Жер заңнамасындағы өзгерістер туралы
"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жайылымдарды пайдалану мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2024 жылғы 27 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңымен Жер кодексіне, "Жайылымдар туралы" ҚР Заңына және т.б. 2024 жылғы 29 сәуірден бастап күшіне енетін бірқатар өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
ҚР жер заңнамасына негізгі өзгерістер мен толықтырулар:
1. Жайылымдардың жаңа түрі енгізілді - "қоғамдық жайылымдар" ("қоғамдық жайылымдар – елді мекендердің іргелес аумағында орналасқан және мемлекеттік меншіктегі, жеке ауладағы ауыл шаруашылығы жануарларының аналық мал басын жаю жөніндегі жергілікті халықтың мұқтажын қанағаттандыруға арналған жайылымдар"), сондай-ақ қоғамдық жайылымдар мемлекет қажеттілігі үшін жер учаскелерін мәжбүрлеп иеліктен шығару жөніндегі айырықша жағдайлар тізбесіне енгізілді қажеттіліктері;
2. Халықтың мал жаю және шалғайдағы мал шаруашылығы үшін жайылымдарды өтеусіз беру (5 жылға, конкурстан тыс) нормасын алып тастау, яғни жайылымдарды беру уақытша өтеулі жер пайдалану құқығымен жер учаскелерін беру туралы конкурс арқылы ғана жүзеге асырылатын болады.
3. Жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың міндеттері туралы бап тармақтармен толықтырылды:
- қоршау немесе өзге де мақсаттарда, оның ішінде адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға, сондай-ақ жеке және (немесе) заңды тұлғалардың мүлкіне зиян келтіруге ықпал ететін топырақ құнарлылығын алып тастауға және (немесе) жоюға жол бермеуге және жүргізбеуге;
- белгіленген жер түріне сәйкес ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерін пайдалану.
4. Жайылымдық жерлерді мәжбүрлеп алып қою кезінде норматив ұлғайтылды: жайылымдарды пайдаланбау жағдайларына жиырма пайыздың орнына Жайылымдардың жалпы алаңына жол берілетін шекті норманың елу пайызынан аз мөлшерінде ауыл шаруашылығы жануарларының болуы жатады;
5. Жеке ауланың ауыл шаруашылығы жануарларын, оның ішінде қоғамдық жайылымдарды ауыл шаруашылығы алқаптарының басқа түрлеріне жаю үшін халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған жайылымдық жерлерді ауыстыруға тыйым салынады.
6. Жайылымдардың тозуына және шөлейттенуіне қарсы күрес, сондай-ақ оларды суландыру жөніндегі тетіктерді күшейтуге бағытталған түзетулер енгізілді, атап айтқанда, жайылымдардың жай-күйін қалпына келтіру және жақсарту үшін жайылымдарға геоботаникалық зерттеу, мониторинг және түгендеу жүргізу, сондай-ақ басқа да шаралар көзделген.
7. Ормандардың ресурстық әлеуетін ұтымды пайдалану үшін орман/табиғатты қорғау мекемелері жыл сайын әкімдіктерді бос және бос алаңдарды, олардың орналасқан жерлерін көрсете отырып, шөп шабу және мал жаю мүмкін орман қорының учаскелері туралы хабардар ететін болады.
Анықтама.
- Облыстың, қалалардың, аудандардың, ауылдық округтер мен ауылдардың жергілікті атқарушы органдарына жайылымдардың тозуы мен шөлейттенуіне және сулануына қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды әзірлеу, бекіту және іске асыру бөлігінде қосымша функциялар берілген.
- Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарларды жасау және бекіту жөніндегі талаптар жаңартылды, атап айтқанда жоспарлар 5 жыл мерзімге бекітілетін болады (бұрын 2 жыл болған);
- Жайылымдарды шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін уақытша өтеулі жер пайдалану (жалға алу) құқығын беру жөніндегі конкурсқа қойылатын жер учаскелерінің тізбесіне енгізу жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар ескеріле отырып жүзеге асырылатын болады.
Жайылымдарды басқару және пайдалану жоспары да жайылымдарды брондау үшін негіз болып табылады.
Қалалар мен аудандардың ОЗО үшін Анықтама:
"жайылым туралы" ҚР Заңына:
- жайылымдарды басқару және пайдалану саласындағы уәкілетті органның (ҚР АШМ)құзыретінің 6-бабы:
4-1) тармақшамен толықтырылды-жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспарды әзірлейді және бекітеді;";
17-1-баппен толықтырылды. "Өтпелі ережелер
Жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспар жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспар бекітілген күннен бастап үш ай ішінде әзірленеді және бекітіледі.».
Баяндалғанды негізге ала отырып, қалалар мен аудандардың ЖАО кенттердің, ауылдардың, ауылдық округтердің әкімдерімен және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен бірлесіп жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі үлгілік жоспардың негізінде жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі 2025-2030 жылдарға арналған жоспарды әзірлеу жөніндегі жұмыстарды қаржыландыруды көздеуге және оларды үш ай ішінде бекітуге тиіс. Енгізілген өзгерістерге сәйкес жайылымдарды басқару жөніндегі жоспарды әзірлеу жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру бюджет қаражаты және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.