арқылы ғана біз бұл зұлымдыққа қарсы сенімді тосқауыл жасай аламыз.
Бүгінде құқық қорғау органдары жасөспірімдердің есірткіге байланысты қылмыстық әрекеттерге тартылуының алдын алуға бағытталған есірткіге қарсы шараларды белсенді түрде жүргізуде. Алайда, өкінішке орай, нашақорлықтың жалпы қоғамға жойқын әсерін бәрі бірдей біле бермейді.
Тәуекелдің негізгі тобы - 16-35 жас аралығындағы жастар, олар көбінесе оңай ақша табамын немесе достарына көмектесемін деген сылтаумен қылмысқа тартылады. Тіпті мессенджерлерде «бетбелгілер» арқылы тарату сату болып саналатынын және қатаң жазаланатынын есте ұстаған жөн.
Жұмыс берушілер көбінесе жоғары табыс уәделерімен және кез келген уақытта «пайдалы бизнестен» шығу мүмкіндігімен азаматтарды тартады. Алайда құқық қорғау органдарының шабуылына бірінші болып кепілге алынғандар мен есірткі тасымалдаушылары түсіп, сот оларды ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырады.
2025 жылдың 3 наурызынан бастап Қазақстанда есірткі қылмысымен тиімді күресуге бағытталған заңнамаға елеулі түзетулер күшіне енді.
Соңғы уақытқа дейін есірткі, психотроптық заттар мен сол тектестерді сатудың барлық түрлері Қылмыстық кодекстің бір бабының – 297-бабына жататын. Жаңа түзетулер Қылмыстық кодекстің жаңа 297-1-бабын енгізу арқылы айтарлықтай айырмашылықты тудырады, ол қазір есірткіні өндіру мен өңдеу үшін жауапкершілікті реттейді.
Ең елеулі өзгерістердің бірі «есірткі таратушылар» бетбелгі қалдыру арқылы есірткіні тікелей тарататын тұлғаларға жазаны біршама жеңілдету болды. Оларға 5 жылдан 12 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
Бұл ретте ұйымдастырушылар, өндірушілер, сондай-ақ қызметтік бабын пайдаланып, есірткі қылмысын жасағандар қатаңырақ жазаға тартылады. Оларға 15 жылдан 20 жылға дейін бас бостандығынан айыру немесе өмір бойына бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.
Осылайша, жаңа заң адамның есірткі қылмысы схемасындағы рөліне байланысты жауапкершілік деңгейін нақты ажыратады: есірткі таратушылар, ұйымдастырушы және өндіруші қазір әртүрлі дәрежеде кінәлі және сәйкесінше әртүрлі жазаларға ие.
Қылмыстық түзетулерден басқа, Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 440-1 бабы бойынша жаңа әкімшілік жауапкершілік енгізілді. Бұл бапта есірткіні медициналық емес қолдану үшін жаза қарастырылған.
Осы өзгерістерді ескере отырып, біз азаматтарға есірткі қылмысына қарсы күресте белсенді азаматтық ұстанымның маңыздылығын еске саламыз. Егер сіз жасалған немесе дайындалып жатқан есірткі қылмысы туралы хабардар болсаңыз, бұл туралы дереу құқық қорғау органдарына хабарласуыңыз керек.
Қостанай облысының Прокуратурасы