Шегіртке – аса қауіпті зиянкес
Ауыл шаруашылығы дақылдарының, шабындықтардың, жайылымдардың ең қауіпті зиянкестері шегіртке болып табылады. Қазақстанда шегірткелердің көп түрі мен түр тармақтары мекендейді, олардың ішінде ең қауіпті түрлері итальяндық, азиялық, марокколық шегірткелер, саяқ шегірткелердің бірнеше түрі. Итальяндық шегірткелердің топырағындағы зиянкестердің ішінде басым түрі болып табылады, барлық жерде кездеседі, бірақ Орталық, Солтүстік және Батыс Қазақстанда ең зиянды.
Жақсы сапалы жоғары өнім алу үшін ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясының маңызды буыны өсімдіктерді аса қауіпті зиянкестерден, аурулардан және арамшөптерден қорғау болып табылады.
Жаппай көбею кезеңдерінде шегірткелер басқа зиянкестерден келетін зиян мен шығынды салыстыруға келмейтіндей қирау тудыруы мүмкін. Оның көлемі шаршы метрге бірнеше жүздеген, тіпті мыңдаған данаға жетеді, ал елді мекендер көбінесе бірнеше миллион гектарға жетеді. Шегірткелердің жаппай көбеюінің ошақтары 7-10 жыл сайын кезеңді түрде қайталанады.
Зиянды түрлердің даму динамизмі, олардың сыртқы түрі мен ауыл шаруашылығы дақылдарының вегетациялық кезеңіндегі зияндылығы арасындағы уақыт айырмашылығы ұйымдық-экономикалық және агротехникалық әдістерге, күрестің биологиялық әдістерін енгізуге, пестицидтерді ұтымды пайдалануға жоғары талаптар қояды, зияндылықтың экономикалық шектеріне негізделген. Шегіртке зиянкестерінің санын азайту үшін күресудің әртүрлі әдістері (механикалық, агротехникалық, химиялық және т.б.) қолданылады.
2024 жылы Баянауыл ауданы бойынша саяқ шегірткеге қарсы 24926 гектраға, оның ішінде мемлекеттік қор жерлері -3212 гектар, ауылшаруашылық тауар өндірушіледің жері- 21714 гектар; үйірлі шегірткеге қарсы 7000 гектрға химиялық өңдеу жұмыстары жүргізілді. Саяқ шегірткеге қарсы өңдеу жұмыстары ЖК «Бағжан» күшімен, Диурон пестицидімен, нормасы 0,02л/га жүргізілді.
2024 жылдың 15-20 маусым күндері мердігер «Pest Mosq treatment» жерүсті бүріккіш техникамен 1200 га жерге, 21 маусым мен 1 шілде аралығында мердігер «Защита-растений-К» ГРД техникасымен 5800га үйірлі шегірткеге қарсы химиялық өңдеу жұмыстары жүргізілді. Химиялық өңдеу жұмыстарында карат супер 100, к.э., Тиаметрин с.к., Гунсяо, 10% к.э., Эсперо, к.с, Койра к.с. пестицидтері қолданылды.
2025 жылға аса қауіпті және зиянды организмдерге қарсы жүргізілетін химиялық өңдеу жұмыстарының болжамы: үйірлі шегіртке -10965 гектар, саяқ шегіртке – 4665 гектар .
Шегіртке зиянкестерінің көбеюінің негізгі себептері – биологиялық өрлеу, өңдеу ережелерінің бұзылуы және соңғы жылдардағы қуаңшылық, яғни климаттың өзгеруі. Сондай-ақ агротехнологияларды, өсімдіктерді қорғауды ұйымдастыруды сақтамауға әкеп соғатын жерді пайдалану сипатының және ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің экономикалық тұрақсыздығы жағдайының өзгеруі және аса қауіпті егістік ауыспалы егістің маңызды егістіктерінің қорытындылары. Бұл миллиондаған гектар біркелкі емес тыңайған алқаптардың пайда болуына әкелді, бұл итальяндық шегірткенің және кейбір ең зиянды шегіртке түрлерінің дамуы мен қоныс аударуына ерекше қолайлы жағдай жасады. Осыған байланысты бұрын ауыспалы егістен алынып тасталған алқаптарды игеру, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру технологиясын, мониторингті ұйымдастыру мен аса қауіпті зиянкестермен күресу әдістерін жетілдіру қажет.
«ҚР АШМ АӨК МИК
Баянауыл аудандық аумақтық инспекциясы» ММ