Авторлық шарт. Авторлық шарттардың талаптары мен нысандары.
Туындыны жасау оны жасаушыда авторлық құқықты, оның ішінде туындыны пайдалану құқығын туғызады: оны басып шығару, орындау және т.б. бірақ егер авторлар тек жеке тұлғалар болса, онда туындыларды пайдалануды, әдетте, заңды тұлғалар - баспагерлер, киностудиялар, телерадиокомпаниялар және т. б. жүзеге асырады.
Мүліктік авторлық құқықты беру туралы мұндай шарт азаматтық-құқықтық шарттың дербес түрі-авторлық шарт болып табылады.
Авторлық шарт туындыларды пайдалануға авторлық құқықты берудің негізгі тәсілі болып табылады. Авторлық құқық туралы Заңның 31-бабының 1-тармағында көрсетілгендей, осы Заңның 16-бабында санамаланған мүліктік құқықтар толық немесе ішінара берілуі мүмкін, сондай-ақ айрықша құқықтарды беру туралы авторлық шарт бойынша немесе айрықша емес құқықтарды беру туралы авторлық шарт бойынша пайдалану үшін берілуі мүмкін. Мүліктік құқықтарды кез келген басқаға беру автор мен мүліктік құқықтар берілген адам қол қоятын жазбаша Шартпен ресімделуге тиіс.
Авторлық Шарттан туындайтын құқықтық қатынастар Азаматтық кодекстің 268-бабында көрсетілген азаматтық-құқықтық міндеттеменің барлық белгілеріне жауап береді және мәні бойынша міндеттеме болып табылады.
Шарт бойынша құқықтарды материалдық заттарға құқықтарды да, шығармашылық қызметтің нәтижелеріне айрықша құқықтарды да беру әртүрлі негіздер бойынша және әртүрлі шарттарда жүзеге асырылуы мүмкін.
Авторлық шартта мыналар көзделуге тиіс:
* туындыны пайдалану тәсілдері (осы Шарт бойынша берілетін нақты құқықтар);
* құқық берілетін мерзім мен аумақ;
* сыйақы мөлшері және (немесе) туындыны пайдаланудың әрбір тәсілі үшін сыйақы мөлшерін айқындау тәртібі, оны төлеу тәртібі мен мерзімдері, сондай-ақ Тараптар осы Шарт үшін маңызды деп есептейтін басқа да талаптар қоса беріледі.
Авторлық шартта құқық берілетін мерзім туралы талап болмаған жағдайда, егер пайдаланушыға бұл туралы шарт бұзылғанға дейін үш ай бұрын жазбаша хабарланатын болса, автор шартты ол жасалған күннен бастап бір жыл өткен соң бұза алады.
Авторлық шартта құқық берілетін аумақ туралы талап болмаған кезде шарт бойынша берілетін құқықтың қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағымен шектеледі.
Туындыны пайдалануға авторлық шарт бойынша тікелей берілмеген құқықтар берілмеді деп есептеледі.
Шарт жасалған кезде белгісіз болған туындыны пайдалану құқығы авторлық шарттың нысанасы бола алмайды.
Сыйақы авторлық шартта туындыны пайдаланудың тиісті тәсілі үшін табыстың пайызы түрінде немесе, егер мұны туындының сипатына немесе оны пайдалану ерекшеліктеріне байланысты жүзеге асыру мүмкін болмаса, шартта белгіленген сома түрінде не өзгеше түрде айқындалады.
Авторлық шарт бойынша берілген құқықтар, егер бұл шартта тікелей көзделген жағдайда ғана, басқа тұлғаларға толық немесе ішінара берілуі мүмкін.
Авторлық шарт жазбаша нысанда жасалуға тиіс. Туындыны мерзімді баспасөзде пайдалану туралы авторлық шарт ауызша нысанда жасалуы мүмкін.
Электрондық нысанда жазылған туындылардың, оның ішінде ЭЕМ-ге және деректер базасына арналған бағдарламаның даналарын сату кезінде, сондай-ақ көпшілік пайдаланушыларға оларға қол жеткізуді ұсыну кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шарттардың өзге де нысандары мен оларды жасасу тәртібі қолданылуы мүмкін.
Авторлық шарт бойынша міндеттемелерді орындамаған немесе тиісінше орындамаған тарап екінші Тарапқа келтірілген залалды, соның ішінде алынбаған пайданы өтеуге міндетті.
Тапсырыстың авторлық шарты бойынша автор шарттың талаптарына сәйкес туынды жасауға және оны Тапсырыс берушіге беруге міндеттенеді.
Тапсырыс беруші Шартта келісілген сыйақы есебінен авторға аванс төлеуге міндетті. Авансты төлеу мөлшері, тәртібі мен мерзімдері тараптардың келісімі бойынша шартта белгіленеді.
Павлодар облысы Әділет департаменті
зияткерлік меншік құқықтары бөлімі бас маманы,
«ҚЗО» РКБ мүшесі Тукенов А.Е.