Қозғалу еркіндігі – әр адамның негізгі құқығы

Қозғалу еркіндігі – бұл адамның өз елінің аумағында еркін жүруіне, тұрғылықты орнын таңдауға, сондай-ақ елден шығуға және елге оралуына құқығы. Бұл құқық Қазақстан Республикасының Конституциясында (21-бап) бекітілген және халықаралық адам құқықтары стандарттарына толық сәйкес келеді.

Конституция былай делінген: «Қазақстан Республикасы аумағында заңды түрде жүрген әрбір адам, заңда көрсетілгеннен басқа реттерде, оның аумағында еркін жүріп-тұруға және тұрғылықты мекенді өз қалауынша таңдап алуға құқығы бар. Әркімнің Республикадан тыс жерлерге кетуіне құқығы бар. Республика азаматтарының Республикаға кедергісіз қайтып оралуына құқығы бар».

Бұл құқық адамдардың жеке дербестігін қамтамасыз етеді, жұмыс, білім алу және өмір сүру мүмкіндіктерін кеңейтеді және әлеуметтік және экономикалық өмірге белсене қатысуға мүмкіндік береді.

Қозғалу еркіндігі кейбір жағдайларда заңмен шектелуі мүмкін екендігін білу маңызды – мысалы, сот шешімімен, төтенше немесе әскери жағдай кезінде, қоғамдық қауіпсіздік мүддесінде. Бірақ мұндай шектеулер қажеттілік пен заңдылық қағидаларына сәйкес болуға тиіс.

Қозғалу еркіндігі – тек географиялық емес, рухани бостандықтың да көрінісі. Бұл құқық адамның таңдау жасау, өмір сүру ортасын өзгерту және өз тағдырын өзі шешу мүмкіндігін білдіреді.