Аммоний сульфаты өндірісіндегі инновациялар: Қазақстанның химия өнеркәсібінің дамуы
Минералды тыңайтқыштар өндірісі саласы Қазақстанның ауыл шаруашылығы мен өнеркәсібінің дамуына маңызды рөл атқарады. Қазақстанның бай табиғи ресурстары химия өнеркәсібінің, соның ішінде минералды тыңайтқыштар өндірісінің өсуіне кең мүмкіндіктер ашады. Осы саладағы маңызды кәсіпорындардың бірі – «ҚазАзот» АҚ. Еліміздегі сұйық аммиак пен аммиак селитрасын өндіретін жалғыз өндіруші, олар дәнді дақылдар, көкөністер мен жемістер өсіру үшін қажет. Минералды тыңайтқыштар өсімдіктерді өмірлік маңызды қоректік заттармен қамтамасыз етеді және елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады.
«ҚазАзот» ЖШС 2005 жылы Азот-тығыну зауытының базасында құрылды. Ал 2010 жылы жаңа басшылықпен қайта қалпына келтірудің екінші кезеңі басталды. Күрделі жөндеулер жүргізілді, ескірген жабдықтар ауыстырылды және заманауи технологиялар енгізілді. 2011 жылдан бері кәсіпорын мемлекеттік индустриалды-инновациялық даму бағдарламасына қатысуда, ал 2013 жылы аммиак, азот қышқылы және аммиак селитрасын өндіруді модернизациялау сәтті аяқталды, бұл оның қуаттылығын едәуір арттырды.
Аммиак өндірісіндегі басты факторлардың бірі – табиғи газды пайдалану. 2015 жылы «ҚазАзот» филиалы Шағырлы-Шомышты кен орнын пайдалану құқығын алды, бұл өнімнің өзіндік құнын төмендетуге және бәсекеге қабілеттілікті арттыруға мүмкіндік берді. 2016 жылы кәсіпорын акционерлік қоғам болып қайта құрылды, ал 2017 жылы өзінің газ поршенді электр станциясы пайдалануға берілді, бұл энергетикалық тәуелсіздік пен зауыттың тұрақты жұмысын қамтамасыз етті.
Кәсіпорынның өнімдері агроөнеркәсіптік кешенде және тау-кен өнеркәсібінде белсенді қолданылады, онда ауыл шаруашылығын қолдау мақсатында мемлекет тарапынан субсидияланады.
2022 жылы азот қышқылын нейтралдау және буландырудың жаңа бөлімі енгізілді, бұл өндіріс көлемін жылына 380 мың тоннаға дейін арттырды. Бұл жоба зауытты жаңғырту мен өндірістік қуаттарды кеңейтуде маңызды қадам болды.
Биылғы жылдың екінші жартысында «ҚазАзот» АҚ жобалық қуаты жылына 40 мың тонна түйіршіктелген аммоний сульфатын өндіру бойынша жаңа желіні іске қосты, бұл 20 жаңа жұмыс орнын қамтамасыз етті. Бұл қадам өнім ассортиментін кеңейту және зауытты модернизациялау жөніндегі стратегиялық жоспардың бір бөлігі болып табылады. Сульфат аммонийін өндіру, күкірт қышқылын аммиак буымен нейтралдау технологиясына негізделген, содан кейін кептіру және грануляциялау, халықаралық стандарттарға сәйкес келеді. Азот пен күкіртті қамтитын бұл тыңайтқыш өнімділік пен топырақ сапасын жақсартуда маңызды рөл атқарады, бұл әсіресе Қазақстанның аграрлық секторы үшін өзекті.
Жаңа өндірістің іске қосылуы «ҚазАзот» компаниясының елдегі жетекші тыңайтқыш өндірушісі ретінде позициясын нығайтуға ғана емес, сонымен қатар азық-түлік қауіпсіздігін арттыру бойынша глобалды күштерді қолдауға да ықпал етеді. Күкірт қосылған тыңайтқыштар, мысалы, аммоний сульфаты, әлемде сұранысқа ие, себебі олар ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын қамтамасыз етіп, климаттың өзгеруі мен азық-түлікке деген өсіп отырған қажеттілік жағдайында ресурстарды тиімді пайдалануға көмектеседі.
Компания альтернативті энергия көздерін белсенді түрде енгізіп, тұйық цикл жүйелерін пайдаланады, бұл көміртек ізін азайтуға және қоршаған ортаға әсерді минимизациялауға мүмкіндік береді. Бұл шаралар компанияға тұрақты даму бойынша жаһандық трендтерге сай болуға және ішкі, сондай-ақ халықаралық нарықтарда мықты позицияларды иеленуге мүмкіндік береді.