Жоба: "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР Заңы
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы
2022 жылғы 5 маусымда республикалық референдум өткізу туралы
Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 1-тармағына және "республикалық референдум туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Заңының 18-бабына сәйкес ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:
1. 2022 жылғы 5 маусымда республикалық референдум өткізілсін.
2. "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы республикалық референдумға мынадай: "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы "Қазақстан Республикасы Заңының 6-шы бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған жобасында баяндалған Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтыруларды қабылдайсыз ба?" мамыр 2022?».
3. Осы Жарлық және "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы"Қазақстан Республикасы Заңының жобасы 2022 жылғы 6 мамырда бұқаралық ақпарат құралдарында ресми жариялансын.
4. Республикалық референдумды ұйымдастыру мен өткізу Орталық референдум комиссиясының қызметін атқаратын Орталық сайлау комиссиясына, сондай-ақ аумақтық және учаскелік референдум комиссияларының қызметін атқаратын аумақтық және учаскелік сайлау комиссияларына жүктелсін.
5. Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясымен, Қазақстан Республикасының басқа да орталық мемлекеттік органдарымен және жергілікті атқарушы органдарымен бірлесіп, республикалық референдумды ұйымдастыру мен өткізу жөнінде қажетті шаралар қабылдасын.
6. Осы Жарлық жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан президенті
Қазақстан Республикасының
Қ. Тоқаев
Нұр-сұлтан, Ақорда, 2022 жылғы 5 мамыр
№ 888
Жоба
"Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы"Қазақстан Республикасының Заңы
1 бап. 1995 жылғы 30 тамыздағы республикалық референдумда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясына мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
1. 4-баптың 1-тармағындағы "Кеңес" деген сөз "Сот"деген сөзбен ауыстырылсын.
2. 6-баптың 3-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«3. Жер және оның қойнауы, су көздері, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі, басқа да табиғи ресурстар халыққа тиесілі. Халық атынан меншік құқығын мемлекет жүзеге асырады. Жер, сондай-ақ заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жеке меншікте де болуы мүмкін.».
3. 15-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«2. Ешкімнің өз бетінше адам өмірін қиюға құқығы жоқ. Өлім жазасына тыйым салынады.».
4. 23-баптың 2-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«2. Конституциялық соттың, Жоғарғы Соттың және өзге де соттардың төрағалары мен судьялары, Орталық сайлау комиссиясының, республиканың жоғары аудиторлық палатасының төрағалары мен мүшелері, Әскери қызметшілер, ұлттық қауіпсіздік органдарының, құқық қорғау органдарының қызметкерлері саяси партияларда, кәсіптік одақтарда болмауға, қандай да бір саяси партияны қолдап сөйлемеуге тиіс.».
5. 24-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар. Мәжбүрлі еңбекке қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық жасауға кінәлі деп тану туралы сот актісінің негізінде не төтенше немесе соғыс жағдайында ғана жол беріледі.».
6. 42-бапта:
1) 2 тармақ келесі редакцияда мазмұндалсын:
«2. Ант беру қаңтардың екінші сәрсенбісінде салтанатты жағдайда Парламент депутаттарының, Конституциялық Сот, Жоғарғы Сот судьяларының, сондай-ақ Республиканың экс-президенттерінің қатысуымен өткізіледі. Конституцияның 48-бабында көзделген жағдайда Қазақстан Республикасы Президентінің өкілеттігін өзіне қабылдаған адам Республика Президентінің өкілеттігін қабылдаған күннен бастап бір ай ішінде ант береді.»;
2) 5-тармақтың екінші бөлігі алып тасталсын.
7. 43-бап мынадай мазмұндағы 3 және 4-тармақтармен толықтырылсын:
«3. Қазақстан Республикасының Президенті өз өкілеттігін жүзеге асыру кезеңінде саяси партияда болмауға тиіс.
4. Қазақстан Республикасы Президентінің жақын туыстарының саяси мемлекеттік қызметшілер, квазимемлекеттік сектор субъектілері басшылары лауазымдарын атқаруға құқығы жоқ.».
8. 44-бапта:
1)2) тармақшадағы "Парламент Сенаты" деген сөздер "Парламент" деген сөзбен ауыстырылсын;;
2) 3) тармақшадағы "облыстар, республикалық маңызы бар қалалар және астана әкімдері актілерінің күшін жояды не қолданылуын толық немесе ішінара тоқтата тұрады;" деген сөздер алып тасталсын;
3) 4) тармақша мынадай редакцияда жазылсын::
"4) Парламент Сенатының келісімімен Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының Төрағасын, Ұлттық Банкінің төрағасын, Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасын, Бас Прокурорын және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасын қызметке тағайындайды; оларды қызметтен босатады;";
4) 7) тармақшадағы "Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің" деген сөздер "жоғары аудиторлық Палатаның"деген сөздермен ауыстырылсын;;
5) 10-1) тармақшадағы "Кеңес" деген сөз"Сот" деген сөзбен ауыстырылсын;
6) 19) тармақшадағы "хатшының" деген сөз "кеңесшінің"деген сөзбен ауыстырылсын.
9. 46-баптың 4-тармағы алып тасталсын.
10. 47-бапта:
1) 1-тармақтағы "Кеңес" деген сөз"Сот" деген сөзбен ауыстырылсын;
2) 2-тармақтағы "Кеңес" деген сөз "Сот"деген сөзбен ауыстырылсын.
11. 50-бапта:
1) 2-тармақтың екінші сөйлемі мынадай редакцияда жазылсын::
"Сенаттың он депутатын Республика Президенті тағайындайды, оның бесеуін Қазақстан халқы Ассамблеясының ұсынысы бойынша тағайындайды.»;
2) 3 тармақ келесі редакцияда мазмұндалсын:
«3. Мәжіліс Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен аралас сайлау жүйесі бойынша: біртұтас жалпыұлттық сайлау округінің аумағы бойынша бара-бар өкілдік жүйесі бойынша, сондай-ақ бір мандатты аумақтық сайлау округтері бойынша сайланатын тоқсан сегіз депутаттан тұрады.».
12. 51-баптың 1-тармағы мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Мәжіліс депутаттарын сайлау жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы жүзеге асырылады. Мәжіліс депутаттарының кезекті сайлауы Парламенттің жұмыс істеп тұрған сайланымы өкілеттігінің мерзімі аяқталғанға дейін екі айдан кешіктірілмей өткізіледі.».
13. 52-баптың 5-тармағының үшінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:
"Парламент Мәжілісінің депутаты өз мандатынан айырылады.:
1) депутат Конституциялық заңға сәйкес партиялық тізім негізінде сайланған саяси партиядан шыққан немесе шығарылған; ;
2) Конституциялық заңға сәйкес депутатты партиялық тізім негізінде сайлаған саяси партия қызметін тоқтатқан кезде өз мандатынан айырылады;
3) бір мандатты аумақтық сайлау округі бойынша сайланған депутатты Конституциялық Заңда айқындалатын тәртіппен сайлаушылар кері қайтарып алған жағдайларда, тоқтатыла тұрады.».
14. 53-бапта:
1) мынадай мазмұндағы 1-1) және 1-2) тармақшалармен толықтырылсын::
"1-1) конституциялық заңдар қабылдайды;;
1-2) Республика Президентінің қарсылығын туғызған конституциялық заңдар немесе Конституциялық заңның баптары бойынша қарсылықтар жіберілген күннен бастап бір ай мерзімде қайталап талқылау мен дауысқа салуды өткізеді. Бұл мерзімнің сақталмауы Президент қарсылықтарының қабылданғанын білдіреді. Егер Парламент әр Палата депутаттарының жалпы санының төрттен үш көпшілік даусымен Президенттің қарсылығын еңсерсе, Президент бір ай ішінде конституциялық заңға қол қояды. Егер Президенттің қарсылықтары еңсерілмесе, Конституциялық заң қабылданбады деп немесе Президент ұсынған редакцияда қабылданды деп есептеледі;";
2) 2) тармақшадағы "Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің" деген сөздер "Жоғары аудиторлық Палатаның"деген сөздермен ауыстырылсын;;
3) 6) тармақшадағы "Кеңес" деген сөз "Сот"деген сөзбен ауыстырылсын.
15. 54-бапта:
1) 1-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
«1. Парламент заңдарды Палаталардың бөлек отырысында мәселелерді әуелі-Мәжілісте, ал содан кейін Сенатта өз кезегімен қарау арқылы қабылдайды, оның ішінде:";
2) 2-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
"2) Республика Президентінің қарсылығын туғызған заңдар немесе заңның баптары бойынша қарсылықтар жіберілген күннен бастап бір ай мерзімде қайталап талқылау мен дауысқа салуды өткізеді. Бұл мерзімнің сақталмауы Президент қарсылықтарының қабылданғанын білдіреді. Егер Мәжіліс пен Сенат әр Палата депутаттарының жалпы санының үштен екі көпшілік даусымен Президенттің қарсылығын еңсерсе, Президент бір ай ішінде заңға қол қояды. Егер Президенттің қарсылығын ең болмаса палаталардың бірі еңсермесе, заң қабылданбады немесе Президент ұсынған редакцияда қабылданды деп есептеледі;".
16. 55-бапта:
1) 2) тармақша мынадай редакцияда жазылсын::
"2) Республика Президентінің Республика Конституциялық Сотының Төрағасын, Ұлттық Банкінің төрағасын, Жоғары Сот Кеңесінің Төрағасын, Бас Прокурорын, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасын тағайындауына келісім беру;";
2) 3) тармақша "Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің"деген сөздермен толықтырылсын.
17. 56-баптың 1-тармағында:
1) 1) тармақшадағы "және осы жобаларды қарау" деген сөздер алып тасталсын;
2) мынадай мазмұндағы 3-1) тармақшамен толықтырылсын::
"3-1) жоғары аудиторлық палата төрағасының есебін жылына екі рет тыңдау;".
18. 57-баптың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
"1) Конституциялық Соттың үш судьясын қызметке тағайындайды; Орталық сайлау комиссиясының екі мүшесін, жоғары аудиторлық палатаның үш мүшесін бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды;".
19. 58-баптың 3-тармағының 7) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:
"7) Палаталарға Конституциялық Сот судьялары, Орталық сайлау комиссиясының, жоғары аудиторлық палатаның мүшелері қызметіне тағайындау үшін кандидатуралар ұсынады;".
20. 61-бапта:
1) 2-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын::