Зияткерлік меншік объектілеріне мүліктік құқықтарды беру.

Авторлық шарт-бұл бір Тарап (автор) екінші Тарапқа (пайдаланушыға) туындыны пайдалану құқығын беретін немесе беруге міндеттенетін, ал пайдаланушы авторға осындай құқықты пайдаланғаны немесе бергені үшін белгіленген сыйақы төлеуге міндеттенетін келісім.

«Авторлық шарт» ұғымы авторлық құқықтарды жасауға, пайдалануға және билік етуге байланысты барлық мәмілелерді біріктіреді, яғни авторлық шарт бірден бірнеше шарт түрлерін қамтиды, олардың әрқайсысының өз ерекшеліктері бар.

Кез келген авторлық шарт - мүліктік құқықтарды беру, ал осы Шарттың объектісі (нысанасы) - мүліктік авторлық құқықтар. Бұл анық тұжырым авторлық шарттардың мазмұны туралы әдебиеттегі ұзақ пікірталасты тоқтатуы керек сияқты: осы пікірталастың кейбір қатысушылары авторлық келісім бойынша автор тек өз жұмысын пайдалануға рұқсат береді және барлық авторлық құқықтарды өзіне қалдырады деп санайды; пікірталастың басқа қатысушылары, керісінше, авторлық келісім бойынша автор өзінің авторлық құқығының бір бөлігін береді деп сенді. Авторлық құқықты беруді көздейтін шарттар, егер олар аталмаса да, авторлық құқыққа жатқызылуы керек. Атап айтқанда, көптеген жағдайларда авторлық құқықты беру туралы ережелер азаматтық сатып алу - сату, жалдау, қарапайым серіктестік және т.б. келісімшарттарға енгізіледі; содан кейін келісім авторлық шарттарға қойылатын талаптарға сәйкес келуі керек.

Лицензиялық шарт

Лицензиялық шарт құқық иеленуші (лицензиар) тарапынан екінші Тараптың (лицензиаттың) шартта белгіленген шектерде туындыны (кинофильмді, музыкалық тректі және т.б.) пайдалануына арнайы рұқсатты білдіреді.

Осы Шарт бойынша тек айрықша құқық берілуі мүмкін.

Авторлық құқық, автордың есімге, жариялауға, туындыға қол сұғылмаушылық құқығы туынды авторының жеке басымен тығыз байланысты және иеліктен шығарылмайды.

"Авторлық және сабақтас құқықтар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 37, 38, 40-баптарында аталған айрықша құқықтар толық немесе ішінара берілуі мүмкін, сондай-ақ айрықша немесе айрықша емес құқықтарды беру туралы лицензиялық шарт бойынша пайдалану үшін берілуі мүмкін. Мұндай шартқа "авторлық және сабақтас құқықтар туралы"Қазақстан Республикасы Заңының 32-бабында белгіленген талаптар қолданылады

Қазақстан Республикасында зияткерлік ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру патенттік заң, тауар таңбалары туралы Заң және ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нәтижелерін коммерцияландыру туралы Заң сияқты зияткерлік меншікке қатысты Азаматтық кодекспен және заңдармен реттеледі. Зияткерлік меншік объектілерін коммерцияландырудың негізгі түрі зияткерлік меншік құқығын басқа тұлғаға толық немесе ішінара беру болып табылады. Зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды беру нысаны осы объектілерді кім иеленетініне және осы объектілерге құқық иеленушінің оларды пайдалану жөніндегі ниетіне байланысты болады.

Зияткерлік меншік объектілеріне құқықтар жеке мүліктік емес және мүліктік құқықтар болып бөлінеді.

Жеке мүліктік емес құқықтарға автор деп тану құқығы жатады. Бұл құқық шығармашылық еңбегімен зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижесін жасаған адамға ғана тиесілі болуы мүмкін. Авторлық құқық иеліктен шығарылмайды және берілмейді.

Мүліктік құқықтарға зияткерлік меншік объектісін пайдалануға құқық, пайдалануға рұқсат беру құқығы және құқыққа сыйымсыз пайдалануға кедергі жасау құқығы жатады.

Авторлық құқықтың ауысуы. "Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңына сәйкес авторлық құқықтар авторлық шарттар бойынша және мұрагерлік тәртібімен беріледі. Автордың мұрагерлері жеке мүліктік емес құқықтарды қорғауды жүзеге асыруға құқылы, бұл ретте авторлық құқық мұрагерлік тәртібімен заң бойынша немесе өсиет бойынша ауысады.

Мүліктік құқықтарды басқаға беру айрықша және айрықша емес құқықтарды беру туралы авторлық Шартқа сәйкес толық немесе ішінара жүзеге асырылады. Мүліктік құқықтарды кез келген басқаға беру міндетті тіркеуді талап етпейтін жазбаша Шартпен ресімделуге тиіс.

Айрықша құқықтарды беру туралы авторлық шарт туындыны белгілі бір тәсілмен және шартта белгіленген шекте осы құқықтар берілген адамға ғана пайдалануға рұқсат береді және мұндай адамға басқа адамдардың туындыны осылай пайдалануына тыйым салу құқығын береді.

Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалануға құқық беру. "Қазақстан Республикасының Патенттік Заңы" 14-бабына сәйкес патент иеленуші болып табылмайтын кез келген тұлға қорғалатын Өнеркәсіптік меншік объектісін патент иеленушінің рұқсатымен ғана лицензиялық шарт негізінде пайдалануға құқылы.

Өнертабысты, пайдалы модельді, өнеркәсіптік үлгіні пайдалануға арналған лицензиялық шарт және қосалқы лицензиялық шарт, сондай-ақ оған қосымша келісім жазбаша нысанда жасалады және уәкілетті органда міндетті түрде тіркелуге жатады. Жазбаша нысанды немесе тіркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады. Лицензиялық шартты тіркеу сараптама жасау ұйымы жүргізетін материалдарды сараптау нәтижелері бойынша жүзеге асырылады.

Тауар белгісіне құқықты беру. "Тауар таңбалары, тауар шығарылған жерлердің атауына қызмет көрсету таңбалары туралы" ҚР Заңының 21-бабына сәйкес куәлікте көрсетілген барлық тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге не олардың бір бөлігіне қатысты тауар таңбасына айрықша құқықты иеленуші уәкілетті органда міндетті түрде тіркей отырып, лицензиялық шарт бойынша басқа тұлғаға беруі мүмкін. Лицензиялық шартта тауарлардың немесе көрсетілетін қызметтердің сапасы лицензиардың тауарлары мен көрсетілетін қызметтерінің сапасынан төмен болмайтыны және лицензиардың осы талаптың орындалуын бақылауды жүзеге асыруға құқығы бар екендігі туралы талап қамтылуға тиіс. Лицензиялық шарттар үшін материалдарды тіркеуге беру шартқа қол қойылған күннен бастап алты ай мерзімнен кешіктірілмей жүзеге асырылуға тиіс.

Селекциялық жетістіктерге құқықты беру. "Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы" ҚР Заңының 18-бабына сәйкес патент иеленуші болып табылмайтын кез келген тұлға селекциялық жетістікті патент иеленушінің рұқсатымен ғана лицензиялық шарт негізінде пайдалануға құқылы. Шарт жазбаша нысанда жасалуға тиіс және уәкілетті органда тіркелуге тиіс. Жазбаша нысанды немесе тіркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады.

Интегралдық микросхемалар топологиясына құқықты беру. "Интегралдық микросхемалар топологияларын құқықтық қорғау туралы" ҚР Заңының 8 — бабына сәйкес топологияға айрықша құқық шарт бойынша толық немесе ішінара басқа тұлғаға берілуі мүмкін, сондай-ақ мұрагерлік бойынша әмбебап құқықтық мирасқорлық тәртібімен және құқық иеленуші заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуы нәтижесінде өтеді. Топологияға айрықша құқықты басқаға беру туралы шарт, лицензиялық және сублицензиялық шарттар жазбаша нысанда жасалады, бұл ретте тіркелген топологияға айрықша құқықты басқаға беру туралы шарттар ғана уәкілетті органда міндетті тіркелуге жатады. Тіркелуі жүргізілмеген топологияға айрықша құқықты басқаға беру туралы шарт, көрсетілген топологияны пайдалануға арналған лицензиялық және сублицензиялық шарттар тараптардың келісімі бойынша уәкілетті органда тіркелуі мүмкін.

Шарт негізінде зияткерлік меншік объектілеріне құқық беру, әдетте, өтеулі негізде жүзеге асырылады. Құқық иелері берілетін құқықтардың құнын анықтау үшін зияткерлік меншікті бағалауды жүзеге асыра алады, ол құқықты беру туралы шарттың бағасын шамамен анықтайды.