23 декабря 2024

Даудын түрі: салықтық даулар

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: ҚҚС қайтару

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «M» компаниясының Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-Мемлекеттік кірістер органы) есепке жатқызылатын ҚҚС бюджетке төлеуге жатпайтын қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан асып кеткен сомасы туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға апелляциялық шағым алды.

Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы  қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын 2024ж.01.01. бастап 2024ж.31.03. дейінгі кезең үшін ҚҚС есептеудің дұрыстығын және уақтылы төленгенін растау мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша есепке жатқызылатын ҚҚС-тың бюджетке төленуге жатпайтын, қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан 11 503,7мың теңге мөлшерінде асып кету сомасы тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарылды.

 «А» компаниясы мемлекеттік кірістер органының (МКО) қорытындыларымен келіспей, 11 503,7 мың теңге сомасында қайтаруға ҚҚС асып кетуін растамау бойынша тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.

МКО-ның осы қорытындысымен «А» компаниясы Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің 25.12.2017ж. (Салық кодексі) 152-бабының 5-тармағына сәйкес келіспейді, тексеру барысында қажетті құжаттар ұсынылып, нәтижесінде қайтаруға ұсынылған ҚҚС дұрыстығы расталды, тараптардың өзара есеп айырысулары расталды.

Шағымда тексеру актісі бойынша Ресейдің ФҚҚ-на сауал жіберудің себебі екі мақсаттағы тауарларды өткізудің болуы болып табылатыны көрсетілген. Бұл ретте 23.02.2024ж. Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Индустриялық даму комитеті берген, онда өткізілген тауар экспорт кезінде лицензияны талап ететін ерекше тауарларға, қосарланған мақсаттағы тауарларға жатпайтыны көрсетіледі. Демек, Федералдық салық қызметі басқармасына сұрау салу жіберуге негіз жоқ.

«А» компаниясының дәлелдерін тексеріп, МКО ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

Салық кодексінің 152-бабының 1-тармағына сәйкес ҚҚС асып кеткен сомасын растау бойынша тақырыптық тексеру ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару туралы талапты ұсынған салық төлеушіге қатысты тәуекелдерді басқару жүйесін (ТБЖ) қолдану арқылы жүргізіледі.

ТБЖ қолдана отырып ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару тәртібі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 19.03.2018ж. бұйрығымен бекітілген Қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларын, сондай-ақ тәуекел дәрежесінің өлшемдерін белгілейді. Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген № 391 (бұдан әрі - № 391 Ереже).

№ 391 Ереженің 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару дәрежесі салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ пайдалана отырып ҚҚС асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды. «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылатын және оңайлатылған тәртіппен қайтарылуға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілер санатына жатқызылады.

Бұл ретте, № 391 Ереженің 39-тармағында салық төлеушінің өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін салық пайдасын (салықтық үнемдеуді) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында жариялауға жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын өлшемдер, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге қолданылатыны белгіленген.

№ 391 ереженің 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің критерийлерін пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша баллдардың жиынтық қорытындысы Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен (350 баллдан) аспаса, онда осындай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» есебі қалыптастырылады.

Салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ салық төлеушінің қызметі туралы басқа да құжаттарды және (немесе) мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» есебі болып табылады.

Қарастырылып отырған жағдайда «А» компаниясының тақырыптық салықтық тексеруі 1 2024 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талаптың негізінде жүргізілді. 01.01.2024ж. 31.03.2024ж. бойынша талапта көрсетілген ҚҚС сомасы 11 503,7 мың теңгені құрады.

Тақырыптық тексеру актісінен көрініп тұрғандай, дәрежені бағалау нәтижелері бойынша жиынтық қорытынды ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен аспады, демек, «А» компаниясы бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.

Тақырыптық тексеру жүргізу барысында «А» компаниясы сатып алушысы «Ав» компаниясы болып табылатын Ресей Федерациясына тауарлардың (бейнекамералар, бейнекодралар, бақылау жүйелеріне арналған мониторлар және т.б.) экспортын жүзеге асырғаны анықталды.

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 09.06.2023ж. № 424 Ерекше тауарлардың бақылау тізімі (бұдан әрі - 09.06.2023ж. бұйрық) бекітілді, оған сәйкес осы тізімге енгізілген тауар тауарлардың негізгі бөлігі болып табылатын бір немесе одан да көп бақыланатын компоненттері бар бақыланбайтын тауарларды (өсімдіктерді қоса алғанда) экспорттау кезінде лицензиялаудан босатылмауы тиіс және оңай алып тасталуы немесе басқа қолдану үшін пайдаланылуы мүмкін.

Ерекше тауарлардың бақылау тізімінің 4-тармағында СЭҚ ТН кодтары тауарларды (көрсетілетін қызметтерді) сәйкестендіру және қосарланған және әскери мақсаттағы өнімге жатқызу процесінде ұсынымдық және қосалқы кодтар болып табылатыны белгіленген. СЭҚ ТН кодтары толық болмауы немесе барлық бақыланатын позицияларды қамтымауы мүмкін және бақыланатын позицияның техникалық параметрлеріне сәйкес келмеуі мүмкін. Белгiлi бiр өнiмдi бiрдейлендiру және қосарланған немесе әскери мақсатқа сәйкестендiру жөнiндегi түпкiлiктi шешiм осы тiзiмнiң бақыланатын өнiмiнiң техникалық параметрлерiмен айқындалады.

Бұл жағдайда «А» компаниясы тауарлар экспортын жүзеге асырды, оның ішінде:

- IP-бейнетіркегіштер, 16 арналы H.265, 4K IP-бейнетіркегіш, СЭҚ ТН коды бойынша Ерекше тауарлардың бақылау тізіміне кіретін 8521900009 СЭҚ ТН коды 8521900009 Жазатын аппаратура және ол үшін арнайы әзірленген магниттік өлшеу таспасы;

- Бейне энкодерлер, DIRECTI 8-арналы Кодек пен рұқсатты қолдайтын HD СЭҚ ТН коды , ол СЭҚ ТН коды бойынша Ерекше тауарлардың бақылау тiзiмiне кiредi  «Сандық компьютерлер», «электрондық жинақтар», iлеспе жабдықтар және олар үшiн арнайы әзiрленген компоненттер.

21.5 диагоналы және FULL HD рұқсаты бар бейнебақылау жүйелеріне арналған мониторлар СЭҚ ТН кодын 8528599009, ол СЭҚ ТН 852859 коды бойынша Ерекше тауарлардың бақылау тізіміне кіреді.

Мемлекеттік кірістер органының ақпаратынан келіп шығатыны, уәкілетті органның ерекше тауарларын сәйкестендіруді растайтын құжатты «А» компаниясы салықтық тексеру жүргізу барысында ұсынбаған. Бұл ретте салықтық тексеру актісінің «Салықтық тексеруге ұсынылған құжаттардың тізбесі» бөліміне сәйкес Ерекше тауарларды сәйкестендіру туралы қорытынды да жоқ.

Салық кодексінің 152-бабының 5-тармағымен тауарларды ҚР аумағынан ЕАЭО-ға мүше мемлекеттің аумағына экспорттаған жағдайда Салық кодексіне сәйкес қайтаруға жататын ҚҚС сомасын айқындау кезінде Салық кодексінің 447-бабында көрсетілген құжаттардан мәліметтер ескерілетінін атап өткен жөн.

Салық кодексінің 447-бабының 1-тармағына сәйкес Салық кодексінің осы бабының 1) -3) тармақшаларында көзделген құжаттар тауарлар экспортын растайтын құжаттар болып табылады.

Сондай-ақ «Тауарлардың экспорты мен импорты, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету кезінде жанама салықтарды өндіріп алу тәртібі мен олардың төленуін бақылау тетігі туралы хаттаманың» 4-тармағында Еуразиялық экономикалық одақ туралы шартқа № 18 қосымша ҚҚС нөлдік ставкасын қолданудың негізділігін растауға арналған тізбе көзделген. (немесе) аумағынан тауарлар әкетілген мүше мемлекеттің салық төлеушісі акциз төлеуден босатқан жағдайда, салық органына салық декларациясымен бір мезгілде мынадай құжаттар табыс етіледі: осы тармақтың 1) -5) тармақшаларында көзделген, оның ішінде ҚҚС нөлдік ставкасын қолданудың негізділігін растайтын өзге де құжаттар (олардың көшірмелері) (немесе) аумағынан тауарлар экспортталған мүше мемлекеттің заңнамасында көзделген акциздерді төлеуден босату.

Салық кодексінің 155-бабы 1-тармағының 5) тармақшасында салық органының лауазымды тұлғаларының салық тексеруін жүргізу барысында туындаған мәселелер бойынша шет мемлекеттердің мемлекеттік және өзге де органдарына (ұйымдарына) сұрау салуға құқығы бар деп белгіленгенін атап өту қажет.

Қаралып отырған жағдайда қайтаруға ұсынылған ҚҚС дұрыстығын анықтау мақсатында, сондай-ақ өткізілген тауарлар тізбесінде 09.06.2023ж. бұйрыққа сәйкес экспорттық бақылауға жататын тауарлар бар екенін ескере отырып, тақырыптық тексеру барысында Ресей Федерациясының Қаржы министрлігіне 30.09.2024ж. тақырыптық тексеру актісі аяқталған күні жауап алынбаған «А» компаниясының «Ав» компаниясымен өзара есеп айырысуын растау туралы.

Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағына сәйкес ҚҚС дұрыстығы расталмаған сомалар шегінде ҚҚС қайтару жүргізілмейді.

Осылайша, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының нормаларын ескере отырып, Ресей Федерациясының салық органының сұрау салуына жауаптың болмауына байланысты 11 503,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізделген болып табылады.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша – тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.

23 декабря 2024

Дау түрі: салықтық даулар

Салық төлеушілер санаты: заңды тұлға

Салық түрі: ҚҚС

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) Мемлекеттiк кiрiс департаментiн (бұдан әрi - салық органы) тексеру нәтижелерi туралы хабарламаға «N» компаниясынан бюджетке төлеуге жатпайтын, қайтарылуға расталмаған есептелген салық сомасынан есептелген ҚҚС-ның асып кеткен сомасы туралы апелляциялық шағым алды.

Іс материалдарынан келіп шығатыны, салық органы 01.10.2023ж. кезеңінен бастап қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді. 31.03.2024ж. бойынша, оның нәтижелері бойынша 4 976,6 мың теңге мөлшерінде бюджетке төлеуге жатпайтын, қайтарылуға расталмаған, есептелген салық сомасынан есепке жатқызылған ҚҚС асып кету сомасы туралы хабарлама шығарылды.

«N» компаниясы салық органының қорытындысымен келіспей, салық органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.

12 жылғы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 152-бабының 25.12.2017-тармағын бұзу шағым жасалған салық сомасын есептеу үшін негіз болып табылады. және № 391 Ереженің 47-тармағына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру нәтижесінде анықталған бұзушылықтардың, ЭШФ АЖ деректері мен түрлі деңгейлерде сатып алу бойынша ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтықтардың болуына байланысты 4 976,6 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға жатпайды.

Салық органының осы қорытындыларымен «N» компаниясы қарсы агенттерде «Пирамида» талдамалық есебін пайдалана отырып анықталған бұзушылықтардың болуы ҚҚС сомасын қайтармау үшін негіз болып табылатындықтан келіспейді.

Компанияның «N» шағымында мемлекеттік кіріс органы Компанияның «N» ҚҚС асып кеткен сомасын қайтарудан бас тарту негіздемесінде ҚҚС қайтару мәлімделген операцияларға байланысты емес бұзушылықтар келтірілгені көрсетілген.

«N» компаниясы шағымда Салық кодексінің 152, 190-баптарына және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 19.03.2018ж. бұйрығымен бекітілген Қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану ережелерінің нормаларына сілтеме жасай отырып. № 391 (бұдан әрі - № 391 ереже) Салық кодексінде салық төлеушінің салық есептілігі контрагенттердің барлық салық есептілігіне талдау жүргізу, сондай-ақ бұзушылықтарды айыптау «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру шеңберінде салық төлеушінің өзінің тікелей өнім берушілерімен жасаған операциялары (мәмілелері) бойынша ақпаратты ғана қамтуы мүмкін деп белгілейді салық төлеушіге өзінің тікелей өнім берушілерінің үшінші тұлғалармен барлық айналымы бойынша жол берілмейді.

Сондай-ақ шағымда көрсетілген нормаларға сәйкес «N» компаниясы оның тікелей жеткізушілері ЭШФ АЖ-да жазып берген және тіркеген ЭШФ бойынша ғана ҚҚС сомасын есепке жатқызғаны көрсетілген. (ЭШФ-ның АЖ-дегі және салық тіркеліміндегі сомалары мен көрсеткіштері сәйкес келеді), ал мемлекеттік кірістер органы «N» компаниясының бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамау тәуекелінің болуын дәлелдемеген, демек, ҚҚС асып кетуінің мәлімделген сомасын қайтарудан бас тарту үшін негіз жоқ.

Бұдан әрі шағымнан келіп шығатыны, Салық кодексінің нормаларын және «N» компаниясының № 391 Ережелерін бұза отырып, тікелей жеткізуші атынан «N» компаниясы қатысы жоқ өзге тұлғалармен «P» компаниясы арасындағы өзара қарым-қатынастарға байланысты алшақтық болған жағдайда, мұндай бұзушылықтар тікелей жеткізушіге қатысты тақырыптық/камералдық бақылау.

«N» компаниясы шағымда ҚҚС-ты қайтару мақсаттары үшін экспорттаушымен мәмілелер бойынша тікелей жеткізушілердің ҚҚС-ты есептеу және төлеу бойынша бұзушылықтардың болмауы маңызды екенін атап көрсетеді. үшінші тұлғалармен мәмілелер бойынша өнім берушіде бұзушылықтардың болуы не болмауы экспорттаушыға «Бюджеттен қосылған құн салығын қайтару» мемлекеттік қызметін көрсетуге әсер етпеуі тиіс.

«N» компаниясы мемлекеттік кіріс органы іс жүзінде орындалмай мәмілелер жасағаны туралы куәландыратын фактілерді дәлелдемеді және құжатпен растамайды, бұзушылықтар тікелей өнім берушімен өзара қатынастар бойынша емес, 5 және 7-деңгейлердегі өнім берушілер бойынша айыпталған деп есептейді, мемлекеттік кіріс органы өнім берушілерге қарсы тексерулер тағайындаған жоқ (салықтық актіде тиісті мәліметтер жоқ, салықтық тексеру актісіне растайтын құжаттар қоса берілмеген).

Бұдан басқа, «N» компаниясы шағымында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының 20.09.2022ж. жеткізуші мен экспорттаушының мәмілелері ғана емес, жеткізушілердің барлық мәмілелерін талдауға қатысты мемлекеттік кірістер органының ұстанымы тікелей дәрменсіз болып табылатындығы туралы, жергілікті соттардың осы бөліктегі тұжырымдары да дұрыс емес.

Бұл ретте «N» компаниясы осындай қорытындылар Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының 07.03.2023ж., 27.07.2023ж., 10.08.2023ж. қаулыларында, сондай-ақ Мамандандырылған әкімшілік ауданаралық сотының 09.01.2023ж., 19.09.2023ж., 13.06.2023ж 23.11.2023ж. және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының заңды күшіне енген осы істер бойынша қаулыларында.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

Салық кодексінің 152-бабында қосылған құн салығының асып кеткен сомаларының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.

Салық кодексінің 152-бабы 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру:

осы Кодекстің 432-бабының 1 және 2-тармақтарын қолдануына байланысты салықтық өтініш;

қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап (бұдан әрі - қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап).

Қаралатын жағдайда, «N» компаниясына 2024 жылдың 1 тоқсанына ҚҚС бойынша декларацияда (н.300.00) көрсетілген ҚҚС-ның асып кеткен сомасын 01.01.2024ж. 31.03.2024ж. 175 055,0 мың теңге сомасында.

Салық кодексінің 152-бабы 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.

Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару тәртібі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 19.03.2018ж. Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген № 391 (бұдан әрі - № 391 Ереже).

№ 391 ереженің 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ пайдалана отырып ҚҚС асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды. «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылатын және оңайлатылған тәртіппен қайтарылуға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілер санатына жатқызылады.

Бұл ретте, № 391 Ереженің 39-тармағында салық төлеушінің өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін салық пайдасын (салықтық үнемдеуді) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында жариялауға жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын өлшемдер, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге қолданылатыны белгіленген.

№ 391 ереженің 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің критерийлерін пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша баллдардың жиынтық қорытындысы Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен (350 баллдан) аспаса, онда осындай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылады.

Бұл ретте, Қағидалардың № 391 45-тармағына сәйкес осы Қағидалардың мақсаттары үшін «Пирамида» есебі салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ басқа да құжаттарды және (немесе)) салық төлеушінің қызметі туралы мәліметтерді қамтиды.

«Пирамида» есебі қайтаруға ұсынылған ҚҚС асып кеткен сомаларының дұрыстығын айқындау және мынадай тәуекелдерді анықтау мақсатында қалыптастырылады:

салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі;

жеткізушілердің салықтарды төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелі.

Әрбір салық кезеңі үшін көрсетілетін қызметті алушы мен әртүрлі деңгейдегі өнім берушілер арасындағы өзара есеп айырысулардың жиынтық кестесі «Пирамида» есебін қалыптастыру нәтижесі болып табылады.

Бұл ретте, № 391 Ереженің 46-тармағына сәйкес жеткізушінің салық есептілігі мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған алшақтықтар, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерінің орындалмағанын (толық орындалмағанын) көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі деп танылады.

№ 391 Ереженің 52-тармағында «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау талапта көрсетілген сомалар шегінде және (немесе) салық заңнамасын бұзушылықтары анықталған, оның ішінде № 391 Қағидалардың 47-тармағында көзделген тәуекелдер анықталған өнім берушімен өзара есеп айырысулар бойынша ҚҚС сомаларын есепке жатқызу анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерге келетін ҚҚС асып кеткен сомаларына азайтылған салықтық өтініште.

Салық кодексінің 152-бабы 10-тармағына сәйкес тақырыптық тексеру жүргізу барысында салық органы «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда жеткізушілердің атына Салық кодексінің 114-бабы 2-тармағының 10) тармақшасында көзделген хабарламаны жібереді.

Бұл ретте, егер тексерілетін салық төлеушінің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушісі басқа салық органында орналасқан жері бойынша тіркеу есебінде тұрса, тақырыптық тексеруді тағайындаған салық органы тиісті салық органына осы Кодекске сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді осындай жеткізушілердің «Пирамида».

Қарастырылып отырған жағдайда, салықтық тексеру актісінен көрініп тұрғандай, тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдардың автоматтандырылған есебі жүргізілді, бұл ретте баллдардың жиынтық қорытындысы 84,6 баллды құрайды, бұл балл шегінен (350 балл) аспайды, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.

№ 391 Ереженің 47-тармағына сәйкес жеткізушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелімен тауарларды іс жүзінде жеткізусіз, жұмыстарды орындамай, қызметтерді көрсетусіз ҚҚС сомаларын есепке алуға құқық алу мақсатында мәмілелер жасасуды көрсететін белгілердің болуы танылатынын атап өту қажет.

Мұндай белгілерге әртүрлі деңгейдегі жеткізушілердің болуы жатады:

Салық кодексінің 120-1-бабына сәйкес электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактуралардың үзінді көшірмесі шектелген;

заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде оларды тіркеу (қайта тіркеу) жарамсыз деп танылған;

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінде тіркелу фактісі бар;

сот жарамсыз деп таныған мәмілелер.

Салық кодексінің 120-1-бабының 1-тармағына сәйкес салық органдары тәуекел дәрежесі жоғары бұзушылықтар бойынша белгіленген мерзімде орындалмаған және (немесе) камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалмаған деп танылған жағдайда электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактуралардың үзінділерін шектеуді жүргізетінін көрсету қажет.

Қаралып отырған жағдайда, «Пирамида» талдамалық есебіне сәйкес «N» компаниясы «P» компаниясынан 175 013,9 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте бұзушылық Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттың 5 жылғы шешімі бар «А» компаниясы 7 деңгейдегі 11.08.2021 жеткізушілерде анықталды. 11.01.2021ж. мемлекеттік қайта тіркеуді тану туралы жарамсыз деп танылады, сондай-ақ «В» компаниясы, «К» компаниясы, «S» компаниясы бойынша ЭШФ АЖ ЭШФ үзінді көшірмесіне шектеу қойылады. Бұл ретте қайтаруға жатпайтын ҚҚС асып кетуінің ең аз сомасы 4 976,6 мың теңге мөлшерінде.

Жоғарыда көрсетілгендей, «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша жеткізушілерде салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау салық заңнамасын бұзушылықтары анықталған, оның ішінде Ереженің 47-тармағында көзделген тәуекелдер анықталған жеткізушілер бойынша ҚҚС асып кеткен сомасына азайтылған талапта көрсетілген сомалар шегінде жүргізіледі 391.

Осылайша, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының және № 391 Ереженің нормаларын ескере отырып, № 391 Ереженің 47-тармағында көзделген бұзушылықтар бөлігінде салық заңнамасын бұзушылықтар анықталуына байланысты 4 976,6 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға жатпайды.

Осындай iс бойынша салық төлеушiнiң пайдасына сот прецедентi бар екендiгi туралы «N» компаниясының дәлелдерiне қатысты Қазақстан Республикасында сот прецедентi құқық көзi болып табылмайтынын атап өту қажет, өйткенi Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген құқық Қазақстан Республикасының Конституциясы мен нормативтiк-құқықтық актiлер болып табылады.

Бұдан басқа, шағымда келтірілген Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қаулысы тікелей, жеке сипаттағы тараптар арасындағы дау мен затқа қатысты болады. Демек, Компанияның көрсетілген бөлігіндегі «N» дәлелдері дәрменсіз болып табылады.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша шағым жасалған тексеру нәтижелері туралы хабарламаны өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды

23 декабря 2024

Даудын түрі: салықтық даулар

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: ҚҚС қайтару

 Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «П» компаниясының Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-Мемлекеттік кірістер органы) есепке жатқызылатын ҚҚС бюджетке төлеуге жатпайтын қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан асып кеткен сомасы туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға апелляциялық шағым алды.

Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы (МКО)  қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын 2022ж.01.04. бастап 2022ж.30.09. дейінгі кезең үшін ҚҚС есептеудің дұрыстығын және уақтылы төленгенін растау мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша есепке жатқызылатын ҚҚС-тың бюджетке төленуге жатпайтын, қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан 785 518,7 мың теңге мөлшерінде асып кету сомасы, 4,2 мың теңге ҚҚС есептеу сомасы нәтижелері туралы хабарлама шығарылды.

«П» компаниясы МКО-ның осы 357 887,9 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға, 4,2 мың теңге сомасында ҚҚС есептеуге растамау бөлігінде осы хабарламамен келіспейді.

2023ж.07.03. №213 Салық кодексінің 152-бабы 7, 12-тармақтарының және 386-бабының нормаларына сәйкес қайтаруға 1 262 247,5 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі расталмағаны, және 07.03.2023ж. №213 Салық кодексінің 401-бабын бұза отырып, 2022 жылғы 3-тоқсанда есепке жатқызылатын ҚҚС 4,2 мың теңге сомасында негіз болды.

«П» компаниясы МКО-ның осы тұжырымымен келіспейді, шағымда Қазақстан Республикасы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің (Салық кодексі)152-бабының 5 және 11-тармақтарын, 447-бабының 1-тармағын келтіреді. Қазақстан Республикасы Қаржы министрімен 19.03.2018ж. № 391 бекітілген ҚҚС асып кетуін қайтару және ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану (бұдан әрі - № 391 Ереже) 11, 45 және 46-тармақтарымен және салықтық тексеру барысында ұсынылған құжаттар тауарлар экспортын растау үшін жеткілікті болып табылатынын атап көрсетеді.

Сонымен қатар, шағымда «П» компаниясы салықтық тексеру актісінде анықталған бұзушылықтардың толық сипаттамасы жоқ және ҚҚС асып кетуін қайтарудан бас тартуға негіз болған құжаттар (сауалдар, жауаптар және «Пирамида» талдамалық есебі) қоса берілмегенін көрсетеді.

Сондай-ақ, «П» компаниясының пікірінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша бұзушылықтар бойынша нақты мән-жайларды анықтау бойынша жұмыс жүргізілген үшінші тұлғалардың бұзушылықтары бойынша ҚҚС асып кетуін қайтарудан бас тартылды және жеткізушілер өз міндеттемелерін тиісті түрде және заңнамада белгіленген мерзімде орындағаны анықталды.

Бұдан басқа, «П» компаниясы 4,2 мың теңге сомасында ҚҚС есептеу бөлігінде салықтық тексеру актісінің нәтижелерімен келіспейді.

«П» компанияның дәлелдерін тексеріп, МКО ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

Салық тексеруінің 07.03.2023ж. №213 тексеру 2022 жылдың 3 тоқсанына ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген 785 518,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талап негізінде жүргізілді. 01.04.2022ж. 30.09.2022ж. дейін ҚҚС асып түсуі Қазақстан Республикасында 54 623,9 мың теңге сомасына тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу және 736 530,4 мың теңге сомасына ҚҚС төлеумен импорт есебінен қалыптасты.

Уәкілетті орган шағым бойынша дәлелді шешім шығару мақсатында 07.06.2023ж. Салық кодексінің 186-бабына сәйкес қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша «П» компаниясына тақырыптық тексеру белгіленді.

Мемлекеттік кірістер комитеті 12.06.2023ж. №28 «П» компаниясы тақырыптық тексеру жүргізілді, оның нәтижесі бойынша 20.06.2024ж. № 28 тақырыптық тексеру актісі толтырылды (бұдан әрі - 20.06.2024ж. №28 тақырыптық тексеру актісі).

Сонымен қатар, 20.06.2024ж. № 28 тақырыптық тексеру актісінің 2.7, 2.10, 2.11, 2.13-тармақтарында Салық кодексінің нормаларын бұза отырып. Қазақстан Республикасы салық заңнамасының экспорттық операциялар бойынша ҚҚС-ның шағымдалған сомасын растау (растамау) бөлігінде, тікелей жеткізушілер бойынша және 2 және одан да көп деңгейдегі жеткізушілер бойынша «Пирамида» есебінің анықталған бұзушылықтары бойынша, есептелген соманы растау (растамау) мән-жайлары көрсетілген тексеру нәтижелерінің мән-жайлары және 4,2 мың теңге көлемінде ҚҚС мен тұжырымдары сипатталмаған.

Жоғарыда баяндалғанды ескере отырып, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Салық кодексінің 186-бабының 4-тармағына сәйкес шағым бойынша дәлелді шешім шығару мақсатында 12.09.2024ж. қайта тақырыптық тексеру тағайындалды.

Мемлекеттік кірістер комитеті 12.09.2024ж. № 10 «П» компаниясына қайта тақырыптық тексеру жүргізілді, оның нәтижесі бойынша 28.10.2024ж. № 10 (бұдан әрі - тақырыптық тексеру актісі).

Тақырыптық тексеру актісінен келіп шығады.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

Тауарлар экспортының расталмауына байланысты қайтаруға ҚҚС расталмауына қатысты

Тақырыптық тексеру актісінен Салық кодексінің 447-бабының 1-тармағына сәйкес тауарлардың экспортын растайтын құжаттар:

1) өзгерістер, толықтырулар мен оларға қосымшалар ескерілген шарттар (келісімшарттар) (бұдан әрі - тауарлар экспорты жүзеге асырылатын шарттар (келісімшарттар);

2) аумағына тауарлар импортталған Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттің салық органының белгісі бар тауарларды әкелу және жанама салықтарды төлеу туралы, жанама салықтарды төлеу және (немесе) босату және (немесе) төлеудің өзге де тәсілі туралы өтініш (қағаз жеткізгіште түпнұсқада немесе көшірмеде не электрондық нысанда);

3) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше бір мемлекеттің аумағынан Еуразиялық экономикалық одаққа мүше басқа мемлекеттің аумағына тауарлардың өткізілгенін растайтын тауарға ілеспе құжаттардың көшірмелері.

Тақырыптық тексеру актісіне сәйкес «П» компаниясы сатып алушылары - «Пе» компаниясы, Ресей (Тренажерлар), «К» компаниясы, Ресей (Термиялық тозаңдатуға арналған сым, керамикалық материал), «И» компаниясы, Ресей (Микроэлементтерді мөлшерлеу конвейері, араластырғышы бар фосфор қышқылына арналған сыйымдылық, шикізат материалдары хопперлерінің конвейерлері, 40 футтық контейнер, реклеймерлер, құбырлы реакторлар, корпус құбырлары, елекке элеватор, қаптамаға элеватор, алдын ала тоңазытқыш элеваторы, шикізат материалдары мен ретура элеваторы, симметриялы өткізгіштер) болып табылады.

Тақырыптық тексеру актісінен жүкті экспортқа шығаруды іс жүзінде жүзеге асырған CMR-да көрсетілген тасымалдаушылар «П» компаниясымен қызмет көрсетуге шарт жасаспағаны келіп шығады. Тексеру барысында «П» компаниясы (Клиент) пен «Д» компаниясы (Экспедитор) арасында 15.07.2022ж. (бұдан әрі - 15.07.2022ж. шарт) толтырылған.

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей «Д» компаниясы Ресей Федерациясының аумағында тіркелген, экспедитор-ұйым болып табылады.

15.07.2022ж. шарттың 1.1-тармағына сәйкес осы Шарт «Д» компаниясы Серiктестiктiң жүктерiне көлiктiң барлық түрлерiмен көлiктiк-экспедициялық қызмет көрсетудi (бұдан әрi - ТЭН) ұйымдастыруға және Серiктестiктiң жүгiн сақтандыруға арналған Серiктестiктiң тапсырмаларын орындаған кезде Тараптардың өзара қарым-қатынастарын реттейдi.

15.07.2022ж. шарттың 1.2-тармағы 1-қосымшаға сәйкес аммоний сульфаты, NPK, MAP және DAP минералдық тыңайтқыштарын өндіру үшін шикізатты қайта өңдеуге және түйіршіктеуге арналған жабдық пен қосалқы бөлшектер болып табылатын жабдық жүк деп түсініледі. Тиеп жөнелту - шамамен 2022 жылғы маусым - 2022 жылғы қараша.

15.07.2022ж. Шартқа тақырыптық тексеру барысында «П» компаниясының тақырыптық тексеру актісіне сәйкес Қосымша келісімдер 22.11.2022ж. және 21.12.2023ж, сәйкес «Шамамен 2022ж. - 2023 жылғы желтоқсан» және «Жөнелту шамамен 2022 жылғы маусым- 2024 жылғы желтоқсан» ұсынылған. Сондай-ақ 25.07.2022ж. төлем тапсырмалары берілді 145 000 EUR сомасына №8 және 25.07.2022ж. «Д» компаниясы «П» компаниясының ақша қаражатын аударуы (алдын ала төлем) туралы 16 784,63 EUR сомасына № 9 құжаттар ұсынылды.

15.07.2022ж. шарттың 6.2-тармағына сәйкес Тараптар барлық жабдықты Жүк алушының қоймасына жеткізу фактісі бойынша көрсетілген қызметтер актісіне 15 жұмыс күні ішінде қол қояды.

Тақырыптық тексеру актiсiнен Серiктестiк тексерiлетiн кезеңде жабдықты (тауарларды) экспортқа өткiзгенi және табыс алғаны келiп шығады. Бұл ретте «П» компаниясы «Д» компаниясымен осы уақытқа дейін орындалған жұмыстар актілеріне қол қоймаған. Тауардың сипаттамасы (жабдығы) жоқ, оның ішінара құрастырылуы орын алады және оның қорытынды көлемі барлық жабдықтың жеткізілуіне қарай жүзеге асырылатын болады.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 711-бабына сәйкес, егер экспедиция шартынан экспедитордың өз мiндеттерiн жеке орындау мiндетi туындамаса, экспедитор өз мiндеттерiн орындауға басқа адамдарды тартуға құқылы. Сарапшы компания тасымалдаушыларды өзі жалдауға (өзіне қосалқы мердігерлерді таңдауға) құқылы.

3.1-тармақтың 3.1.4) тармақшасымен 15.07.2022ж. Шартта сәйкес «Д» компаниясы Тараптармен келісілген көлікпен және бағыт бойынша жүк тасымалдауды ұйымдастыруға міндеттенетіні көзделген. Бұл ретте тасымалдаушыларды таңдауды дербес жүзеге асырады, өз атынан тиісті тасымалдау шарттарын жасайды және ілеспе құжаттарды ресімдейді, тиісті шығыстарды көтереді.

15.07.2022ж. шарттың 3.2.1-тармағына сәйкес «Д» компаниясы осы Шарт бойынша өз міндеттерін орындау үшін тасымалдаушыларды қоса алғанда, үшінші тұлғаларды тартуға құқылы, бұл ретте ол өзі тартатын үшінші тұлғалардың іс-әрекеттері үшін өзінің іс-әрекеттері ретінде жауапты болады.

Тақырыптық тексеру актісінен келіп шығатыны, тақырыптық тексеру барысында 20.06.2024ж. № 28 Мемлекеттік кірістер департаментінің кеден бекеттеріне 17.07.2023ж., оларға 19.07.2023 жылғы жауаптар алынды. Бұл жауаптарда тауарлардың Қазақстан Республикасының аумағынан Ресей Федерациясының аумағына толық көлемде өту фактісі расталды, шекараны кесіп өткен автокөлік құралдарының мемлекеттік нөмірлері бар автокөлік құралдары расталды, олар экспортталатын тауардың атауы да, оның көлемі де CMR-да (халықаралық тауар-көлік жүкқұжатында) көрсетілген.

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей ілеспе құжаттарда, атап айтқанда CMR Салық кодексінің 447-бабында көзделген нақты тасымалдаушылар «П» компаниясымен шарт жасаспаған. Ақпараттық жүйелердің деректеріне сәйкес аталған тасымалдаушыларда автокөлік құралдары жоқ.

Осылайша, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша тасымалдауды жүзеге асыру, яғни «Д» компаниясы мен CMR-да көрсетілген тасымалдаушылар деректері арасындағы мәмілені (мәмілелерді) жүзеге асыру расталмайды.

Баяндалғанды ескере отырып, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша 785 518,7 мың теңге мөлшерінде қайтаруға жатпайтын ҚҚС асып кеткен сомасы анықталды, яғни 07.03.2023ж. № 213 толық көлемде, демек, салықтық тексеру нәтижелері бойынша тауарлар экспортының расталмауына байланысты ҚҚС асып кетуін қайтарудан бас тарту негізделген болып табылады.

ТБЖ қолдануға байланысты 48 856,4 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамауға қатысты

Тақырыптық тексеру актісінен қайтаруға ҚҚС сомасының асып кетуін растау бойынша тексерулер Салық кодексінің және № 391 Ереженің нормалары ескеріле отырып жүргізілетіні келіп шығады.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабының 1-тармағына сәйкес ҚҚС-ның асып кеткен сомасын растау бойынша тақырыптық тексеру ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген ҚҚС-ның асып кеткен сомасын қайтару туралы талап ұсынған салық төлеушіге қатысты тәуекелдерді басқару жүйесін (ТБЖ) қолдана отырып жүргізіледі.

Салық кодексінің 152-бабы 11-тармағына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебі салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері болып табылатынын көрсету қажет.

07.03.2023ж. №213 актіге сәйкес тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей. Салық кодексінің 152-бабына және №391 Қағидалардың нормаларына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды, № 391 Қағидалардың бекітілген есептеу тәртібіне сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды автоматтандырылған есептеу жүргізілді, ол бойынша тәуекел дәрежесінің критерийлері пайдаланылған баллдардың жиынтық жиынтығы Қағидалардың 43-тармағына сәйкес белгіленген шектен аспады № 391 (350 балл) және 127,36 баллды құрады.

«Пирамида» талдамалық есебі бойынша анықталған бұзушылықтар 2 түрге бөлінген - салық міндеттемелерін орындамау және жалған мәмілелер тәуекелі бойынша бұзушылықтар.

Осылайша, № 391 Ереженің 46-тармағына сәйкес жеткізушінің салық есептілігі мәліметтерін және ЭШФ АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған алшақтықтар, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерін орындамауды көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі болып танылады.

Егер «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру кезінде салық төлеуші болып табылатын өнім беруші анықталған жағдайда, көрсетілетін қызметті беруші салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша өнім берушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебін одан әрі қалыптастыруды тоқтатады:

1) Көлденең мониторингте тұрған;

2) Өз өндiрiсiнiң тауарларын өндiрушiлер тiзбесiне енгiзiлген, оның iшiнде ауыл шаруашылығы тауарын өндiрушi салық төлеушi (iрi және ұсақ қара малдың терiсiн өндiрушiлердi және түстi және күкiрт металдарының сынықтарын өңдейтiн тұлғаларды қоспағанда) өз өндiрiсiнiң тауарларын өндiрушiлер.

№ 391 Қағида шеңберінде өз өндірісінің тауарларын өндіруші көрсетілетін қызметті алушының бүкіл тексерілетін кезеңі ішінде өндіруші деп танылған өнім беруші болып табылады;

3) Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жасалған жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде қызметті жүзеге асыратын және талап қойылған салық кезеңінің алдындағы соңғы 5 (бес) жыл үшін есептелген салық жүктемесінің кемінде 20 (жиырма) пайызы орташа коэффициенті бар;

4) кейіннен оларды сатып алушы экспорттаған электр және жылу энергиясын, суды және (немесе) газды қоспағанда, электр және жылу энергиясын, суды және (немесе) газды жеткізуді жүзеге асыратын;

5) байланыс қызметтерін жеткізуді жүзеге асыратын;

6) есепке жатқызылған ҚҚС сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және «Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру күніне тиісті қаржы жылының (бұдан әрі - АЕК) 1 қаңтарында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 10 еселенген мөлшерінен аспайтын.

Егер тікелей өнім берушілер өзара байланысты тараптар және (немесе) оған қатысты тақырыптық тексеру жүргізілетін көрсетілетін қызметті алушыға қатысты бақылауда тұрған тұлғалар болып табылса, осы тармақтың ережелері қолданылмайды.

Сондай-ақ, № 391 Қағиданың 54-тармағының ережелерін ескере отырып, онда № 391 Қағиданың 52-тармағының ережелері тексерілетін көрсетілетін қызметті алушының тікелей өнім берушілері «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша анықтаған бұзушылықтарды жою кезінде қолданылмайды:

оңайлатылған тәртіпті қолдануға құқығы бар (осы құқықты пайдалануға қарамастан);

Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 4) тармақшасына сәйкес құны кемінде 150 000 000 АЕК құрайтын, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен республикалық индустрияландыру картасы шеңберінде инвестициялық жобаны іске асыратын;

Салық кодексінің 722-бабының 1-тармағында көрсетілген өнімді бөлу туралы келісім шеңберінде теңізде көмірсутектерін барлауды және (немесе) өндіруді жүзеге асыратын;

Салық кодексінің 388-бабына сәйкес халықаралық әуе тасымалдарын орындайтын шетелдік авиакомпаниялардың әуе кемелеріне жанар-жағармай құю кезінде әуежайлар жүзеге асыратын жанар-жағармай материалдарын өткізуші болып табылады.

Осылайша, жоғарыда айтылғандарды негізге ала отырып, № 391 Ереженің 54-тармағына сәйкес «П» компаниясы аталған санаттарға жатпайды және № 391 Ереженің 46-тармағының ережелерін ескере отырып, салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша «Пирамида» талдамалық есебі әртүрлі деңгейдегі жеткізушілер бойынша қалыптастырылды. Осыған байланысты тақырыптық тексеру барысында 07.03.2023ж. «Пирамида» талдамалық есебінің № 213 негізделген түрде түрлі деңгейдегі жеткізушілер бойынша қалыптастырылған.

«П» компаниясы № 391 Ереженің 54-тармағында көрсетілген санаттарға жатпайтынын ескере отырып, «Ак» компаниясына қатысты сот практикасын қолдану туралы шағымда келтірілген дәлелдер «П» компаниясы дәрменсіз болып табылады, өйткені «Ак» компаниясы мониторингке жататын ірі салық төлеушілердің есебінде тұр , қандай «П» компаниясы болып табылмайды

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей, тақырыптық тексеру барысында 07.03.2023ж. тексеру актісінде көрсетілген анықталған алшақтықтар бойынша «Пирамида» талдамалық есебі талданды. Сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары мен ЭШФ АЖ-де көрсетілген жазып берілген шот-фактуралар бойынша ҚҚС сомалары арасындағы алшақтық бөлігінде әртүрлі деңгейлердегі тікелей жеткізушілер мен олардың жеткізушілеріне 213 бойынша № 5, мұнда ең аз сома ҚҚС келесі жеткізушілер бойынша 48 856,4 мың теңгені құрады, оның ішінде:

«А» компаниясы ЭШФ АЖ деректері мен түрлі деңгейлерде сату бойынша ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтық 645 322,0 мың теңге сомасында белгіленген (ең аз сома 39 817,2 мың теңге);

- «W» компаниясы ЭШФ АЖ деректері мен ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтық әртүрлі деңгейлерде 21 759 911,8 мың теңге сомасында (ең аз сома 8 498,9 мың теңге) белгіленді;

«Ch» компаниясы ЭШФ АЖ деректері мен түрлі деңгейлерде сату бойынша ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтық 36 084,9 мың теңге сомасында белгіленген (ең аз сома 64,2 мың теңге);

- «P» компаниясы ЭШФ АЖ деректері мен түрлі деңгейлерде сату бойынша ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтық 58 180,7 мың теңге сомасына (ең аз сома 329,0 мың теңге) белгіленді;

- «Gu» компаниясы ЭШФ АЖ деректері мен ҚҚС бойынша салық есептілігі деректері арасындағы алшақтық әртүрлі деңгейлерде 8 574,2 мың теңге сомасында (ең аз сома 147,1 мың теңге) белгіленді.

Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС қайтару жүргізілмейді.

№391 Қағиданың 67-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін көрсетілетін қызметті алушының жеткізушілері бойынша Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.

№ 391 Ереженің 69-тармағында көзделгендей, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша расталмаған ҚҚС асып кеткен сомасы салық төлеушінің талап қою мерзімдері шегінде кейінгі кезеңдерде талапқа енгізуі арқылы тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілердің салық заңнамасын бұзушылықтарды жоюына қарай қайтарылуға жатады.

Осылайша, 07.03.2023ж. №213 тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша ҚҚС қайтаруға 48 856,4 мың теңге сомасында расталмауы бөлігінде.

№10 тақырыптық тексерудің нәтижелерін ескере отырып, 07.03.2023ж. ТБЖ қолдануға байланысты 48 856,4 мың теңге сомасына № 213 негізделген болып табылады.

Тікелей жеткізушілер бойынша бұзушылықтарға байланысты 241,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамауға қатысты

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей, № 391 Ереженің 53-тармағына сәйкес растауға жататын ҚҚС асып кету сомасы мынадай тәртіппен айқындалады:

1) осы Қағидалардың 52-тармағында көрсетілген фактілерді ескере отырып, салық заңнамасын бұзу сомасы шегінде әрбір салық төлеушіден бастап, ҚҚС қайтару туралы талапты және (немесе) салықтық өтінішті ұсынған көрсетілетін қызметті алушыға дейін тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілер есепке жатқызған ҚҚС сомасының ең азы белгіленеді;

2) жиынтығында мынадай сомалардың ең азы белгіленеді:

осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес айқындалған ҚҚС сомасынан жиынтық қалыптасқан ҚҚС сомасы;

тікелей өнім берушіден ҚҚС қайтару туралы талапты немесе салықтық өтінішті ұсынған көрсетілетін қызметті алушы есепке жатқызған ҚҚС сомасы;

3) ҚҚС қайтару туралы талапта немесе салықтық өтініште көрсетілген ҚҚС асып кеткен сомасынан осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген тәртіппен айқындалған ҚҚС сомасы шегеріледі.

Тақырыптық тексеру актісінен келіп шығатыны, 07.03.2023ж. № 213 01.04.2022ж. 30.09.2022ж. дейін. «Пирамида» талдамалық есебі бойынша 4 тікелей жеткізушіге сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасын төмендету себебі бойынша ҚҚС қайтаруға жатпайтын 241,7 мың теңге мөлшеріндегі бұзушылық сомасына сұрау салу жіберілді Қолда бар салық берешегінің Ф

Жоғарыда көрсетілген нормаларды ескере отырып, тақырыптық тексеру барысында тікелей жеткізушілер бойынша расталмаған ҚҚС сомасын анықтау бөлігінде 07.03.2023ж. №213 салық заңнамасын бұзу сомасы шегінде тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді жеткізушілер есепке жатқызған ҚҚС сомасының ең азы қайтарылғаны расталмаған. Демек, тақырыптық тексеру барысында 07.03.2023ж. № 213  осы тармақ бойынша анықталды және дұрыс есептелді.

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей, тақырыптық тексеру барысында «Пирамида» талдамалық есебі талданып, 07.03.2023ж. 213 тікелей жеткізушілер бойынша №4 келесі жеткізушілер бойынша 517,2 мың теңге сомасында (ҚҚС ең аз сомасы 241,7 мың теңге) бұзушылықтар бар:

«Д» компаниясы сату бойынша ҚҚС төмендету бойынша бұзушылық анықталды, жазып берілген ЭШФ бойынша ҚҚС сомасы 272 721,8 мың теңге көлемінде, ҚҚС бойынша декларацияға сәйкес сату бойынша ҚҚС сомасы (н.300.00) 272 430,3 мың теңгені құрады, сату бойынша ҚҚС төмендету бойынша бұзушылық анықталды 291,5 мың теңге Аталған жеткізуші бойынша «П» компаниясы 15,9 мың теңгені есепке алды. Бұзушылықтарды жоюға 07.01.2023ж. Мемлекеттік кірістер департаментіне қайтаруға жатпайтын ҚҚС сомасы (есепке жатқызу бойынша ең аз бөлігінде) 15,9 мың теңгені құрайды. (07.03.2023ж. № 213 15,9 мың теңге көлемінде) сұраныс жіберілді;

«W» компаниясы сату бойынша ҚҚС төмендету бойынша бұзушылық анықталды, жазып берілген ЭШФ бойынша ҚҚС сомасы 80 727,3 мың теңге мөлшерінде, ҚҚС бойынша декларацияға сәйкес сату бойынша ҚҚС сомасы 80 569,6 мың теңгені құрады (н.300.00), төмендету бойынша бұзушылық анықталды сату сомасы ҚҚС 157,7 мың теңге. Осы жеткiзушi бойынша Серiктестiк 8 656,5 мың теңгенi есепке алды. Бұзушылықтарды жоюға 07.01.2023ж. Мемлекеттік кірістер департаментіне қайтаруға жатпайтын ҚҚС сомасы (есепке жатқызу бойынша ең аз бөлігінде) 157,7 мың теңгені құрайды. (07.03.2023ж. № 213 157,7 мың теңге көлемінде расталады) сұраныс жіберілді;

«P» компаниясы сату бойынша ҚҚС төмендету бойынша бұзушылық анықталды, жазып берілген ЭШФ бойынша ҚҚС сомасы 1 928,8 мың теңге мөлшерінде, ҚҚС бойынша декларацияға сәйкес сату бойынша ҚҚС сомасы (н.300.00) 1 құрады 860,9 мың теңге, ҚҚС 67,9 мың теңге сомасына сатуды төмендету бойынша бұзушылық анықталды. Осы жеткiзушi бойынша Серiктестiк 396,9 мың теңгенi есепке алды. Бұзушылықтарды жоюға 07.01.2023ж. Мемлекеттік кірістер департаментіне қайтаруға жатпайтын ҚҚС сомасы (есепке жатқызу бойынша ең аз бөлігінде) 67,9 мың теңгені (07.03.2023ж. № 213 67,9 мың теңге көлемінде расталады) сұраныс жіберілді;

«B» компаниясы сату бойынша ҚҚС төмендету бойынша бұзушылық анықталды, жазып берілген ЭШФ бойынша ҚҚС сомасы 5 412,1 мың теңге мөлшерінде, ҚҚС бойынша декларацияға сәйкес сату бойынша ҚҚС сомасы (н.300.00) 5 құрады 412,3 мың теңге, сатуды ҚҚС сомасы 0,2 мың теңгеге төмендету бойынша бұзушылық анықталды. Осы жеткiзушi бойынша серiктестiк 1,8 мың теңгенi есепке алды. Бұзушылықтарды жоюға 07.01.2023ж. Мемлекеттік кірістер департаментіне қайтаруға жатпайтын ҚҚС сомасы (есепке жатқызу бойынша ең аз бөлігінде) 0,2 мың теңгені құрайды. (07.03.2023ж. № 213 0,2 мың теңге көлемінде) сұраныс жіберілді.

Осылайша, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша 07.03.2023ж. № 213 ҚҚС қайтаруға 241,7 мың теңге сомасында растамау бөлігінде.

Тақырыптық тексерудің нәтижелерін ескере отырып, 07.03.2023ж. №213 тікелей жеткізушілер бойынша бұзушылықтарға байланысты 241,7 мың теңге сомаға негізделген болып табылады.

2022 жылдың 3 тоқсанына 4,2 мың теңге сомасында ҚҚС есептеуге қатысты

Тақырыптық тексеру актісінде көрсетілгендей 07.03.2023ж. № 213 «П» компаниясы Салық кодексінің 401-бабын бұза отырып, 4,2 мың теңге сомаға есепке жатқызылған ҚҚС-ты көтерді, осыған байланысты 07.03.2023ж. № 213 3 жылдың 2022 тоқсанына ҚҚС есептелді. 4,2 мың теңге сомасында.

Тақырыптық тексеру актiсiнен келiп шығатыны, «П» компаниясы 04.07.2022 жылғы ЭШФ бойынша «К» компаниясымен Салық кодексiнiң 2-бабы 1-тармағының 401) тармақшасына сәйкес 4,2 мың теңге мөлшерiнде есепке жатқызылатын ҚҚС сомасын сатып алды 3 жылдың 2022 тоқсаны үшін ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген (н.300.00) 06.10.2022ж. жеткізушісіне тауарлар қайтарылды, осыған байланысты «КаР-Тел» ЖШС 06.10.2022ж. 04.07.2022 жылғы ЭШФ-ға қосымша ЭШФ қойды 2022 жылғы 4-тоқсанда салық салынатын айналым мөлшерін азайту жағына қарай түзетуге байланысты. «П» компаниясы 2022 жылғы 4-тоқсанға 4,2 мың теңге сомасында ҚҚС есебінен алып тасталды.

Салық кодексінің 383-бабының 1-тармағына сәйкес осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайларда тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша айналым мөлшері қандай да бір жаққа өзгерген кезде ол жасалған күннен кейін тиісті түрде айналым мөлшері түзетіледі.

Салық кодексінің 383-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес түзету бұрын экспорттың кедендік рәсімімен орналастырылған кері импорттың кедендік рәсімімен орналастырылған тауарды әкелуді қоспағанда, тауарды толық немесе ішінара қайтару жағдайларында жүргізіледі.

Салық кодексінің 383-бабының 5-тармағына сәйкес салық салынатын (салық салынбайтын) айналым мөлшерін түзету сомасы осы баптың 2-тармағында көзделген жағдайлар басталған күнге келетін салық кезеңінің салық салынатын (салық салынбайтын) айналымына қосылады. Мұндай күн түзету сомасына айналым жасалған күн болып табылады.

Сондай-ақ, Салық кодексінің 401-бабының 5-тармағына сәйкес қосымша шот-фактура бойынша есепке жатқызылатын қосылған құн салығы осындай шот-фактураны жазып беру күніне келетін салық кезеңінде ескеріледі.

Осылайша, Салық кодексінің нормалары негізінде тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша 07.03.2023ж. № 213 ҚҚС есепке алудан алып тастау бөлігінде 2022 жылғы 3-тоқсандағы декларацияда 4,2 мың теңге сомасында.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша 2012 жылғы 3-тоқсанда ҚҚС есептен шығару 4,2 мың теңге сомасында 07.03.2023ж. № 213 негізсіз болып табылады.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша 4,2 мың теңге сомасында ҚҚС есептеу бөлігінде тексеру нәтижелері туралы шағымданған хабарламаның күшін жою, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды.

 

17 декабря 2024

2025 жылғы 31 наурыз бен 30 сәуір аралығында Қостанай облысы бойынша Қазынашылық департаментінің (Қарабалық аудандық қазынашылық басқармасы) қызметіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізілді. Ішкі талдау нәтижесінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдері анықталмады.

25 ноября 2024

Дау түрі: салық даулары

Салық төлеушінің санаты: дара кәсіпкер

Салық түрі: ҚҚС

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі-салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға ДК «Ш» апелляциялық шағымын алды.

Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кірістер органы "Ш"ЖК тақырыптық салықтық тексеру жүргізіп, 21.06.2022 ж. бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша оның нәтижелері бойынша есепке жатқызылатын ҚҚС бюджетке төлеуге жатпайтын қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан 4 981,2 мың теңге мөлшерінде асып кету сомасы туралы хабарлама шығарады.

ДК «Ш» салық органының қорытындыларымен келіспей, салық органының шешімінің күшін жоюды сұрап апелляциялық шағыммен жүгінді.

Шағымданған салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін бұрын Мемлекеттік кірістер департаменті ДК «Ш»-ға қатысты 21.06.2022 ж. бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезең үшін ҚҚС бойынша салық міндеттемесін орындау мәселелері бойынша және қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізгенін, нәтижесінде 4 981,2 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткені расталмай, қайтаруға негіз жоқтығы туралы тексеру актісі жасалған.

ДК «Ш», Мемлекеттік кірістер департаментіне тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жою және заңсыз деп тану туралы талап арызбен мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотқа жүгінді.

МАӘС-ның шешімімен 4 981,2 мың теңге сомасында ҚҚС қайтарудан бас тарту бөлігінде тексеру нәтижелері туралы хабарлама заңсыз деп танылып, мемлекеттік кірістер департаментіне 21.06.2022 ж. бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселесі бойынша соттың құқықтық ұстанымымен тақырыптық салықтық тексеру жүргізу бойынша әкімшілік рәсімді қайта жүргізу міндеттемесі жүктелді.

Әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының қаулысымен іс бойынша бірінші сатыдағы соттың шешімі өзгеріссіз қалдырылды, өтініш берушінің апелляциялық шағымы қанағаттандырусыз қалдырылды.

Мемлекеттік кірістер департаменті МАӘС-ның шешімін орындау үшін 21.06.2022 ж. бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселесі бойынша ДК «Ш» тақырыптық салықтық тексеру жүргізіп, «Пирамида» аналитикалық есебінің нәтижесінде анықталған бұзушылықтарға байланысты 4 981,2 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға расталмағандығы туралы салықтық тексеру актісі жасалды.

Салық органының осы тұжырымымен ДК «Ш» салықтық тексеру актісіндегі алшақтықтардың мәні егжей-тегжейлі жазылмаған деген негізбен «Пирамида»  қалыптастырылған талдамалық есебінің нәтижесінде екінші және одан кейінгі деңгейлерді жеткізушілер бойынша алшақтықтар бар екендігіне байланысты келіспейді.

ДК «Ш» пікірі бойынша ҚҚС қайтару мақсатында экспорттаушының тікелей жеткізушілерінің ҚҚС есептеу және төлеу бойынша бұзушылықтардың болмауы маңызды. Экспорттаушыға қатысты екінші және одан кейінгі деңгейдегі өнім берушілер болып табылатын өнім берушілерде бұзушылықтардың болуы өтініш берушіге бюджеттен ҚҚС асып кетуін қайтару бойынша қызмет көрсетуге әсер етпеуге тиіс, ал тексеру актісі бойынша тікелей өнім берушілер бойынша «Пирамида»  талдамалық есебі бойынша бұзушылықтар анықталмаған.

ДК «Ш» дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

25.12.2017ж. Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексінің (Салық кодексі) 152-бабына сәйкес қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.

Салық кодексінің 152 - бабының 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) Ақпараттық жүйелер мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида»  талдамалық есебі болып табылады.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің өнім берушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.

Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен соманы қайтару тәртібі қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару және қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018.03.19. №391 бұйрығымен бекітілген тәуекел дәрежесінің критерийлерін белгілейтінін атап өткен жөн. 04.09.2023 ж. (бұдан әрі – №391 қағидалар), олар Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және "мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы"Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленді.

№391 Қағидалардың 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі тәуекел дәрежесін «Пирамида»  талдамалық есебі қалыптастырылатын тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілерді айқындау мақсатындағы тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде және оңайлатылған тәртіппен қайтаруға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде АЖ пайдалана отырып, қосылған құн салығының асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің өлшемшарттары бойынша балл беруді автоматтандырылған есептеу негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды.

Бұл ретте №391 Қағидалардың 39-тармағында салық төлеушінің салық пайдасын (салық үнемдеуін) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында өзінің заңсыз әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін жария етуге жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге критерийлер қолданылатыны белгіленген.

№391 Қағидалардың 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген баллдар шегінен (350 балл) аспаса, онда мұндай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылады.

Бұл ретте, №391 Қағидалардың 45-тармағына сәйкес салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ салық төлеушінің қызметі туралы басқа да құжаттарды және (немесе) мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» есебі болып табылады.

«Пирамида» талдамалық есебі: Салық міндеттемелерін орындамау тәуекелін және №391 Қағидалардың 47-тармағында көрсетілген тәуекелді, оның ішінде жалған (бестоварлық) операцияларды пайдалана отырып қалыптастырылады.

Бұл ретте, №391 Қағидалардың 46-тармағына сәйкес өнім берушінің салық есептілігі мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерінің орындалмағанын көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі деп танылады.

№391 Қағидалардың осы тармағына сәйкес, егер «Пирамида» есебін қалыптастыру кезінде салық төлеуші болып табылатын өнім беруші белгіленген жағдайларда, көрсетілетін қызметті беруші салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша өнім берушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебін одан әрі қалыптастыруды тоқтататынын көрсету қажет:

1) көлденең мониторингте тұрған;

2) өз өндірісінің тауарларын өндірушілердің тізбесіне енгізілген өз өндірісінің тауарларын өндіретін, оның ішінде салық төлеуші-ауыл шаруашылығы тауарын өндіруші (ірі және ұсақ мүйізді малдың терісін өндірушілерді және түсті және қара металдардың сынықтарын қайта өңдейтін адамдарды қоспағанда).

Осы Қағидалар шеңберінде өз өндірісінің тауарларын өндіруші көрсетілетін қызметті алушының барлық тексерілетін кезеңі ішінде өндіруші деп танылған өнім беруші болып табылады;

3) Қазақстан Республикасының Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жасалған жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарт шеңберінде қызметті жүзеге асыратын және талап қойылған салық кезеңінің алдындағы соңғы 5 (бес) жыл үшін есептелген кемінде 20 (жиырма) проценттің орташа салық жүктемесінің коэффициенті бар;

4) болашақта оларды сатып алушы экспорттайтын электр және жылу энергиясын, суды және (немесе) газды қоспағанда, электр және жылу энергиясын, суды және (немесе) газды жеткізуді жүзеге асыратын;

5) байланыс қызметтерін жеткізуді жүзеге асыратын;

6) есепке жатқызылған ҚҚС сомасы «Пирамида» есебін қалыптастыру күніне республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына (бұдан әрі-АЕК) қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 10 еселенген мөлшерінен аспайтын;

7) темір жол көлігі объектілері бар магистральдық темір жол желісі мен темір жол жолдарының қызметтерін жүзеге асыратындарға беріледі.

Егер тікелей өнім берушілер өздеріне қатысты тақырыптық тексеру жүргізілетін көрсетілетін қызметті алушыға қатысты өзара байланысты тараптар және (немесе) бақылаудағы адамдар болып табылса, осы тармақтың ережелері қолданылмайды.

№ 391 Қағидалардың 52-тармағына сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілерде «Пирамида»  Талдамалық есебінің нәтижелері бойынша салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде, ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау талапта және (немесе) салық өтінішінде көрсетілген, тауарларды, жұмыстарды жеткізушілерге тиесілі ҚҚС асып кету сомасына азайтылған сомалар шегінде жүргізіледі, салық заңнамасын бұзушылықтар, оның ішінде өнім берушідегі ҚҚС бойынша салық есептілігінде көрсетілген мәліметтер және (немесе) ЭШФ АЖ және басқа да МҚҚ АЖ мәліметтері арасындағы алшақтықтар анықталған қызметтер.

Салық кодексінің 152-бабының 10-тармағына сәйкес тақырыптық тексеру жүргізу барысында салық органы «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда өнім берушілердің атына салық кодексінің 114-бабы 2-тармағының 10) тармақшасында көзделген хабарламаны жібереді.

Бұл ретте, егер тексерілетін салық төлеушінің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушісі басқа салық органында орналасқан жері бойынша тіркеу есебінде тұрса, тақырыптық тексеруді тағайындаған салық органы тиісті салық органына «Пирамида» аналитикалық есебінің талдау нәтижелері бойынша анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілердің бұзушылықтарды жою жөніндегі Салық кодексіне сәйкес шаралар қабылдау туралы сұрау салуды жібереді.

Қаралып отырған жағдайда, жоғарыда көрсетілгендей, мемлекеттік кірістер Департаменті МАӘС-ның шешімін орындау үшін 21.06.2022 ж. бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселесі бойынша ДК «Ш»-ға тақырыптық салықтық тексеру жүргізді.

Салықтық тексеру актісінде көрсетілгендей ДК «Ш» 2023 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда (300.00-нысан) көрсетілген ҚҚС асып кетуін қайтару туралы 01.01.2023 ж.бастап 31.03.2023 ж.дейінгі кезеңде 4 981,2 мың теңге сомасында талап қойылды.

Салықтық тексеру актісіне сәйкес тәуекел дәрежесі критерийлері бойынша балдарды Автоматтандырылған есептеу жүргізілді, бұл ретте балдардың жиынтық қорытындысы 86,1 балды құрады, бұл баллдар шегінен (350 балл) аспады, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.

Бұл ретте, тікелей жеткізушілер бойынша «Пирамида» Талдамалық есебінің нәтижелері бойынша «R.W.» компаниясы, «X» компаниясы және «A.S.G.» компаниясы салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде кейінгі деңгейдегі жеткізушілерде бұзушылықтар анықталды, оның ішінде:

- ДК «Ш» тікелей өнім беруші бойынша ҚҚС есебіне жатқызылды «R.W.» компаниясы 2022 жылғы 4 тоқсан үшін 950,3 мың теңге сомасында, бұл ретте үшінші деңгейдегі өнім берушіде «Ц.К.» компаниясы өнім берушінің салық есептілігі мен АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде 15 280,5 мың теңге сомасында ҚҚС бойынша сәйкессіздіктер анықталды ЭШФ, қайтаруға жатпайтын ҚҚС асуының ең аз сомасы 950,3 мың теңгені құрайды;

- ДК «Ш» 2022 жылғы 4 тоқсан үшін 1 589,9 мың теңге сомасында және 2023 жылғы 1 тоқсан үшін 1 010,9 мың теңге сомасында тікелей жеткізушіден «A.S.G.» компаниясы ҚҚС есебіне жатқызылды.

«A.S.G.» компаниясы екінші деңгейдегі жеткізушіден «V» компаниясы 2022 жылғы 4 тоқсан үшін 2 854,0 мың теңге сомасында және 2023 жылғы 1 тоқсан үшін 2 642,5 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте үшінші деңгейдегі жеткізушіден «Ц.К.» компаниясы үшін ҚҚС бойынша сәйкессіздіктер анықталды 2022 жылғы тоқсан 15 280,5 мың теңге сомасында және 2023 жылғы 1 тоқсанда өнім берушінің салық есептілігі мәліметтерін және ЭШФ АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде 12 577,2 мың теңге сомасында.  Қайтаруға жатпайтын ҚҚС асуының ең аз сомасы тиісінше 902,8 мың теңгені және 1 010,9 мың теңгені құрайды, ҚҚС асуы сомасында барлығы 2 009,8 мың теңге қайтаруға жатпайды.

- ДК «Ш» 2022 жылғы 1 тоқсан үшін 3 970,3 мың теңге сомасында және «X» компаниясы тікелей жеткізушісінен 2022 жылғы 4 тоқсан үшін 2 770,8 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды.  Бұл ретте, бесінші деңгейдегі өнім берушіде «Т.С.» компаниясы 2022 жылғы 4 тоқсанда 1 999,6 мың теңге сомасында және 2023 жылғы 1 тоқсанда өнім берушінің салық есептілігі мен ЭШФ АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде 1 770,2 мың теңге сомасында ҚҚС бойынша сәйкессіздіктерді анықтады. Қайтаруға жатпайтын ҚҚС асуының ең аз сомасы тиісінше 949,2 мың теңгені және 1161,8 мың теңгені құрайды, ҚҚС асуы сомасында барлығы 2 111,0 мың теңге қайтаруға жатпайды.

Жоғарыда көрсетілген тікелей жеткізушілер «R.W.» компаниясы, «A.S.G.» компаниясы, «X» компаниясы және одан кейінгі деңгейдегі жеткізушілер №391 Қағидалардың 46-тармағының 1)-7) тармақшаларында көзделген салық төлеушілер болып табылатын жеткізушілер тізбесіне кірмейтінін көрсету қажет.

Бұл ретте, Салық кодексінің 158-бабының 10-тармағына сәйкес жоғарыда көрсетілген өнім берушілер бойынша салықтық тексеру актісінде талаптары бұзылған Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті ережелерін көрсете отырып, анықталған сәйкессіздіктер сипатталған.

Осылайша, өнім берушінің салық есептілігінің мәліметтерін және ЭШФ АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде ҚҚС бойынша анықталған сәйкессіздіктерге байланысты ҚҚС-тың салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша 5 071,1 мың теңге сомаға асып кетуі қайтарылуға жатпайды.

Жоғарыда көрсетілгендей, ДК «Ш»  2023 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген (300.00 ф.) 01.01.2023 ж.бастап 31.03.2023 ж. дейінгі кезеңде 4 981,2 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талап қойылды. 

Жоғарыда айтылғандардың негізінде Салық кодексінің 152-бабының ережелерін және №391 қағидаларды ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 4 981,2 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау негізді болып табылады.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгертусіз, ал шағымды қанағаттандырмау туралы шешім қабылданды.

25 ноября 2024

Дау түрі: салық даулары

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: ҚҚС

ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) «А» компаниясынан Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға және көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығын есептеу туралы хабарлама (ҚҚС) есептеу туралы аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.

Іс материалдарынан келіп шығатыны, салық органы «А» компаниясына салық төлеушінің (салық агентінің) салық органдарының камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарламасын Салық кодексінің 115-бабында айқындалған тәртіпте 01.01.2023 жылдан бастап қосылған құн салығы бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді. 30.09.2023ж. бойынша, оның нәтижелері бойынша ҚҚС 534 627,0 мың теңге сомасында және 95 231,6 мың теңге сомасында өсімпұл шығарылды.

«А» компаниясы салық органының қорытындысымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органы шешімінің күшін жоюды сұрайды және мынадай дәлелдер келтіреді.

534 627,0 мың теңге сомасында резидент еместің атына (DC Invest Limited) есептеу операцияларының және деректерді өңдеудің көрсетілген қызметтері бойынша ҚҚС есептеу кезінде Салық кодексінің 372-бабы 2-тармағының талаптарын бұзу шағым жасалған салық сомаларын және тиісті өсімпұл сомаларын есептеу үшін негіз болып табылады.

Салық органының осы қорытындысымен «А» компаниясы ҚҚС салынатын объектілер салық салынатын айналым және салық салынатын импорт болып табылатындықтан келіспейді, Салық кодексінің 369-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес салық салынатын айналым салық салынбайтын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сату бойынша ҚҚС төлеуші жасаған айналым болып табылады Салық кодексінің 370-бабында көрсетілген айналым.

Салық кодексінің 370-бабының 2) тармақшасына сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша айналым салық салынбайтын айналым болып табылады, оларды өткізу орны Қазақстан Республикасы болып табылмайды.

Егер жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алушы резидент емес болып табылса, ал алушы оның құрылымдық бөлімшесі болып табылса, олардың есептік тіркеуі Қазақстан Республикасының әділет органдарында жүргізілген болса, онда Қазақстан Республикасы жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу орны болып танылады.

Осы тармақшаның ережесі ақпаратты ұсыну және (немесе) өңдеу жөніндегі қызметтерге қатысты да қолданылады.

«А» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

Салық кодексінің 372-бабының 2-тармағына сәйкес жұмыстарды, қызмет көрсетулерді өткізу бойынша айналым жұмыстарды кез келген орындауды немесе қызмет көрсетуді, оның ішінде өтеусіз, сондай-ақ тауарды өткізуден өзгеше сыйақы үшін кез келген қызметті білдіреді.

Қаралып отырған жағдайда тақырыптық салықтық тексеру камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы мынадай хабарламаларды орындалмаған деп тану туралы шешімдер бойынша жүргізілді.

- 29.03.2023ж. камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама. «ЭШФ деректерімен салыстыру кезінде белгіленген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасын төмендету» мәселесі бойынша бұзушылықтар сомасы 175 472,1 мың теңгеден 01.01.2023ж. бастап 31.03.2023ж. дейінгі;

- 29.03.2023ж. камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама. «ЭШФ деректерімен салыстыру кезінде белгіленген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасын төмендету» мәселесі бойынша бұзушылықтар сомасы 180 806,9 мың теңгеден 01.04.2023ж. бастап 30.06.2023ж. дейінгі;

- 29.03.2023ж. камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама. «ЭШФ деректерімен салыстыру кезінде белгіленген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасын төмендету» мәселесі бойынша бұзушылықтар сомасы 179 696,7 мың теңгеден 01.07.2023. бастап 30.09.2023ж. дейінгі.

Жоғарыда көрсетілген хабарламаларды қоюға «А» компаниясы Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 13.10.2020 жылғы № 384/НҚ «Цифрлық майнингті жүзеге асыру жөніндегі қызмет туралы ақпараттандыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігін цифрлық майнинг саласындағы өз қызметі туралы хабардар етті.

Демек, «А» компаниясы цифрлық майнинг үшін деректерді өңдеу орталығы болып табылады.

Ақпараттандыру туралы заңның 1-бабының 25) тармақшасына сәйкес ақпараттық жүйелер, технологиялық платформалар, аппараттық-бағдарламалық кешендер, серверлік үй-жайлар (деректерді өңдеу орталықтары), телекоммуникациялар желілері, сондай-ақ ақпараттық қауіпсіздікті және техникалық құралдардың үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету жүйелері ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілері болып табылады.

«Қазақстан Республикасындағы цифрлық активтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Цифрлық активтер туралы заң) 1-бабының 8) тармақшасына сәйкес майнинг - бұл блокчейн арқылы деректер блоктарының тұтастығын растауды қамтамасыз ететін деректерді шифрлау мен өңдеудің берілген алгоритмдеріне сәйкес компьютерлік қуаттарды пайдалана отырып есептеу операцияларын жүргізу процесі.

Сонымен қатар, Цифрлық активтер туралы заңның 1-бабының 9) тармақшасына сәйкес цифрлық майнинг деректерін өңдеу орталығы «Электр энергетикасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес электр энергиясын пайдаланатын, тұрғын үй аймағының аумағынан тыс орналасқан цифрлық майнингке арналған аппараттық-бағдарламалық кешеннен және өндірістік ғимараттан тұратын ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектісі болып табылады.

Осылайша, Деректерді өңдеу орталығы ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілерінің кіші түрі болып табылады және тұтастай алғанда есептеу операцияларын жүзеге асыру жолымен деректерді өңдеу бойынша тең дәрежелі функцияны жүзеге асырады. Сонымен қатар ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілері есептеу операцияларынан басқа ақпараттық жүйелерді, қосымшалар мен қызметтерді қолдау үшін пайдаланылады.

Ақпараттандыру туралы заңның 1-бабының 38-2) тармақшасына сәйкес блокчейн - бұл деректердің өзара байланысты блоктары тізбегінің, тұтастығын растаудың берілген алгоритмдерінің және шифрлау құралдарының базасында таратылған деректер платформасындағы ақпараттың өзгермеуін қамтамасыз ететін ақпараттық-коммуникациялық технология.

Осылайша, жоғарыда көрсетілген қызметтерді көрсету кезінде өткізу орнын айқындау үшін Салық кодексінің 378-бабы 2-тармағы 5) тармақшасының ережелері қолданылуға жатады. оларға сәйкес жұмыстарды орындайтын салық төлеушінің кәсіпкерлік немесе басқа да осы тармақтың бірінші бөлігінің 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделмеген қызметтерді көрсететін егер жұмыстарды орындайтын немесе қызметтерді көрсететін тұлғаның мемлекеттік кепілдігі болса, онда Қазақстан Республикасы жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу Қазақстан Республикасы әділет органдарында (есептік) тіркеуді жүзеге асырады немесе дара кәсіпкер ретінде салық органдарында тіркеу есебінде тұрады.

Салық кодексінің 378-бабы 2-тармағы 4) тармақшасының ережелері ақпаратты ұсыну және (немесе) өңдеу жөніндегі қызметтерге қатысты қолданылады.

Себебі, «А» компаниясы «D» компаниясының атына көрсететін қызметтердің қорытындылары бойынша ақпаратты өңдеу нәтижелері жоқ, демек, көрсетілген қызмет Салық кодексінің 1-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген ақпаратты өңдеу жөніндегі қызмет болып табылмайды.

Осылайша, Салық кодексінің 378-бабы 2-тармағы 5) тармақшасының нормасын ескере отырып, ҚҚС бойынша салық салынатын айналымға «А» компаниясы «D» компаниясының атына көрсеткен 4 455 224,9 мың теңге сомасындағы есептеу операциялары және деректерді өңдеу бойынша қызметтерді енгізу және 534 627,0 мың теңге салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізді болып табылады.

Салық кодексінің 182-бабының 1-тармағына сәйкес шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган Апелляциялық комиссияның шешімін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.

Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.

25 ноября 2024

Дау түрі: салық даулары

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: КТС, ҚҚС, ПҚӨС

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, заңды тұлғалар - ірі кәсіпкерлік субъектілерінен корпоративтік табыс салығын (КТС), Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығын (ҚҚС), пайдалы қазбаларды өндіру салығы (ПҚӨС) есептеу, залалды азайту сомасы туралы тексеру нәтижелері хабарламаға «U» компаниясының апелляциялық шағымын алды.

Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы 2019ж. 01.01. бастап 2022ж.31.12. дейінгі кезең үшін салықтың барлық түрлері және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша салық міндеттемесінің орындау мәселесі бойынша кешенді салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша КТС 329 423,5 мың теңге сомасында, 108 534,3 мың теңге сомасында өсімпұл, ҚҚС 211 974,8 мың теңге сомасында, 78 917,7 мың теңге сомасында өсімпұл, ПҚӨС 130 846,9 мың теңге сомасында, 52 474,0 мың теңге сомасында өсімпұл есептеу, 38 745,3 мың теңге кемітілген залалдың сомасы туралы хабарлама шығарылды.

 «U» компаниясы мемлекеттік кірістер органының (МКО) қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.

1. «М» компаниясымен және «G» компаниясымен өзара есеп айырысуға қатысты.

Салықтарды есептеу үшін негіздеме Салық кодексінің 242-бабының 1-тармағын, 264-бабының 5) тармақшасын, 400-бабының 1-тармағын, 403-бабының 2) тармақшасын бұзу болып табылады, оған сәйкес 2021-2022 жылдардағы шығыстар шегерімге жатқызылды және «М» компаниясымен және «G» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша ҚҚС есептелді.

МКО-ның осы қорытындысымен «U» компаниясы «М» компаниясымен және «G» компаниясымен арнайы техника қызметтерін көрсетуге шарттар жасалғандықтан келіспейді. Бұл ретте осы жеткізушілермен өзара есеп айырысу бойынша салықтық тексеруге барлық қажетті бастапқы құжаттар (шарт, ЭШФ, орындалған жұмыстардың актілері, салыстыру актісі, төлем тапсырмалары, арнайы техниканың жұмыс уақытын есепке алу табельдері, техникалық паспорттар, таразы жұмысының тізілімдері, техниканы тіркеу журналдары, тоқтап тұру бойынша есептер, нарядтарды беру журналдары және басқа да бастапқы құжаттама) ұсынылды техниканы жалдауды растайтын құжаттар.

Бұл ретте тексеруші маман тексеру барысында өндірістік процесті, сондай-ақ 2020-2022 жылдары мердігерлік ұйымдар орындаған қызметтер көлемін қарап шықты, аршу жыныстарын тасымалдау бойынша, бұл қаржы-шаруашылық операциялардың орындалғанын куәландырады.

«U» компаниясы ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 14-бабының 4-тармағын келтіреді, сондай-ақ тексеру нәтижелері бойынша қаржы-шаруашылық операцияларын жасауды жоққа шығаратын фактілер ұсынылмаған деп есептейді. Тексеру актісінде «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 25.12.2017 жылғы 264-бабының 2-тармақшасына сілтеме жасалады, түпкілікті константа бола алмайды, өйткені осы бапта «сот осындай салық төлеушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді іс жүзінде алуды анықтаған операцияларды қоспағанда» деген ескертпе бар. Бұл ретте МКО компаниялар арасындағы мәмілені жарамсыз деп тану туралы сот талап-арызын беруге құқылы.

Бұдан басқа, салықтық тексеруге 06.05.2022 ж. «М» компаниясы мен «S» компаниясы арасындағы шарт, «S» компаниясының арнайы техникасы «М» компаниясына жалға берілген техникалық паспорттардың көшірмелері ұсынылды. Демек, көрсетілген техниканы жалға алу шарты болған кезде қызмет көрсету үшін материалдық-техникалық ресурстардың жоқтығы туралы негіздер назарға алынбайды.

Салық тексеруінің 22.05.2024ж. «U» компаниясының «G» компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша бұзушылықтар анықталған жоқ. Бұл ретте салық тексеруінің 16.07.2024ж. ҚР Жоғарғы Сотының 16.07.2024 жылғы Қаулысымен анықталған бұзушылықтар енгізілген, осыған байланысты «U» компаниясы ҚР Жоғарғы Сотының аталған Қаулысын қайта қарау туралы өтініш білдіруге ниетті.

Шағымда 2022 жылғы 1-тоқсандағы «G» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша көрсетілген. 25 310,3 мың теңге сомасында ҚҚС «U» компаниясы есепке жатқызылмаған, сондай-ақ 2021 жылғы 3-тоқсанда ескерілмеген. Сатып алынған тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер бойынша 11 876,1 мың теңге сомасындағы ҚҚС салықтық тексеру нәтижелері бойынша есепке алынбады.

«U» компаниясының дәлелдерін тексеріп, МКО ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган келесі қорытындыға келді.

Салық кодексінің 264-бабы 2) тармағына сәйкес жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтерді көрсетусіз, салық төлеушімен тауарларды тиеп-жөнелтусіз жасалған операциялар бойынша шығыстар шегерімге жатпайды. (немесе) құрылтайшысы (қатысушысы) тіркеуге (қайта тіркеуге) және (немесе) осындай салық төлеушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді іс жүзінде алуды сот белгілеген операцияларды қоспағанда, заңды күшіне енген сот шешімімен белгіленген осындай заңды тұлғаның қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыруға қолданылмайды.

Салық кодексінің 264-бабының 4) тармағында шот-фактурада және (немесе) үзінді көшірме заңды күшіне енген сот актісімен немесе жеке кәсіпкерлік субъектісі жасаған ақталмайтын негіздер бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді тоқтату туралы қылмыстық тергеу органының қаулысымен танылған өзге құжатта көрсетілген сома бойынша шығыстар шегерімге жатпайтыны көзделген жұмыстарды нақты орындау, қызметтерді көрсету, тауарларды тиеп жөнелту

Салық кодексінің көрсетілген бабының 5) тармағында заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде жарамсыз деп танылған мәміле бойынша шығыстар шегерімге жатпайтыны белгіленген.

Салық кодексінің 85-бабы 4-тармағының 4) тармақшасына сәйкес уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша салық органының шешімі негізінде ҚҚС бойынша тіркеу есебінен шығару заңды күшіне енген сот шешімі негізінде заңды тұлғаның тіркелуі жарамсыз деп танылған жағдайда салық төлеушіге хабарламай жүргізіледі.

Салық кодексінің 85-бабы 6-тармағының 2), 3) тармақшаларына сәйкес ҚҚС төлеуші салық органының шешімі бойынша қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебіне қойылған күннен бастап ҚҚС төлеуші ретінде тіркеу есебінен шығарылды деп танылады. - заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде жарамсыз деп танылған Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімін жүргізуді жүзеге асыратын тіркеуші органда қайта тіркелген күннен бастап Салық кодексінің 85-бабы 4-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген тұлғалар үшін - осы баптың 4-тармағының 5) тармақшасында көрсетілген тұлға үшін.

Салық кодексінің 400-бабының 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының сомасы, Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушы есепке жатқызатын, алынған тауарлар үшін төлеуге жататын қосылған құн салығының сомасы танылады, егер олар өткізу бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылатын немесе пайдаланылатын болса және Салық кодексінің осы бабының 1) -4) тармақшаларында көрсетілген жұмыстар мен қызметтер.

Салық кодексінің 403-бабының 1), 2) тармақтарында бұрын ҚҚС ретінде танылған, есепке жатқызылатын ҚҚС мәміле бойынша алып тастауға жататыны көзделген. шот-фактураны және (немесе) өзге де құжатты жазып беру бойынша әрекет (әрекеттер) сот немесе қылмыстық қудалау органының сотқа дейінгі тергеп-тексеруді ақталмайтын негіздер бойынша тоқтату туралы қаулысы жеке кәсіпкерлік субъектісі жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп жібермей және заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде жарамсыз деп танылған мәміле бойынша жүзеге асырады.

Салық кодексінің осы бабының 4) -тармақшасында Салық кодексінің 85-бабы 6-тармағының 2) және 3) -тармақшаларына сәйкес салық органының шешімі негізінде қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебінен шығарылған салық төлеушімен жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтер көрсетусіз, тауарларды тиеп-жөнелтусіз жасалған мәмілелер бойынша Салық кодексінің (немесе) құрылтайшысы (қатысушысы) тіркеуге (қайта тіркеуге) және (немесе) осындай салық төлеушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді іс жүзінде алуды сот белгілеген мәмілелерді қоспағанда, заңды күшіне енген сот шешімімен белгіленген осындай заңды тұлғаның қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыруға қолданылмайды.

1.1 «G» компаниясы

«U» компаниясының «G» компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша 2021 жылға арнайы техника қызметтерін көрсету бойынша шығыстар шегерімнен 651 785,7 мың теңге сомасында, 2022 жылға 675 205,3 мың теңге сомасында шығарылды, 4 жылдың 2021 тоқсанына ҚҚС 78 214,2 мың теңге сомасында 2022 жылғы 1-тоқсанға 81 024,6 мың теңге сомасында есептелді.

«G» компаниясы 17.03.2019 жылдан бастап тіркелген, тіркеудің жарамсыз деп танылуына, заңды мекенжайы бойынша болмауына байланысты сенімсіз салық төлеушілер тізіміне енгізілген.

БСАЖ АЖ деректеріне сәйкес «G» компаниясының басшысы мен құрылтайшысы 17.03.2019ж. бастап 20.08.2021ж. дейін, «Д» азаматы болып табылады, 19.08.2021ж. бастап «А» азаматы болып табылады.

20.03.2024ж. Үкімі бойынша Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (ҚР ҚК) 216-бабының 3-бөлігінде көзделген жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтерді көрсетусіз, тауарларды тиеп жөнелтусіз шот-фактура жазып беру бойынша қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін «А» азаматы кінәлі деп танылды айта кету жөн.

20.03.2024ж. Үкімі бойынша 2019ж. бастап 2023 жылдың мамырға дейін «А» азаматы мүліктік пайда алу мақсатында жалпы сомасы 4 174 160,5 мың теңгеге айналым кезінде 13 335 075,5 мың теңге салық және бюджетке төленетін міндетті төлемдерді төлемеу түрінде мемлекетке аса ірі залал келтірді, оның ішінде: 1 507 145,4 мың теңге сомасында, ҚҚС 2 667 015,1 мың теңге сомасында.

2019ж. «А» азаматы ұйымдардан салық төлеуден жалтару жолымен заңсыз баю мақсатында жеке кәсіпкерлік субъектілерін пайдаланып, оларды кәсіпкерлік қызметте жеткілікті дағдылары жоқ өздерінің таныстарына тіркеп (қайта тіркей отырып) және жоспарлай отырып, көзден тыс қалып, кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметіне толық бақылау жасай отырып, өз қалауы бойынша қаржыға иелік етті және заңсыз пайда. «А» азаматы қаржы мониторингі органдарының назарына түспес үшін бақылаудағы фирмалардың сатып алушыларымен жалған мәмілелер бойынша қолма-қол ақшасыз тәсілмен, көлеңкелі айналымға шығаруға жататын жеткізілген тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін ақша қаражатының барлық сомасын бөлшектеу жолымен төлем операцияларын қолдануға шешім қабылдады.

Бұл құқыққа қарсы қызмет «А» азаматының бақылауындағы кәсіпорындардың атынан, оның ішінде меншік құқығында не жалға алу құқығында активтері, ғимараттары, көлік құралдары, материалдық және еңбек ресурстары жоқ «G» компаниясы бойынша жүзеге асырылды, сондай-ақ Бірыңғай мемлекеттік тізілімге олардың құрылтайшылары мен заңды мекенжайлары туралы әдейі бұрмаланған деректер енгізілді, онда іс жүзінде ұйымдар орналаспаған.

Осылайша, «А» азаматы заңды кәсіпкерлік қызметпен айналысу мақсатынсыз, жалған тауарсыз бухгалтерлік құжаттар жазуға бағытталған, жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетусіз, тауарларды тиеп жөнелтусіз, өзіне тіркелгендер мен номиналды басшыларға қызмет ақысын құрайтын бақылаудағы кәсіпорындардың қылмыстық қызметін бірыңғай қылмыстық ниетпен қамтамасыз етті сомадан 2-5%. Сотталушы «А» азаматы оған тағылған айып бойынша өз кінәсін мойындады.

Сондай-ақ, 21.12.2023ж. Қаулымен өзгеріссіз қалдырылған 24.10.2023ж. «U» компаниясы мен «G» компаниясы арасында жасалған мәмілені жарамсыз деп тану туралы талапты қанағаттандырудан бас тартылған.

Сонымен қатар, жоғарыда көрсетілген Шешім 24.10.2023ж. Қаулының күші жойылды, ол бойынша талапты қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарылды, «U» компаниясы мен «G» компаниясы арасында 1 486 230,0 мың теңге айналым сомасына жасалған шарт, 159 238,9 мың теңге сомасындағы ҚҚС жарамсыз деп танылды.

16.07.2024ж. ҚР ЖС Қаулына сәйкес «G» компаниясы «U» компаниясына экипажсыз 13 арнайы техниканы 31.12.2022ж. дейін жалға береді. 15.10.2021 жылғы қосымша келісіммен және 01.11.2021ж. жалға алынған техниканың саны 45 бірлікке дейін ұлғайтылды, ол бойынша «G» компаниясы «U» компаниясының атына ЭШФ-ны 2021 жылдың 3, 4-тоқсандары үшін жазып берді және 2022 жылғы 1-тоқсанда айналым сомасы 1 486 230,0 мың теңге, ҚҚС сомасы 159 238,9 мың теңге құрады.

Сондай-ақ осы сот актісінен «G» компаниясы жалға берілген техниканың меншік иесі болмаған, штат саны, жылжымайтын үй-жайлары жоқ, оның қызметі автокөлік құралдарын жалға берумен байланысты емес. 01.08.2021 жылғы шартқа сәйкес және оған қосымша келісіммен «G» компаниясы «S» компаниясының техникасын жалға алды.

Бұл ретте «S» компаниясына жалға алынған және қосалқы жалға берілген техниканың құрамы бірдей емес (3 бірлік бойынша алшақтық). Істе жауапкерлердің дауланып отырған мәміле бойынша бюджетке салық төлегені туралы мәліметтер жоқ, бұл оның жайсыз сипатын растайды. Сондай-ақ «U» компаниясы мен «G» компаниясы қол қойған арнайы техниканы қабылдау-тапсыру актілері бекітілген нысанға сәйкес келмейді, оларды жасау күнін қамтымайды. «U» компаниясымен шарт жасасқан кезде «А» азаматы «G» компаниясының директоры болып табылмады, кәсіпорынды ол «Д» азаматынан 09.08.2021ж. сатып алды, тіркеу 20.08.2021ж. болды.

Бұдан басқа, 16.07.2024ж. ҚР ЖС Қаулына сәйкес баяндалған мән-жайлар «G» компаниясының кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмағанын, бірақ жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп жібермей шот-фактураларды жазып беру үшін ғана қайта тіркелгенін, демек, «А» азаматы «G» компаниясының директоры ретінде «U» компаниясымен де, «S» Компаниямен де заңды мәмілелерді жүзеге асыра алмағанын куәландырады. Тіркеу деректеріне сәйкес соңғысы арнайы техниканың меншік иесі болып табылмады және осы техниканы өз бетінше жеткізу мүмкіндігі болмады, «G» компаниясынан техниканы жалға алу құны оның меншік иесі «S» компаниясынан жалға алу құнынан бірнеше есе асып түседі.

Бұдан әрі, «U» компаниясы мен «S» компаниясы арасындағы шарттың талаптарына сәйкес техника экипажсыз жалға берілген, қызметтің құны сағатпен жұмыс істеу кезеңінен айқындалады. Ұсынылған орындалған жұмыстардың актілері мен жұмыс уақытын есептеу табельдеріне сәйкес техника тәулік бойы жұмыс істеді, бір жүргізушілер бір мезгілде бірнеше көлік құралын басқарған, бұл мүмкін емес. «Ч» және «Т» операторлары 2021 жылғы қыркүйекте күн сайын сағат 9.00-18.00, 19.00-04.00 бір мезгілде фронтальды тиегіште және 07.00-17.00, 18.00-05.00 доңғалақты тиегіште (қыркүйек айындағы жұмыс уақытын есепке алу табелі) жұмыс істеді.

Баяндалған жағдайларды ескере отырып, 16.07.2024ж. ҚР ЖС Қаулына сәйкес «U» компаниясы мен «S» компаниясы арасында 01.08.2021ж. жасалған шартына 1 486 230,0 мың теңге сомасындағы айналым, 159 238,9 мың теңге сомасындағы ҚҚС жарамсыз деп танылды.

Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 21-бабының 2-бөлігіне сәйкес. (бұдан әрі - ҚР АІЖК) заңды күшіне енген сот шешімдері, ұйғарымдары, қаулылары мен бұйрықтары, сондай-ақ соттар мен судьялардың заңды өкімдері, талаптары, тапсырмалары, шақырулары және басқа да өтініштері барлық мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, қоғамдық бірлестіктер, басқа да заңды тұлғалар, лауазымды адамдар мен азаматтар үшін міндетті және Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында мүлтіксіз орындалуы.

«U» компаниясының «G» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша 25 310,3 мың теңге сомасындағы ҚҚС-ты есептен алып тастау бөлігіндегі дәлелдеріне қатысты МКО ақпаратына сәйкес жеткізуші «U» компаниясының атына 28.12.2021 жылғы ЭШФ 1 071,4 мың теңге сомасындағы ҚҚС «Canceled» мәртебесі бар (күші жойылған) жазып бергенін көрсету керек.

Сондай-ақ ЭШФ 23.02.2022ж. 25 310,3 мың теңге сомаға ҚҚС («FIXED_INVOICE» мәртебесі түзетілген), бұл ретте жоғарыда көрсетілген ЭШФ-да ТЖҚ жеткізілгенін растайтын 28.12.2021ж. құжат болып табылады.

ЭШФ АЖ деректері бойынша 2021 жылғы 4-тоқсанда «G» компаниясы бойынша түзетілген ЭШФ-ны ескере отырып, «U» компаниясы сатып алған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасы 157 773,2 мың теңге сомасын құрайды.

ҚҚС бойынша 2021 жылғы 4-тоқсандағы декларацияның деректері бойынша сатып алынған тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер бойынша есепке жатқызылған ҚҚС сомасы (14.02.2022ж. кезекті, 24.02.2022ж. қосымша) 156 908,6 мың теңгені құрайды, демек, «U» компаниясы 25 310,3 мың теңге сомасында ЭШФ бойынша 23.02.2022ж. ҚҚС сомасын 4 жылдың 2021 тоқсанына есепке жатқызылған.

Баяндалғанды ескере отырып, «U» компаниясының «G» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша ҚҚС сомасын есепке жатқызбауға қатысты дәлелдері дұрыс емес болып табылады.

Осылайша, 20.03.2024ж. «G» компаниясының атынан «U» компаниясының атына шот-фактураларды жазып беру бойынша іс-әрекеттер жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтерді көрсетусіз, тауарларды тиеусіз деп танылды, «U» компаниясы мен «G» компаниясы арасында 01.08.2021ж. 1 486 230,0 мың теңге айналым сомасына, 159 238,9 мың теңге сомасындағы ҚҚС тиісінше Салық кодексінің 264-бабының 4), 5) тармақтарына, 403-бабының 1), 2) тармақтарына сәйкес жарамсыз деп танылды, «G» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстар шегерімдерінен және ҚҚС шегерімдерінен алып тастау негізделген болып табылады.

1.2 «М» компаниясы

«U» компаниясының «М» компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша 2022 жылғы арнайы техника қызметтерін көрсету 285 714,2 мың теңге сомасында шығыстары шегерімнен, 2 жылдың 2022 тоқсанына ҚҚС 34 285,7 мың теңге сомасында есептеуден шығарылды.

«М» компаниясы 03.05.2022ж. тіркелді, тіркеудің жарамсыз деп танылуы, әрекетсіздігі, заңды мекен-жайы бойынша болмауы себебінен сенімсіз салық төлеушілер тізіміне енгізілді.

БСАЖ АЖ деректеріне сәйкес «М» компаниясының басшысы мен құрылтайшысы 03.05.2022ж. бастап 21.06.2022ж. дейін «М» азаматы болып табылады, 02.10.2023ж. «А» азаматы директор болды.

Компанияның «М» СЕӨС АЖ деректері бойынша:

- 2022 жылғы КТС бойынша декларация (н.100.00) ұсынылмаған;

- көлік құралдары салығы, жер салығы және мүлік салығы бойынша декларация (н.700.00) 2022ж. ұсынылмаған.

- ҚҚС бойынша декларация (н. 300.00) 2022 жылғы 1, 2-тоқсандар үшін нөлдік көрсеткіштермен ұсынылды, 2022 жылғы 3, 4-тоқсандар үшін ұсынылмаған.

- жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша декларация (н. 200.00) 1 жылдың 2022 тоқсанына ұсынылмаған, 2022 жылғы 2-4-тоқсанда нөлдік көрсеткіштермен ұсынылған.

Салық төлеушінің орналасқан жері бойынша болмауына байланысты қарсы тексеру жүргізілген жоқ.

12.03.2024ж. «М» компаниясын мемлекеттік тіркеу жарамсыз деп танылды айта кету жөн.

12.03.2024ж. Экономикалық тергеу департаменті «М» азаматының жауап алуына сәйкес іс жүзінде жұмыстарды орындамай, қызмет көрсетусіз, тауарларды тиеп жөнелтусіз шот-фактураларды жазып беру фактісі бойынша қылмыстық істі тергеп жатыр. «М» компаниясы іс жүзінде қаржы-шаруашылық қызметпен айналыспағанын, жұмысты орындамағанын, тауарларды жеткізуді жүзеге асырмағанын, сондай-ақ ол осы заңды тұлғаны тіркеумен байланысты еместігін хабарлады.

МҚКО шешіміне сәйкес «М» компаниясы заңды тұлғаны тіркеуді жарамсыз деп тану себебінен (ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қойылған сәттен бастап) 03.05.2022ж. бастап ҚҚС бойынша есептен шығарылды.

22.12.2022ж. Қазақстан Республикасы Нормативтік қаулысының 16-тармағына сәйкес мемлекеттік тіркеу/қайта тіркеу жарамсыз деп танылған дара кәсіпкерлермен немесе заңды тұлғалармен өзара есеп айырысулар бойынша КТС, егер салық төлеуші мұндай шығыстарды камералдық бақылау нәтижелері бойынша дербес алып тастамаса, құжаттық салықтық тексерулердің нәтижелері бойынша есептелуі мүмкін.

Бұл ретте салықтық тексеру актісі салықтық және өзге де заңнаманың тиісті нормасына сілтеме жасай отырып, салықтық бұзушылықтың егжей-тегжейлі сипаттамасын көрсете отырып жасалады. КТС сомаларын есептеу үшін негіздеме ретінде салық төлеушінің контрагентін тарату (қайта тіркеуді жарамсыз деп тану) туралы заңды күшіне енген сот шешімінен басқа, осы тұлғалар арасындағы қаржы-шаруашылық операцияларының жарамсыздығын куәландыратын өзге де мән-жайлар көрсетілуі мүмкін.

Бұдан басқа, бұрын айтылғандай, 20.03.2024ж. «А» азаматы ҚР ҚК 216-бабының 3-бөлігінде көзделген қылмыстық құқық бұзушылықты жасағаны үшін кінәлі деп танылды. «А» азаматы заңды кәсіпкерлік қызметпен айналысу мақсатынсыз мүліктік пайда табу мақсатында номиналды басшыларға заңды тұлғаларды тіркеді, оның ішінде «М» компаниясы оның атынан жұмыстарды нақты орындамай, қызмет көрсетусіз, тауарларды тиеусіз шот-фактуралар жазып, мемлекетке аса ірі залал келтірді.

Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі - ҚР ҚІЖК) 444-бабының 3-бөлігіне сәйкес апелляциялық үкім, қаулы жария етілген сәттен бастап заңды күшіне енеді.

ҚР ҚІЖК 484-бабының 1-бөлігінде ҚР Жоғарғы Соты бірінші сатыдағы соттар шығарған заңды күшіне енген үкімдер мен қаулыларға, оларды апелляциялық сатыда қарағаннан кейін, прокурордың наразылықтарына, сондай-ақ апелляциялық сатыдағы соттың үкімдері мен қаулыларына инстанцияларың қарастырады.

Сонымен қатар, ҚР ҚІЖК 488-бабының 4-бөлігіне сәйкес, заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау туралы өтінішхатты, наразылықты беру ҚР ҚІЖК 493-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, олардың орындалуын тоқтата тұрмайды.

Осылайша, 20.03.2024ж. «М» компаниясының атынан «U» компаниясының атына шот-фактураларды жазып беру бойынша іс-әрекеттер жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтерді көрсетусіз, тауарларды тиеусіз деп танылды. «М» компаниясын мемлекеттік тіркеу туралы бұйрық тиісінше Салық кодексінің 264-бабының 2), 4) тармағына, 403-бабының 1), 4) тармақтарына сәйкес жарамсыз деп танылса, «М» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстар шегерімдерінен және ҚҚС шегерімдерінен алып тастау негізделген болып табылады.

2. ПҚӨС есептеуге қатысты

Салық есептеуге «U» компаниясының Қазақстан Республикасындағы экспортқа және көтерме компанияларға көмірді сату кезінде Салық кодексінің 1-бабының 746-тармағын бұзуы негіз болды, нәтижесінде 0,01 төмендету коэффициентімен мөлшерлеме негізсіз қолданылды, 85 683,6 мың теңге сомасында ПҚӨС есептелді.

Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ГР-8 есебінің деректерін «U» компаниясының деректерімен салыстыру кезінде 2021-2022 жылдарға арналған Салық кодексінің 744-бабына сәйкес нәтижесінде ПҚӨС салу объектісінің төмендетілуі анықталды, 45 163,3 мың теңге сомасында ПҚӨС есептелді.

МКО-ның осы қорытындысымен «U» компаниясы 2021-2022 жылдары Салық кодексінің 746-бабының 2), 3), 9) тармақшаларына сәйкес «U» компаниясы келіспейді өткізілген көмірдің көлеміне 0,01 түзету коэффициенті қолданылған.

«U» компаниясы түзету коэффициенті Салық кодексінің 746-бабының 2), 3), 9) тармақшаларында көрсетілген тізбе бойынша көмірді өткізу фактілері болған кезде өндірілетін көмірдің барлық көлеміне салық ставкасына қолданылады деп есептейді, осыған байланысты «U» компаниясының пікірі бойынша Қазақстан Республикасы заңнамасының барлық белгісіздіктері кәсіпкерлік субъектісінің пайдасына түсіндірілуі тиіс.

«U» компаниясы салықтық тексеру барысында контрагенттердің - көмірді сатып алушылардың «U» компаниясынан сатып алған тас көмірдің Салық кодексінің 749-бабының 9) тармақшасына сәйкес келетін тауарларды өндіру кезінде не оны одан әрі қайта өңдеу кезінде өзінің өндірістік мұқтаждары үшін пайдаланылғанын растаған хаттары ұсынылғанын мәлімдейді.

Сондай-ақ тексеру нәтижелері бойынша есепті кезеңде нақты өндірілген көмір бойынша ақпаратты қамтитын Геология комитеті ГР-8 есебінің деректері бойынша көмір көлемі негізінде ПҚӨС есептелді, ал ПҚӨС бойынша декларацияда (н.590.00) өткізілген көмір көлемі көрсетіледі. Бұл ретте «U» компаниясы белгілі бір мөлшердегі көмірді қорда есептегенде өндірілген көмірдің барлық көлемін бір мезгілде өткізу мүмкін емес деп есептейді, МҚБ өндірілген көмірдің қандай санаттағы сатып алушылардың мекенжайына өткізілетінін біле алмайды.

«U» компаниясы есептің негізінде ПҚӨС есептеу ГР-8 қосарланған салық салуға әкеледі деп есептейді, өйткені өндірілген көмірге салық салынады, сондай-ақ көмірдің осы көлемі қайта сату кезінде салық салынады. Сондай-ақ түзету коэффициенті есепті кезеңде критерийлерге жататын бір немесе бірнеше тұтынушыға көмірді өткізу фактілері болған кезде өндірілген көмірдің барлық көлеміне қолданылады.

Бұдан бұрын МКО «U» компаниясына 2021-2022 жж. ПҚӨС мөлшерлемесін дұрыс қолданбау бөлігінде камералдық бақылау нәтижелері бойынша бұзушылықтарды жою туралы хабарлама шығарған болатын, оған қажетті құжаттар қоса берілген түсініктеме ұсынылған. Бұл ретте МКО түсініктемені қарау нәтижелері бойынша хабарламаларды орындамау туралы шешім қабылдады. «U» компаниясының талап-арызын сотта қарау нәтижелері бойынша МКО шешімі заңсыз деп танылып, күші жойылды.

«U» компаниясының дәлелдерін тексеріп, МКО ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

Салық кодексінің 744-бабына сәйкес кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, минералдық шикізаттың құрамындағы пайдалы қазбалар қорларының нақты көлемі (өтелген қорлардың салық салынатын көлемі) минералдық шикізатқа ПҚӨС салу объектісі болып табылады.

Осы бөлімнің мақсаттары үшін Қазақстан Республикасының осы мақсаттар үшін уәкілетті мемлекеттік органы бекіткен кен орнын игерудің техникалық жобасында белгіленген нормаланатын ысыраптар шегінде салық кезеңі үшін нақты ысыраптардың көлемін шегере отырып, минералдық шикізаттың құрамындағы пайдалы қазбалардың өтелген қорларының көлемі өтелген қорлардың салық салынатын көлемі болып табылады.

Салық салу объектісін айқындау мақсаттары үшін жер қойнауын зерттеу мен пайдалану жөніндегі уәкілетті органға берілетін минералдық шикізат қорларының есептік және жиынтық теңгерімдерінде пайдаланылатын өлшем бірліктері қолданылады.

Салық кодексінің 1-бабының 49-1) тармақшасына сәйкес өтелген қорлар - бұл өндіру процесінде пайда болатын нақты шығындарды қоса алғанда, өндірілген және мемлекеттік баланстан есептен шығарылатын пайдалы қазбалар қорларының көлемі.

Салық кодексiнiң 1-бабының 49-тармақшасында өндiру - бұл жер қойнауынан жер бетiне пайдалы қазбаларды алумен, оның iшiнде жер асты суларын алумен, сондай-ақ минералдық шикiзатты бастапқы өңдеудi және уақытша сақтауды қоса алғанда, техногендiк минералдық түзiлiмдерден алумен байланысты жұмыстардың (операциялардың) бүкiл кешенi.

Салық кодексінің 745-бабы 1-тармағына сәйкес ПҚӨС есептеу үшін салық кезеңіндегі минералдық шикізаттың құрамындағы пайдалы қазбалардың өтелген қорларының салық салынатын көлемінің құны салық базасы болып табылады.

Салық кодексінің 745-бабы 3-тармағының 3) тармақшасында ПҚӨС есептеу мақсатында салық кезеңінде көмірге пайдалы қазбалардың салық салынатын көлемінің құны минералдық шикізатты және (немесе) қатты пайдалы қазбаны өткізудің, оның ішінде тек бастапқы өңдеуден (байытудан) өткендердің орташа өлшемді бағасы негізге алына отырып айқындалатыны айқындалған.

Салық кодексінің 745-бабы 7-тармағына сәйкес жер қойнауын пайдаланушы өткізудің орташа алынған бағасын пайдалы қазбалардың барлық салық салынатын көлеміне, оның ішінде кейіннен қайта өңдеу үшін бір заңды тұлғаның шеңберінде құрылымдық бөлімшеге өндірудің өндірістік өзіндік құны бойынша берілген және (немесе) жер қойнауын пайдаланушының меншікті өндірістік мұқтаждарына пайдаланылған көлемдерге қолданады тауарлық өнімді өндіру үшін бастапқы шикізат ретінде.

Салық кодексінің 746-бабында ПҚӨС, минералдық шикізаттың, оның ішінде бастапқы өңдеуден өткен минералдық шикізаттың ставкалары белгіленген, онда:

1) табиғи монополия субъектісі болып табылатын жер қойнауын пайдаланушының осындай өндірілген тас, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды Қазақстан Республикасының табиғи монополиялар туралы заңнамасына сәйкес электр энергиясын беру, жылу энергиясын өндіру, беру, тарату және (немесе) жабдықтау, сумен жабдықтау және (немесе) су бұру жөнінде қызметтер көрсету үшін пайдалануы;

2) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды осы баптың екінші бөлігінің 1) тармақшасында көзделген қызметтерді көрсететін табиғи монополиялар субъектісіне өткізуі;

3) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды білім беру, денсаулық сақтау ұйымдарына өткізуі;

4) осы Кодекстің 239-бабында айқындалған әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды пайдалану;

5) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген көмірді, тас, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды атаулы

6) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды қайта өңдеуі және (немесе) оларды өзінің өндірістік мұқтаждарына пайдалануы;

7) энергия өндіруші ұйым болып табылатын жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды өз мұқтаждары үшін электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру және (немесе) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес өткізу үшін пайдалануы;

8) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды өз мұқтаждары үшін электр және (немесе) жылу энергиясын өндіру және (немесе) Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы заңнамасына сәйкес өткізу үшін энергия өндіруші ұйымға өткізуі;

9) жер қойнауын пайдаланушының өндірілген тас көмірді, қоңыр көмірді, жанғыш тақтатастарды тауарларды өндіру кезінде оларды қайта өңдеуді және (немесе) пайдалануды жүзеге асыратын ұйымдарға өткізуі.

Қарастырылып отырған жағдайда, «U» компаниясы 2021 жылы өндірілген тас көмірді саны 167 915 тонна экспортқа сатуды жүзеге асырды, 2022 жылға саны 78 532,6 тонна.

Сондай-ақ, «U» компаниясы 2021-2022 жылдары өндірілген тас көмірді «Тас көмірдің көтерме саудасы», «Басқа топтамаларға енгізілмеген тауарлардың мамандандырылған көтерме саудасы», «Қандай да бір нақтылаусыз тауарлардың кең ассортиментінің көтерме саудасы», «Дүкендерде емес басқа бөлшек саудасы», «Дизель отынының көтерме саудасы» қызмет түрлері бар ҚР-дағы 47 сатып алушыға сатуды жүзеге асырды.

Өз кезегінде, «U» компаниясы экспортқа сатылған және жоғарыда көрсетілген ҚР-дағы 47 сатып алушы бойынша ПҚӨС есептеу кезінде тас көмірдің көлемі бойынша базалық мөлшерлемеге 0,01 коэффициентін қолданған.

Жоғарыда көрсетілген сатып алушылар БСАЖ АЖ деректеріне сәйкес тас көмірмен көтерме сауда жөніндегі қызметті және өзге де қызметті жүзеге асыратынын атап өту қажет, яғни олар 746 бабының 1)-9) тармақшаларға сәйкес өткізу кезінде ұйымдар (тауарларды өндіру кезінде қайта өңдеуді және (немесе) пайдалануды жүзеге асыратын табиғи монополиялар, білім беру, денсаулық сақтау ұйымдары, энергия өндіруші ұйымдар) коэффициентін қолдану көзделген 0,01 болып табылмайды.

Бұдан басқа, МКО ақпаратынан жоғарыда көрсетілген сатып алушылар жазып берілген ЭШФ-ны талдау нәтижелері бойынша ұйымдарға тас көмірді одан әрі сатуды жүзеге асырады, тиісінше қайта өңдеуді жүзеге асырмайды және (немесе) оны тауарларды өндіру кезінде пайдаланбайды.

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің ережесіне сәйкес орталық аппараттың функциялары мен міндеттеріне салық және бюджет саясатын, сондай-ақ кеден ісі саласындағы саясатты қалыптастыру кіретінін атап өткен жөн.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі 28.02.2023ж. Салық кодексінің 746-бабы 9) тармақшасының ережелері көмірді отандық өндірушілер мен қайта өңдеушілерге сату кезінде ғана қолданылатынын хабарлайды.

Баяндалғанды ескере отырып, «U» компаниясының өндірілген көмірді экспортқа және тас көмірдің көтерме саудасын жүзеге асыратын ұйымдарға өткізу кезінде ПҚӨС бойынша базалық ставкаға 0,01 мөлшерінде төмендету коэффициентін қолдануы тиісінше заңсыз болып табылады, салықтық тексеру нәтижелері салықты есептеудің көрсетілген бөлігінде негізделген болып табылады.

Уәкілетті органның мәліметтері бойынша ПҚӨС есептеуге қатысты Салық кодексінің 744-бабына сәйкес кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, минералдық шикізаттың құрамындағы пайдалы қазбалар қорларының нақты көлемі (өтелген қорлардың салық салынатын көлемі) минералдық шикізатқа ПҚӨС салу объектісі болып табылатынын көрсету қажет.

Салық салу объектісін айқындау мақсаттары үшін жер қойнауын зерттеу мен пайдалану жөніндегі уәкілетті органға берілетін минералдық шикізат қорларының есептік және жиынтық теңгерімдерінде пайдаланылатын өлшем бірліктері қолданылады.

«Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» № 125-VI ҚРЗ Қазақстан Республикасы Кодексінің 72-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес (бұдан әрі - Жер қойнауы туралы кодекс) жер қойнауының мемлекеттік қорының бірыңғай кадастры пайдалы қазбалардың мемлекеттік есебі, олардың көріністері және жер қойнауы кеңістігінің объектілері туралы мәліметтерді қамтиды.

Жер қойнауы туралы кодекстің көрсетілген бабының 2-тармағында пайдалы қазбалардың мемлекеттік есебі пайдалы қазбалардың кен орындары, негізгі және олармен бірге жатқан пайдалы қазбалардың саны мен сапасы, олардың құрамындағы компоненттерді, кен орнының тау-кен техникалық, гидрогеологиялық, экологиялық және басқа да сипаттамаларын, өнеркәсіптік маңызы, олардың орналасуы, зерделену дәрежесі, өнеркәсіптік игеру дәрежесі, өндіру, жоғалту және өнеркәсіптің пайдалы қазбалармен қамтамасыз етілуі, сондай-ақ оларды өндіру немесе пайдалы қазбалар ресурстарын және (немесе) қорларын қайта бағалау нәтижесінде есепті жылы пайдалы қазбалар ресурстары мен қорларын бағалаудағы өзгерістер туралы мәліметтерді қамтиды.

Жер қойнауы туралы кодекстің 72-бабының 8-тармағымен пайдалы қазбалардың саны мен сапасы туралы және олармен бірге жатқан пайдалы қазбалардың саны мен сапасы туралы мәліметтерді мемлекеттік есепке алуды жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметінің тәртіппен айқындалған.

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 24 жылғы 25.05.2018 тамыздағы бұйрығымен бекітілген Жер қойнауының мемлекеттік қорының бірыңғай кадастрын жүргізу ережесінің және Пайдалы қазбалар қорларын мемлекеттік есепке алу жөніндегі ақпаратты мемлекеттік органдарға ұсыну ережесінің 1-тармағына сәйкес № 393 кен орнының қорларын оларды өндіру, өндіру кезіндегі шығындар нәтижесінде, сондай-ақ пайдалы қазбалардың ресурстарын және (немесе) қорларын, перспективалық минералдану туралы геологиялық-экономикалық деректерді қайта бағалау кезінде жыл сайынғы мемлекеттік есепке алу өндірілген пайдалы қазбалар бойынша есептілікке, сондай-ақ Қағидаларға қосымшаларға сәйкес нысандар бойынша ұсынылған деректерге әр жылдың отызыншы сәуірі айында ұсынылады.

Қаралатын жағдайда, Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Геология комитеті (бұдан әрі - уәкілетті орган) берген Көмір кен орнындағы көмір бойынша жер қойнауы қорларын мемлекеттік есепке алу жөніндегі ақпаратқа сәйкес 2021 жылға көмір өндіру 834,5 мың тоннаны құрады.

Пайдалы қазбаларды өндіру салығы бойынша декларацияның деректері бойынша (н.590.00) 2021ж. 1-4 тоқсандарда «U» компаниясы өтелген қорлардың салық салынатын көлемі 680,4 мың тоннаны құрады.

Демек, тексеру нәтижелерi бойынша ПҚӨС салу объектiсi бойынша «U» компаниясының деректерiмен 154,1 мың тонна мөлшерiнде (834,5-680,4) алшақтық анықталды. 2021 жылға орташа өлшенген сату бағасы 4,6 мың теңгені құрады, тексеру нәтижелері бойынша 2,7% ставка бойынша есептелген салық сомасы 19 234,4 мың теңгені құрады.

Осыған ұқсас, уәкілетті органның деректері бойынша 2022 жылға кен орнында көмір өндіру 573,3 мың тоннаны құрады. Пайдалы қазбаларды өндіру салығы бойынша декларацияның деректері бойынша (н.590.00) 2022 жылдың 1-4 тоқсандары үшін өтелген қорлардың салық салынатын көлемі 455,9 мың тоннаны құрады.

Демек, тексеру нәтижелері бойынша ПҚӨС салу объектісі бойынша «U» компаниясының 2022 жылғы деректерімен алшақтық анықталды. саны 117,4 мың тонна (573,3-455,9). 2022 жылғы сатудың орташа өлшенген бағасы 8,1 мың теңгені құрады, тексеру нәтижелері бойынша 2,7% ставка бойынша есептелген салық сомасы 25 928,8 мың теңгені құрады.

Осылайша, Салық кодексінің 744, 745, 746-баптарының нормаларын және уәкілетті органның пайдалы қазбаларды іс жүзінде өндіру туралы мәліметтерін ескере отырып, салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша 130 846,9 мың теңге сомасында ПҚӨС есептеу негізделген болып табылады.

2021 жылғы 3-тоқсанда сатып алынған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша бар екендігі туралы «U» компаниясының дәлелдеріне қатысты 11 876,1 мың теңге сомасындағы ҚҚС және тексеру барысында есепке жатқызу қажеттілігі келесі атап кету керек.

Салық кодексінің 159-бабы 1-тармағына сәйкес салық тексеруі аяқталғаннан кейін салық және бюджетке төленетін төлемдер сомасын есептеуге, залалдарды азайтуға, қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтаруға расталмауға әкеп соғатын бұзушылықтар анықталған жағдайда және (немесе) резидент еместердің табыстарынан төлем көзінен ұсталған КТС (ЖТС), салық органы тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарады, ол Салық кодексінің 114 және 115-баптарына сәйкес белгіленген тәртіппен және мерзімде салық төлеушіге (салық агентіне) табыс етіледі.

Бұл жағдайда тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламада салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу салықтық тексеру актісінде көрсетілген негіздер (себептер) бойынша жүргізілді. Бұл ретте, 2021 жылғы 3-тоқсандағы салықтық тексеру мен ҚҚС бойынша декларация деректерінің арасындағы алшақтық ҚҚС есепке жатқызу бөлігінде анықталмаған.

Осылайша, Салық кодексіне сәйкес анықталған бұзушылықтар бойынша шығарылған тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым жасалады, ал 2021 жылғы 3-тоқсанға ҚҚС-ты есепке жатқызу бөлігіндегі бұзушылықтар бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша сәйкесінше «U» компаниясының көрсетілген бөліктегі дәлелдері дұрыс емес болып табылады.

Сондай-ақ Салық кодексінің 211-бабы 1-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) осы өзгерістер мен толықтырулар жататын салық кезеңі үшін қосымша салық есептілігін жасау жолымен салық есептілігіне өзгерістер мен толықтырулар енгізуге құқылы екенін көрсету қажет.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша шағым жасалған тексеру нәтижелері туралы хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.

25 ноября 2024

Дау түрі: салық даулары

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: ҚҚС

Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі-салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға "V" компаниясының апелляциялық шағымын алды.

Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кірістер органы қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша, сондай-ақ 01.01.2024 ж. бастап 31.03.2024 ж. дейінгі кезең үшін ҚҚС бойынша салық міндеттемесін орындау мәселелері бойынша Қоғамның тақырыптық салықтық тексеруін жүргізді, оның нәтижелері бойынша ҚҚС асып кеткен сомасы туралы хабарлама шығарылды. есепке жатқызуға, бюджетке төлеуге жатпайтын қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан 50 648,4 мың теңге мөлшерінде.

"V" компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.

1. Қайтаруға 37 757,6 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін растамауға қатысты:

Салық кодексінің 152-бабының 12-тармағын және қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және 19.03.2018 ж. қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларының 47-тармағын бұзу салықтың шағымданатын сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болды. №391 (бұдан әрі - №391 ереже), "Пирамида" талдамалық есебін қалыптастыру нәтижесінде анықталған бұзушылықтардың, ЭШФ АЖ деректері мен әртүрлі деңгейлерде сатып алу бойынша ҚҚС бойынша салық есептілігі деректерінің арасындағы алшақтықтардың болуына байланысты 50 648,4 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтарылуға жатпайды.

Салық органының осы тұжырымымен "V" компаниясы 17 жеткізушіде ЭШФ АЖ-да ЭШФ жазып беруді шектеудің 2, 5, 6 деңгейінің болуы ҚҚС-тан асып кетуді қайтаруға растамауға әсер етпеуі тиіс екендігіне байланысты келіспейді, өйткені компанияда өзара есеп айырысулар мен олармен мәмілелер жоқ.

Бұдан басқа, "Пирамида" есебі бойынша 1-ші деңгейдегі тікелей жеткізушілерде бұзушылықтар анықталмағандықтан, 25.12.2017 ж. Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексінің (Салық кодексі) 434-бабының 2-тармағына сәйкес ҚҚС асып кетуін қайтарудың оңайлатылған тәртібін қолдануға құқылы.

"V" компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.

Салық кодексінің 152-бабына сәйкес қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152 - бабының 1-тармағына сәйкес ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген ҚҚС асып кету сомасын қайтару туралы талапты (бұдан әрі – ҚҚС асып кету сомасын қайтару туралы талап) ұсынған салық төлеушіге қатысты тәуекелдерді басқару жүйесін (ТБЖ) қолдана отырып жүргізіледі.

Осы баптың 2-тармағында тексерілетін кезеңге салық төлеуші ҚҚС асып кеткен соманы қайтару туралы талап қойған салық кезеңінен бастап салық кезеңі, ҚҚС асып кеткен соманы қайтару туралы талап көрсетілген қосылған құн салығы бойынша декларация табыс етілген салық кезеңін қоса алғанда, енгізілетіні айқындалған.

Салық кодексінің 152-бабының 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) Ақпараттық жүйелер мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері "Пирамида" талдамалық есебі болып табылатынын көрсету қажет.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152 - бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің өнім берушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні "Пирамида"есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.

Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомаларды қайтару тәртібін Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және "мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы"Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген №391 қағидалар белгілейтінін атап өткен жөн.

№391 Қағидалардың 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің өлшемшарттары бойынша балл берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды, олар бойынша талдамалық есеп қалыптастырылатын тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ-ны пайдалана отырып, ҚҚС асып кетуін растау мақсатында "Пирамида" және оңайлатылған тәртіппен қайтаруға жататын ҚҚС асып кету сомасын анықтау кезінде №391 Қағидалардың 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балдар шегінен аспаса, онда мұндай салық төлеушілер бойынша "Пирамида"есебі қалыптастырылады.

"Тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын есептеудің кейбір мәселелері туралы" МКК Төрағасының 25.11.2022 ж. №693 бұйрығымен тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша 350 балл мөлшерінде балл шегі белгіленді.

Бұл ретте, №391 Қағидалардың 45-тармағына сәйкес "Пирамида" есебі Салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері (немесе) салық төлеушінің қызметі туралы мәліметтер болып табылады.

"Пирамида" есебі қайтаруға ұсынылған ҚҚС асып кету сомаларының дұрыстығын айқындау және мынадай тәуекелдерді анықтау мақсатында қалыптастырылады:

• салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі;
• жеткізушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдану қаупі.

"Пирамида" есебін қалыптастырудың нәтижесі көрсетілетін қызметті алушы мен әр салық кезеңі үшін әртүрлі деңгейдегі жеткізушілер арасындағы өзара есеп айырысулардың жиынтық кестесі болып табылады.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 3) тармақшасына сәйкес салықтық тексеру аяқталған күні қосылған құн салығы сомаларының дұрыстығы расталмаған сомалар шегінде қосылған құн салығын қайтару жүргізілмейді.

Қаралып отырған жағдайда тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы 135,06 балды құрады, бұл Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген баллдар шегінен (350) аспайды, тиісінше өнім берушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелін ескере отырып, "Пирамида" талдамалық есебі қалыптастырылды.

№391 Қағидалардың 47-тармағына сәйкес өнім берушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелі тауарларды нақты жеткізбей, жұмыстарды орындамай, қызметтер көрсетпей ҚҚС сомаларын есепке жатқызу құқығын алу мақсатында мәмілелер жасасуды көрсететін белгілердің болуы деп танылады.

Мұндай белгілерге әртүрлі деңгейдегі жеткізушілердің болуы жатады:

• салық кодексінің 120-1-бабына сәйкес электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактураларды жазып беру шектелген;
• заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде тіркеу (қайта тіркеу) жарамсыз деп танылған;
• оларға қатысты Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216 бабы бойынша қылмыстық істі сотқа дейінгі тергеп тексерудің бірыңғай тізілімінде тіркеу фактісі бар;
• сот жарамсыз деп таныған мәмілелер.

Жоғарыда көрсетілгендей, тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып, компанияны бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы №391 Қағидалардың 43-тармағына сәйкес белгіленген шектен аспады, "өнім берушілер бойынша Пирамида"талдамалық есебі қалыптастырылды.

Қалыптастырылған "Пирамида" есебінің нәтижелері бойынша өнім берушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелі бойынша бұзушылықтар анықталды, оның ішінде Салық кодексінің 120-1-бабына сәйкес электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактураларды жазып беру шектелген өнім берушілер бойынша.

Қарастырылып отырған жағдайда, компанияның 9 тікелей жеткізушісі бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша келесі деңгейдегі 17 жеткізушіде (Ж. Ш.Д., "К" компаниясы, "R. P. K." компаниясы, Н. А. Ж., "А. К." компаниясы, "T. A. C." компаниясы, "S. M."компаниясы), С. м. Н., "Q. T. L." компаниясы, К. В. А., "G. S. C." компаниясы, "M" компаниясы, "х. т. Г." компаниясы, "L. M." компаниясы, "А" компаниясы, "х. т. Г." компаниясы және "М. С."компаниясы). ЭШФ АЖ-да ЭШФ жазып беру шектеулерінің болу фактілері анықталды, олар бойынша қайтаруға расталмаған ҚҚС асуының ең аз сомасы 37 757,6 мың теңгені құрайды.

Салық кодексінің 158-бабы 1-тармағының 10) тармағына сәйкес салықтық тексерудің шағым жасалған актісінде талаптары бұзылған Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті ережелерін көрсете отырып, анықталған сәйкессіздіктер егжей-тегжейлі сипатталғанын көрсету қажет (салықтық тексеру актісінің 2.10-тармағы).

         Сонымен қатар, шағымды қарау барысында тікелей өнім берушіге "Б.Ж." компаниясы алтыншы деңгейдегі өнім берушілерде "Q.T.L." компаниясы және "G.S.C." компаниясы Мемлекеттік кірістер органының шешімімен салықтық тексеру аяқталғанға дейін электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактураларды жазып берудің шектеулері алынып тасталғаны анықталды.

Мәселен, мемлекеттік кірістер басқармасының 22.05.2024 ж. шешімімен "Q.T.L." компаниясына қатысты электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде шот-фактураларды жазып беруді шектеу туралы шешім шығарылды, бұл ретте осы мемлекеттік кірістер басқармасының 28.08.2024 ж.шешімімен шот-фактураларды жазып беру бойынша көрсетілген шектеу жойылды. 

Сол сияқты, мемлекеттік кірістер басқармасының 11.06.2024 ж.шешімімен "G.S.C." компаниясы Электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде шот-фактураларды жазып беруді шектеу туралы шешім шығарды, бұл ретте осы мемлекеттік кірістер басқармасының 02.08.2024 ж. шешімімен шот-фактураларды жазып беру бойынша көрсетілген шектеу жойылды.

Демек, "Q.T.L." компаниясы мен "G.S.C." компаниясы салықтық тексеру аяқталған кезде (03.09.2024 ж.) шот-фактураларды жазып беру бойынша шектеулер болған жоқ, тиісінше, жалпы сомасы 2 913,0 мың теңгеден асатын ҚҚС қайтарылуға жатады.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасын және №391 қағидаларды ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2 913,0 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау негізсіз болып табылады.

2. Қайтаруға 10 038,1 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін растамауға қатысты.

​         №391 Қағидалардың 46-тармағына сәйкес өнім берушінің салық есептілігінің мәліметтерін және АЖ мәліметтерін салыстырып тексеру нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерінің орындалмағанын көрсететін басқа да мәліметтер салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі болып табылады.

Бұл ретте, көрсетілетін қызметті беруші тек қана көрсетілетін қызметті алушының тікелей жеткізушілері бойынша салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша "Пирамида" талдамалық есебін қалыптастырады.

Қарастырылып отырған жағдайда, "Пирамида" Талдамалық есебінің нәтижелері бойынша жеткізушінің салық есептілігінің мәліметтерін және тікелей жеткізушілер бойынша АЖ мәліметтерін салыстыру нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер "С.К." компаниясы, "K.T.M." компаниясы, "А" компаниясы, "К" компаниясы, "И" компаниясы, "Т.Б.С."компаниясы, "К.К." компаниясы, "Б.В." компаниясы, "I.E." компаниясы, Ш.В.Г., "К." компаниясы, "В" компаниясы, "А" компаниясы, "T.B.M.G." компаниясы, "E.A." компаниясы және "C.C.P." компаниясы олар бойынша қайтаруға жатпайтын ҚҚС асуының ең аз сомасы 10 038,1 мың теңгені құрайды.

Бұл ретте Салық кодексінің 158 - бабы 1-тармағының 10) тармағына сәйкес салықтық тексерудің шағым жасалған актісінде талаптары бұзылған Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті ережелерін көрсете отырып, анықталған сәйкессіздіктер егжей-тегжейлі сипатталған (салықтық тексеру актісінің 2.9-тармағы).

Жоғарыда айтылғандардың негізінде Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасын және №391 қағидаларды ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 10 038,1 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау негізді болып табылады.

Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің тексеру нәтижелері туралы 2 913,0 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін растамау бөлігінде шағым жасалған хабарламаның күшін жою, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды.

25 ноября 2024

Дау түрі: салықтық даулар

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға

Салық түрі: КТС

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) КТС және ҚҚС есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - мемлекеттік кірістер органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «S» Компаниясының апелляциялық шағымын алды.

Іс материалдарынан келіп шығатыны, мемлекеттік кірістер органы салық және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлері бойынша салық міндеттемелерін орындау мәселесі бойынша 01.01.2019ж. бастап 31.12.2021ж. аралығына «S» Компаниясына тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, нәтижелері бойынша 36 237,8 мың теңге сомасында КТС және 10 902,5 мың теңге сомасында өсімпұл, 5 307,4 мың теңге сомасында ҚҚС және 1 685,7 мың теңге сомасында өсімпұл есептеу туралы хабарлама шығарылған.

«S» Компаниясы мемлекеттік кірістер органының қорытындыларымен келіспей, мемлекеттік кірістер органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.

25.12.2017ж. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 242, 264, 387-баптарын бұзу КТС және ҚҚС есептеу үшін негіз болды, яғни «В» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстар шегерімге жатқызылды.

Мемлекеттік кірістер органының осы қорытындыларымен «S» Компаниясы келіспейді және мынадай дәлелдер келтіреді.

«S» Компаниясының шағымынан келіп шығатыны, 03.07.2024ж. салықтық тексеру актісіне сәйкес  шегерімдерден шығыстар сомасын алып тастау үшін Салық кодексінің 242-бабының 3-тармағы және 387-бабы құқықтық негіз болды.

«S» Компаниясы шағымда мемлекеттік кірістер органының бастапқы құжаттардың жоқтығы туралы дәлелдері негізсіз деп мәлімдейді, өйткені құжаттардың барлық түпнұсқалары бар.

Сондай-ақ, шағымда «S» Компаниясы 28.03.2024ж. мемлекеттік кірістер органының талабына 10.05.2024ж. орындалған жұмыстардың актілері, тасымалдаушының мөрімен және қолымен ТТН, CMR, ТМҚ тауар жүкқұжаттары, шекарадан өткені туралы талондар, ТМҚ шот-фактуралары жіберілді.

Бұдан әрі «S» Компаниясының шағымынан барлық қажетті құжаттарды ұсыну фактісі салықтық тексеру актісімен расталғаны келіп шығады, онда 28.03.2024ж. жауап мерзімінде берілді (10.05.2024ж. кіріс).

Мемлекеттік кірістер органының көшірмелерінде әртүрлі жүк тасымалдаушылардың мөрі бедерлерінің болуы туралы дәлелдеріне қатысты «S» Компаниясы шағымда мемлекеттік кірістер органы халықаралық көлік жүкқұжаттарын ресімдеудің дұрыстығын бақылау және қадағалау органы болып табылмайтынын және сондықтан тексерушілердің оларды ресімдеудің дұрыстығын бағалауға өкілеттігі жоқ екенін көрсетеді.

Бұдан басқа, «S» Компаниясы шағымда Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының Қаулысынан үзінділер келтіреді, оған сәйкес алқа жергілікті соттардың тауар-көлік жүкқұжатының жеткізуші толтырған нысанының үлгілік нысанға сәйкес келмеуі, тауарлардың сапа сертификаттарының болмауы мәмілелердің жалған екенін куәландырмайды деген қорытындыларымен келіседі бұзушыға уәкілетті органның тиісті салада ден қою шараларын қолдануына әкеп соғады.

«S» Компаниясы құжаттық салықтық тексеру актісінде аталған CMR алушы емес, тасымалдаушы немесе жүк жөнелтуші ресімдейтін тауар-көлік жүкжөнелтпе құжаттарының бір түрін атап көрсетеді. Осыған байланысты, «S» Компаниясы CMR ресімдеудің дұрыстығы үшін жауап бере алмайды деп санайды.

Сондай-ақ «S» Компаниясы шағымда Салық кодексінің 242-бабының 3-тармағына сәйкес салық төлеушінің нақты шығыстарын растайтын құжаттардың (шарттар, орындалған жұмыстардың актілері және шот-фактуралар) бар екенін көрсетеді. Бұл ретте, «S» Компаниясы Салық кодексінің 190-бабының 2-тармағына және «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 7-бабына сәйкес (бұдан әрі - Бухгалтерлік есеп туралы заң) CMR бастапқы құжаттарға жатпайды және бухгалтерлік және салықтық есеп мақсаттары үшін ресімделмейді және Салық кодексінің 387-бабына сәйкес халықаралық автомобиль қатынасында тасымалдау фактісін растайтын құжат болып табылады.

«S» Компаниясының шағымында CMR шығыстардың мөлшерін растайтын құжат болып табылмайтыны көрсетілген, бұл ретте бухгалтерлік және салықтық есепке алу мақсаттары үшін салық төлеушіде Салық кодексінің талаптарына сәйкес келетін орындалған жұмыстардың актілері мен шот-фактуралар бар.

Бұдан басқа, «S» Компаниясы шағымда тасымалдау фактісінің өзі де, шығыстар мөлшері де, тасымалдаудың кіріс алуға бағытталған қызметпен байланысы да мемлекеттік кірістер органымен дауласпайтынын, мәміле жарамсыз деп танылмайтынын атап көрсетеді.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

Салық кодексінің 242-бабы 1, 3 және 4-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің кіріс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары осы бапта және Салық кодексінің 243 - 263-баптарында белгіленген ережелерді ескере отырып, салық салынатын кірісті айқындау кезінде Салық кодекспен

Шегерiмдердi салық төлеушi iс жүзiнде жүргiзiлген шығыстар бойынша оның табыс алуға бағытталған қызметiне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде жүргiзедi.

Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалатын болашақ кезеңдердің шығыстары олар жататын салық кезеңінде шегерімге жатады.

Егер осы бапта және Салық кодексінің 243 - 263-баптарында өзгеше белгіленбесе, осы бөлімнің мақсаттары үшін шығыстарды тану, оларды тану күнін қоса алғанда, халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес шығыстарды тану тәртібі Салық кодексіне сәйкес шегерімдерді айқындау тәртібінен өзгеше болған жағдайда, көрсетілген шығыстар Салық кодексінде айқындалған тәртіппен салық салу мақсаттары үшін ескеріледі.

Салық кодексінің 190-бабының 2 және 3-тармақтарында есепке алу құжаттамасы: Бухгалтерлік есеп туралы заңға сәйкес оны жүргізу міндеті жүктелген тұлғалар үшін - бухгалтерлік құжаттаманы; тексерудің стандартты файлы - осы файлды ерікті түрде ұсынатын тұлғалар үшін; осы баптың 4-тармағында көрсетілген адамдар үшін - бастапқы есепке алу құжаттары; салық нысандары; салықтық есепке алу саясаты; салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттар.

Егер осы баптың 4-тармағында өзгеше белгіленбесе, салық есебі бухгалтерлік есептің деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.

Бухгалтерлік есеп туралы заңның 6-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және қорытудың реттелген жүйесін білдіреді.

Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп тіркелімдерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды.

Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі. Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған кезде не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуға тиіс.

Бұдан басқа, Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 6) тармақшасына сәйкес қағаз, сондай-ақ электрондық тасығыштардағы бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер болуы тиіс, онда басқалармен қатар операцияны жасауға (оқиғаны растауға) жауапты тұлғалардың лауазымдарының атауларын, тегін, аты-жөнін және қолын көрсету және оны (оны) ресімдеудің дұрыстығы көзделген.

Осылайша, салық төлеушiнiң шығыстары тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер бойынша шығыстар кiрiс алуға бағытталуы, сондай-ақ басшы мен бас бухгалтер немесе салық төлеушiнiң бұйрығымен осыған уәкiлеттiк берiлген қызметкер қол қойған тиiстi құжаттармен расталуы шартымен шегерiмге жатқызылуға тиiс. Бұл ретте, Салық кодексінің нормаларына сәйкес салық есебі бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.

Қарастырылып отырған жағдайда салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2019-2021 жылдардағы шығыстар шегерімнен шығарылды. «В» Компаниясынан көлік қызметтерін (халықаралық тасымалдар) сатып алуға 119 570,0 мың теңге сомасында.

23.09.2019 жылғы Шартқа сәйкес «S» Компаниясы мен «В» Компаниясы арасында жасалған Шарттың мәні Қазақстан Республикасының аумағы бойынша, сондай-ақ Ресей Федерациясының аумағы бойынша жүктерді автокөлікпен тасымалдауды жүзеге асыру болып табылады. «S» Компаниясы тапсырма береді, ал «В» Компаниясы Шарттың талаптарына сәйкес «S» Компаниясының өтінімдері негізінде жүктерді автокөлікпен тасымалдау және жеткізу жөнінде өзіне міндеттеме алады.

«В» Компаниясы «S» Компаниясының атына жазып берген ЭШФ-ға сәйкес автоқызметтер Нижняя Тура қаласы (РФ) - Қарағанды қаласы, Самара қаласы (РФ) - Алматы қаласы маршруттары бойынша көрсетілген.

Төлем қолма-қол ақшасыз есеп айырысу жолымен жүргізілді.

ҚР БСАЖ сәйкес «S» Компаниясы қызметінің негізгі түрі «Автомобиль көлігімен жүк тасымалдау» болып табылады.

СЕӨЖ АЖ сәйкес шағын бизнес субъектілері үшін оңайлатылған декларацияларда (н.910.00) 2019ж. 2-жартыжылдығында 1 қызметкер көрсетілген, 2020-2021 жж. қызметкерлер жоқ, мүлік салығы, көлік құралдары салығы бойынша, жер салығы бойынша декларациялар (700.00-нысан) 2019-2021 жж. ұсынылмаған.

Жоғарыда келтiрiлгендерден «В» Компаниясында материалдық-еңбек ресурстарының, оның iшiнде тауарларды тасымалдауды жүзеге асыруға арналған көлiк құралдарының жоқтығы туындайды.

Егер тасымалдауды ресімдеу осы баптың 4-тармағында белгіленген бірыңғай халықаралық тасымалдау құжаттарымен жүзеге асырылса, Салық кодексінің 387-бабына сәйкес тасымалдау халықаралық болып есептелетінін атап өту қажет. Бұл ретте халықаралық автомобиль қатынасындағы мұндай құжат тауар-көлік жүкқұжаты болып табылады.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 сәуірдегі № 354 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ресей Федерациясының Үкіметі арасындағы Халықаралық автомобиль қатынасы туралы келісімнің 8-бабына сәйкес осы Келісімнің негізінде жүктерді тасымалдау 19.05.1956 жылғы Жүктерді халықаралық жол тасымалы туралы конвенцияның талаптарына сәйкес келуі тиіс көлік жүкқұжаттарын ресімдеумен сүйемелденеді. (бұдан әрі - Конвенция).

Конвенцияның 1-бабының 1-тармағына сәйкес осы Конвенция жүкті тасымалдауға қабылдау орны мен жүкті тапсыру үшін көзделген орын Конвенцияға қатысушы болып табылатын екі түрлі елдің аумағында болған жағдайда, жүктерді автомобильдер арқылы сыйақы үшін жол тасымалдарының кез келген шартына қолданылады.

Конвенцияның 4 және 5-баптарына сәйкес тасымалдау шарты CMR жүкқұжатымен белгіленеді. Жүкқұжат жөнелтуші мен тасымалдаушы қол қойған үш түпнұсқа данада жасалады. Бұл ретте Конвенцияда жүкқұжаттың түрі, мазмұны және оны толтыру қағидалары туралы деректер көзделген.

Осылайша, CMR жүкқұжаты жүктердің халықаралық автомобиль тасымалдарын растайтын құжат болып табылады.

Қаралатын жағдайда, мемлекеттік кірістер органының ақпаратынан келіп шығатыны, «S» Компаниясы салықтық тексеруге «А» Компаниясының мөрімен расталған CMR жүкқұжаттарын, атап айтқанда:

1) CMR 05.11.2020ж., жүк салмағы 6680, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

2) CMR 05.11.2020ж., жүк салмағы 6760, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

3) CMR 04.11.2020ж., жүк салмағы 7610, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

4) CMR 02.11.2020ж., жүк салмағы 6530, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

5) 05.11.2020ж. CMR, жүк салмағы 6680, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

6) 05.11.2020ж. CMR, жүктің салмағы 6600, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

7) 10.11.2020ж. CMR, жүк салмағы 6460, жарияланған құны 143 536,05 рубль;

8) CMR 06.11.2020ж., жүк салмағы 6720, жарияланған құны 143 536,05 рубль.

Бұл ретте, «S» Компаниясы салықтық тексеруге «В» Компаниясының мөрімен куәландырылған CMR жүкқұжаттарын да ұсынды, онда үзінді көшірменің нөмірі мен күні, алушы, жөнелтуші, тауардың (жүктің) атауы, тауардың (жүктің) құны, автомашиналардың тіркеу нөмірі және CMR жүкқұжаттарының деректерінде көрсетілген өзге де мәліметтер жоғарыда көрсетілген «А» Компаниясының мөрімен расталған CMR жүкқұжаттары

Салық кодексінің 143-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес қарсы тексеру салық органының салық төлеушімен операцияларды жүзеге асырған тұлғаларды тексеруі болып табылатынын көрсету қажет. Мұндай операциялар туралы қосымша ақпарат алу, аталған салық төлеушіні (салық агентін) тексеру барысында туындайтын мәселелер бойынша операциялардың фактісі мен мазмұнын растау мақсатында оған қатысты салық органы кешенді немесе тақырыптық тексеру жүргізетін салық төлеушінің (салық агентінің) салықтық тексеруі болып табылады. Қарсы тексеру кешенді немесе тақырыптық тексеруге қатысты қосалқы болып табылады. Қарсы тексерулер уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен тағайындалады.

Қарастырылып отырған жағдайда салықтық тексеру барысында «S» Компаниясы мен «В» Компаниясының өзара есеп айырысуларын растау мақсатында аумақтық тиесілігі бойынша мемлекеттік кірістер органына 28.11.2022ж. қарсы тексеру жүргізуге сұрау салу жіберілді, ол заңды мекенжайы бойынша «В» Компаниясының болмауына байланысты тоқтатылды.

Бұдан басқа, салықтық тексерудің алдын ала актісіне «S» Компаниясының қарсылықтарын қарау барысында 30.05.2024ж. қарсы тексеру жүргізуге сұрау салу қайта жіберілді, ол «В» Компаниясының кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыруды тоқтатуына байланысты тоқтатылды.

Салық кодексінің 179-бабына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптарын және осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетілетінін атап өту қажет. Шағымға салық төлеуші (салық агенті) өз талаптарын негіздейтін мән-жайларды растайтын құжаттар қоса беріледі.

Қаралатын жағдайда «S» Компаниясы шағымға бастапқы есепке алудың негізгі құжаттары болып табылатын, тауар-көлік жүкқұжаттарымен бірге автокөлік құралының жұмысын есепке алу, тасымалдау үшін есеп айырысуды жүзеге асыру үшін көрсеткіштерді айқындайтын жүктерді тасымалдау қызметтерін көрсетуге арналған шартты, тауар-көлік жүкқұжаттарын, автокөлік құралының жол парақтарын жүктерді, сондай-ақ жүргізушіге жалақы есептеу үшін, өтінімдер, тауарларды сатып алу фактісін растайтын қабылдау актілері қоса бермеген.

Көрсетілген фактілер мен мән-жайларды ескере отырып, «В» Компаниясымен өзара есеп айырысу жөніндегі құжаттар операциялардың жасалу фактісі туралы шынайы куәландыра алмайды және осы операциялардың бухгалтерлік есепте барабар көрсетілуін қамтамасыз ете алмайды және тиісінше Қазақстан Республикасы салық заңнамасының ережелеріне сәйкес шығыстарды шегерімге жатқызу үшін негіз болып табыла алмайды.

Осылайша, жоғарыда баяндалғанды, сондай-ақ Салық кодексінің 242, 264, 387-баптарының нормаларын ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 23 932,6 мың теңге сомасында КТС есептеу негізделген болып табылады.

Компанияның салық төлеушiнiң пайдасына сот прецедентi туралы «S» дәлелдерiне қатысты Қазақстан Республикасында сот прецедентi құқық көзi болып табылмайтынын атап өту қажет, өйткенi Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген құқық Қазақстан Республикасының Конституциясы мен нормативтiк-құқықтық актiлер болып табылады.

Бұдан басқа, шағымда келтірілген Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының қаулысы тараптар арасындағы дау мен мәнге тікелей, жеке сипатта қатысты болады. Демек, Компанияның көрсетілген бөлігіндегі «S» дәлелдері дәрменсіз болып табылады.

25 ноября 2024

Дау түрі: салықтық даулар.

Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға.

Салық түрі: ҚҚС.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) «А» Компаниясынан аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - мемлекеттік кірістер органы) есепке жатқызылатын қосылған құн салығының (ҚҚС) қайтаруға расталмаған, есептелген салық сомасынан асып кету сомасы туралы бюджетке төленуге тиіс

Істің материалдарына сәйкес, мемлекеттік кірістер органы «А» Компаниясына 01.07.2022ж.-31.12.2023ж. аралығына қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша, сондай-ақ, ҚҚС бойынша салық міндеттемесін орындау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 551 724,7 мың теңге мөлшерінде бюджетке төлеуге жатпайтын, қайтаруға расталмаған, есептелген салық сомасынан есепке жатқызылған ҚҚС асып кету сомасы туралы хабарлама шығарылды.

«А» Компаниясы мемлекеттік кірістер органының қорытындысымен келіспей, мемлекеттік кірістер органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.

Әр түрлі деңгейлерде ТБЖ қолдану нәтижесінде, сондай-ақ ҚСжАЕК сұрау салуға жауаптың болмауына байланысты белгіленген № 391 Ереженің 47-тармағында көзделген бұзушылықтардың болуы ҚҚС-ның асып кеткен сомасын растамауға негіз болып табылады.

Мемлекеттік кірістер органының осы қорытындыларымен «А» Компаниясы келіспейді және мынадай дәлелдер келтіреді.

«А» Компаниясының шағымынан келіп шығатыны, салықтық тексеру актісінде Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетіне (бұдан әрі - ҚСжАЕК) сауалға жауап алмау 551 724,7 мың теңге мөлшерінде ҚҚС асып кеткен сомасын қайтарудан бас тарту үшін негіз болып табылғаны көрсетілген.

Бұл ретте, «А» Компаниясы шағымда  25.12.2017 жылғы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 152-бабы 12-тармағының 1) тармақшасына сәйкес ҚҚС асып кеткен сомасын қайтарудан бас тарту үшін негіз болып табылатынын атап көрсетеді, өнім берушімен өзара есеп айырысулардың дұрыстығын растау үшін қарсы салықтық тексерулер жүргізуге сұрау салуға жауаптың болмауы, өзге негіздердің болмауы болып табылады.

Бұдан әрі «А» Компаниясының шағымынан келіп шығатыны, салық органы тақырыптық тексеру шегінен шығып, ҚҚС қайтарудан бас тартуды негіздеуге ҚҚС қайтару мәлімделген операцияларға байланысты емес бұзушылықтарды айыптады.

«А» Компаниясының пікірінше, жеткізушілердегі салық декларациясы бойынша ҚҚС сомасы мен осы жеткізушілер жазып берген барлық ЭШФ сомасы арасындағы айырмашылық ҚҚС асып кетуін қайтаруға кедергі келтіретін бұзушылық болып табылмайды.

Сондай-ақ «А» Компаниясының шағымында салықтық тексеру барысында «Пирамида» талдамалық есебі «А» Компаниясының әрбір жеткізушісінің салық салынатын ҚҚС барлық айналымы бойынша қалыптастырылғаны және осындай жеткізушілердің барлық салық салынатын айналымы бойынша ҚҚС осындай жеткізушілер жазып берген барлық ЭШФ бойынша ҚҚС сомасымен салыстырылғаны көрсетілген.

Бұдан басқа, шағымда «А» Компаниясы ҚР Қаржы министрінің 19.03.2018ж. № 391 бұйрығымен бекітілген Қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану ережесінің (бұдан әрі - № 391 Ереже) 46, 52-тармақтарында көрсетілген бұзушылықтар тізбесі, тақырыптық тексеру жүргізу және «Пирамида» талдамалық есебін қолдану тәртібін реттейтін Салық кодексінің ережелеріне қайшы келеді, атап айтқанда «Пирамида» есебін қалыптастыру кезінде салық төлеуші табыс еткен ҚҚС бойынша салық есептілігі талданатынын декларациялайтын Салық кодексінің 152-бабының 1-тармағына және ақпараттық жеткізуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігі және ақпараттық жүйелердің мәліметтері емес.

«А» Компаниясы шағымда Салық кодексінің №391 Ережесіне қарағанда заңдық күші көп екенін көрсетеді, Салық кодексінің 2-бабы 3-тармағына, Қазақстан Республикасының 06.04.2016 жылғы № 480-V «Құқықтық актілер туралы» Заңының 10-бабы 2-тармағының 3), 8) тармақшалары және 3-тармағына, 12-бабы 1, 2-тармақтары күшінде  №391 Ереженің Салық кодексінің нормаларына  қайшылығы бөлігінде Салық кодексінің нормалары қолданылады.

Бұдан әрі «А» Компаниясының шағымында осындай істі Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қарауы нәтижесінде ҚҚС қайтару мақсаттары үшін экспорттаушымен мәміле бойынша тікелей жеткізушілердің ҚҚС есептеу және төлеу бойынша бұзушылықтардың болмауы мәнге ие, үшінші тұлғалармен мәмілелер бойынша өнім берушіде бұзушылықтардың болуы не болмауы экспорттаушыға «Бюджеттен қосылған құн салығын қайтару» мемлекеттік қызметін көрсетуге әсер етпеуі тиіс.

Салықтық тексеру актісінен келіп шығатыны, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағына сәйкес әр түрлі деңгейлерде ТБЖ қолдану нәтижесінде белгіленген №391 Ереженің 47-тармағында көзделген бұзушылықтардың болуына, сондай-ақ, ҚСжАЕК-не сұрау салуға жауаптың жоқтығына байланысты 551 724,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтаруға расталмаған.

Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.

ҚҚС асып кеткен сомаларының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізудің ерекшеліктері Салық кодексінің 152-бабында айқындалған.

Салық кодексінің 152-бабы 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру:

осы Кодекстің 432-бабының 1 және 2-тармақтарын қолдануына байланысты салықтық өтініш;

қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасын қайтару туралы талап.

Қарастырылып отырған жағдайда «А» Компаниясының тақырыптық тексеруі 4 жылдың 2023 тоқсанына ҚҚС бойынша Декларацияда (н.300.00) көрсетілген 01.07.2022ж. 31.12.2023ж. мерзіміне 551 724,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талаптың негізінде жүргізілді.

Салық кодексінің 152-бабы 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) ақпараттық жүйелердің мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.

Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің жеткізушілері бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді.

Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару тәртібін Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес әзірленген №391 Ереже белгілейтінін атап өткен жөн.

№391 Ереженің 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ пайдалана отырып ҚҚС асып кетуін растау мақсатында осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдарды берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды. «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылатын және оңайлатылған тәртіппен қайтарылуға жататын ҚҚС асып кеткен сомасын айқындау кезінде тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілер санатына жатқызылады.

Бұл ретте, №391 Ереженің 39-тармағында салық төлеушінің өзінің заңсыз іс-әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін салық пайдасын (салықтық үнемдеуді) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында жариялауға жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын өлшемдер, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге қолданылатыны белгіленген.

№391 Ереженің 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің критерийлерін пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша баллдардың жиынтық қорытындысы Мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген балл шегінен (350 баллдан) аспаса, онда осындай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» есебі қалыптастырылады.

№391 Ережелердің 45-тармағына сәйкес «Пирамида» есебі салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді, сондай-ақ қызмет туралы басқа да құжаттарды және (немесе) мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері болып табылады.

«Пирамида» есебі қайтаруға ұсынылған ҚҚС асып кеткен сомаларының дұрыстығын айқындау және мынадай тәуекелдерді анықтау мақсатында қалыптастырылады:

салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі;

өнім берушілердің салық төлеуден жалтару схемаларын қолдануы.

Әрбір салық кезеңі үшін көрсетілетін қызметті алушы мен әртүрлі деңгейдегі өнім берушілер арасындағы өзара есеп айырысулардың жиынтық кестесі «Пирамида» есебін қалыптастыру нәтижесі болып табылады.

Бұл ретте, № 391 ереженің 47-тармағында өнім берушілердің салықтарды төлеуден жалтару схемаларын қолдану тәуекелі деп тауарларды іс жүзінде жеткізусіз, жұмыстарды орындамай, қызметтерді көрсетусіз ҚҚС сомаларын есепке алуға құқық алу мақсатында мәмілелер жасасуды көрсететін белгілердің болуы танылады.

Мұндай белгілерге әртүрлі деңгейдегі жеткізушілердің болуы жатады:

Салық кодексінің 120-1-бабына сәйкес электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактуралардың үзінді көшірмесі шектелген;

заңды күшіне енген сот шешімінің негізінде оларды тіркеу (қайта тіркеу) жарамсыз деп танылған;

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексерудің бірыңғай тізілімінде тіркелу фактісі бар;

сот жарамсыз деп таныған мәмілелер.

Салық кодексінің 120-1-бабының 1-тармағына сәйкес салық органдары тәуекел дәрежесі жоғары бұзушылықтар бойынша белгіленген мерзімде орындалмаған және (немесе) камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалмаған деп танылған жағдайда электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінде электрондық шот-фактуралардың үзінділерін шектеуді жүргізетінін көрсету қажет.

№ 391 Ереженің 52-тармағында тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау талапта және (немесе) салықтық өтініште көрсетілген, тауарларды, жұмыстарды жеткізушілерге келетін ҚҚС асып кеткен сомасына азайтылған сомалар шегінде жүргізілетіні көзделген салық заңнамасын бұзушылықтары анықталған қызметтер

Қарастырылып отырған жағдайда, салықтық тексеру актісінен көрініп тұрғандай, тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша баллдардың автоматтандырылған есебі жүргізілді, бұл ретте баллдардың жиынтық қорытындысы 41,73 баллды құрады, бұл балл шегінен (350 балл) аспады, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.

Тексерілетін кезеңде қалыптастырылған келесі деңгейлердегі жеткізушілер бойынша «Пирамида» есебіне сәйкес сатып алынған және сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ЭСФ мәліметтерін талдауға негізделген ТБЖ негізінде 79 893,8 мың теңге сомасында ҚҚС бойынша бұзушылықтар анықталды, ЭШФ-да көрсетілетін қаржылық-шаруашылық операциялардың төмен екені анықталды оларды жүзеге асыру ықтималдығы, оның ішінде:

«А» Компаниясы «М» компаниясынан 36 503,6 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұзушылық ЭШФ АЖ ЭШФ жазуға шектеу қойылған 6 деңгейдегі 259 жеткізушіде анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 13 888,5 мың теңгені құрайды.

«А» Компаниясы «Т» компаниясынан 6 540,0 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұзушылық ЭШФ АЖ ЭШФ жазуға шектеу қойылған 6 деңгейдегі 131 жеткізушіде анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 5 976,1 мың теңгені құрайды.

«А» Компаниясы «W» компаниясынан 13 281,1 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұзушылық ЭШФ АЖ ЭШФ жазуға шектеу қойылған 6 деңгейдегі 78 жеткізушіде анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 3 342,5 мың теңгені құрайды.

«А» Компаниясы «В» компаниясынан 92 037,4 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұзушылық ЭШФ АЖ ЭШФ жазуға шектеу қойылған 6 деңгейдегі 99 жеткізушіде анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 22 642,5 мың теңгені құрайды.

«А» Компаниясы «Е» компаниясынан 81 943,5 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, бұзушылық ЭШФ АЖ ЭШФ жазуға шектеу қойылған 6 деңгейдегі 133 жеткізушіде анықталды, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы 34 285,2 мың теңгені құрайды.

Егжей-тегжейлі талдау салықтық тексеру актісінің 2.10-тармағында сипатталған.

Қазақстан Республикасы Қаржы мониторингі агенттігінің ақпаратына сәйкес (02.10.2024ж. хат) «Е» компаниясының құрылтайшысы, азамат М., және «В» Компаниясының лауазымды тұлғаларына қатысты Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 197-бабының 4-бөлігінде көзделген қылмыстық құқық бұзушылық белгілері бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру материалдары тіркелді. (Мұнай мен мұнай өнімдерін тасымалдау, сатып алу, өткізу, сақтау, сондай-ақ олардың шығарылуының заңдылығын растайтын құжаттарсыз мұнайды қайта өңдеу).

Бұл ретте, «А» Компаниясының құрылтайшысы азамат М. сондай-ақ «Е» Компаниясының құрылтайшысы болып табылатын «К» Компаниясының құрылтайшысы болып табылады, тиісінше, осы кәсіпорындар Салық кодексінің 1-бабының 2-тармағына және №391 Ереженің 46-тармағына сәйкес өзара байланысты тараптар болып табылатынын көрсету қажет.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 22.12.2022ж. №9 Нормативтік қаулысының 34-тармағында көрсетілген  Салық кодексінің 4-бабына сәйкес салық салу принциптеріне міндеттілік, айқындылық, салық салудың әділдігі, салық төлеушінің адалдығы, салық жүйесінің бірлігі және Қазақстан Республикасы салық заңнамасының жариялылығы принциптері жатады. Салық кодексінің 8-бабының 1, 2-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің (салық агентінің) салық міндеттемесін орындауы бойынша іс-әрекеттерді (әрекетсіздікті) адал жүзеге асыруы болжанады. Салық төлеушінің (салық агентінің) салық пайдасын алу (салық үнемдеу) және салық төлемдерін азайту мақсатында өзінің заңсыз әрекеттерінен пайда алуына жол берілмейді.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 22.12.2022 ж. Нормативтік қаулысының 34-тармағында көрсетілген. № 9 Салық кодексінің 4-бабына сәйкес салық салу принциптеріне міндеттілік, айқындылық, салық салудың әділдігі, салық төлеушінің адалдығы, салық жүйесінің бірлігі және Қазақстан Республикасы салық заңнамасының жариялылығы принциптері жатады. Салық кодексінің 8-бабының 1, 2-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің (салық агентінің) салық міндеттемесін орындауы бойынша іс-әрекеттерді (әрекетсіздікті) адал жүзеге асыруы болжанады. Салық төлеушінің (салық агентінің) салық пайдасын алу (салық үнемдеу) және салық төлемдерін азайту мақсатында өзінің заңсыз әрекеттерінен пайда алуына жол берілмейді.

Салық кодексінің 155-бабы 1-тармағының 2) тармақшасына сәйкес салықтық тексеру жүргізу кезінде салық органының лауазымды тұлғалары мемлекеттік органдардан тексеру жүргізу үшін қажетті, оның ішінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес коммерциялық, банктік, салықтық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын құжаттар мен мәліметтерді сұратуға және алуға құқығы бар.

Қаралып отырған жағдайда қайтаруға ұсынылған ҚҚС асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында мемлекеттік кірістер органы 15.05.2024ж. «А» Компаниясы бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу материалдарын тіркеу фактісі бойынша мәліметтерді ұсынуға қатысты.

Бұл ретте, салықтық тексеру аяқталған сәтте көрсетілген сұрау салуға жауап алынған жоқ.

Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 3) тармақшасына сәйкес салық тексеруі аяқталған күні ҚҚС сомасының дұрыстығы расталмаған сомалар шегінде ҚҚС қайтару жүргізілмейді.

Салық кодексінің 179-бабының 5-тармағына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптарын және осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетілетінін атап өту қажет.

Бұл жағдайда, «А» Компаниясы шағымда мән-жайлар мен дәлелдемелерді, валюталық түсімнің толық түспеуіне байланысты 9 042,6 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау бөлігінде осы мән-жайларды растайтын ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген өткізілген тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомасының алшақтығы бөлігінде тікелей өнім берушілер бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты 7 001,0 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау (н.300.00) жазып берілген шот-фактуралар бойынша ҚҚС сомасымен және тауарлар экспортының расталмауына байланысты ҚҚС асып кетуін қайтаруға 24 693,2 мың теңге сомасында расталмауы.

Осылайша, жоғарыда айтылғандарды, сондай-ақ Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының нормаларын ескере отырып, 2023 жылғы 4-тоқсандағы талапта көрсетілген 551 724,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтаруға растамау салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізделген болып табылады.

Осындай iс бойынша салық төлеушiнiң пайдасына сот прецедентi бар екендiгi туралы «А» Компаниясының дәлелдерiне қатысты Қазақстан Республикасында сот прецедентi құқық көзi болып табылмайтынын атап өту қажет, өйткенi Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген құқық Қазақстан Республикасының Конституциясы мен нормативтiк-құқықтық актiлер болып табылады.

Бұдан басқа, шағымда келтірілген Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының қаулысы тараптар арасындағы дауға және тікелей жеке сипаттағы затқа қатысты болады. Демек, «А» Компаниясының көрсетілген бөлігіндегі дәлелдері дәрменсіз болып табылады.