Интеллектуалды қызметтің нәтижелерін біртұтас технологияның бөлігі ретінде және күрделі объектінің бөлігі ретінде пайдалану
Технологияға құқығы бар адам оны тану және біртұтас технологияның құрамына кіретін зияткерлік қызметтің нәтижелеріне құқық алу үшін заңнамада көзделген шараларды қабылдауға міндетті, т.е. оларға патенттер алуға, зияткерлік қызмет нәтижелерін мемлекеттік тіркеуге, тиісті ақпаратқа қатысты құпиялылық режимін енгізуге өтінімдер беру құқығын тану және алу ...
Интеллектуалдық меншікті айрықша құқық ретінде түсіну Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 125-бабында да көрсетілген. Интеллектуалды шығармашылық қызметтің нәтижелеріне және заңды тұлғаның теңестірілген құралдарына, жеке немесе заңды тұлғаның өнімдеріне, ол орындаған жұмыстарға немесе көрсетілетін қызметтерге (фирманың атауы, тауар белгісі, қызмет көрсету белгісі және т.б.) азаматтың немесе заңды тұлғаның айрықша құқығы танылады. Осы баптың екінші бөлігі заң шығарушының зияткерлік меншіктің мәнін түсінуін сипаттайтын тағы бір маңызды ережені қамтиды. Интеллектуалды шығармашылық қызмет нәтижелері мен ерекше құқықтардың (зияткерлік меншік) объектісі бола алатын дараландыру құралдарын пайдалануды үшінші тұлғалар авторлық құқық иесінің келісімімен ғана жүзеге асыра алатындығы анықталды. Осылайша, ерекше құқықтар объектісін зияткерлік меншік объектісімен сәйкестендіру бар. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің Ерекше бөлімі қабылданғанға дейін жоғарыда аталған норма зияткерлік меншіктің заңнамалық анықтамасы және осы тұжырымдамамен қамтылған объектілер тізімі болды. Бұл объектілерді айрықша құқық ретінде түсіну зияткерлік меншік құқықтарының субъективті азаматтық құқықтар жүйесіндегі орнын анықтайды. Әрине, зияткерлік меншік объектісіне айрықша құқық ерекше құқықтық құрылым ретінде басқа функцияларды орындайды, бірақ жоғарыда аталған бап оның субъективті азаматтық құқықтарының бірі ретіндегі рөлін көрсетеді. Бұл, біздің ойымызша, зерттелетін объектілердің динамикалық сипаттамасы.
Зияткерлік меншік - бұл азаматтың немесе заңды тұлғаның зияткерлік қызмет нәтижелеріне және заңды тұлғаны теңестірудің теңдестірілген құралдарына, орындалатын өнімдерді, жұмыстарды немесе көрсетілетін қызметтерді (фирманың атауы, тауар белгісі, қызмет көрсету белгісі және т.б.) даралауға айрықша құқығы. Зияткерлік меншік ұғымы ұжымдық болып табылатындығын ескеру қажет.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі Ерекше бөлімінің 961-бабында зияткерлік меншік құқығының объектілеріне мыналар кіретіндігі белгіленген: зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелері; азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызметтерді дараландыру құралдары.
Интеллектуалды шығармашылық қызметтің нәтижелеріне өз кезегінде мыналар жатады: ғылым, әдебиет және өнер туындылары; хабар тарату ұйымдарының қойылымдары, фонограммалары және берілімдері; өнертабыстар, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер; асыл тұқымды жетістіктер; интегралдық микросхемалардың топологиясы; жарияланбаған ақпарат, оның ішінде өндірістік құпиялар (ноу-хау); Азаматтық кодексте немесе басқа заңнамалық актілерде көзделген жағдайларда зияткерлік шығармашылық қызметтің басқа нәтижелері.
Интеллектуалды қызмет нәтижесін (тауарлық белгі, бренд) немесе даралау құралдарын пайдалануға құқық беретін лицензиялық келісім мемлекеттік тіркеуге жатады.
Зияткерлік құқықтардың күрделі объектісі - бұл осындай объектіні ұйымдастырушы құрған, оларды бір мақсатта пайдалануға арналған, құрылымдық байланыстармен біріктірілген, әртүрлі құқық иеленушілерге тиесілі интеллектуалды қызметтің бірнеше қорғалған нәтижелерін қамтитын азаматтық құқық объектісі.
Интеллектуалды құқықтардың күрделі объектісі - бұл өзінің құрамына интеллектуалды қызмет нәтижелерін пайдалану процедурасын ғана емес, сонымен қатар күрделі объектіні ұйымдастырушы мен бастапқы авторлар арасындағы мүдделер тепе-теңдігін сақтау тәсілін реттеуге мүмкіндік беретін ұжымдық категория.
Заң шығарушы зияткерлік меншік құқығының бірнеше санатын атады, оларға күрделі объект мәртебесін беруге болады. Олардың ішінде мыналар бар: кинофильм, басқа аудиовизуалды жұмыс, театрландырылған және ойын-сауық қойылымдары, мультимедиялық өнім, мәліметтер базасы. Сонымен қатар, заң шығарушы күрделі объектінің құқықтық режимін интеллектуалды қызмет нәтижелерін біртұтас технологияның бір бөлігі ретінде пайдалануға кеңейтеді.
Бұл тізім жабық түрінде тұжырымдалған, дегенмен, интеллектуалды қызметтің бірнеше нәтижелерін бір мақсатпен біріктіретін кез-келген объектіні күрделі объект ретінде қарастырған жөн сияқты.
Тереңкөл ауданаралық
Әділет басқармасының басшысы А.К.Сергазинов