Тауарлар шығарылған орындардың атаулары

Ежелгі заманнан бері адам көптеген қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған барлық тауарлармен қоршалған.

Бұл тауарлардың барлығын өндірушілер өндірді немесе өндірді, және осы тауарлардың түріне және олардың өндірілетін орнына байланысты олар қандай да бір сипаттамалық қасиеттерге ие болды. Уақыт өте келе тауарлардың бүкіл шеңберінен ерекше ерекше қасиеттері бар тауарлар бөлінді, олар оларды өндірудің немесе өндірудің нақты орындарымен тікелей байланысты болды. Бұл ерекше қасиеттер олардың шыққан жерінің географиялық жағдайларымен, атап айтқанда табиғи жағдайлармен немесе адами факторлармен немесе екеуімен де анықталды.

Географиялық объектінің – олардың шыққан жерінің әсерінен пайда болатын ерекше қасиеттері бар мұндай тауарлардың ауызша белгілері тауарлардың шыққан жерлерінің атаулары деп атала бастады.

Қазақстан Республикасында тауарлар шығарылған жерлердің атауларын тіркеу және оларды пайдалану құқығын беру "Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы" ҚР Заңының (бұдан әрі – Заң) 7-тарауы негізінде жүзеге асырылады.

Заңның 1 – бабының 1-тармағына сәйкес тауар шығарылған жердің атауы-бұл елдің, аймақтың, елді мекеннің, жердің не басқа да географиялық көрсеткіштің атауын білдіретін не қамтитын белгі, сондай-ақ тауар шығарылған жердің

ерекше қасиеттері, сапасы, беделі немесе басқа да сипаттамалары негізінен оның географиялық шығу тегімен, оның ішінде өзіне тән табиғи жағдайларымен және т. б. байланысты тауарға қатысты оны пайдалану нәтижесінде белгілі болған осындай атау

(немесе) адам факторлары.

Мұндай тауарды өндірушілердің айрықша құқығы осы атауды пайдалануға танылуы мүмкін. Заңның 25 бабының 2 тармағына сәйкес ТҚК шыққан жерінің атауын пайдаланудың айрықша құқығы-

вара белгілі бір географиялық объектіде ерекше қасиеттері табиғи жағдайларды және (немесе) адами факторларды қоса алғанда, тек немесе негізінен географиялық ортамен байланысты тауарлар өндіретін бір немесе бірнеше кәсіпкерлік субъектілеріне берілуі мүмкін.

Қазақстан Республикасында тауарлар шығарылған жерлердің атауларын құқықтық қорғау оларды тіркеу негізінде осы Заңда белгіленген тәртіппен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына байланысты беріледі.

Тауарлар шығарылған жерлердің атауларына жаңалық талабы қойылмайды. Бұл сауда белгісінен басты айырмашылықтардың бірі. Тауар шығарылған жердің атауы ретінде тіркелетін белгі қосымша тауардың түрлік (рулық) белгісін, қиял-ғажайып белгісін, дербес құқықтық қорғалмаған санын көрсетуді қамтуы мүмкін. Тауарлар шығарылған жерлердің атаулары тауар белгілеріне қарағанда формалары мен түрлерінің әртүрлілігімен ерекшеленеді және оларды тек ауызша түрде көрсетуге болады. Тағы бір ерекше айырмашылық-тауар шығарылған жерлердің атауын географиялық Жердің табиғи жағдайларымен және (немесе) адами факторлармен анықталатын ерекше қасиеттермен байланыстыру. Тауарлар шығарылған жерлердің атаулары тауар белгілері сияқты даралау құралдарына да жатады,

қызмет көрсету белгілері, фирмалық атаулар және коммерциялық белгілер. Тауар белгісіне ұқсастық – тауардың шыққан жерін белгілеу-атау арқылы орындалатын функциялар тауар белгісіне ұқсас, атап айтқанда айырым белгілері. Сонымен қатар, тауарлардың шығарылған жерінің атауы тауарда оны өндіру орнына байланысты ерекше тұрақты қасиеттердің болуына кепілдік береді.

Тауар белгілері тауарлар шығарылған жерлердің атауларын қамтуы мүмкін. Егер белгілеу географиялық көрсеткішті қамтыса, онда

сараптама жүргізу барысында тауарлар шығарылған жерлердің тіркелген атауларының дерекқорында іздеу жүргізу қажет, өйткені

Заңның 7 - бабы 1-тармағының 5-тармақшасына сәйкес тауарлар шығарылған жерлердің тіркелген атауларына ұқсас тауар белгілері тіркелмейді. Бұл ретте, егер бұл белгі шығарылған жерінің тиісті атауын пайдалануға құқығы бар адамның атына тіркеуге берілсе, географиялық көрсеткіш тауар белгісіне қорғалмайтын элемент ретінде енгізілуі мүмкін екенін ескеру қажет.

Географиялық объектілердің атауы қолданылатын тауар белгілерінің тауарлар шығарылған жерлердің атауларынан басты айырмашылығы - тауар белгісі тауар өндірілетін жердің географиялық ортасының ерекше қасиеттерімен емес, тауардың қасиеттері мен сапасын белгілі бір өндірушімен байланыстыруға арналған.

Шығарылған жердің атауы, тауар белгісінен айырмашылығы, тауар өндірушінің фигурасымен емес, орынның ерекшеліктерімен және оны өндіру дәстүрлерімен байланысты.

Тауар шығарылған жердің атауы мемлекеттік тіркеуге байланысты танылады және қорғалады. Ол тіркелуі мүмкін

бір немесе бірнеше азаматтар немесе заңды тұлғалар.

Тауар шығарылған жердің атауын тіркеген тұлғаларға осы атауды пайдаланудың айрықша құқығы беріледі.

Белгіленген тәртіппен тіркелген тауар шығарылған жердің сол атауын пайдалану құқығы сол географиялық объектіде орналасқан және сол қасиеттері бар тауар өндіретін кез келген заңды немесе жеке тұлғаға берілуі мүмкін.

Құқықтық мәртебесі бойынша тауарлар шығарылған жерлердің атаулары Париж конвенциясында аталған тауарлардың шығу тегі көрсетіле отырып, жақын. Париж конвенциясының 1(2) бабына сәйкес тауардың шығарылған жерінің атауы, шығарылған жерін көрсетумен қатар, өнеркәсіптік меншік объектісі болып табылады. Париж конвенциясында географиялық көрсеткіштер жаңылыстыратын кез келген рұқсат етілмеген пайдаланудан қорғалуы керек делінген. Географиялық көрсеткіш-бұл өнімнің белгілі бір аймақтан шыққанын көрсететін кеңірек термин. Ал тауардың шыққан жерінің атауы дәлірек географиялық көрсеткіш болып табылады, ол белгілі бір тауардың белгілі бір ерекшеліктері бар екенін және бұл ерекшеліктер анықталатынын анықтайды негізінен немесе тек оның орны шығу тегі.

Айта кету керек, арнайы келісім бар, атап айтқанда тауарлар шығарылған жерлердің атауларын қорғау туралы Лиссабон келісімі, ол шыққан жерлердің атауларын қорғауды қамтамасыз етеді, яғни "белгілі бір елден, ауданнан немесе ауданнан шыққан өнімді белгілеу үшін қызмет ететін елдің, ауданның немесе жердің географиялық атауы".

сапасы мен ерекшеліктері тек немесе негізінен географиялық ортамен, оның ішінде табиғи ортамен түсіндіріледі

және адами факторлар", осы Келісімге қатысушы тараптар. Қазіргі уақытта келісімнің мүшелері 27 мемлекет болып табылады. Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы осы Келісімнің қатысушысы болып табылмайды.

Тауар шығарылған жердің атауын айқындауға сәйкес тауардың ерекше қасиеттерін қалыптастыруға табиғи жағдайлар (бірінші топ) немесе адам факторлары (екінші топ) немесе бір мезгілде табиғи жағдайлар мен адам факторлары (үшінші топ) әсер етуі мүмкін.

Топтардың әрқайсысын жеке қарастырыңыз.

Тауарлар шығарылған жер атауларының бірінші тобына ерекше қасиеттері тек табиғи жағдайларға байланысты болатын тауарлар жатады. Мысалы, әртүрлі минералды сулар, минералдар, кен қазбалары және т.б. Біздің елімізде "Сарыағаш", "Ақсай", "Алмаатинская", "Шалқар" сияқты минералды сулар және басқа да белгілер белгілі.

Екінші топқа адамдардың қалыптасқан ұжымдары ұрпақтан-ұрпаққа берілетін ұзақ жылдық тәжірибе мен өндірістік дәстүрлер негізінде өндіретін, ерекше қасиеттерін қалыптастыруға адам факторлары әсер ететін тауарлар жатады.Мысал ретінде Рига сырасы, Сібір тұшпарасы.

Тауарлардың ерекше қасиеттері табиғи жағдайлардың да, адами факторлардың да бір мезгілде әсер етуімен анықталатын тауарлар шығарылған жер атауларының үшінші тобы ең көп таралған болып табылады. Бұл топтың мысалы ретінде ұрпақтан-ұрпаққа берілетін дәстүрлі технологиялар негізінде шығарылатын Орынбор мамық орамалын келтіруге болады.

Жер бедерінің немесе адами ресурстардың географиялық ерекшеліктерінің әсерін дәлелдеу қажет. Өтінім беруші тауардың ерекше қасиеттерінің дәлелі тауар шығарылған жердің тіркелген атауын тіркеуге және пайдалану құқығын беруге өтінім берген кезде ұсынуға тиіс.

Тауар шығарылған жердің атауына өтінімді сараптауды сараптама жасау ұйымы жүзеге асырады. Бұл сараптама мыналарды қамтиды

тауар шығарылған жерлердің атауы ретінде мәлімделген белгінің ресми сараптамасы (алдын ала) және сараптамасы (мәні бойынша сараптама).

Өтінімдерді жасауға, ресімдеуге және қарауға қойылатын талаптарды уәкілетті орган белгілейді. Тауарлар шығарылған жерлердің атауы ретінде мәлімделген белгілеу сараптамасы алты ай ішінде жүргізіледі, оның барысында заңның 26, 27, 28 және 29-баптарында белгіленген талаптарға сәйкестігі тексеріледі.

Сараптама нәтижелері бойынша Заңның 31-бабына сәйкес тауар шығарылған жерлердің атауын тіркеу немесе тіркеуден бас тарту туралы және тауар шығарылған жердің атауын пайдалану құқығын беру туралы шешім қабылданады. Өтініш беруші оған тіркеуден бас тарту туралы шешім жіберілген күннен бастап үш ай мерзімде сараптама шешімін қайта қарау туралы өтінішпен дәлелді қарсылық беруге құқылы.

Қайта шығарылған сараптама шешімімен келіспеген жағдайда өтініш беруші осы Заңның 12-бабының 6-тармағында көзделген тәртіппен қарсылық бере алады.

Тауарлардың шығарылған жерлерін атауға айрықша құқық алған тауарларды өндіруші тауарларда, орамдарда, жарнамада, "Интернет" желісінде және басқа да тәсілдермен географиялық нұсқауды пайдалануға құқылы.

Тауарлардың шығарылған жерінің атауын құқықтық қорғаудың ерекшеліктері келесідей көрінеді: айрықша құқықты басқаруға болмайды. Осы даралау құралына қатысты лицензиялық шарт та, айрықша құқықты иеліктен шығару туралы шарт та, коммерциялық концессия шарты да жасалмайды; қорғалатын географиялық объектінің шекарасында әрекет ететін әртүрлі өндірушілердің бірнеше дербес айрықша құқықтары тауар шығарылған жердің бір атауына туындауы мүмкін. Мысалы, "Сарыағаш" минералды суының атауына айрықша құқық туралы 4 куәлік қолданылады; жекелеген өндірушінің айрықша құқығын тоқтату тауарлар шығарылған жерлердің атауларын тіркеуді тоқтатуға әкеп соқпайды. Керісінше, тауарлар шығарылған жерлердің атауларын тіркеуге дау айту оған барлық айрықша құқықтардың тоқтатылуына әкеп соғады. Тауар белгілерінен айырмашылығы шыққан жерінің атауы тауар үшінші тараптың пайдалануына берілмейді иеліктен шығарылмайды.

Тауар шығарылған жерлердің атауларын пайдалану өндірушіге бәсекелестерден бірқатар маңызды артықшылықтар береді. Заңға сәйкес, тауар шығарылған жерлердің атауын пайдалану құқығының иесі тауар шығарылған жерлердің атауын пайдалануға құқығы жоқ адамдар мен ұйымдарға, егер бұл ретте тауар шығарылған жердің түпнұсқасы көрсетілсе де немесе атауы аудармада не осы түрлермен ұштастыра пайдаланылса да, тауар шығарылған жерлердің атауын пайдалануға тыйым салуға құқылы. өрнектер, "түр", "түр", "стильде" немесе басқа ұқсас.

Бүгінгі таңда Қазақстанда Қазақстан Республикасы тауарларының шығарылған жерлері атауларының мемлекеттік тізілімінде тауарлардың шығарылған жерлерінің 37 атауы тіркелген, оның ішінде шетелдік – 27, ұлттық – 10. Қорғалатын атаулардың ішінде "Сарыағаш", "Ақсай", "Қасқақ", "Ақ ЖАЙЫҚ", "Рудный таң", "КАРАЧИНСКАЯ", "КӨЖЕ Рудненское","PARMIGIANO REGGIANO" және басқалары бар.

Павлодар облысының Әділет департаменті