25 жыл ішіндегі ДСҰ-ға кіру үдерістеріне шолу бойынша Конференция
2020 жылғы 11 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрі Б.Сұлтанов Ұйымның 25 жылдық тарихындағы ДСҰ-ға кіру процестеріне шолу жасау жөніндегі конференцияға қатысты. Өз сөзінде ол Хорватия, Қытай, Сауд Арабиясы және Қазақстанды ДСҰ-ға кіру мерейтойларымен құттықтап, еліміздің осы Ұйымға мүшелігінің артықшылықтарын атап өтті.
30 қарашада Қазақстанның Дүниежүзілік Сауда Ұйымына кіргеніне тура 5 жыл толды. Біздің мемлекетіміз 2015 жылы екіжақты және көпжақты қарқынды келіссөздердің 19 жылының қорытындысы бойынша ДСҰ-ның толыққанды мүшесі болды. Осы кезеңде елдің сауда заңнамасы ДСҰ келісімдерінің нормалары мен ережелеріне толық сәйкес келтірілді.
Қазақстанның жаһандық сауда ұйымына кіру шарттары отандық кәсіпкерлердің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, ұлттық экономиканы әртараптандыруға, экономиканың өңдеуші секторларына және көрсетілетін қызметтер секторына инвестициялар үшін қолайлы ахуал жасауға бағытталған, сондай-ақ экономиканың сезімтал секторлары үшін өтпелі кезеңдерді ескереді. Қазақстан ДСҰ-ға кірген сәттен бастап барлық шетелдік инвестициялардың шамамен 50%-ы шикізаттық емес секторларға, атап айтқанда, қызмет көрсету секторына (30%) және өңдеуші өнеркәсіпке (18%) тартылды. Қазіргі уақытта ДСҰ-ға мүше 164 ел әлемдік тауар айналымының 98%-ын қамтамасыз етеді.
ДСҰ-ға кірудің елдің сыртқы сауда саясатына әсері туралы Қазақстан Республикасының Сауда және интеграция министрі Бақыт Сұлтанов айтып берді
«ДСҰ қағидаттары тең құқыққа, өзара тиімділікке, ынтымақтастыққа және өзара ұтысқа негізделген елдердің сыртқы ашықтық саясатын жүзеге асырады, әлемнің экономикалық дамуына қозғаушы әсер етеді және халықаралық жауапкершілікті белсенді түрде көтереді, сол арқылы елдердің бірлескен дамуына күш салады. Қазақстан ДСҰ-ның толық құқылы мүшесі ретінде алғашқы қадамдарын ғана жасап жатқанына қарамастан, мен Қазақстан экономикасы үшін осы ұйымға мүше болудың үш маңызды басымдығын атап өтер едім:
Біріншіден, біздің бизнесіміз экспорттың болжамды шарттарында жұмыс істейді. ДСҰ мүшелері бажды кенеттен ДСҰ шеңберіндегі міндеттемелермен байланысты жоғары көтере алмайды, қандай да бір тарифтік емес тосқауылдар жасай алмайды, біздің экспорттаушыларымыздың қаржылық шығынына әкеп соқтыруы мүмкін негізсіз шектеулер енгізе алмайды. Сауданы қозғайтын кез келген өзгерістер басқа елдерді уақтылы хабардар еткен кезде енгізілуге тиіс. Қазақстанның сыртқы сауда саясатының болжамдылығы еліміздің инвестициялық климатын жақсарту үшін де маңызды.
Екіншіден, Ұйым ережелері кемсітпеу принципіне негізделген. Біздің экспорттық нарықтардағы бизнесіміз ДСҰ-ға мүше басқа елдердің бизнесі сияқты сауданы жүргізу шарттарын, тіпті жергілікті кәсіпкерлерге берілетін шарттардан да жаман емес шарттарды алады.
Тағы бір артықшылығы-Қазақстан басқа елдердің сауда саясатына ықпал ете алады. Қазақстан ДСҰ-ның басқа мүшелерінің заң жобаларына түсініктеме бере алады, консультациялар жүргізе алады, сол арқылы қазақстандық тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін ықтимал теріс әсерлерді алдын ала жоя алады. Осылайша, бізде ДСҰ-ға мүше басқа елдердің протекционистік шараларын қадағалауға толық құқығымыз бар, егер олар ДСҰ ережелеріне сәйкес келмесе, онда біз мұндай шараларды ұйымның алаңына, оның ішінде дауларды шешу тетігі (ДСҰ соты) арқылы шығара аламыз.
Сауда жүргізудің осындай қолайлы жағдайлары біздің экспортымыздың 2019 жылы 2015 жылмен салыстырғанда 26% - ға өсуіне ықпал етті», - деп атап өтті Бақыт Сұлтанов.
Сонымен қатар, министрдің айтуынша, бүгінгі жағдай бізге ұйымды «қайта жүктеу» қажеттілігі туралы айтады.
«ДСҰ болжамды және қауіпсіз әлемдік сауданы реттеу мен дамытуды қамтамасыз ететін бірегей және маңызды алаң болып табылады. Сондықтан Қазақстан ДСҰ-ға мүше басқа елдермен бірге көпжақты сауда жүйесін реформалау бастамаларына белсенді қатысады. Қазақстан ДСҰ-ның салыстырмалы түрде жаңа қатысушысы болғанына қарамастан, біз өзіміздің жаңа бастамаларға белсенді қатысуымыз және дұрыс сыртқы сауда саясаты есебінен ДСҰ мүшелерінің сеніміне ие болдық. Қазақстанның ДСҰ-ның сауда және қоршаған орта жөніндегі комитетіне, ДСҰ-ның қызметтер саудасы жөніндегі кеңесінің арнайы сессиясына төрағалық етуі, сондай-ақ ДСҰ мүшелерінің келесі жылы өтетін ДСҰ-ның 12-ші Министрлік конференциясына біздің еліміздің төрағалық етуі туралы шешімі маңызды нәтижелер деп атауға болады. Әлемдік сауда үшін бетбұрыс шешімдер қабылданатын біздің төрағалығымызбен осы аса маңызды іс - шараны өткізу-Қазақстанға деген сенімнің үлкен белгісі деп ойлаймын.»- деп қорытындылады Бақыт Сұлтанов.