Діни экстремизм мен терроризмнің

Діни экстремизм мен терроризмнің - таралуының өсіп кележатқан сын-қатерлері халықаралық қоғамдастықтың алаңдаушылығын тудырады. Діни экстремизм кеңтаралған әлеуметтік-саяси құбылыс ретінде қоғам өмірінің әр саласына өзінің кері әсерін тигізуі мен ерекшеленеді. Радикалды идеялардың дамуының жаңа кезеңінің бастауы экстремистік топтардың үгіт-насихат жұмыстарының киберкеңістікке ауысу үдерісі болып табылады.

ХХІ ғасырдың басында дүниежүзілік интернет желісі экстремистік және террористік ұйымдардың ақпараттық қызметінің негізгі алаңына айналды. Бұл құбылыс ақпаратты онлайн таратудың тиімділігі мен ыңғайлылығына, географиялық шоғырлануына қарамастанауқымдыаудиторияны (интернет желісінпайдаланушылардыңжалпы саны – 4,54 млрд, Қазақстанаумағында – 17,5 млн) қамтумүмкіндігінебайланысты.

Экстремистіктоптартарапынанжаңажақтастардықатарынатартуүшінбарлыққолжетімдімүмкіндіктерқолданылады: әлеуметтікжелілер, тақырыптықфорумдар, мессенджерлер, онлайн ойындаржәнет.б. Жарияланатынақпаратбелгілібірмақсатты аудитория (жабықчаттаржәнеәлеуметтікжелілердегітоптар), сондай-ақпайдаланушылардыңкеңауқымыүшіндайындалады. Онлайн кеңістігінекөшугебайланыстыэкстремистікмазмұндағыақпараттық-насихаттықматериалдардыңжарияланатынконтентініңсапасы мен саныныңартуыбайқалады.

Экстремистікұйымдардыңнегізгімақсаттыаудиториясыәлеуметтік, саяси, экономикалықжәнебасқафакторлардыңәсеріненберікидеологиялықкөзқарасықалыптаспағанжастарсанаты (18-29 жасаралығында) болыптабылады. Жастардың интернет арқылырадикалдануыжаһандықүдеріс, оныңаясындаәлеуметтікжелілерзорлық-зомбылықтынасихаттаудың, радикалдыидеялардыңтаралуыныңстратегиялыққұралыретіндеқолданылады. Әлеуметтікжелілер мен SMM жарнамалыққұралдарынпайдалануарқылыхалықаралықтеррористікұйымдардыңкөшбасшыларыөзаудиториясыныңнегізгіқажеттіліктерінанықтап, соғансәйкесматериалдардайындайды (жоғарысапалы аудио-бейне контент, мемдер, комикстер, суреттер, өлеңдержәнет.б.).

Бұл сын-қатерлермемлекеттікоргандар мен азаматтыққоғамдастықтарапынанжүйелішешімдердіңқабылдануынталапетеді. Жаңатехнологиялардың даму ғасырыжастарарасында онлайн кеңістіктедіниэкстремизмніңалдыналудыңтиімдітетігінқұруқажеттілігінайқындады.

Бүгінгітаңдаәлемде онлайн кеңістіктіпайдаланаотырып, діни экстремизм мен терроризмгеқарсытұрудыңтүрліәдістеріқолданылуда. БіріккенҰлттарҰйымыныңБілім, ҒылымжәнеМәдениетжөніндегіҰйымы (ЮНЕСКО) және Женева қауіпсіздіксаясатыорталығыныңзерттеулерібойыншабұләдістерекінегізгісанатқабөлінеді: қарсынасихатжәне медиа-ақпараттықсауаттылық.

Қарсынасихатәдісі интернет желісіндеэкстремистікақпараттыәшкерелейтінбағдарламаларды (openyoureyes.net, islamagainstextremism.com) құруғанегізделген. Соныменқатар, «Redirectmethod.org» бастамасыжеліқолданушыларын «Adwords» таргетқұралдарыарқылыэкстремистікматериалдарғақарсыбағытталған YouTube бейнелеріне (деректіфильмдер, дінимәселелербойыншасұрақ-жауап, пікірталастар) бағыттайды. Бұләдісқазіргітаңдаүкіметтікемесұйымдардыңкөмегіменіскеасырылуда.

Медиа-ақпараттықсауаттылықәдісіжастарарасындадіни экстремизм идеяларыныңалдыналу, сыниойлаудағдыларындамытумақсатындақұрылғанбағдарламаларжиынтығы (NETMED, MIL CLICKS, Mind over Media, YouTube Creatorsfor Change) болыптабылады. Медиа-ақпараттықсауаттылықнегізіндеБіріккенҰлттарҰйымының Даму бағдарламасызорлық-зомбылықтыңалдын-алумақсатындамобильдіойындар мен қосымшалардықұрастырубойынша «PEACEapp» аттыхалықаралықбайқаудыұйымдастырады. Атқарылатыніс-шараларжастардың интернет желісіндеэкстремистікматериалдардытануғажәнеоларғақарсытұруғабағытталады.

ҚазақстанРеспубликасыұжымдыққауіпсіздік пен тұрақтылықтықамтамасызетужөніндегіхалықаралықбастамалардыңбелсендіқатысушысыретіндедіни экстремизм мен терроризмгеқарсыіс-қимылғаерекшекөңілбөледі. Бүгінгітаңдамемлекетұлттыққауіпсіздіктіқамтамасызетугебағытталғаніс-шаралардыңкеңспектрінөткізуде. Осы бағыттағымаңыздықадамдардыңбіріҚазақстанРеспубликасындадіни экстремизм мен терроризмгеқарсыіс-қимылжөніндегі 2018-2022 жылдарғаарналғанмемлекеттікбағдарламанықабылдауболыптабылады.

Мемлекеттікбағдарламашеңберінде онлайн кеңістіктедіниэкстремизмніңалдыналубойыншақарсынасихатжәнеақпараттық-түсіндіруәдістеріқолданылады. ҚарсынасихатжұмысыәлеуметтікжелілердежергіліктіДіністерібасқармалары мен Дінмәселелерінзерттеуорталықтарыныңтарапынанжүргізіледі. Танымаләлеуметтікжелілергедінсаласындағыөзектімәселелербойынша аудио-бейнематериалдар, сұрақ-жауап, дінимамандар мен сарапшылардыңдәрістері, пікірлеріорналастырылады. Соныменқатар, экстремизм мен терроризм идеяларыннасихаттайтынматериалдардыанықтаубойыншабұқаралықақпаратқұралдарына, интернет-ресурстарға, оныңішіндеәлеуметтікжелілергетұрақты мониторинг жүргізіледі.

Діни экстремизм мен терроризм қаупітуралыхабардар болу, дінсаласындағымәселелердінеғұрлымтереңтүсіну, экстремистікнарративтергеқарсытұру, сыниойлаудағдыларынқалыптастыружастарарасындадіниэкстремизмніңалдыналутәсілдеріненгізукезіндеескеріледі.

Жастарарасындадіниэкстремизмніңалдыналумәселесіеңалдыменәротбасының, қоғамныңжәнемемлекеттіңжауапкершілігішеңберіндеқарастырылады. Азаматтыққауымдастықтыңмемлекеттікоргандарменбұлбағыттабірлесежұмысатқаруымаңыздыжетістіктергежетугемүмкіндікбереді.