Тәуелсіздік – туымызды тіктеп, туған жердің тұғырын биіктетін ең ұлық мерекелердің бірі. Еркіндік пен елдігіміздің ажырамас символына айналған осы датаны атап өтудің мән-маңызы бөлек. Бұл күні Қазақстан күллі жаһанға азат мемлекет ретінде танылды.
16 желтоқсанда дербестігімізді сақтап, оны нығайту жолында аянбай еңбек еткен азаматтар ұлықталып, отаншылдық рух салтанат құрады.
Бүгінде елімізде қаржылық тұрақтылық пен экономикалық дамуға бағытталған реформалар жүйелі түрде іске асырылып келеді. Мемлекеттік қаржы жүйесінің ашықтығы мен тиімділігін арттыру – біздің басты міндеттеріміздің бірі. Осы тұрғыдан алғанда, әр қазақстандықтың еңбегі мен сенімі айрықша маңызға ие.
Тәуелсіздігіміз баянды, еліміз тыныш, халқымыз ынтымақты болсын! Әр шаңыраққа амандық, ырыс-береке, толайым табыс тілейміз.
Көкшетауда Kokshe Arena көпфункционалды спорт кешені халық игілігіне берілді. Аталған нысан заңсыз иемденілген активтерді мемлекетке қайтару шеңберінде құрылған Арнаулы мемлекеттік қордағы қаражаттың есебінен салынған айта кетейік. Жаңа кешеннің ашылуына ҚР Қаржы министрі Мәди Такиев, ҚР Туризм және спорт министрі Ербол Мырзабосынов, ҚР Бас прокуроры Берік Асылов, Ақмола облысының әкімі Марат Ахметжанов, World Boxing халықаралық бокс федерациясының президенті Геннадий Головкин және аралас жекпе-жектен UFC жауынгері Шавқат Рахмонов қатысты.
Мәди Төкешұлы айтқандай, бұл жоба мемлекетке қайтарылған қаражаттың іс жүзінде қалай тиімді пайдалануға болатынын көрсетті. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестен түскен ақша қазір осындай әлеуметтік маңызы бар жобаларға жұмсалып келеді.
Заманауи мультимедиялық жабдықтармен жарақталған Kokshe Arena спорт кешенінде 650 адамға шақталған зал қарастырылған. Сондай-ақ мұнда жарға өрмелеу алаңы мен өртке қарсы қолданбалы спорт түрлеріне арналған мұнаралы әмбебап спорт залы, сол секілді олимпиадалық стандарттар бойынша жабдықталған бокс, күрес, ауыр атлетика және кроссфитке арналған мамандандырылған залдар бар.
Кешен қимыл-қозғалысы төмен осал топтарға кіретін азаматтарға толығымен қолжетімді. Ғимараттың шекті сыйымдылығы шамамен – 1000 адам.
Бұл ретте Kokshe Arena Ақмола облысында қайтарылған активтердің есебінен салынған екінші спорт нысаны екенін айта кеткен орынды. Арнаулы қордағы қаражат арқылы өңірде тұтастай 42 әлеуметтік нысанды салу жоспарланған. Жаңа кешен жаттығуға, бұқаралық спортпен шұғылдануға және халықаралық деңгейдегі жарыстарды өткізуге толығымен сай. Жаңа кешен облыстағы саламатты өмірдің негізгі орталықтардың біріне айналатыны күмәнсіз.
ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз конференциясында Қаржы вице-министрі Әсет Тұрысов пен Сауда және интеграция вице-министрі Әсет Нүсіпов келер жылы қаңтардан бастап іске қосылатын Тауарлардың ұлттық каталогы жайлы айтып берді.
Тауарлардың ұлттық каталогы (ТҰК) мемлекеттік органдар мен бизнес пайдаланатын кез келген өнім туралы ақпараттың орталықтандырылған және сенімді көзіне айналады. ТҰК енгізу түрлі ведомстволар мен ұйымдардағы көптеген сан алуан анықтамалықты алмастырып, тауарларды сипаттау мен сәйкестендірудің бірыңғай мемлекеттік стандартын қамтамасыз етеді.
«Бүгінде елімізде әртүрлі рәсімдерде қолданылып келе жатқан көптеген анықтамалық пен каталогтар бар – мемлекеттік сатып алуда, кеден саласы мен ЭШФ-да, таңбалау ісінде, статистикада, чек шығару және т.б. Бұл мәселені шешу үшін Тауарлардың ұлттық каталогын құруды қолға алдық. Ұлттық каталог GTIN/NTIN бірегей кодтары арқылы тауарларды түпкілікті сәйкестендіруді қамтамасыз етіп, барлық негізгі процеске: көтерме және бөлшек саудаға, кедендік декларацияларға, чектерге, электронды сауда алаңдарына, бюджетті жоспарлау мен атқаруға және т.б. жүйелерге қосылған деректердің үлгілі көзіне айналады», деді Әсет Нұрланұлы.
Бұл ретте Қаржы вице-министрі біртұтас базаны енгізу тауарлардың бағасына әсер етпейтінін жеткізді. Себебі тауар карталарын тіркеу мен NTIN коды беру процедурасы тегін. Сауда-саттық тоқтатылмайды – NTIN коды жоқ өнімге автоматты түрде уақытша XTIN коды беріледі, оны бір ай ішінде NTIN-ге ауыстыру қажет.
Осы орайда аталған каталог Қазақстанда, яғни мемлекеттік серверлерде, жергілікті нарықтың ерекшеліктерін ескере отырып, мәліметтерді міндетті түрде мемлекеттік тілде қалыптастыратынын айта кетейік. Демек, бұл технологиялық дербестікке, тұрақтылыққа және отандық талаптардың толық сәйкестігіне кепілдік береді. Мемлекеттік деректер базасы тауарларды сипаттаудың бірыңғай форматын, оның ішінде дұрыс сәйкестендіру кодын, атауын, сипаттамаларын, суреттерін және ілеспе мәліметтерін қамтамасыз етеді. Әр өнімнің жеке картасы болады, ол барлық ақпарат жүйесі бірдей растайтын «бірыңғай төлқұжатқа» айналады.
«Қарапайым мысал: бір жүйеде өнім «сүт» деп көрсетілсе, екіншісінде «айран», ал үшіншісінде «ашытылған сүт өнімі» деп аталып тұр делік. Үш түрлі атау болғанымен іс жүзінде мұның бәрі бір өнім. Жіктеуіштердің бытыраңқылығы, кемшіліктерге, ақпараттың қайталануына, процестердің баяу жүруіне және қадағалаудың күрделілігіне әкеліп соқты. ТҰК осы кедергілерді толығымен жоя алады. Біз атауы, құрамы, сипаттамалары, өндірушісі және бірегей National Trade Item Number - NTIN бар тауардың бірыңғай «цифрлы төлқұжатын» жасап жатырмыз», деді Ә.Нүсіпов.
Тұтастай алғанда, біртұтас каталогты енгізу деректердің бөлшектенуін жоюға, тауар анықтамалықтарындағы қайталанулар мен сәйкессіздіктерді болдырмауға, мемлекеттік сатып алуларда, сауда саласында, бухгалтерлік және қойма есебінде, коммерциялық электронды алаңдар мен маркетплейстерде ақпараттың түпкілікті сәйкестігін қамтамасыз етеді. Стандартты тәсіл арқылы нарықтың барлық қатысушысы бірыңғай және өзекті мәліметтермен жұмыс істеп, бұл процестердің ашықтығы мен сапасын арттырады.
Спикерлер айтқандай, көпшілігі ТҰК цифрлы таңбалаумен шатастырып жатады. Бүгінде Қазақстанда тауарларды жіктеу мен каталог жүргізудің үш деңгейлі жүйесі құрылып жатыр. Онда әрбір деңгей өз функциясын орындайды. ТЖҚЖЖ – бюджетті жоспарлау, жалпы статистика және мемлекет деңгейіндегі талдау үшін қажет тауарлар мен қызметтердің жалпы жіктеуіші.
Тауарлардың ұлттық каталогы – негізгі және әмбебап деңгей, мұнда тауардың әр атауы өндірушімен бірге белгіленеді. Цифрлы таңбалау – тауардың әр данасы мен партиясы бекітілген ең төменгі әрі ең дәл деңгей. Аталған құрал тауар санаттарының шектеулі көлемінде қолданылады және бұл контрафактіге қарсы бағытталған күрес, сондай-ақ ол қадағалау, жарамдылық мерзімі және салық тәртібі мәселелерін шешеді.
Астанада орнықты даму мен климаттық тәуекелдер саласындағы қаржылық ақпаратты ашуға қойылатын талаптарды белгілейтін S1 ХҚЕС және S2 ХҚЕС стандарттарын енгізуге арналған ұлттық дөңгелек үстел өткізілді. Аталған іс-шараны ҚР Қаржы министрлігі мен Қазақстандағы БҰҰ Даму бағдарламасы ұйымдастырды. Талқылауға мемлекеттік органдардың, квазимемлекеттік және корпоративті сектордың, сондай-ақ қаржы институттарының, аудиторлық және консалтингтік компаниялардың өкілдері қатысты.
Дөңгелек үстелде реттеуші органдарға, бизнес пен кәсіби қоғамдастық үшін негізгі іс-қимыл жоспары болатын жол картасының жобасы таныстырылды. Құжат ХҚЕС қорының халықаралық әдіснамасына негізделген және Ernst & Young компаниясымен жүргізілген қазақстандық нарықтың дайын екенін растайтын талдау нәтижелерін ескереді.
ҚР Қаржы вице-министрі Дәурен Кеңбеил есептіліктің жаңа стандарттарына көшудің маңыздылығын атап өтті. Ол S1/S2 ХҚЕС енгізу Қазақстанның «жасыл» экономика мен көміртегі бейтараптығы саясатының орынды жалғасы болып саналатынын атап өтті. Бұл еліміздің халықаралық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін сақтау үшін қажет.
БҰҰ ДБ-ның Қазақстандағы тұрақты өкілі Катаржина Вавьерниа есептіліктің жаңа стандарттары корпоративті басқару тәсілдерін өзгертетінін айтты. «Біз Қазақстанға заманауи, ашық және тұрақты қаржы экожүйесін құруға қолғабыс етуге қуаныштымыз. S1 және S2 ХҚЕС халықаралық стандарттары тәуекелдерді тиімді басқарып, инвестиция тарту мен орнықты қаржыландыруды кеңейтуге жол ашады», деді К.Вавьерниа.
EY серіктесі, Орталық Азия, Кавказ және Украинадағы климаттың өзгеруі және тұрақты даму қызметтерінің басшысы Виктор Коваленко Қазақстан Республикасында S1/S2 ХҚЕС енгізу бойынша Жол картасының жобасын ұсынды.
Жоспарды табысты іске асыру үшін мемлекеттік органдар, корпоративті сектор және кәсіби бірлестік мамандарының құзыретін арттыруға бағытталған оқыту бағдарламасы қарастырылған. Бұл жұмыстың қорытындысы 2029 жылға қарай толық енгізудің мақсатты мерзімімен тұрақты есептілік стандарттарын міндетті қолдануға кезең-кезеңімен көшу болады.
Жаңғыртудан өткен екі автомобиль өткізу пункті пайдалануға берілді. Атап айтқанда, Өзбекстанмен шекарада орналасқан «Қазығұрт» және Түркіменстанмен шекарада орналасқан «Темір баба» пункті. Аталған нысандардың ашылуы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес жүзеге асырылып жатқан шекара маңындағы инфрақұрылымды жаңғырту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаның шеңберінде өткенін айта кетейік.
«Қазығұрт» өткізу пунктінің ресми ашылуына ҚР Қаржы министрі Мәди Такиев пен Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеров қатысты.
Мәди Төкешұлы айтқандай, жаңғырту бағдарламасы Қытай, Өзбекстан және Түрікменстанмен арадағы шекараларда орналасқан барлығы 9 өткізу пунктін қамтиды. «Қапланбек», «Атамекен», «Қалжат» және «Алакөл» сияқты бірқатар нысандағы жұмыстар аяқталған. Ал жыл соңына дейін «Тәжен», «Майқапшағай» және «Бақты» пункттерін жаңғыртудан өткізу көзделген.
Жөндеу жұмыстары көлік қозғалысы мен жүк өткізу процесіне кедергі келтірмей іске асырылды. Осы мақсатта уақытша қозғалыс схемасы ұйымдастырылып, бұл кептелістің алдын алып, жүк және жолаушылар тасымалы үздіксіз жүргізілді.
Жаңа технологияларды енгізудің нәтижесінде шекарадан өту уақыты 30 минутқа дейін азайып, көліктерді өткізу қабілеті тәулігіне 1 000 дейін ұлғайтылды. Қазір жаңартылған өткізу пункттері арқылы көлік ағыны 2,5 есе артты. Мәселен, 2022 жылы шекараны 640 мың автомобиль кесіп өтсе, бүгінде бұл көрсеткіш 1,5 млн-ға көбейді.
«Қазығұрт» өткізу пункті халықаралық стандарттарға сай келетін заманауи технологиялық кешен. Мұнда көлікті тіркеудің автоматтандырылған жүйесі, озық сканерлеу жабдықтары, салмақ габаритті жүйелер, сондай-ақ рентген-телевизиялық қондырғылар, «тепловизорлар» және радиациялық бақылау құралдары енгізілді. Қозғалыс ағындары жаяу жүргіншілерге, жеңіл және жүк көліктері үшін бөлінген. Бұл қауіпсіздік пен жайлы қозғалысты арттырады. Жүк көліктері үшін техникалық бақылаудан тоқтаусыз өтуге мүмкіндік беретін автоматтандырылған дәліздер қарастырылған.
Инфрақұрылымды жаңартумен қатар министрлік кеден рәсімдерін цифрландыру бойынша белсенді жұмыс жүргізіп келеді. Айталық, Keden ақпарат жүйесі кезең-кезеңімен енгізіліп жатыр, бұл толық интеграцияланған цифрлы кеден жүйесіне көшуді қарастырады. Жүйе экспресс-жүктермен жұмысты, тауарларды есепке алуды және виртуалды қоймаларды автоматтандырды. Қазір жасанды интеллект негізінде тауарлар мен қызметтерді декларациялау модулін іске қосу қолға алынған. Мақсат – электронды декларацияның толық циклін аяқтап, 2026 жылдан бастап тиімділікті бақылау, сараптау және бағалау үшін жаңа модульдерді енгізу болып саналады. Бұл бизнес үшін жұмысты айтарлықтай жеңілдетіп, қызмет жеделдігін нығайтады.
Бұдан бөлек сәуірде Өзбекстанмен шекарадағы «Жібек жолы» өткізу пунктін ауқымды жаңғырту басталған болатын. Жаңа кешен жалпы ауданы 10 мың шаршы метрді алып жатқан екі заманауи жолаушылар терминалын және автокөлікке арналған бірыңғай шатырды қамтиды. Тиісті жұмыстар аяқталғаннан кейін 2026 жылы шілдеде өткізу пунктінің қабілеті тәулігіне 70 мың адамға дейін және 2 мың жеңіл автомобильге дейін өседі деп көзделген.
Тағы бір инновациялық бағыттардың бірі – Қытаймен бірлесіп қолға алынған «Бақты-Покиту» жобасы саналады. Қытай тарапы екі аумақта да толық автоматтандырылған логистикалық орталықтар құруға шамамен 50 млн доллар көлемінде инвестиция жұмсамақ. Жоба аясында жүктерді тасымалдауға ұшқышсыз басқарылатын электр шаттлдарын пайдалану, «ақылды» логистиканы, AGV-терминалдарды, зарядтау стансаларын енгізу және бүкіл өңірдегі ең технологиялық көлік дәліздерінің бірін құрып, екі мемлекеттік цифрлы жүйелерінің толық интеграциясын қамтамасыз ету жоспарланып отыр.
«Жаңа өткізу пункттерін іске қосу – мемлекеттік органдардың, мамандардың, инженерлердің, құрылысшылардың және шекара қызметтерінің бірлескен жұмысының жемісі. Біз экономиканы дамытуға әсер етіп, Қазақстанды ашық, сенімді және бәсекеге қабілетті транзитті хаб ретінде айқындайтын заманауи, технологиялық және жайлы инфрақұрылымды құруға мән беріп келеміз. Бұдан басқа өткізу пункттерін жаңғырту – Мемлекет басшысының Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыруға бағытталған тапсырмасын іске асыру жөніндегі жүйелі қадам. Біз сауданы арттырып, бизнестің жұмысын жеңілдететін және Қазақстанды аймақтың негізгі логистикалық торабына айналдыратын заманауи инфрақұрылым құрып жатырмыз», деді М.Такиев.
ҚР Қаржы вице-министрі Дәурен Темірбеков PEFA (Public Expenditure and Financial Accountability) халықаралық бағдарламасы хатшылығының онлайн кездесуіне қатысты.
Оның барысында 2022-2024 жылдардағы Қазақстанның мемлекеттік қаржы жүйесін басқару жұмысына тәуелсіз баға берілді. Бұл бағалау Дүниежүзілік банк пен Азия даму банкінің бастамасымен және қолдауымен жүргізілгенін айта кетейік.
PEFA – кез келген елдің қаржы басқару жүйесінің күшті әрі әлсіз жақтарын жан-жақты бағалауға мүмкіндік беретін халықаралық әдістеме. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, Қазақстан бұған дейінгі бағалаумен салыстырғанда бюджет реформасында, қаржы ағындарының ашықтығын арттыру мен қаржылық тәртіпті нығайтуда айтарлықтай жетістікке жеткен. Мұның нәтижесінде еліміздің Орталық Азия мемлекеттері арасында көшбасшылық позицияны сақтап отырғаны белгілі болды.
Аталған бағалау халықаралық аренадағы сенімді нығайтып, Қазақстанның кредиттік рейтингіне оң әсер етуі мүмкін. Осы тәсіл жүргізіліп жатқан мемлекеттік қаржы саясатының тиімділігін растап, халықаралық әріптестермен және инвесторлармен жемісті диалогты күшейтуге қосымша жол ашады.
Қоғамдық кеңес отырысында ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау мәселелері талқыланды. Іс-шараға кеңестің төрағасы мен мүшелері, салалық ҮЕҰ, министрліктің құрылымдық бөлімшелері мен ведомстволарының басшылары қатысты.
Басқосуда салықтық әкімшілендіруді цифрландыру мәселелері мен комитеттің ақпарат жүйелеріне жүргізілген IT-аудиттің нәтижелері қаралды.
Комитет төрағасының орынбасары Әнуар Сүлейменов 2024 жылы ведомствоның барлық ақпарат жүйесіне тәуелсіз IT-аудит жүргізілгенін және олардың архитектурасы қалыптастырылғанын айтты. Ол 5 платформадан тұрады: Салықтық әкімшілендірудің интеграцияланған жүйесі, Smart Data Finance, Keden, Электрондық шот-фактуралар және Тәуекелдерді басқару жүйесі. Сондай-ақ ол осы ақпараттық архитектура салықтық әкімшілендірудің толықтай цифрландырылуын қамтамасыз ететінін атап өтті.
Бұдан бөлек қоғам өкілдері 2023-2025 жылдарға арналған экономика секторлары бөлінісінде берілетін трансферттердің серпінін қарастырды. Айталық, Қаржы министрлігі Есеп беру және статистика департаментінің директоры Гүлназ Айсина мемлекет жыл сайын берілетін субвенциялар көлемін ұлғайта отырып, өңірлерге қолдау көрсететінін атап өтті. Бұдан басқа әлеуметтік-экономикалық мәселелерге жедел әрекет ету үшін Үкімет резервінен өңірлерге шұғыл шығындарға қаражат бөлінетіні айтылды.
Қоғамдық кеңес мүшелері министрлікке азаматтар мен мемлекеттің өзара іс-қимылын жеңілдету үшін цифрлы қызметтер мен ЖИ енгізуді жалғастыруды ұсынды.
Қазақстанда сын-қатерді дер кезінде анықтап, кез келген кемшілікті қашықтан бұғаттауға септесетін мемлекеттік аудиттің превентивті цифрлы моделі енгізіліп келеді. Бұл туралы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте ҚР ҚМ Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің төрағасы Ержан Мыңжасаров айтты.
Талдаудың автоматтандырылған жүйелерін енгізу, мемлекеттік дерекқорлармен интеграциялау және нақты уақыт режімінде мониторинг жүргізу үшін жасанды интеллект алгоритмдерін пайдалану ведомствоның стратегиясына айналды. «Мемлекеттік жоспарлау» жүйесіндегі жаңа онлайн-бюджеттік мониторинг есебінен бюджет бекітілгенге дейін 2026-2028 жылдарға арналған сомасы 1,5 трлн теңге болатын шығыстарды негізсіз жоспарлау анықталып, жолы кесілді.
Е.Мыңжасаров айтқандай, министрліктің цифрлы шешімдері әлеуметтік салада 1,4 млрд теңгеге жалақы төлеу кезінде алаяқтық схемаларды әшкерелеуге септігін тигізді. Автоматтандырылған мониторинг тәсілі білім беру саласында жалақыны есептеу түріндегі ақша жымқыру деректерін жүйелі түрде жоюға мүмкіндік береді.
Мемлекеттік сатып алуды бақылау шеңберінде биыл онлайн-мониторингпен 1,1 трлн теңгеге 5 мыңға жуық төлем қамтылды. Оның ішінде 184,2 млрд теңгеге 694 тәуекел аударымы анықталды. Аудит нәтижелері бойынша 59,5 млрд теңгеге қаржылық бұзушылықтар тіркеліп, қызмет көрсетушілерге (жеткізушілерге) 237 млн теңгеден астам сомаға тұрақсыздық айыбы салынды.
2021 жылдан бастап толық енгізілген электронды аудит өз тиімділігін көрсетті. Бұл тетік іске қосылған сәттен бастап 804 аудиторлық іс-шара қашықтан өткізіліп, 120 млрд теңгеден астам сомаға кемшіліктер әшкере болды. Аталған жүйе адам факторының алдын алып, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайтты және бір аудиторға жұмсалатын іссапар шығынын шамамен 4,5 есе азайтты.
Қолға алынған жұмыстың тиімді модельдері халықаралық деңгейде атап өтілді. Айталық, PEMPAL ішкі аудиторлар қауымдастығы цифрландырудың қазақстандық тәжірибесін жоғары бағалады. Комитеттің «Ішкі аудиттің тиімділігі» көрсеткіші бойынша қызметі Дүниежүзілік және Азиялық даму банктерінің сарапшылары тарапынан максималды «А» бағасына ие болды.
«Алдымызға қойылған ауқымды міндеттердің бірі комитеттің аудиторлық қызметін толықтай цифрлы форматқа ауыстыру. Бұл мемлекеттік қаражаттың қозғалысын үздіксіз бақылауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бұл тәсіл Мемлекет басшысының тапсырмасына толық сай келеді. Біздің мақсатымыз - мемлекеттік органдардың жұмысын барынша ашық әрі тиімді ету», деп қорытындылады ІМАК төрағасы.
Қаржы министрлігінің аппарат басшысы Эрнар Ержанов Ішкі мемлекеттік аудит комитетінің (ІМАК) ұжымына комитет төрағасының жаңа орынбасары Құлмұханбет Исаковты таныстырды.
Қ.Исақов 1969 жылы Жамбыл облысында дүниеге келген. Ол Алматы халық шаруашылығы институты мен Қырғыз мемлекеттік ұлттық университетін тәмамдап шыққан.
Қаржы жүйесіндегі еңбек жолын 1992 жылы Алматыдағы Мемлекеттік салық инспекциясында маман болып бастаған. 2007 жылға дейін инспектордан бастап қалалық салық комитетінде басшыға дейін көтеріліп, жеке тұлғалардың аудиті және акциздер бойынша сектор, бөлім мен басқарманы басқарды.
Ал 2008 жылдан 2025 жылға дейін мемлекеттік кірістер органдарында басшылық қызметте болып, Ақтөбе, Талдықорған, Алматы, Астана қалаларында, сондай-ақ Алматы және Жамбыл облыстарында салық басқармалары мен департаменттерін басқарды.
Биыл шілдеден бастап Мемлекеттік кірістер комитеті Салықтық әкімшілендіру департаментінің директоры болып жұмыс істеді.
Қаржы министрлігінің өкілдері салық міндеттемелерін орындауды жеңілдететін салық және кедендік әкімшілендірудің тың тәсілдері туралы айтып берді. Бұл өзгерістердің басты мақсаты – бақылау тәсілінен сервистік қызметке ауысу, жазалау шараларының орнына алдын алуға мән беру, сондай-ақ адал салық төлеушілерге барынша жайлы жағдай жасау. Осы және өзге де жаңашылдықтар жөнінде Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз конференциясында Қаржы вице-министрі Ержан Біржанов жеткізді.
Негізгі реформалардың бірі ретінде 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын және микробизнеске арналған «таза парақ» тәсілін айтуға болады. Осы арқылы 2026 жылдың 1 сәуіріне дейін негізгі қарызды өтеу кезінде өсімпұлдар мен айыппұлдар есептен шығарылып, алдыңғы кезеңдер бойынша салық тексерулері жойылады, сондай-ақ компанияларды тарату рәсімі айтарлықтай жеңілдей түседі.
Ержан Біржановтың айтуынша, есеп беру жүйесі де айтарлықтай оңтайлы болады. Мәселен, декларацияларды уақтылы тапсырмағаны үшін айыппұл салынбайды. Егер де құжат өткізілмесе, ол автоматты түрде нөлге теңеледі. Көлік салығының есептерін қоса алғанда, тапсырылатын есептердің ескірген нысандары (формалары) алынып тасталды. Міндеттемесі аз бизнес (1 млн теңгеге дейін) мүлік пен жерге салынатын салыққа қатысты тоқсан сайынғы төлемдерден босатылады. Енді жыл қорытындысы бойынша тек бір рет қана төлем жасалады.
Өндіріп алу рәсімдерін қолдану шегі көтерілді. Мысалы, белгілі бір тұлғаның 20 АЕК (айлық есептік көрсеткіш) дейінгі мөлшерде қарызы болған жағдайда оның шоттары бұғатталмайды, тек хабарлама жіберіледі. Мүлікке тыйым салу сияқты шаралар тек айтарлықтай әрі «созылмалы» қарыздар болған жағдайда ғана қолданылады.
ҚҚС саласында «автоматтандырылған бақылау» жүйесі енгізіліп келеді: электрондық шот-фактураны ҚҚС шамадан асып кеткен жағдайда ғана жазуға болады. Бұл біркүндік фирмалармен күресуге бағытталып, ҚҚС оңтайландырылған қайтару процедурасын едәуір жылдамдатады – 15 жұмыс күніне дейін.
Қаржы министрлігі цифрландыруға ерекше назар аударып келеді. Қазір жеті түрлі жүйені біріктірген СӘИЖ бірыңғай ақпарат жүйесі іске қосылып, жұмыс істеп тұр. Бұл төлемдерді өңдеу уақытын 15 минуттан 1 минутқа дейін үнемдеуге септесті. Smart Data Finance (SDF) үлкен деректер платформасы тәуекелдерді дәл бағалау мен болжау үшін 74 көзден алынған ақпаратқа талдау жасауға қауқарлы. Салық төлеушілер үшін ЖИ көмекшісі мен есептілікті алдын ала толтыру жүйесін енгізу бойынша жұмыс жүргізіліп жатыр.
Азаматтар үшін банкроттық рәсімі жеңілдей түседі: ескі берешектер бойынша қарыздарды алдын ала реттеу туралы талап жойылып, себебін түсіндірмей рәсімді тоқтату құқығы жолға қойылады. Бұл көптеген адамға қарыздан құтылып, қаржылық жағдайын реттеуге мүмкіндік береді.
«Бұл қолға алынған жұмыс фискалды қатынастардың заманауи жүйесін қалыптастыруға бағытталған. Әлбетте, ол ашық, болжамды және ыңғайлы болуы керек. Бұл кәсіпкерлерге өз ісін дамытып, ал мемлекетке – экономикалық белсенділіктің өсімі есебінен тұрақты салық түсімдерін қамтамасыз етуге жол ашады», деп түйіндеді Е.Біржанов.