Қазақстан Республикасындағы өнеркәсіптік меншік объектілеріне құқықтарды беру мен берудің негізгі нысандары

Патент иеленушіге өз қалауы бойынша қорғалатын Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалануға айрықша құқық беріледі.

Өнеркәсіптік меншіктің қорғалатын объектілерін пайдалануға айрықша құқықты патент иесі күзет құжатының қолданылу кезеңінде, осы күзет құжатын беру туралы мәліметтер ресми бюллетеньде жарияланған күннен бастап жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 11-бабының 2-тармағына сәйкес өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалану деп өнеркәсіптік меншіктің қорғалатын объектісі бар өнімді дайындау, қолдану, әкелу, сатуға ұсыну, сату, азаматтық айналымға өзге де енгізу немесе осы мақсатта сақтау, сондай-ақ қорғалатын әдісті қолдану танылады.

Өнеркәсіптік меншіктің қорғалатын объектісін пайдалану патент иесі мен мүдделі тұлға арасында белгілі бір шарт жасасу негізінде жүзеге асырылады.

Өнеркәсіптік меншік объектілерін пайдалануға арналған шарттар мен қосымша келісімдер жазбаша нысанда жасалады және тиісті мемлекеттік Тізілімде тіркелуге жатады (Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексінің 1000,1006-бабы, Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 11-бабы, тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы Заңның 21-бабы).

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес

ҚР ӘМ Ұлттық зияткерлік меншік институты келесі шарттарды тіркеуге жатады:

1)айрықша құқықты беру туралы шарт (басқаға беру)

Айрықша құқықты беру шарты бойынша бір Тарап өзіне тиесілі Өнеркәсіптік меншік объектісіне айрықша құқықты толық көлемде немесе ішінара екінші Тарапқа береді, онда патент иесі немесе иесі оның қорғалатын объектіге қатысты барлық құқықтардан толық және түпкілікті айырылатынын түсінеді және келіседі.

Концессия шарты жарамдылық мерзімі ішінде кез келген уақытта жасалуы мүмкін

өзіне қатысты шарт жасалатын өнеркәсіптік меншік объектісіне айрықша құқық.

Басқаға беру шарты бойынша патент иеленушінің қорғалатын Өнеркәсіптік меншік объектілеріне айрықша (мүліктік) құқықтары құқықтық мирасқорға өтеді.

ҚР Патенттік ведомствосы Өнеркәсіптік меншік объектілеріне берген қорғау құжаттары патенттер немесе куәліктер басқаға беру шартының нысанасы болуы мүмкін және Қазақстан Республикасының аумағында ғана қолданылады.

Шарттың мәні, аумағы, мерзімі және т.б. сияқты басқаға беру шартының талаптары Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасымен реттеледі. Тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы Заңның 21-бабына сәйкес, егер ол тауарға немесе оны өндірушіге қатысты жаңылыстыруға себеп болуы мүмкін болса, тауар белгісіне айрықша құқықты беруге жол берілмейді.

Өтініш беруші тиісті шешім қабылданғанға дейін өтінім құжаттарына өтінім берілген объектінің мәнін өзгертпестен түзетулер мен нақтылаулар енгізуге, сондай-ақ сараптама жасау ұйымына тиісті өтінішхат беру жолымен қорғау құжатын алуға құқықты (басқаға беру) беру кезінде өтініш берушіні көрсетуге қатысты өзгерістер енгізуге құқылы (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 21-бабы).

Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 11-бабының 3-тармағына сәйкес патент иесі Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалануға міндетті.

Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалану жөніндегі қатынастар,

бірнеше адамға тиесілі қауіпсіздік құжаты анықталады

олардың арасындағы келісім. Мұндай келісім болмаған кезде патент иеленушілердің әрқайсысы күзетілетін объектіні өз қалауы бойынша пайдалана алады, бірақ оған лицензия беруге немесе күзет құжатын басқа патент иеленушілердің келісімінсіз басқа адамға беруге құқылы емес.

Сондай-ақ, айрықша құқықтардан бас тартатын тұлға ретінде құқық иесі болып табылмайтын Өнеркәсіптік меншік объектісінің авторы бола алмайды. Бұл ретте, егер Өнеркәсіптік меншік объектісінің авторы болып табылмайтын тұлға құқық иесі болып табылса, автордың басқаға беру шартын жасасуға келісімі талап етілмейді.

2) лицензиялық шарт

Лицензиялық шарт бойынша зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижесіне немесе дараландыру құралына (лицензиарға) айрықша құқығы бар Тарап екінші Тарапқа (лицензиатқа) зияткерлік меншіктің тиісті объектісін белгілі бір тәсілмен уақытша пайдалану құқығын береді (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 11,14-баптары, тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері және тауарлар шығарылған жерлердің атаулары туралы Заңның 21-баптары Қазақстан Республикасының Селекциялық жетістіктерін қорғау туралы Заңның 18,19-баптары).

Лицензиялық шарт лицензиардың лицензиатқа Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалану құқығын беруін көздеуі мүмкін (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 14-бабы):

- лицензиардың оны пайдалану мүмкіндігі мен құқығын сақтай отырып

басқа тұлғаларға лицензия беру (қарапайым, айрықша емес лицензия);

- лицензиардың оны пайдалану мүмкіндігін сақтай отырып, бірақ басқа тұлғаларға лицензия беру құқығынсыз (жалғыз лицензия);

- лицензиардың оны пайдалану мүмкіндігін сақтамай және құқығынсыз

басқа тұлғаларға лицензия беру (айрықша лицензия).

Лицензиялық шартта пайдалану шарттары көрсетілмеген жағдайда құқық

Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалануға мыналарға беріледі

қарапайым, ерекше емес лицензия шарттары.

Егер лицензиялық шартта өзгеше көзделмесе, лицензиат Өнеркәсіптік меншік объектісін ҚР бүкіл аумағында пайдалануды жүзеге асыруға құқылы.

Өнеркәсіптік меншік объектісін пайдалану құқығының қолданылу мерзімі лицензиялық шартта айқындалады және жазбаша нысанда жасалатын және тиісті мемлекеттік Тізілімде тіркелуге жататын шартқа қосымша келісім негізінде тараптардың өзара келісімі бойынша ұзартылуы мүмкін (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 14-бабы).

Лицензиялық шартта мерзім көрсетілмеген жағдайда құқықтың қолданылу мерзімі

Өнеркәсіптік меншікті пайдалану бес жылға тең

осы шарттың тіркелген күндері.Лицензиялық шартта, әдетте, келесі ережелер болуы керек:

- шарт тараптары, бұл ретте құқық иеленушінің атауы мен мекенжайы

мемлекеттік тізілімдегі мәліметтерге сәйкес келу;

- лицензиялық шарттың мәні;

- лицензияның түрі, берілетін құқықтардың көлемі;

- шарттың қолданылу аумағы;

- шарттың қолданылу мерзімі;

- сыйақы мөлшері;

- кепілдіктер мен жауапкершілік;

- дауларды шешу;

- Шарттың басқа шарттары мен қосымшалары.

Шартты мерзімінен бұрын тоқтатуды (күшін жоюды) қоса алғанда, тараптарды, Шарттың нысанасын, берілетін құқықтардың көлемін, аумағын және қолданылу мерзімін айқындауға қатысты тіркелген шарттарға өзгерістер мен толықтырулар міндетті тіркелуге жатады.

Байланысты тиісті мемлекеттік тізілімдерге өзгерістер енгізу

соттың күшіне енген шешімі негізінде шартты тоқтату немесе тіркеудің күшін жою Шарттың мүдделі тарапының өтініші келіп түскен күннен кейінгі бір жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 14-1-бабы).

3) кешенді кәсіпкерлік лицензия шарты (франчайзинг)

Кешенді кәсіпкерлік лицензия шартының Тұжырымдамасын анықтайды,

бір Тарап (кешенді лицензиар) сыйақы үшін екінші Тарапқа (кешенді лицензиатқа), атап айтқанда, лицензиардың фирмалық атауын және қорғалатын коммерциялық ақпаратты, сондай-ақ шартта көзделген басқа да айрықша құқықтар объектілерін (тауар таңбасын, қызмет көрсету белгісін, патентті және т. б.) пайдалану құқығын қамтитын айрықша құқықтар кешенін (лицензиялық кешен) беруге міндеттенеді. кәсіпкерлік қызметте лицензиатты пайдалану үшін (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 896-бабының 1-тармағы).

Кешенді кәсіпкерлік лицензия (франчайзинг) шарты осындай шарттың мәні болып табылатын Қазақстан Республикасының аумағында қорғалатын Өнеркәсіптік меншік объектілеріне қатысты ғана тіркелуге жатады.

Тұтастай алғанда қорғалатын объектілерге қатысты Франчайзинг шартын жасауға және оның мазмұнына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 49-тарауының 966-бабының нормаларын ескере отырып, лицензиялық шарттарға қойылатын талаптармен бірдей.

Егер кешенді кәсіпкерлік лицензия шартының қолданылу кезеңінде шарт бойынша пайдалануға берілген кешенге кіретін қандай да бір айрықша құқықтың қолданылу мерзімі аяқталса не мұндай құқық өзге негіз бойынша тоқтатылса, онда тоқтатылған құқыққа қатысты ережелерді қоспағанда, шарт сақталады (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 907-бабы).

4) кепіл шарты Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі 299-баптың 1-тармағында кепіл ұғымын кредитордың (кепіл ұстаушының) кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені борышкер кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені негізінен осы мүлік тиесілі тұлғаның (кепіл берушінің) басқа кредиторларының алдында қанағаттандыруды алуға құқығы бар міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету тәсілі ретінде айқындайды.

Кепіл заты кез келген мүлік, оның ішінде заттар және өнеркәсіптік меншіктің қорғалатын объектілеріне мүліктік (айрықша) құқықтар болуы мүмкін.

Бұдан басқа, мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымайтын мүлік пен жылжымалы мүлік кепілі осындай мүлікті тіркеуді жүзеге асыратын органда тіркелуге тиіс (Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 308-бабы).

Мысалы, егер кепіл шартының мәні Қазақстан Республикасының аумағында қолданыстағы (қорғалатын) Өнеркәсіптік меншік объектісі болып табылса, онда мұндай кепіл шарты сараптама ұйымында міндетті тіркелуге жатады.

Заңнамада кепіл туралы шарт жасасудың міндетті талабы жазбаша нысанда белгіленеді.

Дегенмен, кез келген кепіл шарты, оның түріне қарамастан, қойылатын талаптарға сәйкес келуі және қамтуы тиіс:

1) кепіл нысанасының сипаттамасы;

2) кепіл нысанасын бағалау;

3) міндеттеменің мәні, мөлшері және орындалу мерзімі;

4) тараптардың қайсысында кепілге қойылған мүлік бар екенін және оны пайдалануға жол берілетінін көрсету.

Енгізілген өзгерістермен қолданыстағы тіркеу қағидалары мыналарды қамтиды

рәсімдерді регламенттеу және шарттарды тіркеу.

Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны, яғни шартты тіркеуге өтініш қабылдау және белгілі бір шартты немесе тіркеуден бас тартуды (дәлелді бас тартуды) тіркеу туралы нәтиже беру толық автоматтандырылған.

Шарттарды тіркеу рәсімі "электрондық үкіметтің" веб-порталы арқылы өтінім беру арқылы жүзеге асырылады www.egov.kz немесе жеке кабинет арқылы www.kazpatent.kz өтініш берушінің электрондық цифрлық қолтаңбасы болған кезде.

Өнеркәсіптік меншік объектілеріне құқықтарды тіркеу беру және беру үшін өтініш беруші сараптама жасау ұйымына:

- алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған электрондық құжат нысанындағы өтініш;

- объектіні пайдалану құқығын беру немесе беру туралы шарттың электрондық көшірмесі не шарттың нотариалды куәландырылған көшірмесі;

- ұлттық алушы өтініш берген жағдайда, қорғау құжаты немесе айрықша құқықтар иесінің басқару органдарының, құрылтайшылардың немесе акционерлердің жалпы жиналысының шарт жасасу және кәсіпорын басшысының шартқа қол қою жөніндегі өкілеттіктерін беру мәселесі жөніндегі шешімінің электрондық көшірмесі (мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 2-тарауының 9-тармағы);

- сенімхаттың электрондық көшірмесі (егер мемлекеттік қызмет көрсетуге өтініш өкіл арқылы берілсе).

Аталған мемлекеттік қызмет ҚР ӘМ 03.01.2019 жылғы "Ұлттық зияткерлік меншік институты" РМК іске асыратын жұмыстар мен қызметтердің бағасына сәйкес ақылы негізде көрсетіледі.

Төлем көрсетілетін қызметті берушінің ақпараттық жүйесімен интеграцияланған Екінші деңгейдегі банктің төлем шлюзі арқылы қолма-қол ақшасыз тәсілмен жүзеге асырылады.

Шартты тіркеу немесе Мемлекеттік қызмет көрсету рәсімі көрсетілетін қызметті алушы өтінім берген күннен бастап (10) он жұмыс күнін құрайды.

Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі көрсетілетін қызметті алушыға белгілі бір шартты тіркеу туралы хабарлама немесе белгілі бір негіздер бойынша тіркеуден бас тарту туралы дәлелді жауап болып табылады (мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 2-тарауының 10-тармағы).

Өнеркәсіптік меншіктің қорғалатын объектілеріне құқықтарды беру мен беруді тіркеу туралы оң шешім алынған жағдайда, ақпарат шарттардың тиісті тізіліміне енгізіледі және сараптама жасау ұйымының ресми басылымында жариялануға тиіс.