Қазақстандағы келісімшарт бойынша әскери қызмет

Келісімшарт бойынша әскери қызмет – бұл мемлекеттік қызметтің ерекше түрі ғана емес, кәсіби өсу перспективасын беретін, әскери қызметшінің өзінің, оның отбасы мүшелерінің әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз ететін абыройлы жұмыс. Біздің мақаламыз Қарулы Күштердің қатарына түсуге ниет білдірген азаматтар үшін ғана емес, сонымен қатар келісімшарт бойынша әскери қызмет деген не және оның қандай мүмкіндіктері бар деген мәселе толғандыратындар үшін де пайдалы болады.

Келісімшарт бойынша әскери қызмет ерікті негізге негізделеді.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруге ниет білдірген адамдар міндетті түрде ҚР азаматы болуға және мынадай талаптарға жауап беруге тиіс:

• қажетті жеке, моральдық және кәсіби қасиеттерге, білім деңгейіне ие болу, денсаулық жағдайы бойынша әскери қызметке жарамды болу;
• курсанттарды, кадеттерді қоспағанда, он сегіз жастан кіші болмау және олардың әскери қызметте болудың шекті жасына толуға:
• келісімшарт бойынша әскери қызметке алғаш кіретіндер немесе сарбаздар (матростар) құрамының және кіші сержанттар құрамының лауазымдарына тағайындалу үшін – он бес жас;
• кіші офицерлер және аға сержанттар құрамдарының лауазымдарына тағайындалу үшін – он жас;
• аға офицерлер немесе жоғары сержанттар құрамдарының лауазымдарына – бес жас қалғанға дейін;
• әйелдерді қоспағанда, мерзімді әскери қызметті өткеруге не әскери кафедрада оқудан немесе әскери-техникалық мамандарды даярлау бойынша Қорғаныс министрлігінің мамандандырылған ұйымдарында әскери даярлықтан өтеулі негізде өту.

Мерзімді әскери қызметті өткерген және орта кәсіби білімі бар азаматтар сержанттар (старшиналар), сарбаздар (матростар) құрамдарының лауазымдарына келісімшарт жасаса алады.

Қазіргі кезде келісімшарт бойынша әскери қызметшілердің 10%-дан астамын әйелдер құрайды. Әйелдер операторлардың, байланысшылардың, дәрігерлердің, қаржыгерлердің лауазымдарына және басқа да мамандықтар бойынша  лауазымдарда әскери қызмет өткереді.

Келісімшарт қызметіне қабылдау үшін сізге тұрғылықты жеріңіз бойынша жергілікті әскери басқару органдарына (әскери комиссариаттарға) өтініш білдіру қажет.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке қабылдау рәсімі мынадай кезеңдерден тұрады:

• келісімшарт бойынша әскери қызметке кіру үшін қажетті құжаттарды қабылдау;
• медициналық куәландырудан өту;
• дене шынықтыру дайындығы деңгейінің сәйкес келуін анықтау;
• кәсіби даярлық деңгейін және тағайындау үшін қаралып отырған әскери лауазым әскери-есептік мамандығының (білімінің) сәйкес келуін айқындау;
• психологиялық тұрғыдан жарамдылыққа тексеруден өту.

Келісімшарт бойынша қызметке кіру үшін қажетті құжаттардың тізбесі.

1. өтініште:

тегі, аты, әкесінің аты, туған күні, айы және жылы, тұрғылықты жері;

2. азамат келісімшарт жасауға ниет білдірген уәкілетті органның, әскери бөлімнің (мемлекеттік мекеменің) атауы;
3. келісімшарт жасасу көзделетін мерзім көрсетіледі;
4. сауалнама деректері;
5. өз қолымен жазылған өмірбаян;
6. жеке басын және азаматтығын куәландыратын құжаттың түпнұсқасымен көшірмесі;
7. білімі туралы құжаттардың көшірмелері (салыстыру үшін түпнұсқалары ұсынылмаған жағдайда нотариат куәландырған көшірмелер);
8. бар болған кезде еңбек кітапшасының көшірмесі;
9. сотталмағандығы туралы анықтама;
10. кірістері туралы декларацияны салық органының қабылдағаны туралы анықтама;
11. соңғы қызмет (жұмыс немесе оқу) орнынан мінездеме.

Кандидатты медициналық куәландырудан облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, қалалар мен аудандардың жергілікті атқарушы органының тұрақты жұмыс істейтін медициналық комиссиясы өткізеді.

Іріктеу комиссиясы кандидат білімінің ол қаралып отырған әскери лауазымның әскери-есептік мамандығына және оның дене шынықтыру дайындығының сәйкес келуін тексереді.

Кәсіби және психологиялық іріктеу жөніндегі іс-шараларды тиісті мамандар жүргізеді. Бұл ретте тексерілетін кандидаттардың зияткерлік даму деңгейі, әскери қызмет өткеруге психологиялық тұрғыдан жарамдылығы, әскери қызмет үшін қажетті кәсіби және жеке басының қасиеттері бағаланады.

Психологиялық іріктеу нәтижелері бойынша келісімшарт бойынша әскери қызметке кандидаттың жарамдылығы туралы мынадай қорытындылардың бірі шығарылады:

• «ұсынылады»;
• «ұсынылмайды».

Егер сіз қазіргі кезде әскерге шақыру бойынша қызмет өткеріп жүрсеңіз және келісімшарт бойынша әскери қызметке кіруді қаласаңыз әскери бөлімнің командиріне баянат беруіңіз қажет.

Әскери бөлімнің командирі баянатты қарайды және 10 жұмыс күні ішінде ол бойынша шешім қабылдайды.

Әскери бөлімнің командирі баянатты қарап:

• кандидатты медициналық куәландырудан өткізу туралы;
• кәсіби және психологиялық іріктеу жөніндегі іс-шараларды жүргізу туралы;
• арнайы тексеруді жүргізу туралы;
• психологиялық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеулер жүргізу туралы;
• кандидаттың білім, кәсіби және дене шынықтыру дайындығы деңгейінің сәйкес келуін тексеру туралы;
• әскери бөлім әскери қызметшінің кандидатурасын іріктеу комиссиясының қарауы туралы нұсқаулар береді.

 Талаптарға сәйкес келуі туралы шешімді әскери бөлімнің командирі қабылдайды және оның тікелей бастығы бекітеді.

 

Келiсiмшарт бойынша әскери қызметке:

• сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабілеті шектеулi деп таныған;
• әскери-дәрiгерлiк комиссияның қорытындысына сәйкес әскери қызметміндеттерін орындауға кедергі келтiретін ауруы бар;
• сот белгілі бір мерзім ішінде мемлекеттік лауазымдарды атқару құқығынан айырған;
• әскери қызметшінің әскери қызметте болуына байланысты заңдарда белгіленген шектеулерді және "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы"Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді өзіне қабылдаудан бас тартқан;
• заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алынбаған сотталғандығы бар;
• қылмыс жасағаны үшін бұрын сотталған немесе Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10)және 12) тармақтары немесе 36-бабы негізінде қылмыстық жауаптылықтан босатылған;
• әскери қызметке кіргенге дейін үш жыл ішінде сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін сот тәртібімен әкімшілік жаза қолданылған;
• сыбайлас жемқорлық қылмыс жасаған;
• тізбесін уәкілетті органның басшысы бекітетін лауазымдар үшін психологиялық-физиологиялық немесе полиграфологиялық зерттеуден не медициналық куәландырудан өтпеген;
• қызметке кірер алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін өзіне қатысты соттың айыптау үкімі шыққан немесе қызметке кірер алдындағы үш жыл ішінде қылмыстық теріс қылық жасағаны үшін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10)және 12) тармақтары немесе 36-бабы негізінде қылмыстық жауаптылықтан босатылған;
• мемлекеттік немесе әскери қызметтен, арнаулы мемлекеттік органдардан, құқық қорғау органдарынан, соттардан және әділет органдарынан терiс уәждер бойынша шығарылған;
• арнайы тексеруден өтпеген және (немесе) өзі туралы не өзінің жақын туыстары (ата-анасы, балалары, асырап алушылары, асырап алынғандар, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек аға-інілері мен апа-сіңлілері (қарындастары), аталары, әжелері, немерелері) туралы немесе жұбайы (зайыбы) және оның жақын туыстары туралы көрінеу жалған мәліметтер хабарлаған;
• уәкілетті органның басшысы бекіткен дене шынықтыру дайындығы бойынша нормативтерді орындамаған;
• қылмыстық топ құрамында қылмыс жасаған;
• өзіне қатысты қылмыстық топ құрамындағы қылмыс туралы қылмыстық істі Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексіЕрекше бөлігінің тиісті бабында көзделген бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның төменгі шегінің мерзімі өткенге дейін Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы бірінші бөлігінің 3), 4), 9), 10) және 12) тармақтары немесе 36-бабы негізінде қылмыстық қудалау органы немесе сот тоқтатқан адам қабылданбайды.

Келісімшарт бойынша әскери қызметке кіретін адамға қатысты арнайы тексеру жүргізiледi.

Сондай-ақ:

• мәліметтерді ұсынбау немесе бұрмалау;
• кандидаттың әскери-есептік мамандығы бойынша бос лауазымдардың болмауы;
• психикалық-физиологиялық және полиграфологиялық зерттеулердің теріс нәтижелері келiсiмшарт бойынша әскери қызметке кiретiн адамнан бас тарту үшін негiздер болып табылады.

Сізді келісімшарттық қызметке қабылдады ма – келісімшарт жасаңыз!

 

Әскери қызмет өткеру туралы келісімшарт – уəкілетті орган мен Қазақстан Республикасының азаматы арасындағы азаматтың əскери қызметті өткеру кезеңіне тараптардың құқықтарын, міндеттерін жəне жауапкершілігін белгілейтін ерікті түрде əскери қызмет өткеру туралы шарт.

Келiсiмшарт ерiктi түрде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес екi тарап арасында жазбаша жасалады және өз қолданысын:

1) мерзiмнің өтуi бойынша;

2) әскери қызметшiнiң мерзiмiнен бұрын босатылуына байланысты;

3) әскери қызметшiнiң әскери қызмет өткеру туралы басқа келiсiмшарт жасасқан күнінен бастап;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де жағдайларда тоқтатады.

Әскери қызмет өткеру туралы келісiмшартта азаматтың әскери қызметке кiруiнiң ерiктілiгi, азаматтың әскери қызметті өткеруге мiндеттенген мерзiмi және келiсiмшарттың басқа да талаптары бекiтіледi.

Әскери қызмет өткеру туралы келiсiмшарттың талаптары азаматтың келiсiмшартта белгiленген мерзiм ішінде Қарулы Күштерде, басқа да əскерлер мен əскери құралымдарда әскери қызмет өткеру мiндеттiлiгiн қамтиды. Келiсiмшарт талаптарында Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер, кепiлдiктер мен өтемақылар алуды қоса алғанда, азаматтың өз құқықтары мен өзiнің отбасы мүшелерi құқықтарының сақталу құқығы көзделеді.

Әскери қызметті өткеру туралы келісімшарт:

1) үш жылға – келісімшарт бойынша əскери қызметке алғаш кіретін адамдар үшін;

2) бес жылға;

3) он жылға;

4) әскери қызметте болудың шекті жасына толғанға дейін;

5) курсанттар, кадеттер жəне əскери интерндер үшін – əскери оқу орнындағы оқу мерзіміне жəне оны бітіргеннен кейiн əскери қызметтің он жылына (ұшу құрамының курсанттары үшін – оны бітіргеннен кейін əскери қызметтің он бес жылына);

6) тыңдаушылар, магистранттар, докторанттар, адъюнкттер үшін – оқу мерзіміне жəне əскери оқу орнын бітіргеннен кейін əскери қызметтің бес жылына не əскери қызметте болудың шекті жасына толғанға дейін жасалады.

Мемлекеттің келісімшарт бойынша әскери қызметшілер алдындағы міндеттемелері

 

Келісімшарт бойынша әскери қызмет өткеретін әскери қызметшілер мемлекеттің қорғауында болады және оның өзіне және өз отбасы мүшелеріне деген қамқорлығын сезінеді.  Әскери қызметшілер ақшалай ризықпен, заттай және басқа да мүлік түрлерімен қамтамасыз етіледі. Тұрғын үйге мұқтаждар әскери қызмет өткеру кезеңінде мемлекет есебінен тұрғын үймен қамтамасыз етіледі. Коммуналдық қызметтерге арналған шығыстарды төлеу көзделген.

Әскери қызметшілерді және олардың отбасы мүшелерін әскери-медициналық мекемелерде (ұйымдарда) медициналық қамтамасыз ету мемлекет есебінен жүзеге асырылады. Егер мұндай ұйымдар орнында болмаса, онда медициналық көмек ведомстволық тиістілігіне қарамастан, мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарында тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шегінде көрсетіледі. Жеке ұйымдарда және дәрігерлік практикамен айналысатын жеке тұлғаларда емделу әскери қызметшілерге тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шегінде өтеледі.

Келісімшарт бойынша әскери қызметшіге, ол әскери қызмет өткерген кезеңде мүгедектік белгіленген кезде өтемақы:

• I топтағы мүгедекке – 30 айлық ақшалай қаражат;
• II топтағы мүгедекке – 18 айлық ақшалай қаражат;
• III топтағы мүгедекке – 6 айлық ақшалай қаражат мөлшерінде төленеді.

Келісімшарт бойынша әскери қызметшілер әскери қызмет міндеттерін орындау кезінде мүгедектікке әкеп соқтырмаған ауыр мертігу (жаралану, жарақаттану, контузия алу) жағдайында оларға бір жарым айлық ақшалай қаражат; жеңіл мертіккенде – жарты айлық ақшалай қаражат мөлшерінде біржолғы өтемақы төленеді.

Әскери қызметшілерді науқастанғаннан кейін келісімшарт бойынша әскери қызметке қайта қабылдау медициналық куәландырудан қайта өту негізінде өтеді. Бұл жағдайда әскери қызметшіге қайтадан медициналық тексеруден өтуге тура келеді, одан кейін әскерге шақыру комиссиясы әскери қызметшінің келісімшарт бойынша қызметке жарамдылығы/жарамсыздығы туралы шешім шығарады.

Келісімшарт бойынша әскери қызметшілерге сауықтыру үшін 2 лауазымдық айлықақы мөлшерінде жәрдемақы төлене отырып, жыл сайынғы негізгі демалыс беріледі, оның ұзақтығы еңбек сіңірген жылдарына байланысты белгіленеді:

• кемінде 10 жыл – 30 тәулік;
• 10 жылдан 15 жылға дейін – 35 тәулік;
• 15 жылдан 20 жылға дейін – 40 тәулік;
• 20 және одан көп жыл – 45 тәулік.

Сондай-ақ әскери қызметшілердің қызметі бойынша орын ауыстырған, әскери қызметтен шығарылған кезде, стационарлық емдеу орнына барған және кері қайтқан кезде теміржол, су және автомобиль көлігімен мемлекет есебінен жол жүруге құқығы бар.

 

Успен ауданы қорғаныс істері

жөніндегі бөлімінің бастығы

майор В.С. Герега