Қазақ тілі-мемлекеттік тіл
Қазақстан Республикасының Негізгі Заңы – Конституцияның 7 – бабында-елімізде қазақ тілі-мемлекеттік тіл болып табылады деп айтылған. Бұл ретте мемлекеттік ұйымдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарында онымен тең орыс тілі ресми түрде қолданылуы мүмкін. Сондай-ақ Мемлекет "Қазақстан халқының тілдерін үйрену мен дамыту үшін жағдай жасау туралы"қамқорлықты өзіне алады.
Қазақстанда тілдердің қолданылуын реттейтін басқа құжат-1997 жылы қабылданған "Тіл туралы" заң. Онда, атап айтқанда, мемлекеттік тіл – мемлекеттің барлық аумағында қоғамдық қатынастардың барлық саласында әрекет ететін мемлекеттік басқару, заңнама, сот өндірісі және іс жүргізу тілі. Қазақ тілін меңгеру әрбір азаматтың парызы, ал тілдің өзі – қазақстандықтарды біріктірудің маңызды факторы болып табылады.
Қазақстанда тілдерді дамыту үшін 2011 жылы Арнайы мемлекеттік бағдарлама қабылданды. 2020 жылға дейінгі іс-қимыл жоспары "үйлесімді тіл саясатын"жүргізуді көздейді. Бірнеше бағыт бойынша бағдарлама жұмыс істейді. Олардың бірі - "мемлекеттік тілді оқытудың әдіснамасын жетілдіру және стандарттау", оның шеңберінде еліміздің барлық азаматтарының қазақ тілін меңгеру жүйесін құру бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Тағы бір бағыт - "мемлекеттік тілді насихаттау және қолдану аясын кеңейту". Бұл жерде, атап айтқанда, қоғамдық санада қазақ тілінің беделді бейнесін қалыптастыру және бекіту жоспарланған. Екінші жағынан, мемлекеттік тілге деген сұранысты арттыру міндеті тұр. Мысалы, бағдарламада БАҚ қызметкерлеріне"қоғамның тілдік мәдениетін тікелей қалыптастыратын адамдарға" деген міндетті тілдік біліктілік талаптарын енгізу жазылған.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің 1998 жылғы "тіл туралы" Жарлығымен, сондай-ақ 2001 жылғы 7 ақпандағы "Тілдерді дамыту мен қолданудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы" Жарлығымен осы мемлекеттік бағдарламаны Қазақстан Үкіметі жүзеге асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекітті. Оның негізгі қағидаттары:
— мемлекеттік басқаруда қазақ тілінің қолданылу аясын кеңейту; — мемлекеттік қызметшілердің қазақ тілін меңгеруі үшін қажетті жағдайлар жасау; - тілді оқыту және меңгеру бойынша жаңа технологиялар мен озық әдістерді енгізу; - іс жүргізудің мемлекеттік тілге және т. б. біртіндеп көшуін жүзеге асыру.
"Қазақстанның болашағы-қазақ тілінде"," қазақпен қазақ тілінде сөйлей берсін"," ұлтты нығайтудың бірінші тетігі — бұл тіл", "Ана тілі — біз үшін ана тілі, өйткені бұл бүкіл ұлттың тілі". Бұл қанатты сөздердің авторы Елбасы Н. Ә. Назарбаев болып табылады, ол өзінің Қазақстан халқына Жолдауында "Мемлекеттік тіл — Қазақстанның барлық халқын біріктіретін тіл"деп атап өтті.
Начало формы
Тіл коммуникация мен Ой білдірудің маңызды құралы бола отырып, тіл адамның әлемді үнемі, белсенді игерудің және тәжірибені білімге айналдырудың құралы болып табылады. Бұл үдерістің негізінде адамдардың нақтылы қызметі жатыр, ол шындықты тұтас, жүйелі-мазмұндық тілдік интерпретациялау, әлемнің ерекше ақпараттық-тілдік көрінісін жасау.
Қазақ терминологиясының қазіргі жай-күйі оның қалыптасу көздері туралы, Жеке терминдер мен терминологиялық жүйелердің құрылу уақыты туралы, номинацияның тәсілдері мен әдістері туралы түсінік береді. Әрбір ұлттық тілдің терминологиясы осы ұлт өкілдерінің практикалық және танымдық іс-әрекеттерінің нәтижесі болып табылады, өйткені қоғамдық кәсіби қызметтің барлық салалары арнайы ұғымдардың атауларында көрініс табады. Осыған байланысты ғылым тілін зерттеу Қазақ тіл білімінің өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Қазақ тілінің мемлекеттік мәртебесін алуына байланысты оның ғылымның түрлі салаларындағы рөлі мен функциялары да айтарлықтай өзгерді. Әсіресе, терминологиялық үдерістегі қазақ тілінің рөлі атап өтілді,яғни қазақ сөздері терминдер ретінде кеңінен қолданыла бастады. Халықаралық терминдер қазақ нұсқаларымен ауыстырылып, архаизмдер, пассивті сөздер және т. б. белсенділігі артты.
Осылайша, қазақ термин білімі дамудың жаңа жолына айналды,өйткені ол тәуелсіз мемлекеттің тарихындағы жаңа заман талабына сай болды.
Тереңкөл ауданаралық
Әділет басқармасының басшысы
«КЗО» РҚБ Павлодар облыстық
филиалының мүшесі Сергазинов А.К.