Елде, құқық қорғау органдарының бөлмелерде бейнебақылау жүйесімен жабдықтау
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев 2020 жылғы 1 қыркүйекте Қазақстан халқына арнаған Жолдауында елімізде бейнебақылау жүйесінің дамуына қарамастан, құқық қорғау органдарының үй-жайларында азаматтардың қауіпсіздігі мен заңның үстемдігіне кепілдік беруге мүмкіндік бермейтін "соқыр аймақтар" қалып отырғанын атап өтті.
Нұр-сұлтан қаласы бойынша Экономикалық тергеу департаментінде жауап алу процесінің ашықтығы мен айқындығы үшін мемлекет Басшысының тапсырмасын орындау үшін тергеушілердің барлық кабинеттері күту залдарында кең форматты мониторға шығарылған бейнебақылау камераларымен жабдықталған. Олар бойынша жауап алынғандардың туыстары мен туыстары тергеу әрекеттерінің барысын басынан аяғына дейін қадағалай алады.
Жаңа енгізілім заң үстемдігін, азаматтардың қауіпсіздігін, департамент қызметкерлері жұмысының ашықтығын, дәлелдемелерді алудың рұқсат етілмеген әдістеріне жол бермеуді, сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алуды және қылмыстық процеске қатысушылардың шағымдарының санын азайтуға мүмкіндік береді.
"Азаптауға қарсы күрестің бір түрі - "соқыр аймақтарды" анықтау немесе анықтау. Бұл тек қылмыстық-атқару жүйесіне ғана емес, барлық мекемелерге де қатысты: полиция учаскелері, ұстау орындары", - деп түсіндірді "Адам құқықтары үшін Хартия" ҚҚ атқарушы директоры Жеміс Тұрмағамбетова.
Сервистік модельді енгізу құқық қорғау қызметінің басқа салаларында да көрінеді. Мұнда қалалық және аудандық полиция басқармалары жанынан барлық жерде ашыла бастаған фронт-офистерден басқа, адам құқықтары тұрғысынан рұқсат етілген шекте жаппай бейне мониторинг мәселесі де маңызды.
Халықтың полицияға деген сенімінің пайда болуының негізгі шарттары оның халық үшін сенім объектісі ретіндегі өзекті маңыздылығы және осы объектіні қауіпсіз деп бағалау болып табылады. Халықтың полицияға деген сенімінің негізгі индикаторлары шешім қабылдаудың позитивтілігі және талқыланатын ақпараттың маңыздылығы болып табылады.
ҚР ІІМ деректері бойынша, қазақстандықтардың құқық қорғау органдарына толық сенім деңгейі 38% - ды құрайды, 51% - ы адамдарға ішінара сенеді және азаматтардың 11% - ы полицейлерге сене алмайды деп санайды.
Соңғы жылдары полиция мен қоғамдық ұйымдар арасында тығыз байланыс орнатылып, өзара ақпарат алмасу жүріп жатыр.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалық етуімен 2020 жылғы 29 қазанда ІІМ-нің кеңейтілген алқа отырысы өтті, онда Президент Ішкі істер органдарының азаматтармен өзара қарым-қатынасының сервистік моделін енгізудің маңыздылығы, сондай-ақ полиция қызметін цифрландыру, сондай-ақ отандық пенитенциарлық жүйенің жағдайын жақсарту қажеттігі туралы мәлімдеді.
Жалпы, ҚАЖ мекемелерінде цифрландыруды күшейтуді атап өту маңызды. Бейнекамералармен жабдықтаудан басқа, электрондық дүкендер, шағымдар мен өтініштерді электрондық беру сервистері, қызметкерлерге арналған төс жетондар енгізілуде.
Бүгінгі күні "Соқыр аймақтарды" жою тәсілін іске асыру үшін рұқсат етілетін және жаппай бейнетіркеуге міндетті орындарды анықтаудағы практикалық міндетті шешу қажет.
Мысалы, тергеушілердің кабинеттерін бейне мониторингтік жүйемен жабдықтау Еуропа елдері мен Ұлыбританияда кеңінен қолданылатын тәжірибе болып табылады. CCTV деп аталатын жабдық жалпыға қол жетімді жерге (мысалы, дәліз немесе зал) тікелей эфирде, сонымен қатар материалдарды, оның ішінде балама материалдарды сақтау әдістері тергеу-қамауға алынғандардың құқықтарын сақтаудың кепілі болып табылады.
Қазіргі уақытта картаға түсіру процесін аяқтау, яғни "соқыр аймақтарды" анықтау, сондай-ақ адам құқықтары мен қауіпсіздік кепілдіктері арасындағы тепе-теңдікті сақтау қажет. Бұл камераларды орналастыруға, жазбаны сақтауға және балама сақтауға қатысты.
Тергеушілердің кабинеттерін бейнекамералармен жабдықтауға қатысты бастаманы Еуропа елдерінің 30-дан астам жылдық тәжірибесі орынды деп санаймыз, бірақ камераларды анықтау кабинеттерінде де, бейбіт сервистік модельді қолдануда да ұсыныс бар.
Анықтама:
- ҚАЖ мекемелері үшін талап етілетін бейне камералардың ең аз саны 39.5 мыңды құрайды. Қазіргі уақытта 14.417 камера бар, оның 8 895-і цифрлық.
- ҚАЖ мекемелерінде бейне токендердің ең аз қажеттілігі
Кез келген уақытта азаматтардың шағымы бойынша немесе инциденттер туындаған кезде бейнежазба бойынша тексеруді жүзеге асыруға және оқиғалардың барысын қалпына келтіруге болады.
Жаңалыққа сілтеме: https://www.inform.kz/ru/videokamerami-oborudovali-kabinety-sledovateley-v-der-po-stolice_a3755734