Географиялық нұсқамалар аймақтық брендтерді жылжыту құралы ретінде

Географиялық нұсқамалар (бұдан әрі-ГН) зияткерлік меншік жүйесінің, әсіресе бірегей өңірлік тауарларды ілгерілету және ауыл шаруашылығын дамыту контекстінде барған сайын маңызды элементіне айналуда. Жаһандану және ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсекелестіктің артуы жағдайында өнімнің шығуын қорғау тауарлардың бәсекеге қабілеттілігі мен танылуын қамтамасыз ететін негізгі факторға айналады.

ГН-бұл тауардың белгілі бір географиялық аймақтан шыққанын және осы шыққан жерімен тікелей байланысты ерекше қасиеттерге, беделге немесе сипаттамаларға ие екенін көрсететін белгі. Классикалық мысалдар-шампан провинциясынан шампан, Парма аймағынан пармезан, Колумбия кофесі, Рокфор ірімшігі, Чили шарабы және т.б. бұл тауарлар географиялық орынға және тұрақты сапаға байланысты халықаралық атақ пен экономикалық құндылыққа ие болды.

ГН тауардың төлқұжатына айналады. Олар өнімді жалғандықтардан қорғауға ғана емес, сонымен қатар тұтынушыға деген сенімді қалыптастыруға көмектеседі. Сатып алушы қаптамада географиялық көрсеткіш белгісін көріп, тауардың шығу тегі мен оның түпнұсқалығына сенімді. Бұл әсіресе жалғандық пен жосықсыз бәсекелестіктің өсуі жағдайында өте маңызды.

Қазақстанның өңірлері үшін ГН жүйесі-бұл өзін ұлттық және тіпті халықаралық деңгейде танытуға мүмкіндік. Бүгінде елімізде жергілікті өнімдерді насихаттау және құқықтық қорғау жұмыстары басталды. 2022 жылы Қазақстанда алғашқы географиялық көрсеткіштер тіркелді: «Жетісу қарбызы», «Жетісу алма шырыны», «шұбат Ақтөбе» және басқалары. Бұл мысалдар отандық өндірушілердің ГН құндылығы мен брендингтің әлеуетін аймақтық сәйкестік арқылы түсіне бастағанын көрсетеді.

ГН айтарлықтай агроөнеркәсіптік әлеуеті бар Павлодар облысы үшін ерекше өзекті. Өңірде Баянауылдан алынған бал, Павлодар бидайы, экологиялық таза ет, жабайы жидектер, емдік шөптер, минералды сулар және тіпті халық қолөнері бұйымдары сияқты өнімдер үшін географиялық көрсеткіштерді дамытуға және тіркеуге болады. Бұл жұмыс орындарын құрып қана қоймай, аймақтың экспорттық әлеуетін арттыруға мүмкіндік береді.

ГН тиімді ілгерілету үшін жүйелі жұмыс қажет: тақырыпты өндірушілер арасында танымал ету, фермерлер мен фермерлерді оқыту, тіркеу және одан әрі қорғау үшін жағдай жасау. Жергілікті билік органдарының, сауда-өнеркәсіп палаталарының, патенттік ведомстволардың және қоғамдық бірлестіктердің қатысуы маңызды.

Осылайша, ГН зияткерлік меншікті қорғаудың элементі ғана емес, сонымен бірге экономикалық дамудың нақты механизмі болып табылады. Олар өңірлердің дәстүрлерін, бірегейлігі мен бірегейлігін сақтап қана қоймай, оларды нарықтағы бәсекелестік артықшылықтарға айналдыруға мүмкіндік береді. Жедел цифрландыру және жергілікті өнімдерге деген қызығушылықтың артуы жағдайында ГН аймақтық брендинг пен экономикалық егемендіктің өсу нүктесі бола алады.

Сонымен қатар, ГН тіркеу ауылдық аумақтардың тұрақты дамуына әсер етеді. ГН бірге өнімге сұраныстың артуына байланысты фермерлер мен өндірушілер дәстүрлі өндіріс әдістерін сақтауға, өнім сапасын жақсартуға және инфрақұрылымға инвестиция салуға ынталандырады. Бұл жергілікті қауымдастықтардың нығаюына ықпал етеді, халықтың қалаларға кетуін азайтады және экологиялық таза ауыл шаруашылығын қолдайды.

Айта кету керек, ГН туризмді дамытуда да рөл атқаруы мүмкін. ГН мәртебесіне ие өнім аймақтың мәдени мұрасының бір бөлігіне айналады. Туристер «шынайы» жергілікті өнімдерді – ірімшік, шарап, бал немесе қолөнер бұйымдарын сынап көргісі келеді. Бұл қосымша экономикалық белсенділікті тудырады және аймақты гастрономиялық, экологиялық және этнографиялық туризм тұрғысынан тартымды етеді.

Соңында, ағартушылықтың рөлін атап өту маңызды. ГН жүйесін сәтті енгізу үшін халықты және өндірушілерді осындай құқықтық қорғаудың мәні мен артықшылықтарын түсіндіре отырып, ақпараттық кампаниялар жүргізу қажет. Бизнес пен қоғам тарапынан түсіністік пен қызығушылық болған жағдайда ғана Қазақстанда ГН әлеуетін толыққанды іске асыру туралы айтуға болады.