Сорбұлаққа іссапар
Ағымдағы жылдың 17 маусымда облыс әкімінің орынбасары А.С.Батанов Сорбұлақ сарқынды су жинағышын суаруға пайдалану мәселелерімен танысу мақсатында Сорбұлақ көліне және «Сорбұлақ ССПК» коммуналдық кәсіпорнына жұмыс сапарымен барды. Іс-сапар барысында, Сорбұлақ көліне су жинау мәселесі талқыланып, Жамбыл ауданындағы пайдаланылмайтын суармалы жерлерді заңнамаға сәйкес мемлекеттік меншікке қайтару жұмыстарын жүргізу бойынша Жамбыл ауданы әкімдігіне тапсырма берілді. Анықтама: Таза су тапшылығына байланысты жемшөп және техникалық дақылдарды сарқынды сулармен суару басым міндеттердің бірі болып табылады. «Алматы Су» МКК теңгеріміндегі «Сорбұлақ» сарқынды су жинағышына Алматы қаласының сарқынды су коллекторы Іле ауданының аумағы арқылы өтіп, тазартылған сарқынды су көлге жиналады. «Сорбұлақ» көлі - Алматы қаласының солтүстік-батысындағы табиғи тұйық ойпатта орналасқан, қаладан шыққан сарқынды суды жинау үшін пайдаланылады. Алматы облысының Іле ауданында орналасқан. Оның максималды тереңдігі 25 метрден асады, ал су айдыны 58 шаршы шақырымды құрайды. Ағынды суларды жинақтағышқа ағызу жердің табиғи көлбеуіне байланысты өздігінен ағады. Қолданыстағы бассейн рельефінің шарттары бойынша оны максималды толтыру 622,0 метр белгіге дейін мүмкін болады. Бұл белгімен Сорбұлақ жинақтағышы шамамен 1,0 млрд. м3 су қабылдай алады. Бүгінгі таңда белгі-618,08 м, көлемі-749,05 млн. м3. Өткен ғасырдың 70-жылдарынан бастап көлдердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында «Сорбұлақ» көлінен жемшөп және техникалық дақылдарды суаруға сарқынды су пайдаланылады, бұл жинағышқа жүктемені азайту және Іле өзеніне су тастауға жол бермеу міндетін шешеді (Іле өзеніне ағызу 1995-2000 жж., сондай-ақ 2004, 2006 жж. орын алған). Ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға сарқынды суларды пайдаланудың есептеу әдістемесінің болмауына байланысты сарқынды сулардың өсімдіктерге (жемшөп және техникалық дақылдар) әсерін бағалау мүмкін емес. 2014 жылдан бастап Балқаш-Алакөл бассейндік инспекциясы "Ілиирригация" МКК және «Сорбұлақ» ПЭНС МКК сарқынды суларды пайдалануға арнайы су пайдалануға рұқсат бермейді. Жыл сайын облыс әкімінің орынбасарының төрағалығымен осы мәселе бойынша кеңес өткізіледі және хаттамалық тапсырма негізінде жемшөп және техникалық дақылдарды суару жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу комитеті суаруға сарқынды суларды пайдалануды есептеу әдістемесін әзірлеу бойынша жұмыстарды бастады. Сондай-ақ, «Сорбұлақ» көліне су жинау жиналу проблемасы бар. Жазғы уақытта қаладан келетін сарқынды су Іле ауданының 3,5 мың гектар жерін "Қос өзен" каналы арқылы суару үшін пайдаланылады, сондай-ақ «Сорбұлақ» жинақтағышынан сорғы станциялары арқылы Жамбыл ауданының 2,7 мың гектар жерлерін суарады, яғни вегетациялық кезеңде жинақтағышқа су түспейді және көлдегі су көлемі азаяды. «Алматы су» МКК судың негізгі көлемін жинақтағышқа емес, шағын тоғандар пайда болған оң жағалаудағы Сорбұлақ каналына (ПСК) ағызып жібергендіктен, жинақтауыштағы су көлемі айтарлықтай азайды. Бұл жазғы кезде су тапшылығына, шаруа қожалықтарының наразылығына әкеледі және суармалы алқаптардың көбеюіне кедергі болып тұр.